KONTRAPUNKT - Gazeta 55

E PËRDITSHME 

E PAVARUR 

Drejtor: 

FAHRI BALLIU 

Kryeredaktor: 

ILIR NIKOLLA 

Nr. 166 (4956) 

Viti XVI i botimit 

(numri i parë doli 

më 18.10.1997) 

E hënë, 

18 qershor 2012 

NË BRENDËSI 

DITA-8 

C M Y K 

DOSSIER 10- 11 

Adresa: Adresa: Rruga 

Rruga 

“Medar “Medar Shtylla Shtylla”, Shtylla Shtylla ”, 

qendra qendra e e biznesit 

biznesit 

Tel: el: el: 04/2321364, 

04/2321364, 

Tel: el: 04/232136 

04/2321366, 

04/232136 

Fax:04/2321365, 

Fax:04/2321365, 

Tiranë 

Tiranë 

E-mail: 

info@gazeta55.net, 



gazeta55mail@ 



yahoo.com, 

yahoo.com, 

yahoo.com, 

Internet: 

www www.gazeta55.al 

www .gazeta55.al 

Çmimi Çmimi 30 30 lekë lekë 

lekë 

Greqi Greqi 1,5 1,5 EURO 

EURO 

SUPLEMENTI “KONTRAPUNKT” 13-21 

Përkatësia kombëtare e 

Mulliqit është në muzikën e tij 

Nga Prof. dr. sc. Akil Mark Koci 

INTERVISTË ME KOMPOZITORIN ENDRI SINA 

“Më ka interesuar dhe kam kompozuar 

në të gjitha zhanret e muzikës” 

Rama zhduket për të fshehur 

gjurmët e dështimit presidencial 

Që prej zgjedhjes së presidentit të ri, Edi 

Rama i është zhdukur publikut. Të 

gjitha palët u rreshtuan në mbështetje 

të institucioneve dhe inkurajuan marrjen 

e statusit të kandidatit në vjeshtë, por 

Edi Rama është i vetmi që s’del dot në 

mejdan. I tmerruar se publiku do t’i 

lexojë dështimin presidencial, ai 

preferon të dalë nga qarkullimi, me 

shpresë se do t’i harrohet sjellja 

antishqiptare prej një halabaku politik 

Lëvizja “Nano” njofton se po ngre 

strukturat në të gjithë vendin 

Agasi: Vjeshta në PS nis 

me largimin e Edi Ramës 

Lëvizja Nano për fitoren e socialistëve 

ka vënë në lëvizje edhe mbështetësit e saj 

në Durrës. Bardhyl Agasi, ish-deputet i PSsë 

së bashku me Paqësor Zenelin, janë dy 

Halimi: Emërimet në 

gjyqësor, Presidenti të 

konsultohet me parlamentin 

Ministri i Drejtësisë bën apel për neutralizimin 

e praktikës së trashëguar nga 

presidenti në detyrë, Bamir Topi i cili ka 

shmangur Kuvendin në emërimet e gjyqësorit. 

Halimi shpreh sigurinë se dekretet 

e Presidencës së Bujar Nishanit do të jenë 

fryt i bashkëpunimit me Kuvendin 

E majta dhe 

kundërshtimet e saj 

për çdo lloj reforme 

Nga Ilirian Dahri 

Pa mbaruar mirë zgjedhjet në vendin 

fqinj, filluan të qarkullojnë parashikimet e 

para në Europë. Duket se më shumë se për 

vetë grekët këto zgjedhje janë të rëndësishme 

sidomos për Europën. Sipas një televizioni 

belg Rbtf, në orën 17:00, në krye ishte par- 

Zgjedhjet në Greqi i japin mandat të djathtës 

dhe një koalicioni që e mban vendin në eurozonë 

Demokracia e Re konfirmohet si partia e parë në Greqi, duke rritur me më shumë se 6 përqind rezultatin nga zgjedhjet e 

prillit. Së bashku me PASOK-un dhe një forcë të tretë politike të së majtës, koalicioni qeverisës pro-euro duket i sigurtë, 

edhe pse ka shpresa se në qeveri mund të përfshihen edhe të tjera parti pro-evropiane të të gjithë spektrit politik 

1948/Kampet e punës në komunizëm 

Shfrytëzimi i 

punës për 

tharje kënetash 

Në prill 1946 qeveria komuniste, pa 

humbur kohë nisi të mendojë për shfrytëzimin 

e punës së të dënuarve politikë dhe 

ordinerë. Kampi i parë për të dënuarit politike 

ishte ai i Jubës. Këtu punuan rreth 

700 të burgosur nga burgjet afër kampit si 

nga Tirana, Durrësi, Kruja, etj. Të burgo- 

FORUM 

Kinemaja, si 

artileri e rëndë 

e regjimeve 

totalitare 

Nga Lavdrim Lita 

Kinemaja nuk e dëshiron 

diktaturën. Janë diktatorët 

që e dëshirojnë kinemanë. 

Lenini kishte 

për qejf të thoshte se kinematografia 

është treni 

Analiza/Të 

jetosh me 

Putinin... 

përsëri! 

“The Economist” 

Në margjinat e 

samitit të G20-s, presidenti 

i ri, por edhe i vjetër 

i Rusisë, Vladimir Putin, 

do të takojë Barak Obamën 

e Shteteve të Bash- 

E hënë, 18 qershor 2012 

Ne, Europa 

dhe kriza 

e partive 

Nga Ernesto 

Galli della Loggia 

(Corriere della Sera) 

Që nga fundi i shekullit 

të njëzetë partitë e 

Evropës nuk duken më të 

afta për të prodhuar 

udhëheqës të vërtetë 

politik, udhëheqës të den- 

55 1

POLITIKË 

Teknologjia e prodhimit 

të energjisë do mbrojë mjedisin 

Ashta, energji 

në shtator për 

100 mijë familje 

Hidrocentralet e Ashtës do të mbulojnë nevojat për energji 

elektrike të rreth 100 mijë familjeve shqiptare. Përfaqësuesit e 

lartë të impiantit energjetik kanë bërë të ditur se në shtator do 

të fillojë furnizimi i rregullt me energji, duke mbuluar një pjesë 

të madhe të zonës veriore të Shqipërisë. 

Sipas këtij informacioni, bëhet e ditur se nga ana teknike puna 

për ndërtimin e HEC-ve ka përfunduar dhe ato janë lidhur me 

rrjetin e linjës së shpërndarjes prej 110 kv. Pas kësaj pritet që në 

vjeshtë të vihet në punë HEC Ashta 1 dhe më pas HEC Ashta 2. 

Ndërtuesit dhe drejtuesit e këtyre veprave kanë bërë me dije 

se teknologjia e përdorur për prodhimin e energjisë do të mbrojë 

mjedisin, duke kursyer me 114 mijë tonë dioksid karboni emetime 

në vit. Po ashtu këto hidrocentrale do garantojnë një prodhim 

konstant gjatë vitit me kapacitet total prej 53 MW (megavat). 

Sasia e energjisë së tepërt do të eksportohet gjatë periudhave 

të pikut drejt Malit të Zi dhe Kroacisë. 

Gjithashtu, reduktimi i emetimeve të dyoksidit të karbonit 

do të rigjallërojë jetën e gjallesave në ujërat e lumit dhe nuk do 

të shkaktohet ndotje në det. 

Qeveria ka dhënë me koncesion lejen për ndërtimin dhe 

shfrytëzimin e hidrocentraleve të Ashtës për një periudhë 35 

vjeçare. Pas përfundimit të kontratës, këto vepra energjetike do 

t’i kthehen në pronësi shtetit shqiptar. Vlera e investimit në 

këto hidrocentralet shkon në më se 200 milionë euro. Pak ditë 

më parë punimet në këto hidrocentrale u inspektuan nga kreu i 

qeverisë, Sali Berisha, sipas të cilit që nga 2007 e deri më tani 

janë investuar afro 2.5 miliard euro në fushën e energjetikës. 

Kjo vepër energjetike, një investim prej më shumë se 200 milionë 

euro i dy kompanive të njohura austriake në fushën e energjisë 

hidrike, VERBUND dhe EVN, nisi testimin e prodhimit 

të energjisë. Kryeministri Berisha u takua me drejtues të dy kompanive 

dhe përgëzoi ata, që vetëm 27 muaj nga nënshkrimi i 

kontratës koncesionare, arritën t’i lidhin turbinat e para dhe të 

gjenerojnë energji në rrjetin shqiptar të energjisë. Në bazë të 

planit të punës, HEC-i Ashtës, i përbërë nga stacioni elektrik 

Ashta 1 dhe Ashta 2, me kapacitet të instaluar prej 53 MË, duke 

filluar nga viti 2013 do të prodhojë 240 milion kWh energji elektrike, 

duke furnizuar me energji njëqindmijë familje. 

Kryeministri inspektoi të gjithë veprën dhe asistoi në nisjen 

nga puna të turbinave. Ai e vlerësuar këtë një moment të rëndësishëm 

për sistemin energjetik shqiptar, por njëherësh edhe një 

vlerë më shumë në përpjekjet e qeverisë “për të përdorur të gjitha 

burimet natyrore në funksion të prodhimit të energjisë së rinovueshme” 

dhe “zhvillimit të qëndrueshëm”. 

Për arritjen e këtij qëllimi, shfrytëzimi i burimeve ujore të 

vendit, në vlerësimin e Kryeministrit, mbetet ndër drejtimet kryesore 

dhe deri tani janë ndërtuar e rindërtuar 46 HEC-e dhe 100 

të tjerë janë në ndërtim, me një vlerë totale prej 2.5 miliardë 

euro. Kryeministri theksoi se ka një veprimtarie të ethshme në 

këtë fushë, e cika ka tre qëllime kryesore: prodhimin e energjisë 

me çmime të leverdishme; krijimin e dhjetëra mijëra vendeve të 

reja të punës në procesin e ndërtimit të tyre; ndikimi direkt në 

balancën e pagesave, raportet e eksport-importit. 

Me rëndësi të veçantë, Kryeministri vlerësoi aplikimin e 

teknologjisë më të avancuar të prodhimit të energjisë, me përdorimin 

e turbinave tubolare Hydromatrix®, çka e bën hidrocentralin 

e Ashtës të jetë “një risi në rrafshin mjedisor”. 

Në sajë të kësaj teknologjie, bëhet e mundur të kursehet prodhimi 

i 114 mijë tonë dioksid karboni. 

2 55 E hënë, 18 qershor 2012 

LËVIZJA “NANO” NJOFTON SE PO NGRE STRUKTURAT NË TË GJITHË VENDIN 

Agasi: Vjeshta në PS nis 

me largimin e Edi Ramës 

Lëvizja Nano për fitoren e socialistëve 

ka vënë në lëvizje edhe 

mbështetësit e saj në Durrës. 

Bardhyl Agasi, ish-deputet i PS-së 

së bashku me Paqësor Zenelin, 

janë dy nga emrat që kanë dalë në 

mbështetje të kësaj lëvizje që nga 

bërja publike e saj. 

Ish-deputeti Bardhyl Agasi, 

është shprehur se bashkimi me 

këtë lëvizje ka qëllimin e shërimit 

dhe forcimit të partisë Socialiste 

nga kjo që po vuan. 

“U bë kaq kohë që kjo parti nuk 

njeh asnjë fitore, në shkelje statutore, 

me gabime trashanike, siç ishte 

ndryshimi i Kushtetutës. Me një 

strategji që ka çuar në fërkimin e 

duarve të Berishës sepse ka dalë 

gjithmonë ai fitues. Kjo është një 

lëvizje e inkuadruar brenda PS-së, 

ka shërbimin më të mirë për ta çuar 

partinë Socialiste me një siguri të 

plotë në zgjedhjet e ardhshme për 

fitore”, u shpreh Agasi. 

Në lidhje me organizimin në 

Durrës, Agasi bën të ditur se edhe 

pse kjo lëvizje është në hapat e 

para, ka marrë mjaft mbështetje nga 

socialistët durrsakë. 

“Qëllimi ynë i parë është që ne 

të kontaktojmë me bazën e socialistëve 

në mënyrë që ti shfaqim 

mendimet, vërejtjet tona dhe për 

të marrë mendimet e tyre. Duke 

filluar nga shtatori të ndjehet fuqishëm 

brenda PS-së kjo alternativë”, 

thotë ish-deputeti socialist. 

Agasi ka kritikuar edhe qëndrimin 

e PS-së dhe liderit te saj, 

Edi Rama, në fushatën për 

zgjedhjen e presidentit të Republikës, 

duke mos kandiduar liderin 

historik Fatos Nano dhe as dhënien 

e emrave të tjerë që PS, sipas 

Agasit, i ka me shumicë. 

Robert Zoelick: Politikanët evropianë gjithmonë veprojnë një ditë më vonë 

Shtohen zërat kritikë të 

ekspertëve të lartë ekonomik ndaj 

liderëve botërorë. Presidenti në 

largim i Bankës Botërore, Robert 

Zoelick, ka thënë se udhëheqësit 

evropianë nuk po bëjnë sa duhet 

për të zgjidhur krizën e borxheve 

dhe duhet të veprojnë më shpejt. 

“Politikanët evropianë gjithmonë 

veprojnë një ditë më vonë. 

Dhe, kur zihen ngushtë, ata 

marrin masa të reja të likuiditetit”, 

ka thënë Zoelick në një 

intervistë për gjermanen “Der 

Lëvizja Nano për Fitoren e Socialistëve 

i është drejtuar me një 

tjetër ftesë gjithë socialistëve për 

të risjellë liderin historik Fatos 

Nano në krye të PS-së, pasi sipas 

saj, ai di dhe mundet të mundë Sali 

Berishën. Kjo lëvizje bën me dije 

se “së shpejti do të nisë nismën 

statutuore me anëtaret e PS për të 

kërkuar largimin e Kryetarit të pamerituar 

dhe humbës kronik Edi 

Rama, si edhe për të sjellë në Krye 

të PS, Kryetarin Historik dhe 

Fitues Fatos Nano”. 

Në një deklaratë për shtyp, kjo 

lëvizje ka akuzuar sërish kreun 

aktual të PS-së, Edi Rama si kryetari 

përçarës e që i ka sjellë vetëm 

humbje socialistëve. 

“Fatos Nano i sjell në vëmendje 

Kryetarit të pamerituar dhe 

humbës kronik të PS Edi Rama, se 

Nano ka qenë për 15 vite Kryetar i 

PS e sot është aktualisht Anëtar i 

Asamblesë Kombëtare të PS. 

Askush nuk mundet ti mohojë, 

Ekspertët e lartë të ekonomisë, 

kritikë ndaj liderëve botërorë 

Spiegel”. Sipas Zoelick, Banka 

Qendrore Evropiane, përmes 

hapave të likuiditetit, ka blerë 

kohë për liderët e rajonit, por ajo 

ka bërë pak për te zgjidhur 

problemet strukturore të bllokut 

evropian. Nëse Evropa vazhdon të 

ngurrojë, Zoelick ka paralajmëruar 

se ajo mund të humbasë 

ndikimin global. Ai po ashtu i ka 

bërë thirrje Gjermanisë të marrë 

rolin udhëheqës dhe të vazhdojë 

të shtyjë përpara reformat fiskale 

dhe strukturore. 

deformojë apo zhbëjë historinë dhe 

vlerat më të mira ndër vite të PS 

bashkë me Fatos Nanon. Askush 

nuk mundet ta nxjerrë Fatos 

Nanon jashtë PS”. 

Lëvizja Nano për Fitoren e Socialistëve 

u bën thirrje të gjithë 

anëtarëve të PS dhe të gjithë popullit 

të majtë, popullit opozitar që 

t’i bashkohen kësaj lëvizjeje duke 

regjistruar emrat e tyre pranë 

zyrave përkatëse të koordinimit që 

po ngrihen me shpejtësi në çdo 

qytet e fshat. Procesi i regjistrimit 

të mbështetësve e vullnetarëve të 

kësaj Lëvizjeje ka filluar, e shumë 

shpejt do t’ju bëjmë të njohur 

emrat e të gjithë koordinatorëve 

kudo në çdo cep të Shqipërisë si 

edhe detajet e kontakteve ku mund 

të drejtoheni. Lëvizja Nano për Fitoren 

e Socialistëve është një projekt 

përbashkues i socialistëve, 

popullit të majtë, popullit opozitar, 

e si i tillë është një projekt 

fitues. 

Zoelick përfundon mandatin e 

kreut të Bankës Botërore më 30 

qershor. Ai do të pasohet nga 

mjeku Jim Jong Kim. 

Ndërkaq, ish-kryeministri 

britanik dhe në të njëjtën kohë 

një nga ekonomistët më të 

respektuar në shkallë botërore, 

Gordon Braun akuzoi 

udhëheqësit evropian se nuk po 

ngrihen në lartësinë e sfidës së 

krizës, duke paralajmëruar se 

Evropa mund të përballet me një 

dekadë të humbur.

Rama zhduket për të fshehur 

gjurmët e dështimit presidencial 

Që prej zgjedhjes së presidentit të ri, Edi Rama i është zhdukur publikut. Të gjitha palët u rreshtuan në 

mbështetje të institucioneve dhe inkurajuan marrjen e statusit të kandidatit në vjeshtë, por Edi Rama është i 

vetmi që s’del dot në mejdan. I tmerruar se publiku do t’i lexojë dështimin presidencial, ai preferon të dalë 

nga qarkullimi, me shpresë se do t’i harrohet sjellja antishqiptare prej një halabaku politik 

Përfundimi i procesit të zgjedhjes së 

Presidentit, përveçse e konfirmoi atë si një 

proces normal, ka konfirmuar edhe rikthimin 

në normalitet të jetës politike shqiptare. 

Përjashtim bën vetëm Edi Rama. 

Ndërsa pas zgjedhjes së Presidentit të 

ri, të gjitha palët janë të lexueshme, Edi 

Rama është bërë edhe më i palexueshëm, 

me zhdukjen e tij për të fshehur gjurmët 

edhe të humbjes presidenciale. 

Në këtë post-proces të zgjedhjes së Presidentit, 

e lexueshme është mazhoranca. 

Me vullnetin dhe disa kandidatura konsensuale 

për president, mazhoranca demonstroi 

se ishte e gatshme të përqafonte edhe 

rekomandimet e ndërkombëtarëve për këtë 

proces. Duke u bërë e qartë dhe e lexueshme 

në këtë proces, për mundësimin e zgjedhjes 

së një kandidati konsensual, mazhoranca më 

se një herë ftoi opozitën që të mos vetë-përjashtohej 

nga ofrimi i kandidatëve të mundshëm 

të saj, por edhe të konsensusit për 

kandidaturat e mazhorancës. Ndërsa procesi 

i zgjedhjes së Presidentit, mori fund, 

qartësia vazhdon të shoqërojë sjelljen e 

mazhorancës. 

Si deputetët e mazhorancës, ashtu edhe 

qeveria, i janë rikthyer aktivitetit normal. 

Me vijimësinë normale të aktivitetit të 

saj, në përmbushje edhe të detyrimeve që ka 

marrë përsipër, mazhoranca në kuvend është 

e qartë në aktivitetin e saj. Ndërsa objektivi 

më i afërt madhor, është marrja e statusit 

të vendit kandidat, në funksion të saj, 

angazhimi i deputetëve të mazhorancës është 

në nivelet që e kërkon përmbushja e këtij 

objektivi. 

Jo vetëm kaq, por edhe qeveria, vazhdon 

aktivitetin e saj normal. 

Në këtë post-proces të zgjedhjes së Presidentit, 

edhe Fatos Nano është i qartë. 

I vetëshpallur si kandidat për president, 

pas mos-përmbushjes së kësaj ambicie, me 

qëndrimet dhe aktivitetin e tij, është më i 

qartë nga Edi Rama. Duke e vlerësuar marrjen 

e statusit të vendit kandidat, si një gjë 

shumë të rëndësishme, më se një herë i ka 

bërë apel opozitës të bëhet pjesë e përmbushjes 

së detyrimeve, si kushte që duhen 

plotësuar. 

Jo vetëm kaq, por ai shkon edhe më tej, 

kur me lëvizjen më të fundit, por tenton “ta 

shkundë” PS-në dhe lidershipin e saj. 

Në këtë rikthim të jetës politike në normalitet, 

vetëm Edi Rama, ka ngelur në pozi- 

Kryeministri Berisha, mesazh ngushëllimi 

për ndarjen nga jeta të Princit të Arabisë 

Kryeministri Sali Berisha i ka dërguar 

dje një telegram Madhërisë së tij, 

Kujdestarit të dy Xhamive të Shenjta, 

Mbretit të Arabisë Saudite Abdullah bin 

Abulaziz Al Saud ku i shpreh atij, në 

emër të qeverisë shqiptare, ngushëllimet 

për ndarjen nga jeta të Princit të 

Kurorës, zëvendëskryeministrit dhe 

ministrit të Brendshëm të Mbretërisë së 

Arabisë Saudite, Nayef bin Abdulaziz Al 

Saud. 

Në këtë mesazh drejtuar Madhërisë 

së Tij, Mbretit të Arabisë Saudite 

Abdullah bin Abulaziz Al Saud, kryeministri 

Berisha shkruan se, “Ndarja nga 

jeta e Princit të Kurorës, zëvendëskryeministrit 

dhe Ministrit të Brendshëm të 

tat e pasivit, duke zgjedhur ët bëjë interesantin 

me zhdukjen e tij publike. 

Ai e ka një hall, që e detyron të zhduket. 

Për atë, zgjedhja e Presidentit ishte një tjetër 

dështim, përkundër kërcënimeve që kishte 

lëshuar në mënyrë të përsëritur. 

Por dëshirat dhe kërcënimet e tij, sikurse 

u mësua, ishin jashtë mundësive të tij, për 

të mbajtur peng edhe këtë proces. Në përfundim 

të tij, kur tashmë kemi një President 

të ri të zgjedhur, Edi Rama zgjedh që 

për të shmangur vëmendjen e dështimit të 

zhduket përkohësisht. 

Mbretërisë së Arabisë Saudite, vëllait të 

dashur të Madhërisë suaj, Najef bin 

Abdel Aziz, ishte një lajm tronditës dhe 

humbje e madhe për Madhërinë tuaj, 

vendin dhe kombin tuaj dhe për miqët 

tuaj në Shqipëri dhe në botë”, thuhet në 

mesazhin e kryeministrit Berisha. 

“Shqiptarët dhe Shqipëria kanë pasur 

tek Princi i Kurorës një mik të madh dhe 

të çmuar. Duke ndarë zinë dhe 

hidhërimin e kësaj dite të rëndë, në emër 

të qeverisë shqiptare ju përcjell ju 

Madhëri, familjes dhe kombit tuaj mik, 

ngushëllimet më të sinqerta dhe i lutem 

Zotit, se bashku me ju, që shpirti i 

vëllait Najef, Princit të Kurorës, të gjejë 

paqen e merituar”, përfundon mesazhi. 

Kontaktoni në politikë@gazeta55.net 

Kontaktoni në politikë@gazeta55.net 


POLITIKË 

REFORMA ZGJEDHORE 

PD dhe PS, 

diskutime mbi 

përbërjen e KQZ-së 

Reforma zgjedhore është sfida e politikës 

kur kanë mbetur edhe pak javë nga mbyllja e 

sesionit parlamentar. Burime pranë shumicës 

parlamentare bëjnë të ditur se zyrtarisht 

opozita ka bërë vetëm një propozim për KQZnë, 

sipas të cilit, gjashtë anëtarë të zgjidhen 

me formulën aktuale, ndërsa kryetari të dalë 

nga një prej institucioneve të Drejtësisë. 

Ky propozim është hedhur poshtë nga 

shumica dhe nga ky moment nuk ka pasur 

asnjë zhvillim të ri. 

Dy ditë më parë, në një prononcim për 

mediat, bashkëkryetari socialist i Komisionit 

të Reformës Zgjedhore, Damian Gjiknuri, 

tha se “kemi themeluar ca kontakte të para 

dhe besoj se duhet të shikojmë mënyrën se 

si duhet të qasemi drejt reformës zgjedhore, 

pasi janë gjera që kanë mbetur dhe duhet të 

gjejmë dhe modalitetet si do ta shtyjmë përpara 

këtë proces. Që të rivëmë në punë Komisionin 

për një periudhë të shkurtër kohe, 

në mënyrë që të trajtojmë çështjet e mbetura 

që nuk patëm mundësi t’i adresojmë deri 

në 15 maj, siç e kishim afatin”, thotë Gjiknuri. 

Çështja e dytë për të cilën palët ende 

nuk kanë rënë dakord është ajo e hapjes së 

kutive. Shumica ka hedhur poshtë propozimin 

e opozitës që kërkon hapjen e kutive sa 

herë e propozojnë dy anëtarë të KQZ-së. 

Sipas PD-së, kutitë mund të hapen vetëm 

me vendim gjykate. Komisioni i reformës 

zgjedhore pritet të mblidhet gjatë kësaj jave 

për të diskutuar rreth modaliteteve dhe formulës 

së KQZ-së. Në vëmendjen e partive 

politike, veçanërisht opozitës, është ende i 

freskët apeli i komisionerit për Zgjerimin, 

Stefan Fule për finalizimin e reformës zgjedhore 

brenda afateve të parashikuara në marrëveshjen 

politike të 14 nëntorit. 

Ekspertët: Ankimimet, jo në KQZ/ 

Ekspertët e çështjeve zgjedhore e shohin 

zgjidhjen e problemit të ankimimeve dhe rinumërimin 

e votave tek kolegji zgjedhor, 

duke përjashtuar kategorikisht KQZ-në nga 

ky proces. Çlirim Gjata thotë se nuk duhet 

të jetë Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ai që 

të vendosë për ankimimet dhe rihapjen e 

kutive, por gjykata. “Të ndryshohet sistemi 

i konceptit të punës në këtë institucion. Nga 

një institucion që i pranon ankimet dhe 

gjithë kjo është Thembra e Akilit, të kthehet 

në një institucion administrativ i cili merret 

vetëm me përgatitjen e bazës materiale, 

shpërndarjen e saj, përgatit zgjedhjet e kaq. 

Gjithçka tjetër të kalojë në Gjykatë. Edhe 

rezultati kur ankimohet, dhe pavlefshmëria, 

nga KZAZ të ankohet direkt te gjykata i cili 

kërkon pastaj një sistem të ri të administrimit 

gjyqësor për zgjedhjet”, u shpreh ish 

kreu i KQZ-së, Çlirim Gjata. 

Por, si mund t’i administrojë një kolegj 

zgjedhor i vetëm problemet elektorale nëse 

partitë kërkojnë rinumërim të kutive në të 

gjithë qarqet e vendit? Gjata thotë se krijimi 

i 6 kolegjeve të tilla do të bëjë të mundur 

shqyrtimin e çështjeve dhe nxjerrjen e fituesit 

të zgjedhjeve në kohë reale. 

“Nëse shkoni në gjykatë mbaron shpejt, 

por një sistem i ri i administrimit gjyqësor, 

për çështjet zgjedhore, jo ky që është me një 

kolegj. Mund të ndahet të bëhet me gjashtë 

kolegje. Një kolegj për dy qarqe për shembull. 

Ky siç është por me disa gjykata”, thotë Gjata. 


FORUM 

Kontaktoni në opinion@gazeta55.net 

Nga Ilirian Dahri 

Pa mbaruar mirë zgjedhjet në 

vendin fqinj, filluan të qarkullojnë 

parashikimet e para në Europë. 

Duket se më shumë se për vetë 

grekët këto zgjedhje janë të rëndësishme 

sidomos për Europën. Sipas 

një televizioni belg Rbtf, në 

orën 17:00, në krye ishte partia 

Demokracia e Re e liderit Antonio 

Samaras, i cili është pro respektimit 

të marrëveshjes me Bashkimin 

Europian. Më pas renditej Siriza, 

partia ekstremiste e majtë e cila 

është në favor të qëndrimit në 

zonën euro por duke dashur të 

rishikojë ndërkaq edhe masat e 

kursimeve të planit të shpëtimit 

prej 130 miliardë dollarë të Bashkimit 

Europian, Bankës Qendrore 

Europiane dhe Fondit Monetar 

Ndërkombëtar, me 27%. Pastaj 

vinte Pasoku, partia që është pro 

masave të kursimeve të Venizelos, 

dhe në fund partitë e ndryshme 

komuniste. Vetëm dy ditë më pare 

ish kryeministri grek Papandreu, 

që nga zyra e tij në Fondacionin 

Papandreu, kishte folur hapur me 

shtypin ndërkombëtar për votën e 

Greqisë e cila “mund ta shpinte 

akoma në krizë botën”. Sipas ish 

kryeministrit “Nëse do të ishte 

bërë referendum mbi Memorandumim 

“që ai i kishte propozuar 

ish presidentit francez Sarkozi dhe 

që ky i fundit nuk e kishte pranuar, 

ndërsa kancelarja Angela Merkel 

kishte qenë dakort “ndoshta 

Greqia nuk do të ndodhej në këtë 

situatë”. “Europa për të mbijetuar 

duhet të jetë demokratike”. Gjithmonë 

sipas ish kryeministrit grek 

Nga Lavdrim Lita 

E majta dhe kundërshtimet 

e saj për çdo lloj reforme 

KINEMAJA, SI ARTILERI E RËNDË E REGJIMEVE TOTALITARE 

Kinemaja nuk e dëshiron diktaturën. 

Janë diktatorët që e dëshirojnë 

kinemanë. Lenini kishte për qejf të 

thoshte se kinematografia është treni 

i revolucionit bolshevik dhe një 

herë u shpreh: “është arti më i fortë”. 

Në Itali, diktatori fashist Musolini, 

për të mos ngelur prapa Leninit, 

shkroi me dorën e tij: kinemaja 

“është arma më e fortë”. Në Shqipëri 

citati i Leninit u përkthye: “kinemaja 

është artileria e rëndë e artit”. 

Ndërsa Josef Gebëls, shefi i propagandës 

së Hitlerit, adhuronte kinemanë 

dhe e rekomandonte. Zërat 

poshtë e lart thoshin se ishte për 

shkak të aktoreve. Një e vërtetë e 

pjesshme: Gëbels kish kuptuar 

rëndësinë e imazheve të rrejshme për 

qëllime propagandistike. Së bashku 

me Hitlerin përpara një mitingu në 

një qytet të vogël gjerman panë në 

kinemanë lokale filmin me tematikë 

mitologjike “Nibelungët” të 


dhe lideri i Sirizës “është vetëm një 

populist i majtë” por nuk mund të 

konsiderohet një progresist i 

vërtetë. Ky radikal i majtë “është 

kundër çdo reforme, do të centralizojë 

akoma dhe më shumë ekonominë, 

do të rrisë numrin e 

punonjësve publikë dhe i ka folur 

popullit që mos të paguajë më autostradën, 

dhe as taksat. Ai nuk 

është gjë tjetër veçse një formë e 

fenomeneve oportuniste dhe demagogjike 

që kemi jetuar përgjatë viteve 

pas rënies të regjimit të kolonelëve”. 

Lideri i ekstremistëve të majtë grekë 

nuk ka një program të qartë. Ndoshta 

vetë Bashkimi Europian duhet të 

regjisorit Fritz Lang. Duke dalë nga 

kinemaja Hitleri i ekzaltuar i rrëfen 

bashkëpunëtorit besnik: “kur do të 

marrim pushtetin ai do të jetë 

regjisori ynë”. Profecia u bë realitet, 

Gëbels e thirri regjisorin Lang dhe i 

propozoi ofertën. Por nuk u arrit në 

një marrëveshje. Paskëtaj Gebëls 

përzgjodhi një grua me talent të 

padiskutueshëm: Leni Riefenstahl. 

Kuptohet vetiu që kinemaja i 

tërheq si magnet diktatorët. Ata 

duan ta kontrollojnë dhe nëse është 

e mundur të jenë dhe vetë protagonist. 

Në pamundësi imitojnë gjestet 

e heronjve të filmave qofshin personazhe 

të mirë apo të këqij. Musolini 

shkoi deri aty sa qortoi aktorin 

Annibale Ninchi në filmin për 

luftërat punike: “Shipioni Afrikan” 

sepse aktori nuk e interpretonte romakun 

e lashtë njëlloj si lëvizjet e 

Duçes. Ndërsa Hitleri adhuronte 

shefin e qytetit të krimit të “M. 

Monstra e Dyseldorfit” të regjisorit 

Lang: i imitonte gjestet, mimikën, 

tentonte më shumë tek integrimi 

europian dhe ndoshta hapi i parë 

mund të ishte një bashkim bankar 

europian. Ndërkaq për Greqinë problemet 

janë me të vërtetë të shumta. 

Jemi në sezonin e vërës një periudhë 

në të cilën shpeshherë ka patur provokime 

në detin Egje. Por në këto 

momente Greqia nuk është e aftë për 

hir edhe të ekonomisë së saj që të 

reagojë me fqinjët e saj. Sipas përfaqësuesit 

të Internacionales socialiste 

“duhet një siguracion i shpejtë, 

një garanci europiane për depozitat 

në mënyrë që të ndalet dhe të evitohen 

rradhët e gjata nëpër banka. “Në 

kohën kur unë isha kryeministër 

sjelljet prej kapobande gati për veprim, 

me xhaketë lëkure të veshur si 

uniformë. Kurse Stalini kishte një 

sozi: Mikhail Gelovani. I pëlqente tejmase 

për interpretimin heroik në 

filmin “Rënia e Berlinit” të regjisorit 

Mikhail Chiaureli. Në fund të projeksionin 

privat në sallën kinematografike 

të Kremlinit thonë se e 

panë me një shami në dorë. 

Diktatorët e dashurojnë kinemanë. 

Pas Luftës së Dytë Botërore, 

industria kinematografike në Shqipëri, 

Rumani, Bullgari dhe 

Jugosllavi pati një impuls të fortë nga 

ana e regjimeve, synimi i të cilave 

ishte të edukonin masat me vlerat 

prej të cilave këto sisteme frymëzoheshin: 

revolucion, komunizëm, 

komb dhe progres. Në këtë mënyrë, 

nisën të merrnin formë modele të 

reja prodhimi dhe shumë shpejt u 

ndërtuan edhe infrastruktura të 

mëdha: studiot “Avala” dhe “Jadran” 

në Beograd e Zagreb, “Boyana” në 

Sofje dhe “Kinostudio”, “Shqipëria 

ishim shumë të kujdesshëm për të 

ndërtuar një mburojë mbrojtëse dhe 

në fund ja kemi arritur edhe pse me 

vonesë” - nënvizon më tej përfaqësuesi 

i Internacionales socialiste i cili 

më tëj evidenton edhe gabimet e vetë 

Greqisë me një evazion fiskal endemik, 

me korrupsion dhe një deficit 

të lartë. Më tej ka shtuar se nuk 

mund të flitet për një G20 por për 

një G.0 me vende që nuk dinë të 

qeverisin sistemin financiar global. 

Në fakt direkt pasi të mësohet rezultati 

përfundimtar i zgjedhjeve 

në vendin fqinj çështja europiane, 

me krizën ekonomike dhe atë financiare 

do të diskutohen në G20. 

e re” (1952), në Tiranë. Enver Hoxha 

do të shtinte në dorë mekanizmin 

e imazheve dhe iluzioneve për ta përdorur 

si një lavatriçe kombëtare për 

lavazhin e trurit. Sigurisht do të ishin 

vitet 60-të nisja e propagandës 

thellësisht komuniste me një sërë 

filmash me subjekte lufte kundër 

pushtuesve okupatorë. Patetizmi, 

rrejshmëria, dogmatizmi moralizues 

dhe boshti i partisë përbën lëndën e 

parë të këtyre filmave narkotizues të 

ndërgjegjes dhe lirisë. Mund të thuhet 

pa asnjë presje se luftën më reale 

partizanët e kanë bërë kur kanë 

qenë aktorë jo protagonist të filmave 

me subjekt të luftës së dytë botërore. 

Heroizmat e tyre janë të padokumentuara 

sepse kishin parimin se historia 

bëhet me grykën e pushkës. 

Megjithatë çdo e keqe e ka një anë 

pozitive: personazhet negative janë 

më të besueshëm dhe të portretizuar 

mirë (ndonëse të tipizuar në mënyrë 

tendencioze, për shembull: Ndrek 

Luca veriori, katoliku, etj.) kurse 

Qëllimi është që Europa nga fjalët 

të kalojë tek aksionet e saj. Sepse 

rreziku është i madh. Ka mundësi 

që në nivel global kriza të përfshijë 

jo vetëm Spanjën apo Italinë por 

edhe Kinën, Indinë dhe Amerikën. 

E gjithë vëmëndja është drejtuar 

tek kancelarja Angela Merkel jo 

vetëm në nivel europian por edhe 

në atë ndërkombëtar. Flitet se nga 

Brazili, India, Kina, Australia dhe 

Turqia kërkohet që ajo të bëjë më 

tepër. Por nga ana tjetër nëse e 

gjithë Europa është e përfshirë nga 

kriza e vetmja ekonomi që funksionon 

është ajo gjermane. 

Ndërkaq edhe presidenti i Shteteve 

të Bashkuara të Amerikës, Barak 

Obama po ndjek me vëmendje Gjermaninë 

e cila pas takimeve të 

shumta nuk vazhdon të ndërhyjë. 

Është një takim që ndërkaq do të 

përgatisë një tjetër takim europian 

që do të zhvillohet më 28 qershor. 

Duhet që Europa të japë sinjale 

zgjimi sepse ekonomia globale 

fillon të vuajë nga kriza europiane. 

Nga ana tjetër gjaaë G20 do të formalizohet 

stabilizimi i besueshmërisë 

të debisë sovrane dhe kontributi 

i Fondit Monetar Ndërkombëtar 

i cili do të jetë afro 430 

miliardë dollarë. Do të ketë edhe 

takime mes liderëve botërore ku do 

të spikasë padyshim ai mes 

Vladimir Putinit dhe presidentit të 

Shteteve të Bashkuara të Amerikës, 

Barak Obama, të cilët mes të 

tjerash do të flasin edhe për Sirinë 

dhe Iranin. Për këtë vend të fundit 

do të bëhet gjithçka në mënyrë që 

të lejohen inspektorët dhe të evitohet 

kërcënimi i vazhdueshëm i 

atij rajoni. 

personazhet pozitive në mjaft raste 

janë të zbehtë, moralistë, skematikë 

e deri në qesharakë. Sigurisht në filmat 

të prodhuara nga kinematografia 

komuniste bie në sy kryesisht mungesa 

e marrëdhënieve njerëzore me 

paranë, pijen, seksin, dëshirën, 

lojën, etj. 

Sidoqoftë diktaturat përdorin kinemanë 

për të përhapur ideologjinë 

e tyre hegjemoniste si një nevojë për 

të përligjur vendosjen e rendit të ri 

dhe krijimin e njeriut të ri. Çdo vendosje 

rendi parashtron një periudhë 

kaosi (luftë civile) që vihet në rregull 

nëpërmjet mekanizmave shtypës 

të represionit pa marrë parasysh pasojat 

(janë të parashikuara si efekte 

anësore). Krijimi i njeriu të ri duhet 

të lindte pas procesit të djegies së 

tokës (tabula rasa) dhe mandej 

lëvrimit të trurit me gjithfarësoj 

mitologjie e moralizmi artificial. 

Lufta e klasave ishte djegia e tokës 

njëlloj rrafshimi të plisave për ta bërë 

dyst.

Halimi: Emërimet në gjyqësor, 

Presidenti të konsultohet me parlamentin 

Ministri i Drejtësisë bën apel për neutralizimin e praktikës së trashëguar nga presidenti në detyrë, 

Bamir Topi i cili ka shmangur Kuvendin në emërimet e gjyqësorit. Halimi shpreh sigurinë 

se dekretet e Presidencës së Bujar Nishanit do të jenë fryt i bashkëpunimit me Kuvendin 

Gjykata e Lartë do të 

ndahet në 3 kolegje, ndërsa 

numri i anëtarëve të saj do 

të rritet. 

Këtë parashikon ministria 

e Drejtësisë në ligjin 

organik të hallkës kryesore 

të gjyqësorit që do ti 

përcjellë këtë muaj Kuvendit. 

Ministri Eduard Halimi, 

sqaron në një deklaratë për 

mediat, se nga kjo nismë ligjore 

që kërkon 84 vota varet 

dhe zbatimi në praktikë i 

ligjit të Gjykatës Administrative. 

Nga ky ristrukturim 

i Gjykatës së Lartë, do të vijë 

verdikti i fundit për çështjet 

e biznesit dhe administratës. 

“Ekspertët kanë menduar 

që numri të shtohet me 

2 anëtarë, nga 17 në 19. Do 

të jetë e ndarë më tre 

Kolegje Gjykata e Lartë, një 

Kolegj Penal, një Kolegj 

Administrativ dhe një 

Kolegj Civil. Të tria këto 

kolegje do të kenë 6 

gjyqtarë, 4 nga gjyqtarët 

aktualë dhe 2 nga gjyqtarët 

shtesë që do të vinë me shtinim 

e numrit”, u shpreh 

ministri Halimi. 

Ligji i ri detyron presidentin 

të konsultohet më 

parë me Kuvendin, para dekretimit 

të çdo emri për 

gjykatës të lartë. Po ashtu, e 

detyron të bëjë publike të 

gjitha kandidaturat që garojnë 

për të plotësuar vendet 

vakante në këtë institucion. 

“Dekreti i presidentit i 

cili shkon në Parlament, 

duhet të jetë i argumentuar, 

i arsyetuar, cilat janë arsyet 

dhe motivet pse zgjodhi këtë 

kandidatë. Ligji shkon në të 

njëjtën filozofi së Gjykatës 

Kushtetuese, i cili i kërkon 

presidentit të Republikës që 

gjatë përzgjedhjes së 

anëtarëve të Gjykatës së 

Lartë, duhet të ketë një komunikim 

dhe një bashkëpunim 

me grupet parlamentare”, 

thotë ministri i 

Drejtësisë. 

Ministria ka saktësuar 

dhe kriteret që duhet të 

përmbushë një jurist për t’u 

përzgjedhur si Gjykatës i 

Lartë. “Ata kandidatë që do 

të vinë nga sistemi gjyqësor, 

duhet të kenë kaluar të gjitha 

shkallët e gjykimit, te ketë 

qenë 10 vjet gjykatës i Shkallës 

së Parë, 5 vjet në 

Gjykatën e Apelit dhe më pas 

t’i lindë e drejta për të shkuar 

në Gjykatën e Lartë”, 

shprehet Halimi. 

Nishani: Konsultime 

me mazhorancën 

dhe opozitën 

Presidenti i sapo 

zgjedhur, Bujar Nishani tha 

në intervistën e tij të fundit 

se në fokus të presidencës së 

tij do të jetë sistemi i drejtësisë. 

Kreu i ri i shtetit deklaroi 

se filozofia e punës së 

tij do jetë respektimi i Kushtetutës 

si dhe konsultimet 

me mazhorancën dhe 

opozitën. 

Duke u ndalur veçanërisht 

te emërimet në institucione, 

Nishani tha se do të 

konsultohet jo vetëm me 

partinë që e zgjodhi por dhe 

me opozitën. Përballë dyshimeve 

të selisë rozë, se me 

zgjedhjen e Nishanit, Berisha 

do të kontrolloje SH- 

ISH-in, Presidenti i ri pohon 

se çdo lëvizje në drejtim të 

shërbimit sekret do të jetë jo 

vetëm kushtetuese, por dhe 

me pëlqimin e opozitës. 

“Nuk është kompetencë e 

Presidentit të Republikës të 

iniciojë dhe të ndërmarrë 

shkarkimin e SHISH. Së dyti, 

unë nuk kam konstatuar 

ndonjë kontradiktë mes 

mazhorancës, por çdo akt i 

ndërmarr do të jetë në përputhje 

të plotë me Kushtetutën 

dhe me frymën që 

përcakton Kushtetuta. Çështja 

e konsultimeve, bashkërendimit 

është një çështje 

krejt normale e cila vetëm do 

ta ndihmojë, do ta përshpejtojë 

në mënyrën më të mirë 

të mundshme ndërmarrjen e 

çdo reforme dhe arritjen e 

rezultatit për të cilën ndërmerren 

këto reforma”, theksoi 

presidenti Nishani. 


POLITIKË 

Nuk 

respektuan 

afatin e 

deklarimit të 

pasurisë, 

ILDKP gjobit 

37 zyrtarë 

Inspektorati i Lartë i 

Deklarimit dhe Kontrollit 

të Pasurive ka vendosur 

gjoba për 37 zyrtarë të 

niveleve të ndryshme, të 

cilët nuk kanë respektuar 

afatin ligjor për deklarimin 

e pasurisë. 

Pas rakordimeve të 

kryera në përfundim të 

procesit të deklarimit 

vjetor, ka rezultuar se 

kanë dorëzuar formularin 

e pasurisë jashtë afatit 

ligjor ose nuk kanë e 

kanë paraqitur pranë 

zyrave të ILDKP-së 31 

zyrtarë, 4 zyrtarë që kanë 

detyrim për deklarimin 

“para fillimit të detyrës”; 

dhe 2 zyrtarë që duhet të 

plotësojnë formularin 

“pas largimit nga funksioni”. 

Sipas Inspektoratit, 

shumica e zyrtareve nuk 

kanë deklaruar pasuritë 

ndërsa për këtë janë 

dënuar me gjoba që 

variojnë nga 20 000 deri 

në 30 000 mijë lekë. 

“Dekretet”, Gjykata Kushtetuese rrëzoi Bamir Topin 

Në interpretimin që Gjykata Kushtetuese i bëri më parë çështjes së propozimeve të dekreteve për anëtarë në dy gjykatat më të larta në vend, 

përcaktoi si detyruese që përzgjedhja e emrave të bëhet me konsultim mes institucionit të Presidentit dhe Kuvendit 

Gjykata Kushtetuese rrëzoi më 12 prill të këtij viti, pretendimet 

e presidentit në detyrë, Bamir Topi në lidhje me 

dekretet për emërimin e anëtarëve të kësaj gjykate. 6 anëtarë 

të organit të lartë kushtetues votuan kundër pretendimeve 

të kreut të shtetit, kurse vetëm tre anëtarë kanë votuar 

“pro” tij. 

Subjekti i çështjes ishte rrëzimi një ankimimit të kreut 

të shtetit në Gjykatën Kushtetuese kundër Kuvendit lidhur 

me bllokimin e dekreteve të tij për anëtarët e Gjykatës Kushtetuese, 

të cilëve u kishte mbaruar mandati. Presidenti i 

kishte kërkuar Gjykatës Kushtetueses të zgjidhë konfliktin 

e kompetencave ndërmjet institucionit të Presidentit dhe 

atij të Kuvendit dhe për pasojë shfuqizimin e një vendimi 

të Kuvendit të qershorit të vitit të kaluar, i cili pezulloi deri 

në 2013 procesin e ripërtëritjes së anëtarëve të Gjykatës 

Kushtetuese. Topi pretendonte se ky vendim i Kuvendit ka 

krijuar përplasje kompetencash, por vendimi i 12 prillit i 

Kushtetueses rrëzon këtë pretendim dhe ligjëron vendimin 

e qershorit të një viti më parë të Kuvendit të Shqipërisë, i 

cili rrëzoi dekretet e Topit për mungesë konsultimesh me 

parlamentin. 

Topi pretendoi që interpretimi i bërë nga Kuvendi ishte 

në kundërshtim me vendimin e Gjykatës Kushtetuese të 

2001 duke kërkuar që Kuvendi të rregullojë me ligj çështjen 

e ripërtëritjes së mandateve pasi sipas Presidentit, 

Kuvendi nuk mund të vendosë afat apo shtyrje të mandatit 

deri në prill 2013. Kuvendi ose i rrëzon, ose i miraton dekretet, 

pretendonin përfaqësuesit ligjorë të Presidencës. 

Konflikti Presidencë-Kuvend lindi kur parlamenti në 23 

qershor të vitit të kaluar i ktheu mbrapsht Presidentit 3 

dekrete për emërimin e anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese. 

E njëjta situatë i takon edhe dekreteve për anëtarët e Gjykatës 

së Lartë. 

Pasi i ktheu tri propozimet për në Gjykatën Kushtetuese, 

mazhoranca rrëzoi dhe dekretin e fundit të kreut të shtetit, 

atë të Artan Zenelit të propozuar për anëtar të Gjykatës së 

Lartë. Shkaku ishte mosrespektimi nga ana e institucionit 

të Presidentit të detyrimit që përcakton vendimi i Gjykatës 

Kushtetuese për t’u konsultuar paraprakisht me institucionin 

e Kuvendit. 

Në interpretimin që Gjykata Kushtetuese i bëri më parë 

çështjes së propozimeve të dekreteve për anëtarë në dy 

gjykatat më të larta në vend, përcaktoi si detyruese që 

përzgjedhja e emrave të bëhet me konsultim mes institucionit 

të Presidentit dhe Kuvendit, çka realisht nga Presidenti 

Bamir Topi nuk rezultoi asnjëherë e zbatuar. 

Procedurat e ndjekura nga presidenti në detyrë u cilësuan 

tërësisht në shkelje me vendimin e Gjykatës Kushtetuese 

i cili imponon konsultimet e institucionet të Presidencës 

me Kuvendin dhe në këtë drejtim, vendimi përfundimtar i 

Kuvendit ishte rrëzimi i dekreteve. 


FORUM 

Analiza/Të 

jetosh me 

Putinin... përsëri! 

“The Economist” 

Në margjinat e samitit të G20-s, presidenti 

i ri, por edhe i vjetër i Rusisë, 

Vladimir Putin, do të takojë Barak Obamën 

e Shteteve të Bashkuara, për herë të 

parë që nga zgjedhja e tij, në muajin mars. 

Atmosfera duket të jetë e ftohtë. Që nga 

vendimi i tij për t’u rikthyer në Kremlin, 

Putini ka qenë negativ i zëshëm dhe antiperëndimor, 

sidomos për Sirinë. Një sjellje 

e tillë kërkon përgjigje të fortë nga Perëndimi. 

Kur zoti Obama ka ardhur në pushtet, 

administrata e tij ka folur për “rivendosje” 

të marrëdhënieve me Rusinë. Kjo 

qasje e re miqësore ka pasur disa pasoja 

të dobishme. Ajo i ka mundësuar Amerikës 

të negociojë dhe të ratifikojë një traktat 

strategjik të reduktimit të armëve. Ajo ka 

ndihmuar që Rusia të ketë një qëndrim 

pak më konstruktiv ndaj ambicieve 

bërthamore të Iranit dhe po ashtu i ka siguruar 

Rusisë hyrjen e pashmangshme në 

Organizatën Botërore të Tregtisë. Por, rivendosja 

e marrëdhënieve, megjithatë, ishte 

bazuar në dy shpresa të gabuara - se 

Dmitri Medvedev, i cili kishte huazuar presidencën 

për një mandat nga Putini, do të 

merrte vërtet përgjegjësitë e vendit dhe se 

disa në qeverinë e tij kanë tingëlluar më 

liberalë. Këto shpresa janë thyer me vendimin 

e zotit Putin për të lënë mënjanë 

zotin Medvedev dhe për të lejuar kthimin e 

tij në Kremlin. Megjithatë, kjo nuk duhet të 

çojë në thyerje totale me Rusinë. Angazhimi 

konstruktiv duhet të vazhdojë në frontin 

ekonomik. Me çmimet e naftës në rënie, 

lidhjet e forta ekonomike me Perëndimin 

mund të ndihmojnë krijimin e një zone biznesi 

brenda Rusisë, e cila do të shihte 

nevojën për më tepër liberalizim, për të 

mbajtur ekonominë e saj në rritje. Dhe, 

Perëndimi patjetër se duhet të shohë për 

rregulla më të ashpra të vizave për njerëzit 

e biznesit rus. Por, nëse angazhimi 

ekonomik është i drejtë, është po ashtu e 

drejtë të dënohet edhe autokracia joliberale 

e Putinit. Zoti Obama duhet të kritikojë 

të drejtat e varfra humane në Rusi, 

ashtu si edhe kredencialet demokratike. 

Ambasadorët perëndimorë nuk duhet të 

hezitojnë të bisedojnë me protestuesit e 

opozitës në Moskë. Edhe në politikën e 

jashtme, Perëndimi duhet të qëndrojë fuqishëm. 

Rusia nuk duhet lejuar t’iu vërë 

veto planeve të Amerikës për mbrojtjen raketore 

në Evropë. As zoti Putin nuk duhet 

të lejohet që të vazhdojë bllokimin e rezolutave 

të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, 

që autorizojnë ndërhyrjen në Siri, ashtu si 

edhe në Kosovë më 1999. Liderët e G20ës 

duhet të bëjnë të pamundurën për të 

vënë në siklet Putinin, për shkak të mbështetjes 

së tij për Asadin. Këtë javë, sekretarja 

amerikane e shtetit, Hillari Klinton, 

ishte mahnitëse në dënimin e Rusisë për 

shitjen e armëve në Siri. Zoti Putin respekton 

rezistencën, jo dobësinë. Kjo ka 

rëndësi kur vjen puna te sjelljet skandaloze 

të qeverisë së tij, të tilla si burgosja e 

Mikhail Khodorkovskit, dikur shef i kompanisë 

së naftës Yukos, pastaj vrasja e 

avokatit Sergej Magnicki apo e ish-zyrtarit 

të sigurisë, Aleksander Litvinenko. Në rastet 

si këto, është e drejtë të bëhen përpjeke 

për të identifikuar individët e përfshirë. 

Njëlloj është e drejtë që të punohet 

kundër pastrimit të parave përmes qendrave 

financiare perëndimore. Rusia nuk 

duhet veçuar, por ajo duhet trajtuar si vendet 

e tjera autokratike dhe të korruptuara. 

Zoti Putin kultivon imazhin e një njeriu të 

fuqishëm, popullor dhe të admiruar, por 

vala e protestave, prejse ka bërë publik 

kthimin në Kremlin, ka shfaqur dobësinë 

e tij dhe humbjen e mbështetjes. Baza e 

tij në pushtet ka nisur të gërryhet. Angazhimi 

ekonomik me Perëndimin, i kombinuar 

me kritika të fuqishme ndaj shkeljeve të tij 

demokratike dhe të të drejtave të njeriut, 

janë përgjigjja më e mirë. 


Siria, në luftë sektare?! 

Nga Charles Recknagel 

Derisa dhuna në Siri sa vjen e intensifikohet, 

të shumtë janë ata që paralajmërojnë 

një luftë sektare. “Nëse gjërat nuk ndryshojnë, 

e ardhmja ka të ngjarë të jetë një 

represion brutal, masakër, dhunë sektare e 

madje edhe luftë civile. Të gjithë sirianët do 

të humbasin”, ka thënë i dërguari ndërkombëtar 

për krizën në Siri, Kofi Anan, më 7 

qershor. Por, shenjat e një konflikti të tillë 

tashmë ekzistojnë. Më i qarti nga ta është 

dukshmëria e milicisë Shabiha. Si pjesë e 

sektit Alavit, të cilit i përket edhe familja në 

pushtet, ajo dyshohet për kryerjen e 

masakrës në Houla, e cila ka lënë 108 persona 

të vdekur – në mesin e tyre 49 fëmijë. 

Zyrtarët e Kombeve të Bashkuara kanë shprehur 

“dyshime të forta” në lidhje me rolin e 

milicisë në masakër, për shkak të dëshmive 

të të mbijetuarve. Dëshmitarët thonë se vrasjet 

në fshatin e vogël sunit kanë nisur me 

ardhjen e qindra civilëve të armatosur nga 

fshatrat përreth alavitë. Fabris Balonsh, drejtor 

në institutin francez për kërkime “Grem- 

mo”, thotë se nëse dëshmitë e tilla konfirmohen, 

ato do të ishin prova më e fortë për 

përcaktimin e luftës. “Që nga shtatori i vitit 

2011 në Homs, ne kemi parë luftë sektare. 

Pra, keni ushtrinë siriane që lufton kundër 

opozitës, por opozitën e përbën vetëm popullatë 

sunite. Ka fare pak njerëz jo-sunitë 

në Ushtrinë e Lirë Siriane – nuk ka as alavitë, 

as të krishterë”, thotë Balonsh. Alavitët, 

të cilët janë ndarë nga dega shiite e 

Islamit në shekullin e nëntë, përbëjnë rreth 

12 për qind të popullsisë siriane, por janë 

me ndikim për shkak të dominimit të tyre 

në qeveri dhe ushtri. Balonsh, i cili ka studiuar 

rritjen e alavitëve në pushtet, thotë se 

tensionet shoqërore janë më të mëdha përgjatë 

vijave kufitare. 

Por, edhe në qytetet e mëdha, Shabiha 

luan rol në forcimin e regjimit. Anëtarët e 

saj, të cilët zakonisht veshin bluza të bardha 

dhe janë të armatosur, rrahin dhe qëllojnë 

protestuesit edhe pse nuk kanë kompetenca 

zyrtare. Shabiha, që do të thotë “fantazmë”, 

daton që nga koha e babait të presidentit të 

tanishëm sirian, i cili ka marrë pushtetin me 

grusht-shtetin e vitit 1970, duke vendosur 

sundimin alavit. Njëra nga arsyet përse regjimi 

sirian e konsideron Shabihan të vlefshme, 

është pasiguria e tij në lidhje me besnikërinë 

e të gjitha njësiteve të ushtrisë. Balonsh thotë 

se këto shqetësime bëjnë që Damasku të përdorë 

vetëm një njësi ushtarake – atë të Divizionit 

të Katërt që udhëhiqet nga vëllai i 

presidentit Bashar al-Asad – për të kryer 

luftimet në provincën e trazuar të Homsit. 

“Divizioni i Katërt, i udhëhequr nga Maher 

Asad, është ekskluzivisht alavit - nuk ka as 

sunitë, as të krishterë, as druzë... Ky divizion 

përdoret nga regjimi kundër rezistencës 

shumë rigoroze. Batalionet sunite janë në 

zonat e tjera, ku ka më pak rrezik, sepse regjimi 

nuk është i sigurt në besueshmërinë e 

ushtarëve sunitë”, thekson Balonsh. Arsyeja 

tjetër përse Shabiha është e dobishme, është 

se ajo i ofron qeverisë distancën nga mizoritë. 

Derisa vëzhguesit ndërkombëtarë kanë 

fajësuar milicinë për masakrën në Houla, 

Damasku ka thënë se vrasjet janë kryer nga 

civilët, duke fajësuar provokatorët antiqeveritarë. 

LËVIZJA GLOBALE ËSHTË TASHMË NJË SUKSES 

Nga Ban Ki Mon* 

Javën e ardhshme, udhëheqësit botërorë 

takohen për një ngjarje të rëndësishme - Konferenca 

e Kombeve të Bashkuara për Zhvillim 

të Qëndrueshëm në Rio de Janeiro. Ajo do të 

jetë një sukses? Sipas mendimit tim, po. Për 

të qenë të sigurt, negociatat janë zgjatur. Edhe 

sot ka më shumë dallime sesa pika marrëveshje 

për detaje të dokumentit “përfundimtar”, që 

do të dalë nga konferenca. Megjithatë nuk do 

të jetë pikë referimi. Shumë më e rëndësishme 

është ajo çka Konferenca e Rios ka arritur tashmë: 

krijimi i një lëvizje globale për ndryshim. 

Rio plus 20 është një moment historik në 

këtë udhëtim të gjatë. Samiti i famshëm Toka 

i vitit 1992 paraqiti një axhendë globale të 

zhvillimit të qëndrueshëm. Sot, ne kemi ardhur 

në një kuptim më të plotë dhe me nuanca më 

të pasura të këtij imperative të lashtë: si, pra 

mund të balancojmë nevojat e zhvillimit të 

një popullsie në rritje globale, në mënyrë që 

të gjithë mund të gëzojnë frytet e prosperitetit 

dhe rritjes ekonomike të fuqishme - me 

nevojën për të ruajtur burimet më të çmuara 

të planetit tonë: ajri, toka dhe uji. 

Në Rio, më shumë se njëqind kryetarë të 

Shteteve dhe Qeverive do të bashkohen rreth 

njëzet e pesë mijë pjesëmarrësve për të planifikuar 

mënyrë strategjike të ardhmen. Ne tashmë 

kemi djegur dhe e konsumuar shumë kohë 

në rrugën tonë drejt prosperitet. Ky model 

është i vdekur. Në Rio, ne duhet të fillojnë 

për të krijuar një model krejtësisht të re - një 

model të vlefshëm për ekonominë e shekullit 

të XXI-të që refuzon mitin fals se midis rritjes 

dhe ambientit është shuma zero. Ne e kuptojmë 

se me politika shumë më inteligjente 

publike, qeveritë mund të rritin ekonomitë e 

tyre, të zvogëlojnë varfërinë, të krijojnë vende 

pune të mira dhe për të përshpejtuar progresin 

shoqëror në një mënyrë që respektohen burimet 

e kufizuara natyrore të planetit. 

Mendoj se në këtë kuptim, shtysa për 

ndryshim tani është i pakthyeshëm. Dëshmia 

është e gjitha rreth nesh, dhe ne mund t’i 

shohim ato në vende të mëdha dhe të vogla, 

të pasura dhe të varfra. Barbados, Kamboxhia, 

Indonezia, Republika e Koresë dhe Afrika e 

Jugut, në mesin e shumë të tjerëve, tashmë 

janë duke miratuar strategji për “rritjen e gjelbër” 

që përfshijnë përdorimin e burimeve të 

kufizuara natyrore në mënyrë më efikase, duke 

krijuar vende pune dhe zhvillim të ulët të 

CO2. Armenia, Azerbajxhani, Egjipti, Kenia, 

Jordani, Malajzia, Meksika, Nepali, Senegali 

dhe Ukraina janë duke aplikuar teknologji të 

reja për rritjen e gjelbër në sektorë të mëdha 

të industrisë, nga bujqësia tek turizmi. Kina 

është e angazhuar për plotësimin e gjashtëmbëdhjetë 

për qind të nevojave të saj energjetike 

me burime të rinovueshme në vitin 2020 

dhe planifikon për të investuar mbi 450 miliardë 

dollarë në riciklimin e mbeturinave dhe 

të teknologjive të pastra në Planin aktual Pesë 

Vjeçar. 

Në Brazil, menaxhimi i mbetjeve dhe 

riciklimin e industrive punësojnë më shumë 

se gjysmë milion njerëz, shumica e të cilëve 

jetojnë në margjinat e shoqërisë. Me e saj të 

ri Aktin Kombëtar Rural të Garantimit të 

Punësimit, India ka filluar të paguajë njerëz 

për të menaxhuar më mirë burimet natyrore 

të tilla si pyje dhe ujëra të ëmbla. Kudo që ju 

do të shikoni, autoritetet lokale dhe kombëtare 

janë duke miratuar parime dhe praktika që, të 

marra së bashku, janë në gjendje për të lëvizur 

nga një perspektivë e shkatërrimit të mjedisit 

dhe rritjen e pabarazisë sociale në një 

epokë të re të rritjes së qëndrueshme, e balancuar 

dhe gjithëpërfshirëse. 

Qeveritë dhe komb-shtetet nuk janë vetëm 

në drejtimin e këtij transformimi. Në Rio, 

më shumë se një mijë krerë të industrisë nga 

të gjitha kontinentet do të japin një mesazh 

të përbashkët: modeli i vjetër I biznesit nuk 

po punon. Shumë prej tyre janë anëtarë të OKB 

Global Compact - një lëvizje vullnetare të 

rritjes së sektorit privat, që përfshin 

përgjegjshmërinë e korporatave të shekullit të 

XXI-të në qëndrueshmërinë e sipërmarrjeve. 

Pra, kompania e atleteve “Nike” (një kampion 

në minimizimin e ndotjes industriale) ka nisur 

një program të ri të quajtur “Mata jo Peito” 

- një shprehje e gjuhës së folur portugeze që 

do të thotë “të marrësh përsipër një sfidë,” 

duke ndihmuar mbrojtjen e ekosistemeve të 

pyjeve braziliane. Kompania “Unilever” është 

e angazhuar për marrjen e të gjitha lëndëve të 

para nga burimet e ripërtërishme deri në vitin 

2020. “Safaricom” kompani keniane ka integruar 

barazinë gjinore në politikat e tyre të 

brendshme për të krijuar një mjedis që mbron 

nënat. 

Ndërkohë, Microsoft ka njoftuar se së 

shpejti do të reduktojë në zero ndikimin e saj 

CO2. Grupi i Broad në Kinë prodhuese e njësive 

të ajrit të kondicionuar jo elektrike që 

kanë një efiçencë energjetike më të madhe se 

dyqind për qind, dhe është gati për të diversifikuar 

me anë të produkteve të tjera të kursimit 

të energjisë dhe të ndërtesave të gjelbra. 

ToughStuff, nga Mauritius, kërkon të sigurojë 

energji të përballueshme dhe të besueshme 

diellore për tridhjetë milionë njerëz në Afrikë 

deri në 2016, ndërsa kompania Ebu Dhabi 

Energy Future është duke punuar për të siguruar 

elektrifikimin rural në Afganistan dhe 

Tonga, në Paqësor e Jugut. 

Energjia do të jetë një temë qendrore në 

Rio. Unë e quaj atë “fija e artë” që lidh pikat 

që çojnë në një të ardhme të qëndrueshme - 

faktor kyç në udhëheqjen, dhe përfshirjen e 

zhvillimit social, si dhe mbrojtjen e mjedisit, 

duke përfshirë edhe ndryshimet klimatike. Për 

këtë arsye, në vitin 2011, kam krijuar një nismë 

të quajtur “Energjia e qëndrueshme për të 

gjithë”. Qëllimi ynë: të siguruar qasje universale 

ndaj shërbimeve moderne të energjisë 

për një në pesë njerëz që u mungon ajo; duke 

reduktuar energjinë e humbur duke dyfishuar 

efikasitetin e energjisë, duke e dyfishuar 

pjesën e rinovueshme në përzierje të energjisë 

globale. Në Rio, liderët e qeverisë, të biznesit 

dhe shoqërisë civile do të njoftojnë një galaktikë 

veprimesh për të arritur këto objektiva, 

zhvillimin e energjisë së pastër, soba më efikase 

për gatim për të ndihmuar qeveritë për të rritur 

potencialin e tyre të energjisë gjeotermale 

dhe energji të tjera të rinovueshme. 

Energjia e qëndrueshme për të gjithë është 

modeli bashkëpunimi për të ardhmen. Parimi 

është i thjeshtë por i fuqishëm: Kombet 

e Bashkuara përdorin prerogativat e tyre 

unike për të mbledhur të gjitha palët e interesuara 

rreth të njëjtës tavolinë në mënyrë 

që ata të mund të punojnë drejt një kauzë 

të përbashkët, për të mirën e përbashkët. 

Pas të gjitha, kjo është, në Rio +20. S igurisht, 

negociatat janë shumë të rëndësishme. 

Marrëveshjet mund të nënshkruar në letër 

sot do të përcaktojnë debatin nesër. Por Rio 

+20 shkon përtej. është shprehje e një 

lëvizje globale dinamike për ndryshim - dhe 

një hap i madh përpara në të ardhmen që ne 

duam. 

*Sekretar i Përgjithshëm i OKB-së. Marrë nga 

“La stampa”

Ne, Europa dhe kriza e partive 

Nga Ernesto Galli della Loggia 

(Corriere della Sera) 

Që nga fundi i shekullit të njëzetë partitë 

e Evropës nuk duken më të afta për të 

prodhuar udhëheqës të vërtetë politik, 

udhëheqës të denjë për emrin (diçka di Greqia, 

e cila në këtë momente po kalon çaste 

vendimtare). Tani është vetëm një kujtesë, 

në fakt, epoka e Miteran, Kohl, të Gonzalez: 

njerëz të pajisur me qartësi të vizionit 

dhe vetëbesimit, aftësi për të komanduar dhe 

bindur. Pra, vetëm kur i gjithë ekuilibri i 

Europës dhe ndërtimin e Unionit janë duke 

përballur me krizën më të madhe, ata e gjejnë 

veten pa ndonjë udhëzues e udhëheqës. 

Mungesa e figurave të liderëve politikë 

është një nga simptomat më të dukshme 

të sferës së krizës politike në Europë si rezultat 

i humbjes së sovranitetit nga ana e 

shteteve. Në fakt, kur gjithnjë e më shumë 

gjërat që kanë rëndësi të madhe, që më për- 

Një stuhi e përkryer globale 

Gjermania po i refuzon të gjitha masat kryesore politike për krizën në eurozonë, pasi që është e fiksuar në rrezikun kreditor, së cilit taksapaguesit e 

saj do t’i ekspozoheshin me një integrim më të gjerë ekonomik, fiskal dhe bankar. Si pasojë e kësaj, probabiliteti i një katastrofe në eurozonë po 

rritet. Dhe, derisa reja mbi eurozonë është më e madhja, megjithatë nuk është e vetmja që e kërcënon ekonominë globale. Përgatituni për telashe 

Nga Nouriel Roubini 

Re të errëta e të vrenjtura financiare dhe 

ekonomike po bredhin, siç po duket, në çdo 

drejtim: eurozonë, Shtete të Bashkuara të 

Amerikës, Kinë dhe kudo. Në të vërtetë, ekonomia 

globale në vitin 2013 mund të jetë një ambient 

shumë i zorshëm për të gjetur strehim në të. 

Për fillestarët, kriza e eurozonës po përkeqësohet, 

ndërsa euroja po mbetet tejet e fuqishme, 

masat e kursimit fiskal po e thellojnë recesionin 

në shumë shtete anëtare me krizën e kredive në 

periferi dhe çmimet e larta të naftës që po i rrezikojnë 

gjasat e rimëkëmbjes. Sistemi bankar i 

eurozonës po ballkanizohet, me linjat ndarëse 

ndërkufitare dhe kreditë ndërbankare po zhduken, 

ndërsa venitja e kapitalit mund të shndërrohet në 

dukuri të zakonshme nëpër bankat periferike 

nëse, siç mund të ngjajë, Greqia bën një dalje pa 

rend nga euroja brenda disa muajve të ardhshëm. 

Për më tepër, tendosjet fiskale dhe ato të 

borxhit sovran po përkeqësohen gjithnjë e më 

shumë ndërsa normat e larta të interesit për Spanjën 

dhe Italinë janë kthyer në nivele të paqëndrueshme. 

Në të vërtetë, eurozona mund të 

kërkojë jo vetëm një pako ndërkombëtare të 

shpëtimit për bankat (siç ka bërë së fundmi Spanja), 

por edhe një pako të plotë sovrane shpëtimi 

në një kohë kur eurozona dhe mbrojtësit ndërkombëtarë 

përballen me pamjaftueshmëri për të 

përmbushur detyrat e shpëtimit si për Spanjën 

ashtu edhe për Italinë. Si rezultat i kësaj, ndarja e 

çrregullt e eurozonës mbetet e mundshme. Më 

larg në perëndim, performanca ekonomike e 

SHBA-së po dobësohet, me rritjen e çerekut të 

parë të vitit në nivel mizor prej 1.9 për qind – dukshëm 

nën potencial. Edhe krijimi i vendeve të 

reja të punës ka rënë në prill dhe maj, kështu që 

SHBA-ja mund të përmbyllë vitin me shifra jo të 

kënaqshme. Edhe më keq, rreziku i një recesioni 

të dyfishtë vitin e ardhshëm po rritet; edhe nëse 

ajo që duket si një shkëmb kanosës fiskal amerikan 

del të jetë vetëm një burim më i vogël i 

zvarritjes, rritja e mundshme në disa taksa dhe 

reduktimi i disa pagesave do të reduktojë rritjen 

në të ardhura të disponueshme dhe konsumim. 

Për më tepër, mospajtimi politik rreth rregullimit 

fiskal ka gjasa të vazhdojë, pa marrë parasysh 

nëse Barack Obama apo Mitt Romney i fitojnë 

zgjedhjet presidenciale të nëntorit. Prandaj, 

beteja të reja për tavanin e borxhit, rreziqet e shuarjes 

së një qeverie dhe zhvlerësimet e rejtingjeve 

mund të ulin edhe më shumë besimin e konsumatorit 

dhe bizneseve, duke e reduktuar në 

para ishin në duart e politikës, po përcaktohem 

tani nga globalizimi i tregjeve financiare 

ose, ose vendoset nga burokracitë 

“bashkuese” në Bruksel, ose ndryshe të nënshtruara 

ndaj kërkesave kolektive të takimeve 

të (“grupeve” numër, G8, G20 apo 

çfarëdo ata janë) - dhe gjithmonë e më 

shumë ose më pak në mënyrë jokritike të 

pranuara nga qeveritë - atëherë kjo është e 

pashmangshme që politika kombëtare të 

humbas të gjithë ndjenjën e vetes dhe në 

çdo aftësi për të pohuar për atë që gjithmonë 

është: d.m.th fushëveprimin e komandës 

publike dhe ata që e ushtrojnë atë. 

Dhe aty ku ka pak për të vendosur, është e 

vështirë që dikush të jetë me të vërtetë i 

aftë për të komanduar. 

Kriza e instrumentit partiak nuk duket 

tjetër, deri në atë pikë, që një efekt i kësaj 

krize si një vendim politik dhe komandën. 

Dhe nuk është çudi, sidomos që partitë 

Itali paraqiten në litarë të një politike të 

këtë mënyrë shpenzimin dhe e përshpejtuar “fluturimin” 

në siguri, gjë kjo që do të përkeqësonte 

rënien në tregjet. Në lindje, Kina, me modelin e 

vet të rritjes të paqëndrueshëm, mund të mbetet 

nën ujë deri më 2013, pasi që rritja e investimeve 

të saj vazhdon dhe reformat që kanë për qëllim 

rritjen e konsumit janë paksa tepër të vonuara. 

Një lidership i ri kinez duhet të përshpejtojë reformat 

strukturore për të reduktuar shpenzimet kombëtare 

dhe rritur hisen e konsumimit në proporcion 

me GDP-në; mirëpo ndasitë përbrenda 

lidershipit rreth reformës, bashkë me mundësinë 

e transicionit të zorshëm politik, sugjerojnë 

se reforma do të ndodhë me një rritëm që thjeshtë 

nuk është sa duhet i shpejtë. Ngadalësimi 

ekonomik në SHBA, eurozonë dhe në Kinë tashmë 

shkakton një zvarritje masive në rritjen e 

tregjeve të tjera në lulëzim, falë tregtisë dhe 

lidhjeve të tyre financiare me SHBA-në dhe Bashkimin 

Evropian. Në të njëjtën kohë, mungesa e 

reformave strukturore në tregjet në lulëzim, bashkë 

me lëvizjen e tyre drejt një kapitalizmi më të 

madh shtetëror, po e pengon rritjen dhe do të 

reduktojë elasticitetin e tyre. Më në fund, tensione 

e kamotshme në Lindjen e Mesme ndërmjet Izraelit 

dhe SHBA-së në njërën anë dhe Iranit në anën 

tjetër për çështjen e ambicieve të saj bërthamore 

mund të arrijnë pikën e vlimit deri në vitin 2013. 

Negociatat aktuale mund të dështojnë, e edhe 

sanksionet e ashpërsuara mund të mos e ndalojnë 

Iranin që të përpiqet të prodhojë armë 

bërthamore. Me SHBA-në dhe Izraelin të pavullnetshme 

të pranojnë kontrollimin e një Irani 

bërthamor, një konfrontim ushtarak më 2013 

mund të çojë drejt një vale rritjes masive të çmimeve 

të naftës dhe një recesioni global. Këto 

rreziqe tashmë po e acarojnë ngadalësimin 

ekonomik: tregjet e kapitalit po bien kudo, duke 

shkaktuar efekte negative pasurie në konsum 

dhe shpenzim kapitali. Kostot e huas po rriten 

për shtetet sovrane në borxhe të thella, renditjet 

kreditore po i rrezikojnë kompanitë e vogla dhe të 

mesme, ndërsa çmimet në rënie të mallrave po 

i reduktojnë të ardhurat e shteteve eksportuese. 

Neveria në rritje për rrezikun po i nxit faktorët 

ekonomikë që të adoptojnë një qëndrim “prit e 

shih”, i cili e bën ngadalësimin pjesërisht 

vetëpërmbushës. Krahasuar me vitet 2008-2009, 

kur politikanët kishin hapësirë të mjaftueshme 

për të vepruar, autoritetet monetare dhe fiskale 

po mbesin pa plumba politikë (apo, në mënyrë 

edhe më cinike, pa lepujt politikë për t’i nxjerrë 

nga kapelat e tyre). Politika monetare është ndrydhur 

nga normat e interesit të përafërta me zero 

diskredituar, sepse tek ne, si në pak vende 

të tjera, partitë politike dhe instrument i 

saj çka luajtur një rol udhëheqës si qendror 

dhe është përhapur. Shkalla e fatkeqësisë 

së tyre sot mund të krahasohet vetëm 

me fatin e tyre të mëparshëm. 

Por problemet e Italisë, edhe pse në një 

formë të zgjeruar, janë të njëjta e demokracive 

evropiane. Të cilat si gjithë shoqërisë e 

këtilla, pikërisht për shkak të fushës së artikuluar 

dhe të autonomisë së qendrave të 

vendimmarrjes që është karakteristikë e tyre, 

kanë nevojë jetike për një vend koordinimi, 

impulsiv dhe komande. Pra një lider, një 

udhëheqës: në dritën e bisedës së papërshtatshme 

të “personalizimit” që, sidomos në 

Itali, që ne kemi dëgjuar të përsëritet në 

kohët e fundit. Koha në të cilin ky përqendrim 

i personalizimit – që ka qenë gjithmonë 

- u shfaq për të ardhur keq, por vetëm për 

shkak se udhëheqësit ishin në të vërtetë 

gjysmë fishekë. 

dhe raundet e përsëritura të lehtësimit sasior. Në 

të vërtetë, ekonomitë dhe tregjet nuk mund të përballen 

më me problemet e likuiditetit, e lëre më 

me krizat kreditore dhe falimentimin. Ndërkohë, 

deficitet e paqëndrueshme buxhetore dhe borxhi 

publik në ekonomitë më të avancuara kanë kufizuar 

në mënyrë të rëndë sferën e stimujve të 

mëtutjeshëm fiskal. 

Përdorimi i normave të këmbimit për të rritur 

eksportet është një lojë me zero pikë, në një 

kohë kur pabarazia e kapitalit privat dhe publik 

po i bën presion kërkesës së brendshme në 

shtetet që kanë deficite të larta dhe ku çështjet 

strukturore po kanë efekt të njëjtë në shtetet me 

suficit. Mbi të gjitha, një valutë më e dobët dhe 

balanca më e mirë tregtare në disa shtete imponon 

domosdo një valutë më të fuqishme dhe 

balancë më të dobët tregtar te të tjerët. Ndërkohë 

aftësia për ndihmuar, mbrojtur dhe shpëtuar 

bankat dhe institucionet e tjera financiare është 

ndrydhur nga politikat dhe paaftësia e shteteve 

me borxhe për të absorbuar humbje shtesë nga 

sistemet e tyre bankare. Si rezultat i kësaj, rreziku 

sovran tani bëhet rrezik bankar. Në të vërtetë, 

shtetet po derdhin një hise më të madhe të borxhit 

të tyre publik në mbulimin e balancës së 

bankave, veçanërisht në eurozonë. Për të 

shmangur shpërbërjen e çrregullt në eurozonë, 

masat e sotme të kursimit duhet të jenë më graduale, 

marrëveshja e rritjes duhet të plotësojë 

marrëveshjen e re fiskale të BE-së dhe një union 

fiskal me reciprocitet borxhi duhet të implementohet. 

Si shtesë, një union i plotë bankar, duke 

filluar me sigurimin e depozitave në të gjithë 

eurozonën, që duhet të iniciohet, dhe veprimet 

drejt integrimit më të madh politik duhet të merret 

në konsideratë, edhe në rast se Greqia del 

nga eurozona. Fatkeqësisht, Gjermania i refuzon 

të gjitha këto masa kyçe politike, pasi që 

është e fiksuar në rrezikun kreditor, së cilit taksapaguesit 

e saj do t’i ekspozoheshin me një 

integrim më të gjerë ekonomik, fiskal dhe bankar. 

Si pasojë e kësaj, probabiliteti i një katastrofe 

në eurozonë po rritet. Dhe, derisa reja mbi 

eurozonë është më e madhja, megjithatë nuk 

është e vetmja që e kërcënon ekonominë globale. 

Përgatituni për telashe. 

Nouriel Roubini, profesor në shkollën e biznesit 

“Stern” në Universitetin e New Yorkut dhe 

shef i “Roubini Global Economics”, ishte një prej 

ekonomistëve të paktë që parashikuan krizën e 

fundit globale financiare. Shkrimi është botuar 

së pari në portalin “Project Syndicate” 


FORUM 

Komenti/Sfida 

presidenciale 

egjiptiane - 

Mursiu kundër 

Shafikut 

Rreth 50 milionë egjiptianë janë thirrur të 

zgjedhin për herë të dytë midis Mohammed 

Mursi-ut nga Vëllazëria myslimane dhe Ahmed 

Shafik-ut, kryeministrit të fundit të qeverisë 

së rrëzuar të Husni Mubarakut. Kush do të 

bëhet presidenti i ri i Egjiptit? Një pyetje që 

është diskutuar shumë kohët e fundit nga 

popullsia egjiptiane. Pyetja kujt t‘ia jap votën 

është shtruar shumë, megjithëse ajo nuk është 

pyetje shumë interesante. Shumë vetë vrasin 

mendjen kur të shkojnë sot, apo të dielën për 

të dhënë votën. Për idhtarët e lëvizjes për 

demokraci dhe për forcat liberale kjo pyetje 

nuk shtrohet. Shumë prej tyre i kanë bojkotuar 

zgjedhjet sepse nuk duan t‘ia japin votën 

as kreut të Vëllazërisë Myslimane Mohammed 

Mursi, as Ahmed Shafiq-it, ish ushtarak dhe 

kryeministër i fundit i periudhës së Mubarakut. 

Balotazhi është një farsë, mendojnë ata. 

Romani, një egjiptian i ri 26 vjeçar, nuk do 

t‘ia japë votën islamistëve, megjithatë shkon 

të votojë: “Unë do ia jap votën Shafiq-it, sepse 

ai është i vendosur. Ky vend ka nevojë për një 

njeri të vendosur dhe jo një njeri të dobët. 

Kjo kryesisht sepse prej 18 muajsh ne nuk e 

dimë si do të jetë fati ynë.” Shpjegon i riu i 

krishterë, koptist. Programi i zgjedhjeve të 

Shafiq-it është i qartë, ai mund ta realizojë 

dhe do ta realizojë. Shumë të krishterë koptist, 

do ia japin votën këtë fundjavë Shafiq-it, 

sepse ai u ka premtuar dhe se nuk i besojnë 

në këtë pikë kandidatit të Vëllazërisë Myslimane. 

Që idhtarët e Shafiq-it do ia japin votat 

kandidatit të tyre, nuk diskutohet, sepse ata 

janë të bindur prej tij. Të tjerët nuk janë, siç 

nuk është për shembull një specialist i ri kompjuterash: 

“Unë nuk mund të zgjedhj Shafiqin, 

sepse ai ka lidhje me regjimin e vjetër. 

Mursi është kandidati im i preferuar. Ai është 

shumë aktiv dhe ka bërë shumë, edhe politikisht. 

është e qartë që ekzistojnë edhe rezerva 

ndaj Vëllazërisë Myslimane dhe politikës së 

tij, por në të ardhmen ata mund t‘i bëjmë 

shumë gjëra më mirë, duke dëshuar njerëzit 

dhe jo duke marrë vendime në favor të vetes”. 

Përveç tyre ekziston edhe grupi i atyre janë 

fokusuar në zhvillimet politike dhe ekonomike 

të vendit. Për ndërtimin e një Egjipti të ri pa 

njerëz radikalë dhe pa fanatikë fetarë, siç thotë 

ky burrë: “Për postin e presidentit, duhet të 

ketë një kandidat të mirë, por asnjëri nga dy 

kandidatët nuk është i tillë. Ne nuk duam që 

të rikthehet ajo që ka qenë. Po ashtu shumë 

vetë në Egjipt nuk duan që vendi të kthehet 

në shtet fetar, ne duam një Egjipt të moderuar 

dhe modern”. Një Gjykatë në Kajro vendosi 

dy ditë më parë që t’i shpallte zgjedhjet parlamentare 

të pavlefshme dhe të shpërbënte 

shpërbërjen e parlamentit, është e paqartë si 

do të venë zhvillimet në Egjipt. Nuk mendohet 

që Këshilli Ushtarak të japë në fund të muajit 

pushtetin, siç është njoftuar. Kujt t’ia kalojë 

pushtetin Këshilli. Vendi nuk ka ende një 

qeveri civile të zgjedhur. Një president të ri 

do të ketë pas pak ditësh, por kompetencat e 

tij duhet të përcaktohen nga organizmi ushtarak 

që është në fuqi. E paqartë është nëse do 

të ketë zgjedhje të reja, në mënyrë që vendi të 

ketë parlament. Shumë pyetje kanë mbetur pa 

përgjigje. Fundjava do të qartësojë kush do të 

jetë presidenti i ri i Egjiptit. 


DITA 

Zgjedhjet në Greqi: Demokracia e Re 

fituese, pritet krijimi i një qeverie pro-euros 

Rezultatet e djeshme konfirmuan edhe njëherë rezultate e zgjedhjeve të 6 majit, përsa i përket “sunduesve” të skenës politike, ku e para renditet Demokracia 

e Re 29.5%, %, e ndjekur nga Syriza 27.1% dhe PASOK 12.3 %. Risia e këtyre zgjedhjeve, ndryshe nga ato të 6 majit, është se janë rritur shanset për krijimin 

e një qeverie pro-masave të kursimit, e cila sipas gjasave do të krijohet mes Demokracisë së Re, PASOK-ut dhe Të Majtës Demokratike 

Redi Agolli 

Në Greqi u mbajtën dje zgjedhjet 

parlamentare, vendimtare për të 

ardhmen evropiane të shtetit 

helen. Rezultatet e djeshme konfirmuan 

edhe njëherë rezultate e 

zgjedhjeve të 6 majit, për sa i përket 

“sunduesve” të skenës politike, 

ku Demokracia e Re e Antonis Samaras 

ka dalë fituese ME 29.5%, 

ndërsa e majta radikale SYRIZIA e 

Aleksis Tsipras e dyta me 27.1%. 

PASOK është radhitur e treta, me 

12.3%%-një shifër kjo “poshtëruese” 

për një parti e cila ka qene 

bashkë me Demokracinë e Re, partia 

dominuese në Greqi. Risia që 

kanë sjellë rezultate e zgjedhjeve 

të djeshme në Greqi, është se ka 

krijuar mundësi të mëdha për krijimin 

e një koalicioni qeverisës, i 

cili sipas gjasave do të krijohet mes 

Demokracisë së Re, PASOK-ut dhe 

Të majtës Demokratike. Demokracia 

e Re,e cila ka dalë e para, do të 

marrë bonusin prej 50 vendesh, dhe 

duke llogaritur ulëset që ka fituar 

edhe PASOK-u, këto dy parti do të 

projektohen në parlamentin prej 

300 vendesh me 159 ulëse, duke 

formuar kështu një koalicion proqëndrimit 

të Greqisë në eurozonë. 

Por, pavarësisht kësaj skemë, duhen 

pritur takimet mes fraksioneve 

politike për formimin e qeverisë 

së re e cila do të zbehë frikën 

që ka pllakosur komunitetin evropian 

për daljen e Greqisë nga Eurozona, 

frikë e cila është rritur me 

përqindjen e votave të marra nga 

partia anti-masave të kursimit Syrizia. 

Të shtunën, edhe kryeministri 

i Luksemburgut, Zhan Klod 


Rezultate e zgjedhjeve të 17 qershorit 

Demokracia e Re 29.5% 

SYRIZA 27.1% 

PASOK 12.3% 

Grekët e Pavarur 7.6% 

Agimi i Artë 7.% 

E Majta Demokratike 6.2% 

Xhanker, njëherësh lider i ministrave 

të financave të Eurozonës, ka 

thënë se nëse Tsipras fiton zgjedhjet, 

“pasojat për bashkimin monetar 

janë të paparashikueshme”. Nga 

ana tjetër, Samaras kërkon të rinegociojë 

marrëveshjen për shpëtimin 

e Greqisë nga falimentimi, por në 

Udhëheqësit botërorë të 

G20s mblidhen në Meksikë 

Në ceremoninë e inaugurimit të takimit, presidenti meksikan 

Felipe Calderon shprehu besimin mbi një përpjekje për shpëtimin e 

vendeve në nevojëUdhëheqësit botërorë janë mbledhur në Meksikë 

për takimin dy-ditor të Grupit të 20 ekonomive më të mëdha të 

botës, për të diskutuar për krizën më të rëndë me të cilën po përballet 

Bashkimi Evropian dhe Euroja, që nga krijimi i tyre, në vitin 

1995. Në ceremoninë e inaugurimit të takimit, presidenti meksikan 

Felipe Calderon tha se ai beson që do të bëhet një përpjekje e përbashkët 

për shpëtimin e vendeve që kanë më tepër nevojë, dhe si 

rrjedhim edhe shpëtimin e euros. Ai tha se skenari më i keq do të 

ishte largimi i Greqisë nga Eurozona dhe se skenari më i mirë do të 

ishte që vendi të gjente një mënyrë për mbetur pjesë e BE-së, me të 

gjitha pasojat që e shoqërojnë këtë zgjedhje. Takimi i Grupit të 20ëshes 

fillon nesër e vazhdon edhe të martën. 

një mënyrë më të butë. Si kusht për 

marrëveshjen e ndihmës, e cila i 

sjell Greqisë miliarda euro, Athina 

duhet të zbatojë një sërë masash të 

ashpra kursimi, të cilat kanë nxitur 

edhe zemërimin publik. Megjithatë, 

sondazhet e opinionit tregojnë 

se 80 për qind e grekëve duan të 

Rezultate e zgjedhjeve të 6 majit 

Demokracia e re 18,85% 

SYRIZA. 16,78% 

PASOK 13,18% 

Greket e pavarur 10,61% 

Agimi i arte 6,97% 

E Majta Demokratike 6.11% 

KKE 8,48% 

mbeten në Eurozonë. Një ditë para 

zgjedhjeve, kancelarja gjermane, 

Angela Merkel, u ka bërë thirrje 

grekëve të qëndrojnë pas angazhimeve 

të qeverisë, si kusht për të 

ruajtur vendin në zonën e monedhës 

euro. “Është jashtëzakonisht 

e rëndësishme që zgjedhjet greke 

të çojnë në atë rezultat, kur formuesit 

e qeverisë do të thoshin: 

‘Po, ne do t ‘iu përmbahemi angazhimeve 

tona”, është shprehur 

Merkel. 

Rrjedha që do të marrë Eurozona 

nga koalicioni pro-masave të 

kursimit në Greqi 

Një kompromis midis Greqisë 

dhe trojkës (jo aq i pamundur, duke 

pasur parasysh se 80% e grekëve 

duan të qëndrojnë në eurozonë) do 

ta largonte vendin nga buza e 

greminës, edhe pse ndonjë shërim 

kuptimplotë do të jetë vite larg. 

Mekanizmi i ri Evropiane për Stabilitet, 

i cili do të hyjë në fuqi 

muajin e ardhshëm si një fond 

shpëtimi i përhershëm, do të rikapitalizonte 

bankat dhe do të 

përmirësonte krizën e borxheve 

edhe në Spanjë dhe Itali. Buxheti i 

saj prej 500 miliardë eurosh do të 

shënonte “Bingo”. Zyrtarët 

francezë janë tashmë duke sugjeruar 

se ajo të lejohet të marrë hua nga Banka 

Qendrore Evropiane. Merkel do të 

bëjë lëshime në kuadër të “axhendës 

së rritjes” në samitin Evropian në 

Bruksel në fund të këtij muaji. Lëvizjet 

drejt një bashkimi bankar që do të 

siguronin depozitat, progresi në 

drejtim të politikave të taksave të përbashkëta, 

rënia e borxhit të qeverisë 

dhe dalja e eurozonës nga recesioni 

do të lehtësonte presionin mbi qeveritë 

që luftojnë për të gjetur gjuhën e 

përbashkët. Merkel ka pranuar se kjo 

është një “detyrë e rëndë”, por kjo është 

në interes të Gjermanisë. Rreth 60% 

e eksporteve gjermane qëndrojnë brenda 

Evropës, dhe janë konkurruese për 

shkak se ata kanë çmime në euro dhe 

jo marka gjermane. 

Homsi goditet sërish nga brutaliteti i regjimi të Assad-it 

Aktivistët sirianë thonë se 

forcat qeveritare kanë bombarduar 

fuqishëm qytetin qendror të Sirisë, 

Homs. Vëzhguesit e të 

Drejtave të Njeriut, me seli në 

Britani, kanë thënë se rreth 1,000 

familje duhet të evakuohen. Të 

njëjtit kanë kritikuar misionin e 

Kombeve të Bashkuara në Siri, i 

cili ka vendosur të pezullojë aktivitetet 

për shkak të, siç ka thënë, 

përshkallëzimit të dhunës. Këshilli 

Kombëtar i Sirisë, të cilin e përbëjnë 

opozitarët e regjimit, ka 

paralajmëruar se Homsi rrezikohet 

nga masakra, pasi vazhdon të jetë 

i rrethuar nga 30,000 trupa dhe 

milicë të qeverisë. Burimet e njëjta 

thonë se civilët kanë humbur 

qasjen në furnizimet esenciale. 

Protestat antiqeveritare dhe dhuna 

në Siri kanë nisur në mars të 

vitit të kaluar. Protestat janë pjesë 

e kryengritjeve të Pranverës Arabe, 

që kërkojnë ndryshimin e regjimeve. 

Mekejn:Mungesa e ndihmës 

amerikane për Sirinë, “e turpshme” 

Senatori i Shteteve të Bashkuara, 

Xhon Mekejn, ka thënë se 

mungesa e ndihmës amerikane 

për kryengritësit sirianë “është e 

turpshme”. SHBA-ja ka refuzuar 

të armatosë rebelët, për të shmangur 

luftën me Iranin dhe Rusinë 

– dy vende këto që mbështesin 

Qeverinë siriane. Kriza në Siri 

pritet të jetë në krye të agjendës 

së bisedimeve ndërmjet presidentit 

amerikan, Barak Obama, dhe 

atij rus, Vladimir Putin, kur të 

takohen të hënën në Meksikë. 

Mekejn, rivali republikan i Obamës 

në zgjedhjet e 2008-ës, ka 

thënë për NBC-në se “anëtarët e 

opozitës siriane po vriten, masakrohen, 

torturohen dhe dhunohen, 

ndërsa fakti që amerikanët nuk i 

ndihmojnë ata, është i turpshëm”. 

Aktivistët kanë paralajmëruar se 

në Homs rrezikon të ndodhë 

masakër, pasi qyteti vazhdon të jetë 

i rrethuar nga dhjetëra-mijëra ushtarë 

dhe milicë të regjimit. Siria 

është përfshirë nga protestat antiqeveritare 

dhe dhuna qysh në 

mars të vitit të kaluar.


DITA 

Tony Blair viziton sot Kosovën 

Njeriu kyç që vuri në lëvizje intervenimin 

e NATO-s kundër okupatorit 

serb, Tony Blair do të qëndrojë sot për 

një vizitë në Kosovë. Ish-kryeministri 

britanik, përmes Fondacionit të tij 

“Faith Foundation”, do të ndihmojë dy 

universitete kosovare në promovimin 

e tolerancës dhe debatit kritik për rolin 

e feve në shoqëritë demokratike. 

Charlotte Keenan, Drejtoreshë ekzekutive 

e Fondacionit, tregon për 

gazetën “Express” agjendën e Tony 

Blairit dhe lidhjen e tij personale me 

Kosovën 

Z. Blair po kthehet në Kosovë, 

këtë herë duke sjellë në dy universitetet 

kryesore të Kosovës, një 

mundësi shumë të rëndësishme akademike 

me programin e juaj. Pse 

në Kosovë? Si erdhi te përfundimi i 

Fondacionit të vendosë për të investuar 

në Kosovë? 

“Blair Tony Faith Foundation”, e 

themeluar nga RT. Hon Tony Blair në 

vitin 2008, fokusohet në të kuptuarit e 

ndikimit të fesë në botën e sotme, 

dhe përpiqet për respekt dhe mirëkuptim 

midis feve kryesore të botës. 

Evropa Lindore dhe Ballkani kanë 

parë ndryshime të mëdha politike, 

ekonomike dhe sociale gjatë tri dekadave 

të fundit, si dhe konflikte të 

tmerrshme. Në këtë kontekst, Fondacioni 

beson se duhet hulumtuar 

me involvimin e institucioneve akademike 

dhe arsimore të kuptuarit e 

forcave kryesore sociale dhe fetare. 

Tony Blair ka edhe një marrëdhënie 

historike dhe angazhimin për Kosovën 

dhe rajonin dhe është kjo 

dëshirë e përbashkët me popullin e 

Kosovës për paqe të qëndrueshme 

dhe zhvillimin e vazhdueshëm të një 

shteti të ri që ne shpresojmë bën 

punën e Fondacionit të tij të duhur në 

këtë kohë. Më herët kemi përkrahur 

edhe një konferencë ndërfetare me 

MPJ’në e Kosovës dhe jemi të gëzuar 

me Ministrinë e Jashtme dhe z. 

Selimi për angazhimin proaktiv. Të 

hënën, zoti Blair do të mbajë një 

ligjëratë në UP, mbi besimin dhe globalizmin, 

që do të jetë edhe përurimi 

i partneritetit të Fondacionit me dy 

universitete të Kosovës, Universiteti i 

Prishtinës dhe Universiteti Amerikan 

i Kosovës. Të dy universitetet do të 

bëhen anëtarë të një rrjeti ndërkombëtar 

të universiteteve kryesore të 

angazhuar për analizën kritike të 

ndikimit të fesë në botën moderne, 

duke përfshirë Yale University, McGill 

etj. Lënda do të përqendrohet në 

kërkimin shkencor, mësimor dhe propozimin 

e politikave. Do të punojmë 

që ta përfshijmë edhe Prishtinën 

duke punuar me të dy universitetet 

dhe për të siguruar studentët me këto 

mundësi shkëmbimi global akademik. 

Vizita është gjithmonë një 

mundësi të veçantë për të ritheksuar 

marrëdhënien e veçantë midis 

Mbretërisë së Bashkuar dhe Kosovës. 

Ne gjithashtu ndihemi ndonjëherë 

si një ishull, nuk jemi në gjendje 

të udhëtojmë pa viza Shengen. Sa 

të rëndësishme janë këto rrjete akademike 

dhe investimet sociale dhe 

financiare në dialogun dhe tolerancën 

për imazhin e Kosovës dhe përparimin 

e shtetësisë sonë? 

Pyetje e mirë. Ajo shkon përtej 

çështjes së imazhit të Kosovës dhe 

unë mendoj se është shumë më 

thellë se kjo. Si thoni ju, Kosova ende 

nuk është njohur botërisht nga të 

gjitha shtetet dhe udhëtimi është 

shpesh i vështirë. Unë e kuptoj që 

mund të shkaktojë probleme të 

rëndësishme shoqërore, veçanërisht 

për të rinjtë të cilët nuk janë në gjendje 

të kuptojnë mundësitë që ata meritojnë. 

Disa prej këtyre çështjeve janë 

çështje për qeveritë që të vendosin, 

dhe jo për fondacione bamirëse. Por 

unë shpresoj se ne mund të bëjë një 

kontribut për të ndihmuar kosovarët 

e rinj për tu lidhur me moshatarët e 

tyre nga vendet e tjera në mbarë botën 

nëpërmjet tonë programeve të arsimit 

të dy, Programi Besimi dhe Globalizimi 

për universitetet dhe programet 

vullnetare për shkolla të mesme, Fytyrat 

e Fesë, janë mundësi që mund 

të lehtësohen kryesisht nga interneti 

dhe videokonferencave. Futja e pro- 

gramit tonë universitar të ligjëruar 

nga Tony Blair, do të ketë një mundësi 

të veçantë përmes teknologjisë, 

për të mësuar më shumë rreth kulturave 

të tjera dhe të pranojmë dhe të 

respektojmë tjetrin. Programi ofron 

një përvojë transformuese për studentët 

kosovarë që të jetë e lidhur në 

nivel global, pa humbur aspiratat e 

tyre kombëtare, dhe për të ndihmuar 

studentët kosovarë dhe mësuesve 

për të zhvilluar dialog më të thellë 

dhe të mësojmë negociimet. Vlen të 

thuhet se mundësitë janë të shumta. 

Kosova është një shtet i ri dhe një 

eksperiencë që pak njerëz të rinj jashtë 

Kosovës e dinë, janë çështjet nga 

trashëgimia e konfliktit. Ne jemi pra 

duke siguruar kosovarët e rinj me 

mundësi për të treguar historinë e tyre 

dhe për të ndihmuar njerëzit të kuptojnë 

më shumë për vendin e tyre dhe 

aspiratat e tyre për të ardhmen. 

Kosova ka pasur një debat kohët 

e fundit mbi fenë në klasa, dhe parlamenti 

nuk lejon mësimin fetar në 

shkollat fillore dhe të mesme. Kushtetuta 

është laike dhe një pjesë e popullsisë 

mendon se është më mirë në 

Ballkan, nëse nuk flasim për fenë, sa 

që mund të ushqejë zjarr shpejt. Sa 

e rëndësishme është që ne të flasim 

për besimet tona? Si nuk kemi 

menaxhuar për të folur për të mos 

bërë sherr, sherr dhe mos të bëhet 

lufta? 

Ky është një problem që është 

shumë i zakonshëm - nuk është 

vetëm këtu që njerëzit shqetësohen 

për këtë! Feja është një subjekt i vështirë 

dhe emotiv, dhe për këtë arsye disa 

mendojnë se shumë më mirë është 

të injorohet. Por kjo nuk do të thotë se 

subjekti zhduket apo nuk ka ndikim 

më në shoqëri. Kosova mund të jetë 

një vend kryesisht laik, por ju rrini në 

një rajon të ndërtuar prej shumë traditave 

fetare të ndryshme dhe ku feja ka 

ndikuar aktivisht identitetin dhe ndasitë 

etnike. Më gjerësisht, shumica 

dërrmuese e njerëzve në botë kanë 

besim fetar. Dhe në një botë ku kufijtë 

tradicionalë janë të pakësuar dhe 

forcat e globalizimit janë gjithnjë e më 

të fuqishme, është me rëndësi që 

njerëzit të kuptojnë dhe janë të pajisur 

me dije që të respektojnë besimet e 

të tjerëve. Unë besoj se është shumë 

e rëndësishme që të rinjtë kosovarë 

të kenë edhe këto mundësi, në 

mënyrë që ata të kuptojnë çështjet e 

besimeve në një botë globale. Sfidë, 

si thoni ju, është për t’u siguruar që 

feja nuk ushqen zjarrin. Kjo është arsyeja 

pse shpesh një mjedis të mbrojtur 

shkolla është vendi më i mirë që të 

ketë këto debate, që rinia të mësohet 

të mendojë dhe debaton pa urrejtje. 

Programi ynë është aktiv në 19 vende 

të botës, që do të thotë se studentët 

mund të mësohen së bashku me studentë 

nga vende të tilla si SHBA-ja, 

Indonezia, Izraeli, Britania e Madhe, 

Pakistani dhe India, pra edhe në shtete 

që s’e anë njohur Kosovën. Të 

rinjtë punojnë së bashku për të shqyrtuar 

çështjet globale, të tilla si të mjedisit, 

të drejtat e njeriut dhe varfërisë 

nga perspektiva të ndryshme fetare 

dhe kulturore. Ata hulumtojnë arsyet 

për pikëpamjet e botës, të ngjashme 

dhe të ndryshme, duke praktikuar aftësitë 

kryesore të bisedimeve dhe 

zgjidhjen e konflikteve. Kjo rezulton në 

studentët që kanë një kuptim aktiv të 

traditave të ndryshme fetare dhe pikëpamjet 

e fituara në një mjedis të sigurt 

dhe neutral. Këto aftësi pastaj të 

qëndrojnë me ta dhe të jenë përdorur 

në shtëpi dhe në marrëdhëniet e tyre 

personale brenda Kosovës dhe në 

Ballkan. Së fundi, kjo është një shenjë 

e një demokracie të vërtetë pluraliste, 

që njerëzit e të gjitha besimeve 

apo edhe asnjë besimi fare, të jenë të 

mirëpritur dhe me zë të barabartë. 

Kosova ka pasur disi të mbajnë 

një paragjykim e të qenit jotolerant 

për religjionet, ndërsa në të vërtetë, 

historia e shtetit të ri tregon mjaft tolerancë 

dhe bashkëekzistencës. 

Shoqëria është 90% myslimane, por 

sheshi kryesor, qyteti është emëruar 

sipas Nënës Tereze, dhe kishat dhe 

xhamitë shpesh ndajnë të njëjtin 

oborr? A mendoni se Kosova është 

një shoqëri tolerante kur ju e vizitoni? 

Si mund të siguroni që bota ta 

dijë të vërtetën? 

Vizitat e mia në Kosovë kanë filluar 

vetëm kohët e fundit, dhe të ndjehem, 

unë vetëm kam gërvishtur sipërfaqen 

e këtij vendi. Çdoherë që unë vij, unë 

jam prekur thellë dhe jam impresionuar 

nga aspiratat e shumë njerëzve që 

unë t’i takoj. Ky është një shtet i ri, me 

shumë arsye të jetë krenar, por ka ende 

shumë punë për t’u bërë. Brenda Kosovës, 

unë kam parë në xhami dhe 

kishë krah për krah dhe e shoh gatishmërinë 

për të siguruar që ka tolerancë 

fetare. Por ne duhet të shkojmë përtej 

tolerancës - për thelbin e bashkëpunimit 

të vërtetë është respekti dhe 

respekt për fqinjin - politik, social, religjioz 

apo gjeografik. Besoj se vetëm 

duhet të vazhdoni të dëshmoni se nuk 

po i ikni debatimin e rolit të fesë në 

shoqëri, por që ju jeni të hapur dhe e 

angazhuar jo vetëm brenda Kosovës, 

por në rajon si një tërësi. 

Kosova është në dialog me 

Serbinë, edhe pse Serbia ende nuk 

e njeh Kosovën. Si mund të jetë pajtimi 

pa njohje? Kjo është një nga 

dilemat më të rëndësishme për ata 

që përpiqen për paqe dhe drejtësi? 

Nuk ka përgjigje të lehtë për këtë. 

Për paqen në çdo nivel duhet kohë dhe 

këmbëngulje. Një nga gjërat më të 

rëndësishme në lidhje me ndonjë 

proces të paqes dhe pajtimit, është që 

menjëherë të kthejë procesin e dehumanizimit, 

që në mënyrë të pashmangshme 

ndodh gjatë luftës. Unë gjithashtu 

besoj se është e domosdoshme që 

ne të punojmë ngushtë me brezin e ri, 

në mënyrë që ata mund të jenë një 

pjesë e formësimin e një të ardhme të 

ndryshme për veten e tyre. Kjo është 

arsyeja pse programi ynë shkollor, Fytyrat 

e Besimit, është aq shumë i fuqishëm. 

Kjo u mundëson të rinjve të 

angazhohen drejtpërdrejt me njëri-tjetrin 

si individë, jo si një grup kolektiv fetar. 

Kjo është një gjë e rëndësishme për të 

ndërtuar paqe të qëndrueshme në zemrat, 

mendjet dhe sjelljet e brezit të ardhshëm. 

Paqja ka nevojë për durim dhe 

vullnet dhe motivimi për të mbajtur në 

vazhdim e sipër, edhe kur perspektivat 

mund të duken të zymta. 


SPECIALE 

Dossier 


Nga KASTRIOT DERVISHI 

1948/Kampet e punës në komunizëm 

Shfrytëzimi i punës 

Në prill 1946 qeveria komuniste, 

pa humbur kohë nisi të 

mendojë për shfrytëzimin e punës 

së të dënuarve politikë dhe ordinerë. 

Kampi i parë për të dënuarit 

politike ishte ai i Jubës. Këtu 

punuan rreth 700 të burgosur nga 

burgjet afër kampit si nga Tirana, 

Durrësi, Kruja, etj. Të burgosurit 

politikë hapnin kanal afër detit. 

Këtu morën pjesë në punime ish 

kryeministrat e burgosur Kostaq 

Kotta e Ibrahim Biçakçiu, ish ministri 

i Financave Et’hem Cara, etj. 

U punua për rreth 4 muaj. Hapën 

një kanal 5 km të gjatë, me gjerësi 

6 metra e thellësi 10 metra. Pa 

u menduar akoma për kampe të 

mirëfillta pune, të burgosurit 

niseshin nga burgjet ekzistuese 

dhe dërgoheshin atje ku ishin 

punimet e rastit të “ndërtimit të 

socializmit” i cili thuhej se po vihej 

në jetë me ndihmën e “vëllait 

Tito” e më pas të “shokut të math 

Stalin”. Duke ia ndjerë lezetin 

këtyre punëve angari, në veprat e 

këtij lloji, komunistët nisën 

përqendrimin e disa kampeve që 

janë karakteristikë para vitit 1950 

pasi janë të përkohshëm. Këto 

kampe ishin të përqendruar në 

disa pika të vendit (shih më poshtë), 

Shënime të nxjerra nga 

relacioni informativ mbi 

burgjet, datë 13.8.1948, Dega 

Zbatim Vendime Penale e 

Drejtorisë së Policisë 

Popullore të MPB-së 

Shërbimi nga ana e rojeve në 

përgjithësi ka qenë i mirë, gjatë këtij 

muaji ka pasur 12 zënie gjumi. Ka 

pasur dy rase që në burgun ordiner të 

për tharje kënetash 

hyjë thika. Kjo ka ardhur nga moskujdesi 

i shokëve. Polici Gani Tërsheva 

i ngarkuar me shërimin e një të burgosuri 

për në gjykatë ushtarake, lë 

automatikun të pasiguruar në tavolinë 

duke plagosur lehtë një të burgosur. 

-Kampi i Valiasit. Në punë marrin 

pjesë çdo ditë 405 të burgosur dhe 

rendimenti i tyre është i mirë. Rrjeti 

informativ është i dobët. Me gjithë që 

janë bërë kërkesa Drejtorisë, kampi 

vazhdon të jetë akoma pa drita. Forcat 

ruajtëse në krahasim me numrin e të 

burgosurve janë shumë të pakta. 

-Kampi i Maliqit. Në punë për çdo 

ditë kanë marrë pjesë 1.080 të burgosur. 

Rendimenti i tyre ka qenë i mirë. 

Në një konferencë u vendos që ush- 

qimet që u vijnë të burgosurve nga 

shtresa e lartë t’u merreshin e t’u 

jepeshin të gjithëve. Kjo edhe për arsye 

se ata mbajnë qëndrim të keq duke 

mos dhënë rendimet në punë. 

-Kampi i Bedenit. Në punë marrin 

pjesë për çdo ditë 790 – 800 të 

burgosur. Rendimenti i tyre është i 

mirë. Norma që është caktuar vazh-

U punua për rreth 4 muaj. 

Hapën një kanal 5 km të 

gjatë, me gjerësi 6 metra e 

thellësi 10 metra. Pa u 

menduar akoma për kampe 

të mirëfillta pune, të 

burgosurit niseshin nga 

burgjet ekzistuese dhe 

dërgoheshin atje ku ishin 

punimet e rastit të “ndërtimit 

të socializmit” i cili thuhej se 

po vihej në jetë me ndihmën 

e “vëllait Tito” e më pas të 

“shokut të math Stalin” 

don të tejkalohet megjithëse vendi është 

i fortë. 

5 kurse kundra analfabetizmit 

ndiqen nga 128 veta. 70% e të kursuarve 

kanë përfituar mjaft mirë. 5 

kurse profesionale ndiqen nga 171 vetë 

dhe 60% e tyre shkojnë mirë. 

-Kampi i Vlashukut. Të burgo- 

surit që futen në punë për çdo ditë janë 

623 dhe rendimenti i tyre ka qenë mjaft 

i mirë. Janë vënë në punë nga 3 – 4 

orë në ditë dhe fëmijë që fizikisht janë 

të shëndoshë. 

-Kampi i Beratit. Këtu për çdo ditë 

venë në punë 65 veta. Këta kanë punuar 

në fermën e Kuçovës. 

{{ 

Kampi i Maliqit, kujtimet 

e ish të burgosurit politik, Beqir Ajazi 

Na nisin për në Orman-Pojan 

Ishte nëntor i vitit 1949 dhe 

kish qëlluar ditë Bajrami. Familjet 

e shkreta kishin ardhur që nga 

ana e anës për t’u takuar me të 

dashurit e tyre, si dhe për t’u 

sjellë ndonjë ushqim tradicional 

apo ëmbëlsirë që të mos e ndjenim 

veten të braktisur e të harruar 

në këtë jetë. Pikërisht dhe 

qëllimisht komunistët e kishin 

caktuar transferimin tonë po atë 

ditë që nga kampi i Lekajt të 

Kavajës në atë të Orman-Pojanit 

të Korçës. 

Bënte ftohtë dhe moti kishte 

marrë shumë për së keqi atë vit. 

Komanda e burgjeve, në vend që 

të na sillte nëpër vendet përkatëse, 

na niste për në Orman- 

Pojan. Se ç’mund të bënin këta 

të mjerë që ishin robëruar tërë 

verën si në kanal të Bedenit, në 

atë fund kënete ku të mbulonte 

lluci në pikë të gushtit; këtë, veç 

Zoti mund ta dinte, se njeriu s’e 

merrte dot me mend. 

Çfarë kontrast i tmerrshëm! 

Ndërsa nënat dhe gratë tona 

dridheshin së ftohti me trasta 

ushqimesh nëpër duar, neve na 

kishin vënë në rresht dhe po na 

lidhnin me litarë. 

Ishim lidhur nga 62 vetë në 

një deng litari, dhe duhej të hipnim 

në të njëjtën skodë, dhe 

pritej të hynin aty skodat njëra 

pas tjetrës... Në këtë çast, si një 

hije e keqe, u duk Hamdi Lemo 

me një palë hekura gjermane 

ndër duar. Nuk kisha as më të 

voglin dyshim se këto, ai i kishte 

kërkuar e gjetur për të më lidhur 

mua. Dhe vërtet ashtu doli. 

Ndërsa kalonin orë e orë në 

përgatitjen e nisjes sonë, komanda 

nuk u thoshte familjeve që të 

shkonin se nuk kishte atë ditë 

vend as për takim e as për të 

marrë ushqime. I linte ashtu në 

mëdyshje që ata të vuanin, sepse 

kishin fatkeqësinë që të ishin 

njerëzit tanë. 

Më në fund, karvani shëmtaraq 

i mizerjes u nis për atë 

rrugë të gjatë. Veç 62 të burgosurve, 

karroceria e skodës kishte 

në të edhe 6 policë të armatosur 

për çdo eventualitet. Na kishin 

përplasur duke na hedhur në 

karroceri njërin mbi tjetrin, ashtu 

si të kishin qëlluar. Krahu i 

njerit, mbi kokën e tjetrit, kurse 

ai tjetri kish qëlluar me tule mbi 

turinjtë e shokut dhe s’i linte 

mundësi që të merrte frymë. Ky 

i fundit as që mund të lëvizte që 

të lehtësonte shokun, sepse në një 

pozitë të tillë, ishte dhe vetë ndaj 

një tjetri. 

I lidhur hem me litarë në 

mënyrë kolektive dhe hem me 

hekura gjermane si individ, kisha 

qëlluar të bija mbi një fshatar 

nga rrethi i Petrelës, i cili ishte 

derr nga trupi, derr nga mendja 

dhe derr nga çdo sjellje. Kisha 

qëlluar pra kaluar mbi të dhe 

nuk më vinte keq se e kisha njohur 

që ishte kafshë në tërë kuptimin 

e fjalës. 

*** 

Beqir Ajazi i burgosur. Foto e vitit 1945 

Nuk duhet harruar se rruga 

jonë nga kampi për në vendin e 

punës ishte “ec dhe ec e s’ka të 

sosur” dhe, sa herë që ndalje për 

të nxjerrë këpucën që kish ngecur 

në baltë, fjalë të ashpra dhe 


SPECIALE 

shumë fyese, bashkë me dajakun, 

nuk të linin pa të 

shqetësuar dhe pa të dëmtuar. 

Kur arrinim në vendin e 

punës, nuk kishim se ç’të 

bënim fare, sepse lopata nuk 

ngulej dot në tokë dhe, nëse 

e ngulje, s’kishte burrë që ta 

ngarkonte dheun në karro. 

Po, mos të harrojmë se dhe 

karroja e dorës, nuk zbrazej 

dot se i ishte ngjitur balta. Në 

këto kushte, nëse nuk na 

kishin çuar atje për të na 

mbytur, askush nuk mund ta 

kuptonte përse na kishin 

grumbulluar mëse 3000 

vetë, në kushte të tilla, ku 

edhe gomari nuk qëndronte 

dot. 

Të nesërmen na treguan se 

si e kishte adresën ky kamp dhe 

na thanë që të bënim telegrame 

nëpër shtëpitë. Të gjithë bënë 

nga një copë telegram, po ai 

që u bë masiv e kaloi në historinë 

tonë, ka qenë ai i Osman 

Bishqemit, ku i thoshte së 

ëmës: “Jam Orman Pojan, 

aman derman, Osman.” 


REKLAMA 


RILINDJA E NJË KOMBI 

Shtëpia Botuese “55” 

RILINDJA RILINDJA E NJË NJË KOMBI KOMBI 

PATRICK PATRICK 

KINROSS KINROSS 

CMYK 

«Shtëpia Botuese 55», ka hedhur 

në treg një nga biografi të më të 

mira të shkruara për Ataturkun nga 

historiani anglez Patrick Kinross 

«Ataturku nuk ishte një turk i 

zakonshëm. Kishte lëkurë shumë 

më të çelët nga bashkëkombësit 

e tij, me mollëza të kërcyera dhe 

sy blu të mëdhenj. Ishte truppakët 

dhe i matur në lëvizje. Rrezatonte 

energji, madje edhe kur ishte në 

prehje; sytë e ftohtë i shndrisnin 

me gjallëri të pazakontë dhe 

përçonin dritën e gjëndjeve të 

tija kontradiktore. I dhënë pas 

pamjes së tij të jashtme, vishej 

në mënyrë të stërholluar, lakonte 

vetullat në mënyrë të vetëdijshme, 

krenohej për gjymtyrët e tij të 

mirëformuara....Në klimën e 

ndryshimit që pasoi vdekjen 

dhe pasimin e tij në pushtet nga 

konvencionali Inonu, një admiruese 

e Ataturkut tha: ”Turqia ka humbur 

dashnorin e saj dhe më në fund 

duhet të mbledhë mendjen të gjejë 

një bashkëshort”.... 

Shpërthime në Nigeri, 12 të vrarë 

Në Nigeri, disa shpërthime 

në tre kisha kanë 

shkaktuar 12 të vrarë dhe 

dhjetra të plagosur. Shpërthimet 

ndodhën në shtetin 

Kaduna, të ndarë në dy pjesë: 

atë veriore me shumicë 

myslimane dhe atë jugore me 

shumicën e banorëve të 

krishterë. Një dëshmitar i 

tha Zërit të Amerikës se 

qindra njerëz protestuan pas 

sulmeve, por policia arriti t’i 

shpërndajë dhe të qetësojë 

demonstruesit. Guvernatori i 

shtetit ka vendosur gjendjen 

e ndalim-qarkullimit për 24 

orë. Autoritetet nuk dhanë 

hollësi për persona të dyshuar 

për vrasjet, por për 

sulme të ngjashme në të 

kaluarën është fajësuar sekti 

islamik Boko Haram. Nigeria, 

me 150 milionë banorë, është 

e ndarë thuajse në mënyrë të 

barabartë mes banorëve të 

krishterë dhe atyre myslimanë.

CMYK 

CMYK 

Nr. 25/ Qershor 2012 

Intervistë me kompozitorin Endri Sina 

“Më ka interesuar dhe kam kompozuar 

në të gjitha zhanret e muzikës” 

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ 

INJAC NDOJAJ, NË 

PENDËN E PROFESOR 

ENO KOÇOS! 

Figura poliedrike e Atë Martin Gjokës 


RRUGA E ROMANCËS VOKALE 

SHQIPTARE PAS VITEVE ’90 PËRMES 

FESTIVALEVE TË ROMANCËS 

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ 

Nga Egnisa FERHATI 

FAKULTETI I MUZIKËS, PROMOTOR I 

LËVIZJES ARTISTIKE NË TIRANË 

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ 

Nga Eliona LICI 

Fjala e redaktorit 

PËRKATËSIA 

KOMBËTARE E 

MULLIQIT ËSHTË 

NË MUZIKËN E TIJ 


Me 03.06.2012 në një 

intervistë dhënë 

gazetës prestigjioze 

„Koha ditore“ të Prishtinës lexuam 

edhe një deklaratë nga bija e 

Rexho Mulliqit nga martesa e parë. 

Në këtë deklaratë ajo thotë se Rexho 

Mulliqi kurrë nuk është deklaruar 

shqiptar. Kjo deklaratë ka 

shokuar opinionin muzikëdashës 

të Kosovës. Ne, një pjesë nga ajo 

intervistë, e shohim të udhës këtë 

herë ta citojmë dhe ta komentojmë. 

- E bija e Rexho Mulliqit, 

Vesna Mulliq, thotë se babai i saj 

nuk mund të quhet kompozitor shqiptar. 

Madje ajo kërkon t’i respektohet 

emri dhe të mos shkruhet 

Rexho Mulliqi, por Rexho Mulliq. 

“Ai është Rexho Mulliq dhe 

nuk ka nevojë të shkruhet Rexho 

Mulliqi“, thotë vajza e vetme e 

kompozitorit nga martesa e parë e 

tij. „Ai nuk është kompozitor shqiptar“, 

reagon Vesna Mulliq, në 

pyetjen se si duhet referuar njërit 

prej krijuesve të muzikës shqiptare. 

„Kurrë nuk është deklaruar 

shqiptar e as që ka mundur të deklarohej 

ashtu“, shton ajo. 

Deri vonë Vesna Mulliq ka jetuar 

në Kosovë. Ka punuar në 

gazetën „Jedinstvo“, ku ka shkruar 

për muzikën, si dhe ka kënduar 

në Korin e Radiotelevizionit të 

Prishtinës e në kohën e Slobodan 

Milosheviqit ka qenë drejtoreshë 

e Produksionit muzikor. Tash ajo 

jeton në Serbi. 

Në të lexuarit e parë nuk na 

habit kjo deklaratë, kur dimë qëndrimet 

e saja nacionaliste, tipar ky 

që shfaqet si karakteristikë e 

përhershme e personaliteteve, të 

cilat janë të ngarkuara me elementet 

shoviniste dhe nacionaliste, siç 

ka qenë Vesna Mulliq e nxitur dhe 

e ndërsyer nga politika serbomadhe 

e Milosheviqit. Ndjenja e këtillë 

shfaqet zakonisht te njerëzit e pa 

personalitet që unin e vet e ndërtojnë 

mbi fiksione pa pasur vizion 

të qartë e të qëndrueshëm etik, 

as krijues. Njerëzit e tillë nuk nuk 

i kanë të pastra as të qarta ndjenjat 

e përkatësisë kombëtare, e sidomos 

kjo iu ndodh personave, të 

cilët janë të lindur nga prindërit e 

dy nacionaliteteve, siç është rasti 

edhe me Vesnën. 

Përkatësia nacionale e Rexho 

Mulliqit, mund të identifikohet 

mirë e qartë nga dy pika reference 

që nxirren nga shënimet 

biografike të jetës së tij: të prejardhjes 

prindërore dhe të kontributit 

të tij në jetën kulturore e 

muzikore dhe të deklarimeve të tij: 

qoftë përmes deklarimeve verbale, 

qoftë përmes veprimtarisë së tij të 

pasur krijuese. 

Ndërkaq, na habit fakti pse mu 

tani aktualizohet kjo çështje! 

Përmes një momenti të kontaktit 

me krijuesin Mulliqi mund të nxirret 

edhe një „vetëdeklarim“ i tij 

që ilustrohet përmes muzikës së 

tij. Ai vetë ia pati thënë poetit 

tonë të shquar, Qerim Ujkanit, 

këto fjalë: „Kur më pyesnin në Shqipëri: 

‘Rexho, çka je ti?’, unë iu 

thosha: ‘Pyeteni muzikën time, 

ajo ju tregon!’ 

Pra, nëse dëgjojmë me kujdes 

krijimtarinë e tij, ajo qartazi flet 

për një muzikë shqiptare e kjo 

del qartë edhe nga deklarata e tij 

të cilën e citoj në librin tim „Vibracionet 

e shpirtit shqiptar“ - 

vëllimi i parë, në faqen 117, me 

titull „Kompozitori i harruar Rexho 

Mulliqi.“ Ai thoshte: „Muzika 

të cilën e krijoj, është rrëfimi im, 

por edhe e popullit tim, është apoteozë 

e nënqiellit të këtij vendi 

dhe e njerëzve të tij, këngë e maleve 

hijerënda, e luginave të gjelbra, 

e lumenjve me shushurimë, 

rrëfim i legjendës së të kaluarës 

dhe këngë e agimit të diellit...“ 

(Marrë nga artikulli i botuar në 

diskun LP, botuar nga Jugotoni i 

Zagrebit si koment përcjellës i 

këtij disku.) 

Komenti është i tepërt, por për 

ta zbardhur këtë dilemë ftojmë që 

për këtë të flasë solistja jonë e 

shquar, bashkëshortja e dytë e 

Rexho Mulliqit, Nexhmije Pagarusha. 

Jeta e tyre do të ketë gëzuar 

aq besim dhe aq sinqeritet sa t’ia 

kenë rrëfyer njëri-tjetrit edhe këtë 

ndjenjë përkatësie. Shpresojmë se 

ajo do të flasë, drejt e pa ngurrim, 

për të dalë kjo e vërtetë në 

shesh! 



KONTRAPUNKT 

Kontaktoni në 

Figura poliedrike e Atë Martin Gjokës 

Nga Prof. dr. sc. Akil Mark KOCI 

kompozitor 

(„24 pjesë nga Atë Martin Gjoka,ofm“ - 1890-1940, përgatitur nga profesor Robert Prennushi) 

Në numrin 23 të revistës 

Kontrapunkt që boto 

het në kuadrin e 

„Gazetës 55“ kemi analizuar „24 

pjesët nga Atë Martin Gjoka që e 

ka përgatitur muzikologu i shquar 

Robert Prennushi. Në fillim të artikullit 

kam thënë se pjekuria e një 

studiuesi e muzikologu qëndron 

në madhështinë e artit që përcjell 

te perceptuesi. Në këtë vijë 

kërkimesh njeriu zbulon vizione të 

reja të krijuesit nga sfondi tingullor 

që ka kompozuar si kosmogoni 

muzikore duke ngërthyer 

atë univers të ndjeshëm si shprehje 

e procedimeve moderne për 

kohën në të cilën jetoi dhe krijoi 

në rrethanat e tilla artistike. Kompozitori 

në krahasim me poetët 

dhe piktorët e ka më vështirë ta 

paraqesë thelbësoren e mendimit 

të tij, sepse tingulli është shprehja 

e tij që paraqet në vete një sistem 

metafizik e meditativ pa e kuptuar 

perceptuesit sa duhet atë që e thotë 

poeti me fjalë dhe piktori me brushat, 

mirëpo për një hulumtues 

muzikor nuk paraqet vështirësi kur 

i njeh sadopak koordinatat e domosdoshme 

të krijimtarisë muzikore. 

Leksiku zanor në muzikë 

paraqet një filozofi në vete si synim 

për të qartësuar dhe për të përvijuar 

ato preferenca metafizike të 

gjendjes shpirtërore gjatë procesit 

krijues. Kjo gjë paraqet një preokupim 

të madh dhe të vështirë të 

autorit për ta arritur qëllimin 

përmes shumë konvergjencave artistike. 

Ky qëllim nuk arrihet pa 

vetëdijen e autorit, siç mendojnë 

shumë muzikologë, por shfaqet 

shpesh si aluzion duke qartësuar 

me tinguj atë tjetrën se çka ka 

dashur të thotë në të vërtetë. Ashtu 

duhet kuptuar modelet e shprehjes 

së tij, kurse temat dhe figurat 

muzikore paraqesin metafora 

tingëllore shumëkuptimore. E, sa 

jemi të përgatitur t’i absorbojmë 

në brendinë e shpirtit tonë, ajo 

është çështje më vete. Kjo nuk do 

të thotë se është vështirë të kuptohet 

brendia e veprës, sepse kemi 

të bëjmë me ato shtresa muzikore 

që na duken si të paqarta. Interferencat 

e krijuesit shpesh kridhen 

në shumë sfera të panjohura dhe 

mu këtu qëndron rëndësia metodoligjike 

se nga cili këndvështrim 

duhet t’i studiojmë e analizojmë... 

Universi tematik dhe estetik 

si tingëllim që i takon muzikës së 

krijuar nga kompozitori, nuk është 

i panjohur në qarqet krijuese në 

kërkim të një gjuhe të vet, por është 

një mister pse nuk mund ta 

kuptojmë esencën e tij, sepse kompozitori 

na sjell një rezultat 

origjinal të botës së vet shpirtërore 

me përmasa të reja të vizioneve 

racionale,si kaptina artistike, na 

sjell pra një lirizëm të ndjeshëm 

me veprën e krijuar. 

A i gjejmë të gjitha këto që i 

theksuam në veprat e Atë Martin 


Gjokës(?) Ky studiues ka një prodhimtari 

të gjerë krijuese, me vlera 

të pakontestueshme kombëtare. 

Porse nuk mund ta bëjmë një analizë 

më te thukët serioze për të saktësuar 

nivelin kombëtar të këtyre 

studimeve, sepse për një veprim të 

këtillë na mungojnë veprat e tija. 

Ndërkaq, 24 pjesët do t’i analizoj 

nga aspekti kryesisht estetik (e për 

fat këto pjesë i kam para vetes) do 

t’i qesim në pah vlerat relevante të 

tija, pra, të një pjesë të krijimtarisë 

së tij. Këto, sa më duket, kanë 

shumë elemente që na paraqiten 

si shtresa të diskurseve të larttheksuara 

si paritet i mirëfilltë muzikor. 

Kam dëgjuar me shumë 

kujdes të 24 pjesët dhe shpreh 

mendimin tim për to, me një 

rezervë se nuk kam hyrë aq shumë 

në thelbin e koordinatave muzikologjike, 

por i kam trajtuar si 

përshtypje dhe si përjetime që më 

kanë mbetur gjatë dëgjimit, kur po 

gjurmoja metaforën e metoniminë 

si akte krijuese. Kompozimi i parë 

me titull Praleudium MGK 1 (pjesa 

hyrëse e muzikës, paraloja, fillimi 

etj.)realizohet hyrje të ngadalshme 

me tingujt e-fis g në dorën e djathtë 

për t’u zhvilluar në një katër 

zërash d-h-g-g dhe zgjidhet në akordin 

fis-h-dis-h, gjë që paraqet një 

risi për kohën kur është kompozuar. 

Në këtë mënyrë sajohet një 

rrëfim i brendshëm që e zhvillon 

pjesën me tingujt c-c-e-a dhe vazhdon 

me tingujt ritmikë si të fillimit 

a-h-c, duke krijuar vargëzimin 

tingëllor të ndjeshëm përmes llojllojshmërisë 

ritmike që merr një 

zhvillim të plotë. Në tërë kompozimin 

na paraqitet tretingulli ritmik 

i njëjtë, por melodikisht i ndryshuar 

duke bërë kërcime në intervale 

të ndryshme herë të kuartës, 

herë të kuintes e ndonjëherë të 

sekstes. Nëse këto akorde shikohen 

vertikalisht, shprehin edhe 

ndërrimin e disponimeve pa ndonjë 

sintezë refleksive, por si përfytyrim 

ilustrativ. Dëgjohen me shumë 

kujdes dhe krijojnë një disponim 

të mrekullueshëm. E gjitha kjo na 

bën të shtrojmë pyetjen se a është 

e mundur që Atë Martin Gjoka me 

këtë kompozim na mahnit duke 

gjetur dhe duke sjellë një shprehje 

të re, natyrisht, për kohën kur 

është krijuar viteve të dyzeta të 

pjesës së parë të shekulli XX,kur 

krijuesit tanë bënin orvatje që me 

atë pak dituri nga harmonia dhe 

kontrapunkti të sajonin kompozime 

të thjeshta. 

Ky kompozim, i cili zgjat rreth 

katër minuta, mbaron po me ato 

të njëjta nota e-fis-g si në fillim dhe 

me një lloj kadence, thënë kushtimisht, 

por këtë herë në bas, pra në 

dorën e majtë, duke përfunduar në 

E-magjore në nota gjysmë dhe arpegioja 

E-a-gis-e. 

Përshtypja e përgjithshme e 

këtij kompozimi është se, sipas mendimit 

tim, ka realizuar një kompozim 

me shumë mjeshtëri duke sjellë një 

polifoni të re që nuk haset te kompozitorët 

e tjerë shqiptarë të kohës. 

Kompozimi i dytë me titull OF- 

FERTORIUM GK2(Paraqitja, ngritja 

lartë e Hostnes, pjesë për organ 

që luhet në mes Credo-s (Besoj) 

dhe Sanctus (Shenjt), nuk ka datë 

se kur është kompozuar në tonalitetin 

E-magjore, edhe nëse e dimë 

se është kompozuar për orgë-harmonium, 

është plot begati harmonike, 

të cilat i zbërthen deri në 

fund. Krijuesi vepron falë rregullave 

skolastike dhe të duket se ke 

të bësh me një poetikë muzikore 

të bukur si përjetim i ngjarjeve të 

një vetmie personale e kjo jepet pas 

taktit 12 kur edhe bën zgjidhje të 

bukur duke përfunduar në si-minore 

me nota të plota. Vazhdon 

disa takte në njëjtin tonalitet pë 

t’u kthyer prapë në E-magjore në 

13 taktet e ardhshme dhe për ta 

përfunduar po aty dhe për të fillu- 

ar në E-bemol magjore në 15 takte e 

ardhshme dhe prapë për t’u kthyer 

në tonalitetin fillestar E-magjore. Po 

t’i dëgjojmë me kujdes, harmonitë 

e saja lëvizin pa ndonjë efekt të 

madh, ato na sjellin harmoni të 

ngjeshura me reflekse dhe impulse 

të pashprehura nga bota intime e 

autorit. Kjo manifestohet në tërë 

kompozimin si subjekt poetik jo 

vetëm në aspektin melodikë, harmonik, 

por edhe në atë ritmik për 

ta mbyllur me një temë të bukur, e 

cila shndërrohet në një lloj kodi artistik. 

Duhet theksuar se ky metaligjërim 

muzikor nuk është i 

ngarkuar me disonanca në rrjetin 

e impulseve të veçuara, që në 

mënyrë emocionale shprehet 

përmes tingujve të zgjedhur konsonante 

si karakteristikë e kohës 

kur krijoi dhe veproi Atë Martin 

Gjoka. Këto përsiatje të tija muzikore 

sikur na bëjnë me dije se autori 

edhe pse jetoi në kohën kur 

disonanca është pjesë e pandarë e 

kompozimeve të bashkë-kohanikëve, 

ai sikur me qëllim largohet 

nga ato duke menduar se nuk e 

kanë vendin në këto 24 pjesë për 

harmonium. Kjo nuk do të thotë 

se, aty-këtu, nuk gjejmë edhe të 

përdorurit e tyre, por në një masë 

tejet, tejet minore. Në ngjizjen dhe 

shkrirjen e këtyre tingujve, bazuar 

në dy tonalitete që i theksuam më 

parë, ai sikur do që të transformojë 

konstanten e këtij kompozimi, që 

e ka titulluar si Offerterium e që 

paraqet si pjesë e Meshës katolike 

si thamë më parë do të thotë si 

Paraqitje, ngritja lart e Hostnes, 

pjesë për orgë që luhet në mes Credo-s 

(Besoj) dhe Sanctus (Shenjt) 

për të paraqitur me shumë arsye 

tërë atë stuhi të brendshme 

shpirtërore, të cilën e shfaq 

përmes një vigjëllimi të mrekullueshëm. 

Filozofi gjerman Johan 

Fihte (1762-1814),“përfaqësuesi 

kryesor i idealizimit subjektiv në 

filozofinë gjermane“ (A.Uçi Universi 

estetik-Bota moderne), me të 

drejtë konstaton se „Arti synon 

t’i japë botës ekzistencë ideale, si 

përfytyrim subjektit“, për të sjellë 

në një epistemologji që na fut në 

botën e tingujve të ligjërimit muzikor, 

sepse muzika, sipas Hegelit, 

„është arti që shpreh në mënyrë 

më të plotë përmbajtjen substanciale 

estetike të frymës absolute“. 

Mbase Atë Martin Gjoka për këtë 

nuk ka qenë i vetëdijshëm gjatë 

krijimit në aspektin estetik dhe 

filozofik, mirëpo radhitja e tingujve 

krijon këtë disponim, sepse 

prapë, si thotë Kanti, „Merita e 

muzikës qëndron në forcën e subjektivitetit 

të saj...“. Ndërkaq, falë 

muzikologut të shquar Robert 

Prennushit, i cili ka përgatitur një 

botim voluminoz me 24 pjesë-kompozime 

të kompozitorit tonë të 

shquar poliedrik, Martin Gjoka 

O.F.M., të kompozuara me aq 

mjeshtëri dhe sens, që i ka 

mbledhur dhe mbi këtë sajim të 

kompozuara bukur dhe me mjeshtëri, 

depërtohet në botën mistike 

të kompozitorit. 

Në numrin 26 të Kontrapunktit do 

të flasim edhe për 2 pjesët e tjera të 

kompozuara nga Atë Martin Gjoka. 

Requiem për kompozitorin Musa Piperku 

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ 

Nga Ibrahim EGRIU 

Me 14 qershor janë 

mbushur 7 (shtatë) vjet 

nga vdekja e kompozitorit, 

atdhetarit, engjëllit, krijuesit dhe mentarit- 

Musa Piperku. 

Sot katër vjet, në pranverën e Prishtinës 

legjendare, mijëra e mijëra bashkëkombas 

nga të gjitha trojet etnike, me nderime 

te mëdha, ia dhënë lamtumirën e fundit 

birit të tyre shumë të dashur e të pavdekshëm-Musa 

Piperku, i cili, me punën e 

tij të palodhshme i la muzikës autoktone 

shqipe gjurmë të thella në drejtim të komponimit 

të këngës së pastër autoktone 

shqipe. Shumë është shkruar e folur për 

këtë bir të Madh të popullit tonë, i cili, 

gjatë viteve 1967/68, me komponimet 

muzikore të tia, përmes Ansamblit dibran 

„Liman Kaba“ me këngët:“Trim o 

Skënderbe“,“Bukuri-ri në Shqipëri“, „Trim 

o Bajram Curr“ „Se Shqipëria nuk don 

tjetër, veç do vendin me çlirue“ etj. etj. të 

interpretuara nga korri dhe solistët e mirënjohur: 

Sulejman Borova, Haxhi Maqellara 

e Violeta Turkeshi e gjëmuan, jo vetëm 

Kaçanikun e Idris Seferit, por mbarë Kosovën 

dhe, s’kaloi pak kohë, në Nëntorin e 

Tretë të ´68-tës filluan demonstratat 

gjithëpopullore dhe e tërë Kosova u çua në 

këmbë, me kërkesat: Duam Universitet! 

Liri, barazi dhe Republikë! Trepça punon, 

Beogradi ndërton! Pra, po ky Ansambël 

dibran i udhëhequr nga kompozitori 

i Madh, Musa 

Piperku, i dha shtytje e shkas 

U D B-së dhe pushtetarëve 

ishjugosllav të ndërmarrin 

masa represive ndaj 

kryatrit trim Sali Bajra, 

Bedri Kyçykut, Latif Nallabanit 

dhe intelektualëve të 

tjerë atdhedashës.Në 

takimin e parë me z. Sali Bajra, 

m’u drjtua e pyeti: Si e 

kam kompozitorin Musa Piperku? Mandej 

vazhdoi: Ai eshte një engjëll, ashtu i dashur, 

ashtu i matur, ashtu fisnik, ashtu i ditur, 

aq atdhedashës, ashtu simpatik e i bukur 

sa që kurrë s’mund ta harroj bisedën me te 

në Darkën e shtruar për nder të Ansamblit 

„Liman kaba“, i cili fliste 

qetë e pak dhe që punonte 

shumë, theksoi z. Sali Bajra. 

Me rastin e katërvjetorit 

të vdekjes së tij, me respekt e 

krenari e perkujtojnë më të 

afërmit e tij, shokët e tij, 

miqët e tij dhe mbarë kombi 

shqiptar kudo ne botë. Sjellja 

dhe shembëlltyra e tij do 

të mbesin udhërrefim për të 

gjithë brezërit e ardhshëm. 

Ai s’ka vdekur dhe do jetojë i gjallë gjithmonë 

në zemrat tona. Lavdi veprës së 

tij!Shpirti i tij le t’i prehet plot dritë! 

Diber e Madhe, 14 qershor 2012 

Me pietet e lote te pathare, shokët e 

miqët dibranë nga Diaspora. 

Ishte njeri i përkushtuar, i qetë, i matur dhe i këndshëm, veti këto që e 

dallonin prej të gjithë kijuesve tanë. Por temperamenti i tij krijues gufonte me 

një dinamikë të brendshme, plot veçanti dhe energji krijuese. Brenda një kohe 

të shkurtër u bë kompozitori më i dalluar i këngës shqiptare në të tre zhanret: 

në këngën zbavitëse, në muzikën me frymë popullore dhe në këngën për fëmijë.I 

devotshëm në krijimtari, i devotshëm në jetë dhe në marrëdhënie me njerëzit, 

Musa Piperku la një trashigimi muzikore të denjë për respekt. Për një kohë të 

shkurtër ai ishte kompozitori ynë më i dalluar i këngës shqiptare dhe hyn në 

radhët e kompozitorëve të parë kosovarë. Shfaqja e tij në skenën tonë muzikore 

nga fillimi i viteve ‚70 të shekullit të kaluar, (krahas Severin Kajtazit, Tomor Berishës, 

Krist Lekaj, Akil Kocit, Muharrem Qenës, Qazim Dushkut, Fahri Beqirit, 

Esat Rizvanollit, Gjergj Kaçinarit etj.), lidhet me punën që bëri si bashkëpunëtor 

dhe redaktor në Radio Prishtinën e atëhershme, për të ndjekur një rrugë e cila 

tashmë ishte përvijuar qartë nga një fond i konsiderueshëm i krijimeve muzikore 

në gjininë e muzikës zbavitëse te ne.Ai u bashkangjit në këtë rrugë me plot 

sukses dhe shpejt u bë ndër më të dalluarit e kësaj fushe. Akil Koci (kompozitor)

Eurovizioni ...apo fobizmi klasik 

„Më pas ishte Shqipëria –gruaja me një zë britmë, lëkurë të keqe, me një copë bukë mbi kokën e saj dhe me 

flokë si gjarpër rreth qafës e saj... Pse jemi duke shikuar këto mbeturina? “. Kështu e perifrazon mllefin , 

inatin pse jo dhe racizmin në shkrimin e saj tek e përditshmja britanike Daily Mail Jenny Murray 

Nga Bashkim METALIA 

Rona Nishliu , një emër 

që ka bërë jehonë në 

mbarë botën shqiptare 

dhe jo vetëm. 

Talentja shqiptare e muzikës u 

bë tashmë jehonë e kontinentit dhe 

përtej oqeanit . 

Është pak të thuhet por, ndërsa 

merr shkas vetëm nga paraqitja e 

saj e fundit në Eurovision Song 

Contest mbajtur ne Baku të Azerbajxhanit, 

vlerat personale, profesionale 

dhe kombëtare të kësaj vajze 

janë margaritarë që shndrijnë 

plot krenari dhe gjallëri. 

Mbas kualifikimit të saj për në 

finale me këngën e saj titulluar 

„Suus“ (Personale) me tekst të 

shkruar nga vet këngëtarja dhe kompozim 

të Florient Boshnjakut , 

premisat për të korrur sukses ishin 

mjaft të mëdha. 

Në fakt Cristal Hall , vendi ku 

u mbajt spektakli , me një audience 

mbi Njëzet mijë vetave dhe 

shikueshmëri audiovizive mbi Njëqind 

e njëzet milionëve në mbarë 

Evropën, duartrokitjet , dhe ovacionet 

e larta , bënë që kënga e tretë e 

kënduar nga shqiptarja Rona Nishliu 

të renditet e pesta me 146 pikë. 

Ndërkohë Suedia zuri vendin e 

parë me 372 pikë përfaqësuar nga 

Loreen dhe kënga e saj „Euphoria“. 

Duke marrë parasysh mënyrën 

sesi funksionon përzgjedhja , me 

anë televotimit nga të gjitha vendet 

pjesëmarrëse evropiane , dhe 

karakterit gjeo-politik të tij krijon 

një hendek mes meritave profesionale 

dhe preferencave individuale 

apo kolektive me ngjyra nacionaliste, 

ideologjike apo gjeo-politike. 

Vetëm këtu mund të kenë të 

drejtë komentatorët, analistët dhe 

të gjithë ata/o individë që shpalosin 

mendimin e tyre për mënyrën 

se si votohet ,përzgjidhen dhe vlerësohen 

me pikë nga vendet respektive 

pjesëmarrëse evropiane. 

Vetëm këtu mund të argumentosh 

, ironizosh pse jo dhe të ofendosh 

(jo e domosdoshme) procedurat 

dhe rregullat e vendosura 

Çfarë faji ka Rona 

Nishliu që e ka britmën e 

bukur në shqip, për fat 

keq nuk mund të 

zëvendësohet me vendin 

e dytë(nga fundi) të 

Britanikëve ! 

nga organizatorët e Eurovizionit për 

të nxjerr një këngë fituese , vërtet 

vizionare, të merituar dhe profesionale. 

Kurrsesi nuk mund ta bësh këtë 

duke i personalizuar në rang 

këngëtarësh konkurrent apo rang 

kombëtar. 

„Më pas ishte Shqipëria –gruaja 

me një zë britmë, lëkurë të keqe, 

me një copë bukë mbi kokën e 

saj dhe me flokë si gjarpër rreth qafës 

e saj ....Pse jemi duke 

shikuar këto mbeturina? “ . 

Kështu e perifrazon mllefin , inatin 

pse jo dhe racizmin në shkrimin 

e saj tek e përditshmja britanike 

Daily Mail Jenny Murray. 

E turpshme aspak e pranueshme 

nga një gazetare , dramaturge ....! 

E turpshme aq me tepër e 

dënueshme të ofendosh dhe një 

përfaqësuese apo dhe vendin nga vjen 

ajo duke thëne : „Britma : hyrja e Shqipërisë 

në Eurovision ishte një pikë e ulët“ apo 

„Zërat torturues, muzika e tmerrshme dhe 

ne gjithmonë humbasin. Por ne 

jemi ende tw përfshirë në 

këtë plehër Evropiane“ 

Po vallë pse kjo zonjë e vë theksin 

veçanërisht tek „britmat“ e shqiptares 

së talentuar?! 

S’do të doja të bëja një ilustrim 

me ngjyrim nacionalist, politik apo 

diçka më tepër sesa kjo por tendencat 

dhe logjika e kësaj shqiptarofobie 

të përsëritur m’i kujton fjalët e 

politologut dhe njeriut vizionar, shqiptarit 

të madh i cili u zhduk nga 

shovinizmi serb Ukshin Hoti i cili 

për serbët shkruan: „ata, në të 

vërtet, dëshironin të visheshin me 

historinë e shqiptarëve. Për më 

tepër dëshironin të ishin shqiptarë, 

ta merrnin identitetin e tyre, por 

gjithnjë duke folur serbisht“. 

Digjitura e këtyre fjalëve , të 

këtij kolosi shqiptarë s’do doja të 

ishin dedikuese aq më tepër te kishin 

konotacion ironik , sarkastik ...! 

Paçka se për këto shquhet edhe 

gazetari i BBC-së Graham Norton 

i cili moderoi këtë spektakël , ku 

ironia dhe sarkazma janë celsi 

magjik i tij që ashtu si gazetarja e 

sipërpërmendur vijoj avazin e vjetshëm. 

„If you like this to win“(nëse ju 

pëlqen kjo për të fituar) një nga 

komentet për Shqipërinë , në momentin 

e votimit, me një ton 

përçmues apo „Rona the rope 

head“(Rona kokë litari). 

Edhe pse duket sikur e ka zbutur 

sadopak përqeshjen ndaj 

konkurentëve në eurovizion, zakoni 

e shtyn drejt natyrës denigruese. 

Kjo as nuk mund jetë në etikën 

e një gazetari të një kanali televiziv 

kaq prestigjioz siç është BBC, as të 

një qytetari evropian e aq më tepër 

të një britaniku! 

Evropa mori këtë iniciativë të 

një spektakli të tillë , e përqendruar 

në Zvicër që në vitet 1950-ta , 

për të sjellë vendet evropianë së 

bashku , pas luftërave të përgjakshme 

që kishin ndodhur , duke 

ngritur një komitet ad-hoc nga 

Europian Broadcasting Union 

(EBU). Aty u konkretizuan në organizimin 

e një gare të këngëve të 

vendeve evropiane ,transmetuar në 

një program televiziv. 

E pra më tepër se një garë ishte 

(dhe duhet të jetë) një përpjekje, 

mision i unitetit të vlerave 

mbarëkombëtare dhe jo një sektarizëm 

racist apo gjeo-politik. 

Çuditërisht e njëjta e përditshme 

publikon, në të njëjtën ditë 

ku dhe gazetarja „jonë“ së bashku 

me komentet që e shoqërojnë , dhe 

një sondazh, ku një në tre britanik 

, përdorin dhe abuzojnë me fjalë dhe 

gjeste raciste. 

Çfarë faji ka Rona Nishliu që e 

ka britmën e bukur në shqip, për 

fat keq nuk mund të zëvendësohet 

me vendin e dytë(nga fundi) të Britanikëve 

! 



„Arbëresha“ e Lec Kurtit më e 

vjetër se „Mrika“ e Jakovës 

Nga Emona 

Opera „Mrika“ e Prenk 

Jakovës nuk e mban 

më epitetin e operës së 

parë shqiptare. Fiks 43 vjet para saj, 

mendohet se shkodrani tjetër Lec 

Kurti ka shkruar operën „Arbëresha“. 

Ajo mendohet se është shkruar në 

vitin 1915, por nuk dihet nëse ndonjëherë 

është vënë në skenë qoftë 

edhe pjesërisht. Këtë do ta bëjë Trupa 

e Teatrit Kombëtar të Operës dhe 

Baletit të martën. Veprën do ta vërë 

në skenë në kuadër të koncertit të 

veçantë me titull „Pena e muziktarëve 

rilindas“. Ndryshe, Prenk Jakova 

mbetet krijuesi i operës së parë 

shqiptare të vënë në skenë. Fillimisht 

kjo kishte ndodhur në Shkodër 

drejtuar nga vetë autori „Mrika“, 

në vitin 1958, mbështetur në 

veprimin skenik „Dritë mbi Shqipëri“. 

Deri tash vepra „Arbëresha“ është 

ruajtur në Shkodër nga nipi i Lec 

Kurtit, Albert Kurti, i cili edhe ia ka 

ofruar TKOB-së këtë vepër. Gjatë 

komunizmit nuk ishte folur as për 

këtë vepër e as për Lec Kurtin, derisa 

për herë të parë për këtë kishte 

folur artistja Tinka Kurti, që kishte 

lidhje farefisnore me kompozitorin 

dhe diplomatin shkodran. 

Mediet shqiptare kanë shkruar 

të dielën se nuk dihet në çfarë rrethanash 

është shkruar, madje as 

nëse është vënë ndonjëherë në 

skenë, por me siguri dihet se „Arbëresha“ 

është opera e parë shqiptare. 

Nga ajo kanë mbetur vetëm 

11 fashikuj nga akti i parë. Drejtori 

i TKOB-it, Zhani Ciko, ka shpjeguar 

se opera e panjohur e diplomatit 

shkodran është e para e shkruar nga 

një kompozitor shkodran, pra më e 

hershmja, edhe pse nuk dihet nëse 

e ka prekur skenën. 

„Lec Kurti është mjaft interesant, 

dhe pse për të është folur pak ose 

aspak. Gjatë viteve mes dy luftërave 

ai ka qenë diplomat dhe gjendej 

nëpër ambasada. Më tej erdhi në 

Shqipëri si patriot për të kontribuar 

për vendin e tij. Ka qenë i djathtë 

nga bindjet politike dhe bashkë me 

Mit’hat Frashërin qe një nga themeluesit 

e Ballit Kombëtar“, citojnë 

Cikon mediet në Shqipëri. 

Kompozitori Lec Kurti 

Autori i „Arbëresha“, diplomati 

e kompozitori Lec Kurti, është i biri 

i Palok Kurtit, njërit ndër kompozitorët 

e parë shqiptarë. Nga dorëshkrimet 

e mbetura mësohet se Lec 

Kurti kompozoi muzikë deri në vitet 

1916 dhe më pas iu kushtua tërësisht 

diplomacisë dhe politikës. 

Ciko ka rrëfyer se në koncertin e 

së martës së 10 prillit do të vihet në 

skenë vetëm një pjesë e kësaj vepre, 

monologu dramatik i saj. 

„Nuk e kemi të plotë operën, por 

mund të them se nga aq sa kemi, 

kuptohet se është një vepër patriotike 

nga konteksti, ku përmendet 

Skënderbeu. Ajo është e lidhur 

pazgjidhshmërisht me fatin e Shqipërisë“, 

ka thënë Ciko. 

Koncertin e së martës, nën titullin 

„Pena e muziktarëve rilindas“, 

TKOB-i ua ka dedikuar rilindësve që 

kanë vënë themelet e tingujve shqipë 

pothuajse një shekull më parë. 

Do të paraqiten vepra të rralla, 

dorëshkrime të panjohura që kanë 

fjetur, janë fshehur, janë harruar apo 

janë ndaluar në periudha të ndryshme. 

Mbrëmja e së martës do të 

bëjë bashkë emrat si Palok Kurti, 

Frano Ndoja, Fan S. Noli, Lec Kurti, 

Martin Gjoka, Thoma Nasi, Murat 

Shehu, Mikel Koliqi, Prenk Jakova 

dhe Kristo Konos. Aty do të interpretohet 

edhe dokumenti i parë i 

muzikës shqiptare (1881) „Bashkimi 

i Shqipërisë“, „Himni i Organizatës 

Vatra“ deri tek krijimet e viteve 

1930-1940. 

Në skenë do të interpretojnë 

solistët Irini Nikolla, Ylber Gjini, 

Vikena Kamenica, Sonila Baboçi, 

Shpresa Beka, Eriona Gjyzeli, Irida 

Dragoti, Denis Skura, Solen Alla, që 

do të përcillen nga Kori dhe Orkestra 

Simfonike e TKOB-it, ndërsa në piano 

do të luajnë Lindita Kotorri dhe 

Ardita Bufaj, nën dirigjimin e mjeshtrit 

të madh Zhani Ciko. 

Njerëzit më të mirë që kam 

njohur…janë ata që kanë njohur, 

dështimin, stresin, humbjen,dhe 

kanë gjetur rrugën e tyre për të dalë 

nga errësira…Këta njerëz kanë një 

vlerësim, ndjeshmëri dhe një të kuptuar 

të jetës që i mbush ata me 

dashamirësi, dhembshuri dhe një 

interes të thellë dashurie … !!Njerëz 

të tillë nuk ndodhin thjesht rastësisht… 

formohen…!! 





Rruga e romancës vokale shqiptare pas 

viteve ’90 përmes Festivaleve të Romancës 

Nga Egnisa FERHATI 

Pedagoge e lëndëve teorike 

muzikore në Universitetin „A. 

Moisiu“, Durrës 

Gjinia e romancës vokale, 

e cila e kishte nisur dhe 

konsoliduar rrugën e saj 

qysh para viteve ’90, vijoi të lëvrohej 

në mënyrë të konsiderueshme 

nga kompozitorët shqiptarë dhe pas 

viteve ’90 e, në vijim. Por duhet pranuar 

fakti se, në kufijtë e fundit të 

viteve ’80, ajo ra në një lloj „vakumi“, 

ashtu siç ranë edhe mjaft drejtime 

të tjera të jetës artistike në vend. 

Por, në fillimvitet ’90, ajo „u ringrit“ 

për të vazhduar traditën e krijuar 

ndër vite. Romanca i qëndroi 

„rigoroze“ elementëve kryesorë përbërës 

të mëparshëm të saj (si karakterit, 

strukturës në përgjithësi etj.) 

por, padyshim, duke i shtuar atyre 

risitë e ardhura me kohën, në drejtim 

të konceptit si dhe veçanërisht të 

mjeteve shprehëse të gjuhës muzikore, 

risi këto që u shfaqen si rezultat 

i lirisë së mendimit dhe etjes 

për të përqafuar rryma dhe tendenca 

artistike e muzikore të ndaluara në 

epokën socialiste të paraviteve `90. 

Këto vepra, gjetën hapësirat e tyre 

për prezantim në evenimente të 

ndryshme muzikore. Një nga evenimentet 

më konkrete, që i referohej 

në mënyrë të drejtpërdrejtë kësaj 

gjinie ishte pikërisht evenimenti që 

mori emrin fillimisht „Mbrëmjet e 

romancave shqiptare“ për t’u transformuar 

më pas në „Festivalet e Romancës 

Vokale Shqitare“, i cili u 

zhvillua në mënyrë të vazhdueshme 

për disa vite me rradhë. 

Kjo ishte një iniciativë e ndërmarrë 

nga disa muzikantë të njohur 

shqiptarë (krijues e interpretues) për 

qëllim ruajtjen, vlerësimin dhe vazhdimësinë 

e traditës muzikore shqiptare 

në gjininë e muzikës vokale 

në përgjithësi dhe romancës në 

veçanti të krijuar ndër vite, por gjithashtu 

dhe për zhvillimin e kësaj tradite 

në kontekstin bashkëkohor. 

Ishte pikërisht kjo shtysë e cila 

zgjoi dëshirën e një punimi më të 

thelluar, përqëndruar sidomos në 

zhvillimet më të fundit të këtij zhanri, 

të ardhur mjaft mirë në një festival 

bashkëkohor të krijuar për këtë 

qëllim, nën emrin e një figure të 

çmuar të muzikës shqiptare siç është 

Tonin Harapi. 

Në të vërtetë na është dashur të 

kryejmë një punë mjaft të madhe për 

gjetjen e informacioneve të duhura 

për këtë festival, sepse burimet e 

informacionit kanë qënë të pakta. 

Duke iu referuar më konkretisht 

këtij festivali, vlen të theksohet se 

sipari i tij u ngrit në vitin 1994, nën 

kujdesin e kompozitorit Kozma Lara, 

i cili ishte dhe drejtues artistik i këtij 

evenimenti. Në hapjen e këtij festivali, 

K. Lara shpreh vlerësimin e tij 

ndaj përkushtimit të pjesëmarrësve 

për të realizuar këtë aktivitet, duke 


sjellë krijimtarinë e tyre në romance, 

në këtë „zhanër të muzikës vokalo – 

instrumentale me një konceptim të 

ngjeshur emocional – estetik“ 1 . 

I konceptuar si një festival kombëtar, 

ky eveniment tërhoqi në gjirin 

e tij kompozitorë, poetë (ose krijimtarinë 

e tyre) këngëtarë dhe koncert 

– maestër nga më të njohurit në 

ambientet artistike dhe muzikore 

shqiptare, si dhe të rinj të talentuar. 

Në vitin e parë të krijimit të tij, 

ai u cilësua si një „Mbrëmje e romancës 

shqiptare“. Kjo mbrëmje 

konsistoi në një organizim të rëndësishëm 

muzikor, ku u sollën krijime 

të cilat u mbështetën në vlerat më 

të mira të traditës dhe ku, nga ana 

tjetër, spikatën gjetje të reja konceptuale 

me gjëndje emocionale të ndryshme 

dhe të veçanta për llojin, zgjedhje 

kompozicionale të larmishme me një 

gjuhë bashkëkohore etj., të cilat ne 

do të kemi mundësi ti përmendim dhe 

në vazhdimësi të punimit. 

Një nga arsyet më kryesore për 

të cilën organizime të tilla vlen të 

përshëndeten është se në këtë edicion, 

ndonëse ishte i pari në ciklin e 

festivaleve të romancës, pjesëmarrja 

sidomos e krijuesve ishte mjaft e gjerë 

duke përfshirë një larmi brezash të 

cilët bashkohen në një eveniment të 

përbashkët për të njëjtin qëllim. 

Pikërisht kjo është një arsye më 

tepër për të kuptuar rëndësinë e këtij 

evenimenti si dhe përpjekjet serioze 

të kompozitorëve për të sjellë 

krijime cilësore dhe shumë të larmishme. 

Në këtë kontekst mund të 

përmendim pjesëmarrjen e kompozitorëve 

shqiptarë të traditës, të 

cilët hodhën bazat e artit tonë muzikor 

profesionist. Ndër ta veçojmë: 

Ç. Zadeja, T. Harapi, T. Daija, Dh. 

Leka, K. Lara, A. Mula, për të vijuar 

më tej me brezin pasardhës, ndër të 

cilët përmendim: F. Ibrahimi, L. Dizdari, 

Sh. Kushta, H. Zacharian për 

të arritur në brezin e ri të kompozitorëve: 

V. Tole, E. Sina, A. Avrazi etj. 

Një kontribut të rëndësishëm në paraqitjen 

dinjitoze të krijimeve përkatëse, 

luajtën dhe interpretuesit qofshin ata 

këngëtarë apo koncert – maestër. 

Një komponent mjaft i rëndësishëm, 

që veprat të jenë të realizuara 

në mënyrë profesionale dhe 

dinjitoze është pikërisht interpretimi, 

i cili shërben si urë lidhëse për 

përçimin e emocioneve dhe asaj çka 

ka dashur të përcjellë autori tek dëgjuesi. 

Edhe në grupin e interpretuesve, 

rradhiten emra të njohur të 

muzikës shqiptare si: E. Mihali, Sh. 

Zani, S. Frasheri, K. Tusha etj., e 

për të vazhduar me koncert - maestrat 

A. Tartari, R. Radoja, R.Ciko 

etj. Duke mos lënë mënjanë edhe 

krijimtarinë poetike të shkrimtarëve 

të njohur si: Migjeni, A. Podrimja, 

Gj. Fishta, D. Agolli, I. Kadare, Xh. 

Spahiu etj., pena e të cilëve frymëzoi 

kompozotorët pjesëmarrës për krijimin 

e romancave tepër interesante. 

Në krijimtarinë e paraqitur u vu 

re një larmi tematikash dhe shumë 

(Një vështrim krahasues: romanca para dhe pas viteve ‘90) 

alternativa në pikpamje të koncepteve 

krijuese. Motivet ishin të larmishme, 

duke përfshirë si ato të inspiruara 

nga tradicionalja (por të adaptuara 

në mënyrë koherente) edhe ato me 

një gjuhë më abstraguese dhe trajtim 

joskematik të formës. 

Në kuadër të vijueshmërisë së 

këtyre koncerteve dinjitoze, të cilat 

sollën krijime muzikore të reja dhe 

të arrira në gjininë e romancës, 

udhëheqësi artistik i këtyre festivaleve 

kompozitori K. Lara, në një artikull 

të gazetës „Rilindja Demokratike“ 

të datës 13 dhjetor 1995, disa 

ditë pas përfundimit të edicionit të 

dytë të këtij festivali, shprehet në 

këtë mënyrë: „Romancat dalloheshin 

nga një „melos“ i freskët, 

shprehës, bindës e mbi të gjitha ato 

karakterizohshin nga një nerv energjik 

jetësor, larg çdo magnetizimi 

sentimental. Një cilësi tjetër që vihet 

re në ndërtimin e romancave 

është preokupimi, tendencioziteti i 

krijuesve për një zhvillim, thellim të 

idesë, drejt një dramaturgjie të menduar, 

e kjo thjesht jo si kërkesë e 

gjinisë, por dhe si një shtytje e 

brendshme e kompozitorit e realizuar 

me mjete shprehëse harmonike të 

pasura, me bashkëtingëllime e faktura 

interesante, të vendosura në një 

shtrat polifonik të kujdesshëm“ 2 . 

Gjithashtu në gazetën „Drita“ të 

vitin 1997, dirigjenti F. Kraja jep 

vlerësimin e tij në këtë mënyrë: 

„Duke ndjekur zhvillimin e romancës 

nga një edicion në tjetrin, 

vlerën se ajo po pasuron portretin e 

saj me pamje të reja me zgjidhje 

kompozicionale të ndryshme si dhe 

me veçori interesante krijuese. Kjo 

e parë në drejtim të gjuhës muzikore 

të përdorur, të formës së saj dhe 

të përpjekjes për të qënë sa më pranë 

vetes me individualitetin dhe origjinalitetin“ 

3 . 

Nga sa u tha dhe më sipër, në 

festivalet e para të romancave, kishte 

një pjesëmarrje të gjerë të kompozitorëve 

të traditës. Pothuajse në çdo 

vit në këtë festival, kanë marrë pjesë 

kompozitorë si A. Mula, K. Lara, H. 

Zacharian etj., të cilët sollën krijime 

të reja të mbështetura si në elementët 

e traditës ashtu edhe në elementët e 

një gjuhe të re kompozicionale . 

Duke dashur të njohim më nga 

afër se çfarë sollën „ndryshe“ romancat 

në këto festivale, dhe në 

përgjithësi të veçantat e prurjeve të 

reja në gjininë e romancës shqiptare 

në këtë periudhë, është e rëndësishme 

të bëjmë disa konstatime për 

sa i takon koncepteve dhe gjuhës 

muzikore në krijimtarinë e kompozitorëve 

të traditës para ’90 në këtë 

zhanër, ekuilibret e tyre të brendshëm 

por, njëkohësisht, dhe gjuhën e re 

muzikore të pas viteve ’90. 

Ashtu siç dihet për vetë kushtet 

e kohës para ’90, muzika ashtu si 

dhe fusha të tjera të artit kanë qënë 

nën çensurë për të mos dalë nga 

kornizat ideologjike të kohës. Por 

krahas këtij fakti negativ dhe frenues 

për krijimtarinë artistike si dhe atë 

muzikore si pjesë e saj, romanca 

shqiptare, duke qënë përgjithësisht 

me një karakter lirik, ishte disi e 

mbrojtur dhe jo aq e prekur nga barrierat 

ideologjike të kohës. Në këtë kontekst, 

duke pasur në bazë të saj poezinë- 

lirikën si një element kryesor, ajo 

ka ardhur e pastër dhe përgjithësisht 

e pandikuar nga këto politizime. 

Nëse do ti referoheshim gjuhës 

muzikore të romancës, do të dallonim 

një ide më të koncentruar dhe 

jo shumë eksperimentale para ’90. 

Ajo qëndronte në disa parametra bazë 

që lidheshin ngushtësisht me identitetin 

si aspekt, i cili është një shkallë 

e caktuar e zhvillimit intelektual 

dhe shpirtëror që nënkupton në 

mënyrë konkrete origjinalitetin e një 

krijimi. Në këtë kuadër ajo paraqiste 

një konceptim dhe një gjuhë muzikore 

jo shumë të ndërlikuar duke 

qëndruar kryesisht në parametra të 

një melodie dhe harmonie të thjeshtë 

e pa shumë ndërlikime. Këtu do të 

bënin pak a shumë „perjashtim“ 

kompozitorë si Ç. Zadeja apo F. Ibrahimi 

të cilët ishin më hulumtues në 

drejtim të gjuhës kompozicionale, të 

pasuruar me elementë të rinj. 

Në këto vite romanca trajton tema 

ku ndërthuren meditime lirike e filozofike, 

të cilat nëpërmjet figurave 

komplekse artistike sjellin ndjesi të 

veçanta emocionale, në sajë të mesazhit 

që përcjellin. Gjithashtu në një 

pjesë të tyre spikasin qartë traditat 

dhe karakteristikat kombëtare të 

ndërthurura me individualitetet krijuese 

të çdo njerit prej kompozitorëve. 

Duke i’u referuar brezit të kompozitorëve 

të traditës (dhe një brez 

pas tyre) dallohen mes krijimeve të 

tyre në këtë zhanër, diferenca kryesisht 

të karakterit emocional por edhe 

të teknikës kompozicionale, pra stilit 

individual të gjithsecilit. P.sh. T. 

Harapi është një kompozitor lirik 

dhe melodist, i cili në lirikat e tij 

përdor melodi të thjeshta dhe shumë 

të këndueshme me një gjuhë harmonike 

konseguente dhe pa efekte 

të jashtme, por gjithashtu ndihet tek 

ai tonusi nacional ( mbështetja tek 

muzika popullore shqiptare). 

Nga ana tjetër, L. Dizdari ishte 

një kompozitor, i cili i referohej më 

së shumti frymës romantike, duke 

shkuar drejt lirikës së peisazhit por 

edhe drejt asaj të protestës dhe dramatikes, 

shoqëruar me një gjuhë 

muzikore më pak skematike. Që tek 

ky kompozitor u vu re një kalim nga 

melodizmi lirik drejt recitativit apo 

deklamacionit dramatik. Kështu ky 

kompozitor avancoi nga një gjuhë 

muzikore e thjeshtë drejt një stili 

vokal disi të komplikuar. 

Ndërsa lirika vokale e kompozitorit 

F. Ibrahimi pati një zhvillim të 

shkallëzuar, duke nisur nga forma e 

këngës me karakter lirik të përshkruara 

nga një frymë romantike, e deri 

tek krijimet e tipit të monologut 

dramatik, recitativit apo ato me tematike 

me meditative e filozofike. Nëse 

në periudhën e parë krijuese të tij, 

ai kishte një gjuhë të thjeshtë dhe 

të qartë muzikore, në periudhën e dytë 

autori nisi të eksperimentonte në 

kërkim të një gjuhe më bashkëkohore 

e për të arritur në fund drejt një 

shprehje muzikore më të thelluar që 

arrinte drejt karkterit psikologjik. 

Si rrjedhim, ashtu si në krijimtarinë 

muzikore shqiptare në 

përgjithësi edhe në atë të romancës, 

intonacionet, ritmika dhe elementë të 

tjerë të folkut tonë muzikor janë 

shfrytëzuar në një masë të konsiderueshme 

nga kompozitorët si 

para edhe pas ‚90, duke i bërë krijimet 

e tyre më të afërta e me 

ngjyrime nacionale interesante. Për 

këtë arsye, sipas gjykimit tim dhe 

sipas mënyrës se si i kanë „servirur“ 

kompozitorët shqiptarë elementët 

popullorë në krijimtarinë e tyre të 

romancës, sa janë larg dhe afër këtyre 

elementëve mund të krijohen 

tre grupime: 

në grupimin e parë bëjnë pjesë ata 

kompozitorë dheato krijime të cilat 

i qëndrojnë më afër elementit burimor 

popullor, gjë që u vu re edhe në 

disa prej romancave të krijuara mbi 

këtë terren si dhe atyre që më tepër 

ngjasonin me perpunime këngësh 

popullore; 

në të dytin, ato krijime, në të cilat 

janë ndërthurur tradita me konceptimet 

e reja krijuese; 

dhe në grupimin e tretë bëjnë pjesë 

kryesisht kompozitorët e rinj, pa 

përjashtuar ata të traditës, të cilët 

janë munduar që vazhdimisht të 

jenë në kontakt me zhvillimet dhe 

tendencat më të reja muzikore, gjë 

që u reflektua edhe tek një numër i 

konsiderueshëm romancash, 

veçanërisht të fundviteve ‚90, të cilat 

ishin larg karakterit nacional, nën 

një frymë tepër bashkëkohore. 

Me këto krijime (romanca) kompozitorët 

tanë i’u përgjigjën kërkesave 

të kohës, duke sjellë nëpërmjet 

ndjeshmërive figura të spikatura 

muzikore. Secili prej tyre përfaqëson 

një tablo të veçantë, si në një ekspozitë, 

në të cilën mbizotëron larmia 

e madhe e stileve, temave dhe 

ngjyrave të ndryshme tingëllimore. 

Në disa prej tyre ndihej një zhvillim 

dhe një përpunim më i madh në 

thellësi i mjeteve shprehëse muzikore, 

kurse në të tjera, bashkimi i elementëeve 

vokal me ato instrumental 

krijoi një tjetër marrdhënie (ku dhe 

instrumenti i pianos ishte po aq 

aktiv sa vokali) duke ndihmuar në 

mënyrë të ndërsjelltë mendimin apo 

idenë poetike. Duke i parë këto romanca 

në një këndvështrim më të detajuar 

analitik do të vihet re pozicionimi 

i tyre në disa plane krijuese më 

evidente. 

(vijon) 

(Footnotes) 

1 „Nga fletevolanti i festivalit të vitit 1995“. 

2 „Romanca shqiptare në një festival“ 

K.Lara, gazeta Rilindja Demokratike, 13 

dhjetor 1995. 

3 " Mendime për koncertin e romancës shqiptare“ 

F.Kraja, gazeta Drita, 28 dhjetor 1997.

Prof.dr.sc.Akil Mark KOCI 

(vijon nga numri i kaluar) 

Engjëll Berisha u lind më 24 

gusht 1934 në Prizren, ku 

kreu shkollën fillore dhe 

shkollën e mesme muzikore; vazhdoi 

studimet në Akademinë Muzikore 

në Beograd,është magjistër në muzikologji 

dhe ka pasur në Sarajevë 

udhëheqës diplome prof. dr. Zija 

Kuçukaliq. Engjëll Berisha ka qënë 

mësimdhënës në Shkollën e Muzikës, 

Shkollën Normale dhe Gjimnazin e 

Prizrenit, ndërsa më vonë edhe në 

SHLP të Prishtinës dhe profesor në 

Fakultetin e Arteve në Prishtinë, ku 

ka qenë zëvendësdekan dhe dekan. 

Ka marrë pjesë në sesione shkencore 

me kumtesa e ligjerata në Prishtinë, 

Tiranë, Shkup, Sarajevë, Novi Sad. Ka 

botuar artikuj, ese, recensione dhe 

studime për historinë e muzikës e 

muzikologjinë në „Studime“ (ASHKA), 

në Leksikonin e Muzikës Jugosllave, 

1,2 (Zagreb), në Fjalorin Enciklopedik 

Shqiptar (ribotim Tiranë). 

Është autor edhe i një vargu vështrimesh 

në „Fjala“, „Shkëndija“, „Rilindja“, 

„Bota sot“, „Koha ditore“, 

„Pro musica“ (Beograd), „Zvuk“ 

(Sarajevë).Ka hartuar monografinë 

„Zhvillimi i stileve në veprat e kompozitorëve 

të Kosovës“ („Libri shkollor“). 

Për shkolla të mesme ka botuar dy 

libra për kulturën muzikore, ndërsa 

SHLP e Prishtinës i ka shtypur dispensën 

me titull „Historia e muzikës 

botërore“. Mban gradën e profesorit 

të rregullt dhe shumë tituj të tjerë. 

Duke filluar nga viti 2000 është 

anëtar korrespondent i Akademisë së 

Shkencave dhe Arteve të Kosovës. 

Para se të flasim më gjerësisht për 

këtë libër voluminoz, duhet të theksojmë 

se shkrimet që janë përfshirë 

në të, përfaqësojnë vazhdimësinë e 

qasjes fenomenologjike dhe sëbashku 

krijojnë një metodë studimi të 

konceptuar drejt, të ndarë në nëntë 

grupime ose kaptina, të strukturuara 

sipas temave dhe rëndësisë së tyre. 

Pra, autori na bën me dije se nuk 

është vetëm regjistrues, por i ka paraqitur 

temat aktuale të kohës në muzikën 

tonë dhe njëkohësisht ka vënë 

caqe midis krijimeve të suksesshme 

dhe atyre më pak të suksesshme, si 

dëshmi e një studimi korrekt, e një 

vetëdijësimi të plotë të vështrimit ose 

më mirë të themi të një interpretimi 

jo vetëm të veprave tona bashkëkohore, 

por edhe më gjerë. 

Në disa punime thellohet më 

shumë, kurse në disa të tjera na 

rreshton vetëm fakte, duke i bërë jehonë 

thënies: „Për atë që nuk është sh- 

OPINION PER "KONTRAPUNKT" 

kruar, nuk ka ekzistuar“. 

Në kaptinën e parë, që titullohet 

„Vështrime e studime mbi historinë 

e muzikës artistike shqiptare“, 

nëse e analizojmë mirë, 

kemi dy tema jashtë kontekstit, të 

cilat nuk aspirojnë aspak të jenë në 

ketë grupim. Është fjala për „Roli i 

muzikës në jetë dhe shoqëri“ dhe 

„Kultura muzikore e shekullit XX“. 

Tema e parë, që do ta konsiderojmë 

të suksesshme, ka mendime 

me mesazhe të qarta, siç është 

roli dhe forca e muzikës në 

edukim, ndikimi dhe roli i saj si 

fuqi magjepsëse dhe formuese. 

Gjithashtu flitet gjerësisht edhe 

për mendimin e filozofëve të lashtë 

e sidomos të atyre klasikë grekë, Platoni 

dhe Aristoteli, që „shkojnë shumë 

larg në besimin e tyre për rolin e fuqisë 

së muzikës në edukimin e rinisë“. 

Autori vëren se „Platoni, në veprën 

e tij Shteti, koncepton rregullimin e një 

shteti demokratik skllavopronar, në 

kuadër të të cilit e paraqit muzikën si 

pjesë përbërëse të 

edukimit të rinisë së Athinës krahas 

mësimit të filozofisë dhe lëndëve të tjera“. 

Më pas shtjellon edhe nocionin 

muzikë, „që kishte kuptim më të gjerë se 

sa në kohët e mëvonshme“. 

Përsa i përket ndarjes së shoqërive 

në klasa, ai thotë: „Edhe muzika 

si pjesë e jetës dhe e shoqërisë do të 

ketë karakter klasor „ dhe flet për rolin 

e saj në kuadrin e sistemit me 

klasa. Gjejmë aty edhe elemente 

të vërtetë, por baraspeshën ia 

humbin ca mendime të tejkaluara, 

një pjesë e të cilave ndoshta kanë 

qënë aktuale për kohën e monizmit, 

por sot nuk qëndrojnë aspak, sidomos 

kur vihet në pikëpyetje muzika 

e shënjtë. Lidhur me këtë, ndër të 

tjera, thotë: „Nga kjo muzikë kërkohet 

të luajë një rol të veçantë në mendjen e 

shpirtin e njerëzve që të jenë të devotshëm 

dhe të përvuajtur, t’u nënshtrohen 

hyjnive të doktrinës kishtare si dhe atyre 

që predikojnë këtë doktrinë, do të thotë 

priftërinjve dhe kishës në përgjithësi. Në 

këtë mënyrë populli do të bëhet i dëgjueshëm 

jo vetëm ndaj perëndisë, por 

edhe ndaj pushtetit“. 

Pra, ky shkrim jo vetëm që s’ka 

të bëjë me realitetin muzikor, por na 

sjell ndërmend ligjërimet e bashkëkombësve 

tanë matanë kufirit shqiptaro-shqiptar 

në kohën e realizmit 

socialist dhe të monizmit. Po 

qe se autori Engjëll Berisha do të 

kishte shfletuar botime të shteteve 

që nuk e kanë njohur atë regjim të 

përbindshëm, me siguri nuk do t’i 

I dashtun Akil, 

Here mbas here kam marre prej teje numrin e radhës se Kontrapuntit. 

Te falënderoj qe m'i ke dërgue dhe te përgezoj per kontributin qe ke 

dhanë e po jep me atë reviste. Shkurt, je puntor i palodhun, i apasionuem 

dhe atdhetar. Keto t'i them pa ba zbukurime, bile jam i bindun se 

kaq jane te pamjaftueshme per ty. 

Përshëndetje, 

Rro Ndoja,Florida SHBA 



Engjëll Berisha: “Studime 

dhe vështrime për muzikën” 

kishte përfshirë në këtë artikull. 

Më tej gjejmë edhe këto: „Rol të 

rëndësishëm do të luajë muzika edhe në 

luftën masave“ dhe i referohet Revolucionit 

Borgjez Francez „kur u krijuan 

më se 2000 këngë, ndër to edhe 

Marsejeza e kompozuar nga Rozhe de 

Lil, e njohur për frymën e saj në veprat 

e kompozitorëve të famshëm Beethoven, 

Berlioz, List, Smetana, Lisinski etj“. 

Flitet për ngjarjet e Komunës së 

Parisit, ku, sipas vargjeve të Ëzhen 

Poatje, kompozitori Pierr Dezhete 

kompozoi Internacionalen, pastaj 

përmenden këngët e krijuara gjatë 

Revolucionit të Tetorit, këngët e 

Luftës Nacionalçlirimtare, roli i 

muzikës në shoqëritë totalitare, centraliste, 

jodemokratike ku, siç pohon 

autori, „Muzika artistike është 

programuar sipas nevojave propagandistike 

të ideologjive pushtetmbajtëse“. 

Flet edhe për rolin e muzikës në 

edukimin estetik, për forcën e saj në 

jetën e njeriut, ku hasim edhe në 

konstatimin se „Muzika, me gjuhën e 

saj universale, ka hapësirë të gjerë që të 

komunikojë drejt mes njerëzve, të themi 

pa përkthyes“. Këtu del në pah ose 

mosnjohja e ligjësive të brendshme 

të artit, - gjë që nuk ma merr mendja, 

- ose kemi të bëjmë me një mendim 

kuturu se vlerat e tij nuk i takokan 

universit artistik dhe estetik! Nëse 

muzika të emocionon dhe të fisnikëron, 

atëherë i duhet prezantuar 

„konsumatorit“ më qartë, por kurrsesi 

nuk i nevojitet e as i hyn në punë 

„përkthyesi“ për ta kuptuar artin si 

krijim dhe rikrijim shpirtëror, përderisa 

ai zgjon ndjenjat dhe emocionet 

tek çdo njeri. Ky i fundit e shijon 

në mënyrën e vet, varësisht nga disponimi 

momental, nga çasti i dëgjimit, 

nga shkalla e ngritjes intelektuale, nga 

njohuritë muzikore dhe shumë elemente 

të tjerë të nevojshëm. 

Përndryshe, duhet pohuar se 

autori ligjëron bukur e kjo paraqet 

pjesë të predikatores individuale për 

aspektin e invencionit krijues, atë 

ideoestetik dhe qasjet origjinale, 

duke rreshtuar një numur të madh 

kompozitorësh të shquar, pa kode. 

Tema, e cila, sipas mendimit tim, 

gjithashtu, nuk duhej ta kishte vendin 

në këtë kaptinë, është „Kultura 

muzikore e shekullit XX“, sepse nuk 

përkon me temën kryesore. Megjithatë 

e ka shtjelluar hijshëm duke 

konstatuar se „arti muzikor i shekullit 

XX nuk është homogjen në pikëpamje 

të orientimeve stilistike“, sidhe 

shumë dukuri të tjera të rëndësishme 

për ketë shekull, siç janë 

bitonaliteti, dodekafonia, aleatorika, 

muzika konkrete, muzika elektronike 

dhe përafërisht shumicën e risive 

të shekullit XX. 

Por i kanë shpëtuar pa përmendur 

„Minimalizmi“ i Filip Glassit, 

„Thjeshtësia e re“ dhe shumë rryma 

të reja që janë pjesë e këtij shekulli. 

Edhepse si muzikolog duhet t’i 

njohë mirë këto gjëra, për çudi nxjerr 

përfundime pak a shumë arbitrare 

dhe të papërfytyrueshme për një shkencëtar, 

sidomos kur deklaron: 

„Bëhen eksperimente të ndryshme, por 

ka edhe insistime që me çdo kusht të 

bëhen inovacione, kompozitori të bëhet 

‘origjinal’ duke iu shmangur çfarëdo 

parimi estetik dhe 

rregulle që e shpijnë muzikën në një 

gjendje kaotike“. 

Për këto probleme mund të diskutohet 

edhe më gjerë, por meqë 

vendi nuk na lejon, po i kujtoj atë që 

ka thënë shkrimtari e dramaturgu 

gjerman Lesing: „Kritiku i vërtetë nuk 

i nxjerr rregullat prej shijes së vet, por 

shijen e formon në varësi prej rregullave 

që i kërkon natyra e vërtetë e gjërave“. 

„Zhvillimi i muzikës shqiptare“, 

pjesë nga ligjërata e mbajtur në Seminarin 

e Kulturës Shqiptare për të 

Huajt në Prishtinë, botuar në 

gazetën „Rilindja“ të datës 

11.09.1976, pas hyrjes që paraqet një 

histori të shkurtër, flet për begatinë 

e folklorit muzikor shqiptar, pasurinë 

e larminë e tij në aspektin melodik 

e ritmik. Pastaj për ndarjen e tij 

në muzikën e Veriut (Gegët) dhe të 

Jugut (Toskët), më tej mbi polifoninë 

dhe muzikën popullore të fshatit 

(katundit), sidhe atë të qytetit. 

Flet edhe për fondin mjaft të pasur 

të instrumentariumit(?). Mos 

ndoshta me këtë ka pasur parasysh 

instrumentet muzikorë? Vazhdon të 

ndalet mëntutje edhe në muzikën e 

kultivuar, në hapat e para të saj e 

deri tek formimi i institucioneve më 

të rëndësishme muzikore, qofshin 

në Kosovë, qofshin në Shqipëri, si 

dhe të shkollave të muzikës. Autori 

nuk rri pa folur edhe për krijimtarinë 

artistike në përgjithësi, duke zënë 

në gojë një plejadë krijuesish shqiptarë 

në Kosovë dhe në Shqipëri, 

për të mos lënë mënjanë as veprat 

simfonike dhe skenike, si dhe dy 

opera, por harron të përmendë baletet, 

si në Shqipëri, ashtu edhe në 

Kosovë. Megjithë vërejtjet e mësipërme, 

mund të pohojmë se kemi 

përpara një shtjellim të bukur për 

albanologët e huaj. 

Sidoqoftë, përderisa vendosi që 

këtë temë ta botonte në kuadrin e 

kësaj përmbledhjeje, atëherë do të 

duhej ta zgjeronte dhe jo ta copëzonte 

në tema të tjera, siç janë në 

vazhdim: „Gjurmët e muzikës artistike 

shqiptare në Kosovë“, botuar në 

„Rilindja“, datë 1.05.1985, „Shënime 

mbi zhvillimin e muzikës artistike 

në Kosovë“ 

„Muzika në RP të Shqipërisë“, 

artikull i botuar në „Zvuk“ të Sarajevës 

në gjuhën serbokroate në nr. 

3/1975, „Krijimtaria korale në Kosovë“, 

botuar në „Pro musica“ të Beogradit 

nr. 66/1973. 

Vështruar në tërësi, të gjitha 

këto janë një rimarrje e temave të 

botuara më herët dhe që do t’i 

ndeshim edhe më vonë. Mund të 

cilësohen shkrime me interes, por 

si atyre, ashtu edhe krejt librit, u 

mungon bibliografia, çka është e 

palejueshme për një studiues të njohur 

e sidomos për një institucion 

të lartë shkencor dhe artistik, siç 

është Akademia e Shkencave dhe 

Arteve e Kosovës. 

Më habit fakti që recenzentëve 

nuk u ka rënë në sy, jo vetëm kjo, 

por edhe shumë gabime të tjera. 

Artikulli pasues, i titulluar „Temat 

e muzikës shqiptare në disa nga 

veprat e autorëve sllavë“, botuar në 

„Rilindja“ më 10 dhjetor 1988, flet 

gjerësisht për ketë subjekt, kurse në 

materialin vijues shkruan për „Disa 

karakteristika te brezit të dytë të 

kompozitorëve kosovarë“, botuar në 

„Rilindja“ të datës 13.09.1986. 

„Ndikimi i stileve në veprat e kompozitorëve 

shqiptarë të Kosovës“ 

bën fjalë për stilin si kategori estetike, 

veçanërisht për stilin në artin 

muzikor, duke përmendur edhe emrat 

e kompozitorëve dhe të veprave 

të autorëve shqiptarë. 

Ky punim është botuar në „Studime“, 

nr. 2/1995 të ASHAK (Prishtinë) 

dhe meriton të lavdërohet, 

sepse trajton jo vetëm një temë interesante, 

por edhe sepse autori i 

referohet stilit të kompozitorëve 

shqiptarë duke nxjerrë në pah pluralitetin 

e shprehjeve individuale në 

veprat e autorëve, të krijuara në rrethana 

dhe kushte të caktuara. Kompleksiteti 

krijues i kompozitorëve 

është konceptuar pa himnizime. Në 

këtë kontekst, është theksuar fakti 

që „arti si realizim shpirtëror është rezultat 

i punës individuale, por edhe aktivitet 

shoqëror“, jo vetëm në retrospektivë, 

por edhe në perspektivë. 

Punimi „Luftrat çlirimtare në veprat 

vokaleinstrumentale të autorëve 

kosovarë“, pas një hyrjeje të zakonshme, 

rreshton luftrat çlirimtare që 

nga Revolucioni Francez e deri te 

Lufta Nacionalçlirimtare, sidhe 

shumë kompozitorë, të cilët kanë 

krijuar vepra enkas për këto ngjarje, 

duke filluar nga Gosek, Gretey, 

Beethoven, Meuili, Lesiri, Kerubini, 

duke vazhduar me kompozitorët e ish 

- Bashkimit Sovjetik, si Mkjaskovski 

e duke ardhur deri te kompozitorët 

shqiptarë të Kosovës - pothuajse të 

gjithë kompozitorët e brezit të parë 

dhe të dytë, veprat e të cilëve na kujtojnë 

krijimet e realizmit socialist, 

por me ca mangësi thelbësore. Këtë 

e them sepse edhe unë jam njëri ndër 

kompozitorët që kam shkruar pjesë 

me të njëjtën tematikë. ( (vijon ) 





Intervistë me kompozitorin Endri Sina 

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ 

○ 

Më ka interesuar dhe kam kompozuar në të 

Prof. As. Endri Sina është 

kompozitor dhe pedagog 

në Universitetin Arteve të 

Tiranës dhe nje nga zërat më aktivë 

e të evidentuar të kompozitorëve shqiptarë 

bashkëkohore. Aktiviteti i tij 

krijues, në fushë të kompozicionit, 

është i një spektri të gjerë, pasi ka 

kompozuar një numër të konsiderueshëm 

dhe të vlerësueshëm 

veprash të gjinive të ndryshme, të 

cilat janë luajtur në eventet më të 

rëndësishme të jetës muzikore shqiptare 

si „Vjeshta e Tiranës“, „Festivali 

i muzikës së Re Shqiptare“, 

„Festivalet e Romances Shqiptare“ 

si dhe në aktivitete të tjera kulturore 

e artistike të zhvilluara në vend. 

Gjithashtu, veprat e tij janë interpretuar 

me sukses edhe në skena të 

ndryshme të Europës e më gjerë, si 

në Zvicër, Austri, Gjermani, Itali, 

Greqi, Francë, Maqedoni, Amerikë 

etj. Krijimtaria e tij është mirëpritur 

nga publiku dhe vlerësuar nga 

kritika, si brenda dhe jashtë vendit, 

duke dëshmuar talentin e spikatur 

dhe profesionalizmin e këtij kompozitori 

të gjeneratës së krijuesve 

të dy dekadave të fundit. 

Për ta njohur më nga afër punën 

dhe aktivitetin e tij artistik, po zhvillojmë 

një intervistë me të. 

- Profesor Endri, si i keni hyrë 

rrugës së muzikës dhe veçanërisht kompozicionit? 

D.m.th, kompozicioni 

ka qenë për ju një dëshirë e hershme 

apo një pasion i mëvonshëm? 

- Kam lindur në një familje ku 

kultura muzikore ishte shumë e 

pranishme. Prindërit e mi, pavarësisht 

se nuk kanë profesion muzikanti 

(janë kimistë) kanë qenë të 

apasionuar, sidomos, pas muzikës 

klasike. Veçanërisht, nëna ime, ka 

qenë shumë e afeksionuar pas muzikës 

operistike, i njihte mjaft mirë 

pothuajse të gjithë ariet kryesore të 

operave. Po kështu edhe babai, i cili 

evidentohet për një impostim vokal 

natyral dhe një vesh muzikor mjaft 

të mirë, karakteristika, të cilat dalin 

në pah gjatë të kënduarit në gëzimet e 

ndryshme familjare. Pra, ishte krijuar 

natyrshëm një ambjent i ngrohtë në 

lidhje me muzikën, gjë të cilën e percillte 

më tej edhe vete qyteti im, Korça 

– një qytet ku kultura dhe arti, kanë 

qenë bashkudhëtare të pandara të tij. 

Jam lidhur me muzikën që në 

klasë të tretë, kohe kur studioja për 

mandolinë në shtëpinë e pionierit 

dhe, më vonë, kam qenë pjesëtar i 

grupit ’’Lira’’, një nga grupet e para 

muzikore në Shqipëri dhe me vlera 

historike në kulturën tonë kombëtare, 

i krijuar nga muzikantët që kishin 

emigruar në Europë e Amerikë, por 

që u rikthyen në atdhe, qysh në dhjetvjeçarët 

e parë të shek. XX për të 

dhënë kontributin e tyre për zhvillimin 

e artit muzikor shqiptar. 

Për ta konkretizuar pasionin tim 

për muzikën (që më pas do të bëhej 

profesioni i im) kam kryer studimet 

e shkollës së mesme, në shkollën e 

muzikës ‘’Tefta Tashko’’ për instrumentin 

e fagotit. Por pasioni im i 

vërtetë (që perpara se të hyja në këtë 

shkollë) ishte krijimi - kompozimi, 

pasi që në klasën e gjashtë apo të 


shtatë, më kujtohet, krijoja me mandolinë 

tema të ndryshme muzikore. 

Kështu që shkollimi im për një instrument, 

ishte më shumë një 

mënyrë për t’iu afruar dhe drejtuar 

me pas degës së kompozicionit. 

Prandaj, mund të them se krijimi 

muzikor (kompozimi) ka qenë për 

mua një dëshirë e hershme. 

- Studimet për kompozicion ju i 

keni kryer në vitet 1985-1989, në 

fazën e fundit të një periudhe kur në 

muzikë (si në çdo sferë tjetër) kishte 

autorë dhe stile „të ndaluara“ për 

arsye ideologjike. A ndjehej kjo lloj 

çensure edhe në ato vite të fundit të 

sistemit socialist? Nëse po, në çfarë 

shkalle ishte ajo dhe cilat ishin format 

konkrete të ushtrimit të saj? 

Nuk mendoj se ka qenë shumë 

e ndjeshme kjo gjë tek studentët, 

pasi duhet theksuar se bazat e studimit 

të shkollës sonë, siç ishin të 

formatuara në ato vite, kanë qenë 

të ndertuara mbi kriteret klasike, 

romantike dhe, shkonin deri tek 

kompozitorë si Prokofievi. Por, pavarësisht 

këtyre kufizimeve „të përcaktura“ 

nga vetë sistemi në të cilin 

jetonim, p.sh. një kompozitor të përmasave 

si Shostakoviçi që ishte i 

ndaluar, ne e dëgjonim në mënyrë 

të fshehtë. Sigurisht, kemi qënë të 

interesuar edhe për kompozitorë të 

tjerë të ndaluar, si Stravinski, Shënbergu, 

Alban Bergu, Webern etj. Pra, 

gjithësesi, gjendej mundësia që në 

këtë mënyrë (të fshehtë), t’i dëgjoje 

dhe të përfitoje prej krijimtarisë së 

tyre.Une mendoj se baza e një shkolle 

kompozicioni në pikënisje jane 

bazat klasike dhe romantike, ashtu 

siç ne klasë të parë, alfabeti fillon 

nga shkronja A. Sigurisht, që për 

përsosjen e mëtejshme të gjithsecilit 

krijues, është e domosdoshme 

njohja, studimi dhe të krijuarit mbi 

konceptet dhe teknikat kompozicionale 

që i ofron koha por, ndoshta, 

kjo pikënisje është faza fillestare dhe 

paraprake më e mirë për formimin e 

një studenti dhe kompletimin e tij 

drejt një proçesi vijues më të hapur 

dhe të lirë në përzgjedhje. Ne këtë 

kontekst, nuk mendoj se ka patur 

ndonjë ndikim të madh çensura tek 

studentët, por e quaj një lloj kufizimi 

të vogël, të pjesshëm, që vinte 

si rezultat i vetë periudhës, të cilën 

e kemi tejkaluar tashmë. 

- Keni studiuar në klasën e kompozitorit 

te mirenjohur, Prof. Thoma 

Gaqit. Çfarë ka qënë për ju përvoja 

e përfituar prej leksioneve të tij 

dhe si ka shkuar marrëdhënia pedagog 

– student, duke patur parasysh 

që për një profesion të tillë është shumë 

e nevojshme „alkimia“ mes pedagogut 

dhe studentit? 

Mendoj se çdo pedagog (veçanërisht, 

i lëndës speciale) lë gjurmë në 

formimin profesional dhe artistik të 

një artisti të ardhshëm (instrumentist, 

dirigjent, kompozitor) dhe unë, 

kam patur fatin që të kisha si pedagog 

kompozitorin e mirënjohur - 

Prof. Thoma Gaqin. Me të vërtetë e 

quaj fat, sepse vazhdoj të mendoj që 

është një nga pedagogët më të shkëlqyer 

të kësaj shkolle (Universitetit 

të Arteve) për degën e harmonisë 

dhe kompozicionit. Gjithashtu, 

është një nga kompozitorët 

tanë më të mirë dhe një pedagog 

tepër i kualifikuar dhe i kompletuar, 

që ka një nuhatje shumë të mirë 

për të dalluar tek studentet shijen 

estetike dhe prirjen kompozicionale 

të tyre, si dhe një aftësi komunikuese 

për të krijuar me ta një lidhje 

të qëndrueshme dhe shumë profesionale. 

Konkretisht, ai ka aftësinë 

të shohë tek studenti, se ç’farë fshihet 

në subkoshiencën e tij artistike 

dhe se si vjen ajo tek krijimi i tij; 

cilat janë arritjet dhe mangësite ne 

këtë proçes krijues; ç’farë ka më tepër 

për të thënë dhe për të dhënë....Ai 

ka kompetencën që të drejtojë shijet 

e studentit, përmes logjikës dhe 

metodës së tij të mësimdhënies – 

pedagogjisë, kompetence që del në 

pah më së miri gjatë proçesit të 

dhënies dhe marrjes apo përthithjes 

së informacionit të duhur (komunikimit 

pedagog-student) - të qartësuar 

praktikisht dhe teknikisht në 

praktikën kompozicionale individuale 

me gjithsecilin. Duke synuar 

gjithmonë drejt një krijimi sa më 

profesional, dhe njëkohësisht sa më 

tepër, po e quaj, shqiptar në ADNnë 

e tij, d.m.th përmes lidhjes së 

natyrshme me traditën popullore 

shqiptare, ai synon të arrijë tek studenti 

krijimin e profilit apo identitetit 

artistik edhe përmes tonusit 

nacional. Është vërtet një fat që shkolla 

ka pasur dhe ka një pedagog të 

tillë! 

- Kriijmtaria juaj i ka prekur të 

gjitha zhanret, duke filluar nga muzika 

vokale (romancat), veprat instrumentale, 

simfonike e deri tek muzika e 

teatrit, filmit dhe pse jo, muzika e lehtë. 

Por, a keni ju zhanrin tuaj të preferuar 

duke ditur se përgjithësisht kompozitorët 

kanë parapëlqimet e tyre? 

Krijmtaria ime i ka prekur 

pothuajse të gjitha zhanret, duke 

filluar që nga muzika instrumentale 

për instrumenta të ndryshëm si për 

piano solo, kitarë solo, flaut solo etj.; 

muzika e dhomës (trio, kuartete) e, 

deri tek muzika simfonike, ku mund 

të cilësoj veprat e kompozuara në 

këtë zhanër si Space, Alpe, Adagio 

etj. Sigurisht, kam krijuar edhe në 

lloje apo zhanre të tjera muzikore, 

si muzikë filmi dhe muzikë për 

teatër, e deri tek krijmtaria e muzikës 

së lehtë (ku kam krijime por 

dhe orkestracione të shumta) si dhe 

jam realizuesi i pothuaj të gjithë 

produksioneve muzikore (dhe riorkestrimeve) 

të musical - eve të vëna 

në skenën tonë këto vitet e fundit 

(10 komandamentet, Katedralja e 

Parisit, Romeo & Zhuljeta, Chikago, 

Moulin Rouge). E theksoj që, 

parapëlqimi dhe dëshira ime ka qënë 

dhe është që të krijoj kryesisht në

gjitha zhanret e muzikës 

zhanrin simfonik, ose më saktë në 

muzikën serioze, duke përfshirë dhe 

atë instrumentale apo të dhomës. 

Ndërsa, afrimi im me muzikën e lehtë 

dhe të tjerat të evidentuara më 

sipër, ka ndodhur, ndoshta, për shkak 

se ato kanë pasur më tepër zhvillim 

dhe audience në vendin tonë 

dhe, kanë ofruar më tepër mundësi 

për të qënë aktiv, e më afër, edhe me 

një publik më të gjerë. 

- Megjithëse jeni një kompozitori 

i inkuadruar thellesisht në fushën e 

muzikës serioze, ju keni lëvruar, siç e 

pohuat, edhe zhanrin e muzikës së 

lehtë, ku jeni vlerësuar me çmime të 

ndryshme. Ky mund të tingelloje sot 

si një rast i veçantë, pasi brezi i kompozitorëve 

profesionistë që shkruanin 

edhe muzikë të lehtë si Gaci, Dizdari, 

Mula, Laro, Ibrahimi etj., duket 

i tejkaluar, ndërsa kompozitorët e 

sotem, te orientuar drejt muzikës së 

lehtë, nuk e kapërcejnë pragun e këtij 

zhanri. Ç’mund të na thoni për këtë? 

Më ka interesuar, siç u shpreha 

dhe më lart, që të kompozoj në të 

gjitha zhanret e muzikës. Duke qenë 

se atmosfera e muzikës serioze nuk 

është aty ku duhet të jetë (mungojnë 

aktivitetet specifike për këtë lloj krijimtarie 

si dhe suporti nga organizmat 

përkatës), detyrimisht që krijimtaria 

ime u hap edhe në gjini të tjera, 

të cilat aplikohen dhe kanë aktivitetet 

e tyre. Në këtë kontekst, lëvrimi 

i zhanreve të ndryshëm muzikor është 

i lidhur ngushtesisht dhe mbi të 

gjitha, me deshirën dhe pasionin 

tim për të krijuar vazhdimisht, pasi 

gjykoj se talenti dhe profesionalizmi 

i kompozitorit mund te dëshmohet 

në të gjitha zhanret, pse jo edhe 

përmes gjinisë më të vogël muzikore, 

siç është kënga, të cilën e preka 

dhe pak më sipër. Përsa i përket kompozitorëve 

që po kompozojnë 

vetëm në zhanrin e muzikës së lehtë, 

mendoj se ajo është zgjedhje e 

tyre, drejtimi dhe dëshira e tyre. Edhe 

muzika e lehtë ka një sharm të vetin, 

ka një lloj estetike të sajën, aq më 

tepër ka më shumë publik dhe është 

më e perceptueshme prej tij. Gjykoj 

se po të mos shkruanin edhe profesionistët 

në këtë zhanër, atëhere do 

të shkruanin vetëm amatorët! 

- Si ju ka intriguar muzika e teatrit 

por sidomos ajo e filmit (ku keni 

spikatur me kolonën zanore të filmit 

’’Gjoleka, i biri Abazit’’) ? A është e 

lehtë apo e vështirë përshtatja me këto 

gjini si skenike dhe filmike? 

Muzika e teatrit (për të cilën kam 

shkruar shumë) dhe e ajo e filmit 

janë lloje specifike të të konceptuarit 

të muzikës ose një mënyrë e 

veçantë e të shprehurit kreativ, të 

cilat më intrigojnë dhe më japin 

kenaqësi në proçesin kompozicional. 

Secila prej tyre ka abstragimet e veta, 

mënyrën e vet të komunikimit estetik 

dhe artistik (si rezultat i bashkimit 

edhe me artet e tjera, për të 

cilët duhet të kesh njohuri të konsiderueshme) 

por, sidomos, filmi 

është shumë intrigues; aq më tepër 

që sot filmi është një nga llojet e 

artit që ka një evolucion tepër të 

madh në botë dhe krijon më tepër 

impakt tek publiku. Njëkohësisht, 

filmi, nga vetë koncepti se si është 

ndërtuar - imazhet e tij vizuale, të 

jep mundësinë e të shprehurit kompozicional, 

pak më qartë dhe më 

thjeshtë sesa në gjinitë e tjera, por 

njëkohësisht, ka dhe një përqëndrim 

më të madh emocional për të thënë 

përmes muzikës atë që duket por, dhe 

atë që fshihet pas rekuizitës filmike. 

Kolonat zanore (që kam krijuar 

për filmat që më janë ofruar) i kam 

krijuar me shumë dëshirë, pasi së 

pari më ka intriguar skenari dhe 

shesh xhirimi (personazhet dhe situatat 

e ndryshme filmike), të cilat 

më kanë frymëzuar për të krijuar 

mbi to materialet muzikore: si p. sh. 

tek ’’Gjoleka, i biri i Abazit’’, me regji 

të të madhit Dh. Anagnosti - një 

film mjaft interesant dhe i realizuar 

artistikisht, i cili të jepte mundësi 

për të abstraguar me muzikën. 

Konkretisht, jam mbështetur në 

disa tema muzikore për krijimin e 

planit kompozicional të aksionit 

filmik (janë më tepër krijime të mirëfillta, 

ndërsa për disa momemte 

filmike kam shfrytëzuar motive popullore, 

duke pasqyruar edhe zonën 

ku zhvillohet ngjarja). Me pasion 

dhe impenjim kam punuar edhe për 

kolonat zanore të disa filmave 

televizivë, si: seriali komik ’’Komuna 

e Parisit’’ i regjizorit Altin Basha, 

’’Në kërkim të kujt’’ një serial dramatik 

i regjizorit Gjergj Xhuvani, etj. 

Me të vërtetë është një fushë shumë 

simpatike, ku arrin të krijosh një 

muzikë të qartë, të kuptueshme dhe 

të ndjeshme, pra arrin të kapësh thelbin 

në atë çfarë ndodh në film dhe e 

paqyron përmes muzikës, që është 

padyshim një nga komponentet më 

të rëndësishëm të artit të shtatë. 

Vështirësitë kryesore në proçesin krijues 

janë, fillimisht, ato që lidhen 

me gjetjen e bulëzës - motivit, temës 

fillestare (karakterit të saj përshkrues 

emocional) apo më tej, materialit të 

duhur muzikor për skenat përkatëse. 

Por, gjithësesi, është një fushë e 

parapëlqyer për mua dhe më jep 

shumë kënaqësi dhe sodisfaksion. 

- Ju keni patur një lidhje të veçantë 

me kompozitorin e larguar tashmë 

nga jeta, Kujtim Laron. A ka ndikuar 

edhe ai në këtë proces, duke ditur që 

është cilësuar një „Morricone shqiptar“ 

i muzikës së filmit? 

Vërtet, kam pasur një lidhje 

miqësore dhe profesionale me kompozitorin, 

Kujtim Laro. Ka qenë 

një nga miqtë e mi më të ngushtë. 

Një kompozitor, i cili ishte tepër 

profesionist në krijimtarinë e tij, sidomos 

në muzikën e filmit, ku ka 

lënë mjaft perla. Mund të them me 

bindje se pesë apo gjashtë kolona 

zanore të krijuara prej tij, mund të 

jenë vërtetë kolona zanore të shkëlqyera 

edhe për filmat e Hollywood-it, 

sidomos muzika e filmave 

historike. Së bashku kemi punuar 

një muzikë filmi, konkretisht, muzikën 

e filmit ’’Lule të kuqe, lule të zeza’’ 

(me regji të Mevlan Shanajt) që ishte 

dhe puna e fundit dhe epilogu i 

jetës së tij. Kujtimi krijoi muzikën, 

ndërsa unë orkestracionin dhe realizimin 

muzikor në studio. Kjo eksperiencë 

ishte vërtet një përvoje 

shumë e frytshme dhe me shumë 

interes për mua, pasi bashkëpunova 

me „ikonën“ e muzikës së filmit shqiptar. 

Më vjen vërtet shumë keq që 

u nda kaq shpejt nga jeta, në rradhë 

të parë për të jetuar fizikisht por, 

edhe për të dhënë akoma nga talenti 

dhe profesionalizmi i tij për muzikën 

dhe artin shqiptar. 

- Krijimtaria juaj në këtë hapësirë 

të re konceptuale dhe të teknikës kompozicionale 

mendoj se nuk e ka humbur 

„tharmin“ ose ndjeshmërinë artistike 

që, sot, për mendimin tim, sikur 

është pozicionuar në një tjetër dimension, 

drejt një procesi laboratorik me 

„formula të gatshme“ të karakterit 

thjesht teknik (një fenomen ky i evidentuar 

jo vetëm tek kompozitorët 

tanë por edhe ata të huaj) pra, duke 

„eliminuar“ pak nga pak emocionin, 

atë që muzika e ka në ADN-në e saj, 

dhe, për më tepër, identitetin artistik 

të gjithsecilit krijues. A është e vështirë 

të përshtatesh në këtë situatë sa diverse 

por edhe të „homogjenizuar“ me këto 

tendenca që vetëm ndërrojnë veshjen por 

të gjitha përfundojnë njësoj - po në një 

lloj krijimtarie muzikore eksperimentale? 

Si e gjykoni ju këtë proces? 

Hapja e vendit tonë pas 90-tës, 

hapi edhe mundësitë e reja konceptuale 

dhe teknike të kompozimit të 

muzikës. Sigurisht që edhe unë tentova 

duke u njohur më shumë me 

literaturën bashkëkohore dhe studiuar 

për të eksperimentuar dhe kompozuar 

në teknikat e shek. XX. 

Duke u bazuar edhe në formimin tim 

shkollor klasiko-romantik, mbështetur 

në teknikat tradicionale tonale 

- modale, njohja dhe studimi i teknikave 

të reja të shek. XX, specializimet 

jashtë shtetit (në Gjermani) më 

pasuruan profesionalisht dhe krijuan 

tek unë një bagazh të ri për mënyrën 

e kompozimit, duke e evoluar gjuhën 

dhe teknikën time kompozicionale, 

drejt teknikave bashkëkohore, 

por pa e humbur ADN-në time si 

krijues. Jam mbështetur gjatë 

proçesit kompozicional, në disa prej 

teknikave më të njohura bashkëkohore, 

të tilla si serializmi e, deri diku, 

tek dodekafonizmi, ndërsa në disa 

prej punimeve tek aleatorika, muzika 

elektroakustike, muzika me citat, 

minimalizmi etj. Pjesa më e fundit 

e krjimtarisë sime është më e 

stabilizuar, në atë që do t’a quaja 

„polistilistikë“. Pra, mundohem që 

të përziej stile të ndryshme, mënyra 

të ndryshme të të konceptuarit të 

muzikës, të trajtimit harmonik, të 

trajtimeve tonale, modale dhe atonale. 

- Cilat janë projektet tuaja më të 

afërta? 

Sapo kam përfunduar një pjesë 

për kitarë solo. Jam duke punuar për 

një trio për violinë, violonçel dhe 

piano - një vepër homazh për kompozitorin 

Kujtim Laro, si dhe po 

punoj paralelisht edhe një vepër 

vokalo - simfonike. Këto janë tre 

projektet e mia më të afërta. 

-Duke ju uruar suksese të mëtejshëme 

në karrierën tuaj artistike, s’më 

mbetet veçse t’ju falenderoj për këtë 

intervistë. Faleminderit! 

Intervistoi: Eldison MUHO 

Student i vitit të dytë muzikologji 

Universiteti i Arteve, Tiranë 



Fakulteti i muzikës, promotor 

i lëvizjes artistike në Tiranë 

Nga Eliona LICI 

As/Pedagoge pranë Universitetit 

të Arteve Tiranë 

Vazhdimësia koncertore ka 

krijuar traditën dhe ka 

marrë formën e saj të plotë 

e cila rrjedh natyrshëm në Universitetin 

e Arteve, puna intensive dhe 

sfidat tashmë nuk janë një dukuri e 

veçantë, por tani më një fakt, që e 

ndjejmë për ç’do koncert. 

Këtë e vërtetoi dhe bashkëpunimi 

i frytshëm i dirigjentit Alqi Lepuri 

me një nga orkestrat e Fakultetit 

të muzikës në koncertin e ditës 

së hënë dt,04,06,2012 në sallën e 

Universitetit të Arteve. NË kuadrin 

e 100 vjetorit të pavarësisë, është për 

tu vlerësuar dhe për tu përshëndetur 

për disa arsye fakti i rikthimit tek 

veprat e traditës së kompoziotëve shqiptarë 

. 

Së pari, sepse theu heshtjen e 

pamotivuar dhe të pa justifikuar për 

gati dy dekada të mungesës së tyre 

në jetën koncertale. Së dyti kjo nismë, 

veçanërisht nga orchestra simfonike 

e fakultetit të muzikës, shërben për 

të mundësuar njohjen dhe edukimin 

e brezit të muzikantëve të rinj me 

veprat kombëtare. Së treti, puna e 

kujdesshme e dirigjentit pedagog, 

për të realizuar një performancë me 

vlera estetike –interpertative , veç programit 

mësimor realizon në procesin 

formues të studentit veteedukimin 

me cilësitë e kësaj krijimtarie 

. Kthimi në identitetin e traditës 

sonë muzikore është një dukuri 

që ka vijushmëri dhe në formacione 

të tjera orkestrale të 

Universitetit të Arteve. Në këtë 

mbrëmje ne brezi i ri patëm rastin të përfshihemi 

disa minuta nga emocionet e 

sinqerta dhe tingëllimin e freskët të veprës 

së kompozitorit Hajg Zacharian. 

Prelud i suitës së baletit Legjenda 

e Lules Honit, rrikthehet në skenën 

shqiptare pas 25 viteve. Premiera e 

saj daton më 1987 në TKOB me libret 

të Sulejman Matos dhe koreografi 

të Gëzim Kacelit . Vepra është 

e frymëzuar dhe në përshtatje me 

idenë artistike të libretit edhe pse 

në kushtet e sforcuara të zbatimit të 

metodës së realizimit socialist, i reziston 

kohës, shijes, kërkesave dhe 

psikologjisë së publikut aktual, duke 

u paraqitur e realizuar profesionalisht 

me emocion të spikatur 

. Hajg Zacharian sot 60 vjec është 

krijues i brezit të tretë të kompozitorëve 

profesionist në Shqipëri. 

I formuar me principe të drejta 

krijuese në klasën e kompozicionit 

të profesor Tonin Harapi (Artist 

I Merituar) përfitoi aftësinë e qartësisë 

së idesë artistike dhe shumë 

shpejt talenti i tij u përshfaq me 

karakteristika individuale. Opusi i 

veprave të tij përfshin gjini të ndys- 

hme të muzikës vokale, instrumentale 

dhe simfonike , gjithashtu ai ka 

krijuar këngë për fëmijë, korale, muzikë 

filmi dhe veçanërisht njihet si 

aranxhues profesionist i shumë veprave 

klasike dhe romantike për formacione 

të ndryshme orkestrale. 

Dirigjernti i mirënjohur Alqi 

Lepuri, Artist i Merituar, rravijëzoi 

me finesë në përshtajte me kontekstin 

ideor e artistik të veprës , stilin 

e kompozitorit, që shquhet për ngjyra 

të holla dhe një komunikim të drejtpërdrejtë. 

Në këtë performancë u evidentua 

veç linjave të qarta të përcjelljes 

së ides artisitke në sektoret e ndryshme 

të orkestrës dhe nje përpjekje e 

mirë për një bashkëtingëllim të 

unifikuar të sektorit të frymës me atë 

të harqeve, veçori këto të njohura në 

nje jetë të gjatë dhe aktive koncertore 

, karakterizuese për dirigjentin. 

Në vijim të koncertit u interpretua 

një nga kryeveprat e literaturës 

botërrore, simfonina Bota e Re e 

kompozitorit çek Antonin Dvorak. 

Kjo vepër mori jetë më 1893 ku u 

luajt premierë në Carnigie Hall, vepër 

e cila dëshmon një mendim të ri, 

ide të reja, një fillim të ri, dhe ilustron 

magjepsjen e kompozitorit me 

muzikën amerikane dhe veçanërisht 

me muzikën e saj folklorike. 

Simfonia përbëhet nga katër kohë 

1)Adagio,2)Largo,3) Skerco,4)Alegro 

con fuoco. 

Kjo vepër mbart prtendime serioze 

jo aq nga pikpamja teknike, por 

nga simbolika që përfaqëson dhe nga 

potenciali i idesë të të resë. Për arritjen 

e një rezultati maximal në interpretimin 

e kësaj simfonie nga 

orkestra studentore e Universitetit Të 

Arteve, një komponent tejet i rëndësishëm 

i dirigjentit Alqi Lepuri ishte 

shkririja orgnike e qënies së tij 

me artistët e rinj në anën psikologjike 

e teknike, dhe si rrjedhojë erdhi 

mirkuptimi i ndërsjelltë. Në këtë 

koncert ekzistonte një raport i 

ndërthurur mes përvojës shumë 

vjeçare të dirigjentit dhe freskisë e 

pasionit rinor. Sëbashku me 

orkestrën u kujdesën për të arritur 

një ekzekutim rracional, korrekt të 

partiturës dhe një interpretim mjaft 

shprehës . Është për tu lavdëruar 

përcjellja e kontekstit ideor, qartësia 

e konceptit të autorit, njohja e thellë 

e veprave, e gjitha në memorien e dirigjentit 

pa pasur ndihmën e partiturës, 

aftësia për ta organizuar së 

brëndshmi veprën duke e zbërthyer 

teknikisht e artistikisht, duke nxjerrë 

në pah në mënyrë të kulluar linjat 

e gjithsecilit, tepër i aftë për të renditur 

e për të krijuar një kompleks 

situatash tepër të gjalla, si dhe është 

për tu admiruar aparati shprehës 

dirizhorial i dirigjentit që gëzon 

një mjeshtëri natyrale në lëvizshmërinë 

harmonike dhe në kombinimet 

dinamike shprehëse të veprës 

duke transmetuar thelbin gjithpërfshirës 

e vlerat që gëzon ajo. Sensibiliteti 

dhe ekspresitviteti plot finesë i 

dirigjentit i imponoi instrumentistëve 

të rinj që janë drejt rrugëtimit 

profesionist, pathosin, temperamentin 

artistik dhe dëshirën për të 

kërkuar kënaqësinë tingëllore-estetike 

duke shpërthyer gradualisht 

ndërmjet detajeve dinamike. Sprova për 

realizimin e simfonisë u realizua me 

sukses, në sajë të kualiteteve artistike e 

drejtuese të dirigjentit. I falenderojmë 

artistët për këtë kënaqësi që na dhuruan, 

dhe i urojmë që të rritet produktiviteti 

i tyre në këtë tendencë për të 

konkretizuar e realizuar trajtime interpretative 

të niveleve të larta. 





Si u kompozua opera “Gjergj Kastrioti 

Skënderbeu” nga kompozitori P.Jakova?! 

Nga Isa ALIBALI 

(vijon nga numri i kaluar) 

Prenka kujtonte shkurtimet 

dhe ndryshimet që i kish 

in bërë veprës gjatë procesit 

të vënies në skenë, pa lejen e 

tij. Vërejtjet që i bënin në gazetë 

kishin të bënin më shumë me këto 

shkurtime, të cilat autorët e shkrimit, 

me sa dukej, nuk i kishin parasysh. I 

shkonte nëpër mend se mos ndoshta 

artikulli ishte i porositur nga lart?! 

Ky artikull i botuar njëmbëdhjetë 

ditë pas premierës, ashtu si edhe 

diskutimet pa fund që ishin bërë 

gjatë gjithë kohës përgatitore para 

shfaqjes, krijuan në shpirtin e Prenkë 

Jakovës një gjendje të turbullt, jo 

normale, shqetësuese. Ai nuk ishte 

mësuar të kritikohej në krijimtari 

dhe as në drejtimin e organizimin e 

veprimtarive muzikore në Shkodër. 

Kur ai organizonte ndonjë shfaqje, 

vinin shpesh figura të njohura nga 

Tirana dhe iknin të mbushur me 

mbresat më të mira, duke lënë pas 

vlerësimet maksimale për punën e 

Prenkë Jakovës dhe duke marrë me 

vete përshtypjet e një pune për t’ u 

marrë shembull. Këto pasqyrohen 

edhe në shtypin qëndror. Ai asnjëherë 

nuk e kishte pranuar as përuljen, 

as përçmimin e nënvleftësimin. 

Kur ishte shfaqur opera “Mrika” 

një kompozitor kishte thënë: “Kësi 

operash bëj nga dy në vit” dhe nuk 

kishte bërë asnjë. Mos ndoshta kështu 

e ka kritika? A duhej përfillur ajo, 

apo vlerësimi duhej t’ i lihej kohës? 

Por në këtë rast po ndodhte diçka 

tjetër. Me sa dukej po vertetohej 

mendimi se ëndrrat e realizuara nuk 

të japin kënaqësinë e pritur, sepse 

prej tyre edhe mund të zhgënjehesh, 

kur e vërteta të del ndryshe nga ç’e 

ke menduar dhe pritur. Dikur Bethoveni 

i kishte shkruar një mikut 

të vet: “Medet! Sado e shkëlqyer që 

të jetë fama e tij, artisti nuk e gëzon 

dot të drejtën për të qëndruar çdo 

ditë në majën e Olimpit si mysafir i 

Jupiterit…” 

Të ishte vërtetë kështu edhe për 

Prenkë Jakovën? 

Në ditët e para të prillit të atij 

viti në Tiranë, nga ana e Lidhjes së 

Shkrimtarëve dhe Artistëve u organizua 

një mbledhje me rëndësi, ku 

u analizua opera “Gjergj Kastrioti - 

Skenderbeu”. Referatin kryesor e 

mbajti kompozitori Çesk Zadeja, një 

figurë shumë e rëndësishme e muzikës 

sonë kombëtare. Ai e vlerësoi 

në përgjithësi guximin dhe këmbënguljen 

e autorëve për të na dhënë 

një vepër të madhe heroike mbi heroin 

tonë kombëtar, mbi traditat e 

mëdha luftarake të popullit tonë. 

“Forca udhëheqëse në këtë opera qëndron 

në koncentrimin melodik. Ky është 

një faktor shumë pozitiv që ka opera 

dhe në përgjithësi talenti i kompozitorit 

Prenkë Jakova. Melodika e Prenkë Jakovës 

është e qartë, emocionale dhe kombëtare. 

Origjinaliteti në përgjithësi 

ruhet dhe është vazhdë e përvojës së kompozitorit”.( 

Të gjitha nënvizimet 

janë të mijat – I.A. ) Këto ide vlerësuese 

nuk ishin shprehur në shkrimin 

e botuar në gazetë. 


Por referuesi kryesor shfaqi mendimin 

se Skenderbeu paraqitet i zbehtë 

në endjen dramaturgjike muzikore, 

se lejtmotivi i tij është më tepër 

një sinjal i jashtëm dhe nuk kryen 

rolin udhëheqës si hero kryesor. Ai 

theksoi se shumë pjesë të operës 

kanë karakter pesimist. Të metat e 

operës i justifikoi me përvojën e paktë 

operistike te ne në këtë etapë të 

rritjes të kulturës sonë dhe shprehu 

mendimin se kjo operë , me një redaktim 

të ri, mund të fuqizohet, duke 

kristalizuar idenë qëndrore. 

Pastaj u ngrit kompozitori Tonin 

Harapi. Ai, ashtu si shumica e atyre 

që e morën fjalën pas tij, anuan më 

shumë drejt vlerësimit pozitiv. Pasi 

e quajti veprën një sukses të operistikës 

sonë dhe të vetë autorit, vlerësoi 

shumë pjesë të operës, ai justifikoi 

një radhë të metash dramaturgjike 

e muzikore që ka opera me 

redaktimin e fortë që i është bërë 

atëherë kur është vënë në skenë, që 

e kanë zbehur e dobësuar në shumë 

drejtime. Gjithashtu Tonin Harapi 

theksoi se orkestracionet e operës në 

përgjithësi janë të dobëta, përjashtuar 

ato që kishte bërë vetë Prenka: 

- “Operën “Skenderbeu” ne e 

analizojmë pas një operacioni të 

thellë që i është bërë, në mënyrë të 

padrejtë dhe pa e pyetur kompozitorin. 

Këto nuk janë veprime që e 

ndihmojnë as autorin dhe as muzikën 

tonë në përgjithësi. Opera është një 

vepër dinjitoze, po të kihet parasysh 

gjithë vepra e autorit…- tha, Tonin 

Harapi me njëfarë mllefi, pastaj u ul. 

Mustafa Krantja theksoi se muzika 

e operës tingllon thellësisht shqiptare, 

është mbështetur në truallin 

amëtar. Ndërsa Albert Paparisto tha 

se redaktimi ka sjellë më shumë dëm 

se dobi, duke hequr dy tabllo, duke 

lënë në mes personazhe ( Damjani, 

Jerina, Donika, Plaku flokëbardhë, 

Diveta, etj. ) duke shpërndarë materiale 

në tabllo të ndryshme, në 

vende të papërshtatëshme. Albert 

Paparisto kundërshtoi mendimin se 

në momentet e trishtuara ka frikë e 

panik, por përkundrazi në ariet e 

Donikës, Damjanit etj.shprehet protestë 

dhe ka guxim, kurse përsa i 

përket karakterizimit të përson- 

azheve kompozitori ka vepruar drejt, 

duke i mveshur me gjuhë të qartë 

(shqiptarët, turqit, venecianët,etj.) 

– “Dikush këtu e quajti muzikën e 

operës si pesimiste. Por ai na paraqiti 

si argument vetëm ato pjesë ku 

shprehen vuajtjet e popullit shqiptar 

në atë kohë dhe jo se është pesimiste 

krejt opera. Përkundrazi, me këtë vepër 

Prenkë Jakova tregoi një pjekuri 

më të madhe, ai tashmë na dha edhe 

një mësim tjetër të madh dhe një 

shembull të shkëlqyer, pas “Mrikës”, 

se si duhen shkruar operat …” tha në 

mes të tjerave Albert Paparisto. 

Pastaj folën të tjerë, të cilët ngritën 

probleme sipas specifikave të 

ndryshme. 

Nuk u fol si duhet për ata që 

koshin bërë redaktimin, përse e 

kishin bërë dhe si ishte vepruar 

kështu pa lejën e autorëve dhe pa 

pjesëmarrjen e tyre. Ky problem 

themelor që patjetër lidhet me 

rezultatin e shfaqjes, nuk u trajtua 

asnjëherë dhe mbeti disi i turbullt. 

Gjatë gjithë mbledhjes Prenkë Jakova 

rrinte në heshtje. Kur mbaruan 

diskutimet, u ngrit si me përtesë, por 

qartë dhe me guxim tha vetëm kaq: 

- Nuk po flas më shumë, veçse ju 

uroj të bëni së paku opera me një akt. 

Në zërin e tij ndiheshin nota 

hidhërimi, proteste e revolte. 

Disa njerëz nuk e kishin kuptuar 

atë, aq më pak e kishin ndierë. 

Konkluzionet e mbledhjes i bëri 

kryetari i L SH A, Dhimitër S. Shuteriqi.( 

Sipas gazetës “Drita” 7.4.1968 

).Mbledhja u mbyll në zymtësi. 

Kjo frymë e kësaj analize, 

megjithë tonet vlerësuese të shumë 

diskutantëve, e rëndoi edhe më 

shumë gjendjen psikologjike të 

Prenkës. Tronditja shpirtërore po i 

rritej. Thellë në shpirt e ndiente se 

kishte bërë nje vepër me vlera, por pse 

vallë nuk e kuptonin? Pse ia shkurtuan 

dhe ia ndryshuan veprën? Pse 

nuk po mbahej qëndrimi i duhur as 

nga zyrtarët as nga disa artistë?! 

Nuk arrinte t’i kuptonte dhe t’u 

jepte përgjigje këtyre pyetjeve dhe 

shumë e shumë të tjerave, që e mundonin 

pa masë. 

Lodhja shpirtërore ia mjegullonte 

mendimet. Nuk çlirohej dot nga 

pyetja e tmershme “Pse?!” 

Nuk qëndroi në Tiranë, por menjëherë 

pas mbledhjes u nis për në 

Shkodër. 

Megjithëse pranverë, atë ditë 

bënte shumë të ftohtë. 

Natën e kaloi me një gjumë të trazuar, 

gjithë ëndra të çuditshme, si 

rrjedhojë e çekuilibreve shpirtërore. 

Të nesërmen e pa veten në pasqyrë. 

Vuri re se i ishte shtuar një 

rrudhë tjetër pranë syve dhe disa 

thinja në tëmtha… 

Në kujtimet e veta, Llazar Siliqi 

shkruan: “…duke marrë parasysh se 

gjatë realizimit të dikurshëm skenik vite 

më parë janë bërë në mënyrë administrative 

ndryshime, heqje e spostime, që i 

patën sjellë shumë dëshprim 

Prenkës…Qe kjo arsyeja që unë, në 

kuadrin e 500 vjetorit të Skenderbeut, 

në ato rrethana e botova libretin si një 

libër prej 102 faqesh si “poemë dramatike” 

me dy kohë dhe epilog me titullin 

“Kalorësi i lirisë” me synimin që të 

mbetej si një dëshmi konkrete se si do të 

kishte qenë e mundur të qe dhe vetë opera, 

po të mos kishin qenë ndërhyrjet e 

intrigantëve, megallomanëve e 

cmirëzezëve, e idhtarëve servilë e ekstremistë…” 

(Llazar Siliqi, “Homazh 

për Prenkë Jakovën” “Drita”, 25 shtator 

1994, fq. 8 ) 

Në “Historia e Muzikës Shqiptare”, 

cituar më sipër, për herë të 

parë bëhet një analizë e plotë për 

operën “Skenderbeu” nga një grup 

studjuesish të kualifikuar dhe kompetentë. 

Në këtë tekst, në mes të 

tjerave, thuhet: 

“Figura e Skenderbeut është trajtuar 

si prijës ushtarak dhe si udhëheqës i 

bashkimit të kombit, i lidhur ngushtë 

me popullin. Ajo është e plotë dhe paraqitet 

më e individualizuar në dy arie: “I 

madhi çast po vjen” dhe “Lirinë s’jua 

solla unë”, si dhe në duetin e betimit me 

Ajdin Muzakën…Ky duet përbën një nga 

momentet kulmore të grupit të princave 

me Skenderbeun në krye dhe një nga 

numrat më të realizuar të operës. Karakteri 

heroik i tij realizohet nëpërmjet 

një muzike aktive, ku spikasin forca, 

vendosmëria e uniteti….” ( Vepër e 

cituar, Vëllimi II, fq.283 – Nënvizimet 

janë të mijat I.A. ) 

Pasi vazhdon më tej me vlerë- 

simin e nivelit të realizimit të figurës 

së Skenderbeut në veçanti dhe 

të figurave të tjera kryesore, si Lekë 

Dukagjini, Damjani, Jerina, Diveta, 

etj. në tekstin në fjalë jepet një paragraf 

përfundimtar për operën: 

“Opera “Skenderbeu” është opera e 

dytë e kompozitorit Prenkë Jakova. Në 

të janë realizuar disa kërkime të tij, të 

cilat zënë fill që në operën “Mrika”. Por 

“Skenderbeu” përbën një avancim përpara 

në krahasim me operën “Mrika”. 

Ky avancim duket sidomos në drejtim të 

dramaturgjisë muzikore, e cila është e 

pasur me mjete shprehëse, në pasurinë 

më të madhe të gjuhës harmonike, nërritjen 

e rolit të orkestrës, në një larmi 

më të madhe tipash e formash të shkrimit 

koral dhe arieve të tipit operistik.” 

( Po aty, fq. 288 – Nënvizimet 

dhe theksimet janë të mijat I.A ). 

Më pas, në një paragraf të shkurtër, 

në tekst bëhet kjo vërejtje: 

“ Por në opera u reflektua në të 

njëjtën kohë edhe njëfarë statizmi, mungesë 

e një aksioni të zhdërvjelltë në zhvillimin 

me interes të konfliktit. Deri në 

njëfarë shkalle kjo u kushtëzua edhe nga 

vetë tipi i operës dhe detyra që autorët i 

vunë vetes për të krijuar një figurë sa më 

përgjithësuese e monumentale për Heroin 

Kombëtar. (Po aty, fq.288 ) 

Pas 25 vjetësh, në këtë tekst 

mësimor me karakter shkencor, operës 

“Skenderbeu” i bëhet, si asnjëherë 

tjetër, analiza më e plotë dhe 

më përgjithësuese. Duket qartë se 

në vlerësimin e parë të operës kishte 

pasur qëndrime të njëanëshme, 

të nxituara dhe të padrejta. 

Vlerësime e mëvonshme pozitive, 

megjithëse u mbështetën jo vetëm 

në shfaqjen e reduktuar, kanë, pra, 

një bazë më të arsyeshme, të dalë 

nga vetë krijimtaria e plotë e Prenkës, 

janë shkruar me mendje më të 

qetë dhe pa paragjykime dhe janë 

miratuar nga gjithë studjuesit. 

Natyrshëm vjen parasysh thënia 

e bukur e Rexhep Qoses “…Të papërsosura, 

doemos, janë veprat e 

krijuesve të mëdhenj. Mangësi mund 

të ketë vetëm aty ku ka pasuri.” 

Në rastin e qëndrimit fillestar 

ndaj operës “Skenderbeu” me sa 

duket u panë vetëm “mangësitë”, pa 

u vlerësuar fare “pasuritë” e kësaj 

vepre, të cilat janë të shumta dhe që 

koha i vërtetoi. 

Pasi kishin përfunduar diskutimet 

për operën “Skenderbeu”, 

shumëkush kishte dëshirë të dinte 

mendimin e Prenkës për operën e 

tij të dytë, sepse kishin lexuar shkrimet 

e ndryshme në shtyp dhe 

dëshironin të kishin një mendim të 

tij. Prandaj, duke e njohur Prenkën 

si një gjykues objektiv dhe të saktë, 

dy mësues të një shkolle të mesme 

e kishin pyetur një ditë: 

- Mjeshtër, si është opera “Skenderbeu” 

në të vërtetë, sipas jush? 

Pyetja ishte e vështirë për vetë 

autorin. Por ai nuk u ishte përgjigjur 

drejtpërdrejt: 

- Si ju duket një njeri, në të vërtetë 

i bukur, kur i presin njerin vesh, i heqin 

hundën dhe i gërvishtin faqen?! – 

dhe menjëherë ishte larguar. 

Mësuesit kuptuan me dhimbje 

shkakun e trazimeve të mëdha 

shpirtërore të Prenkës. 

(Marrë me shkurtime nga libri “Prenkë Jakova”, 

“IDROMENO”, Shkodër, fq. 253-296)



Etnomuzikologu Injac Ndojaj, 

në pendën e profesor Eno Koços! 

Refleksion mbi punën: „Injac Ndojaj, pararendës i etnomuzikologjisë shqiptare“nga Dr. Eno Koço 

Nga Qamil GJYREZI 

Profesor Eno Koco, dirigjenti 

dhe muzikanti i njohur 

shqiptar krahas drejtimit të 

veprave të shumë autorëve të huaj 

dhe shqiptarë, studjon me shumë 

profesionalizëm dhe pasion, muzikologjinë. 

Eksperienca e tij si muzikant 

me shumë vlera dhe një intelektual 

i mirëfilltë, ndikon shumë në 

studimin e muzikologjisë, e cila ka 

një nevojë imediate të rishikohet dhe 

të studjohet me profesionalizëm 

duke i dhënë vendin që i takon. Eno 

Koco krahas një seri temash, të muzikës 

klasike, studjon edhe muzikën 

etnike dhe është shumë i interesuar 

për studjuesit e kësaj fushe. Para pak 

kohësh, në aktivitetin e organizuar 

për muzikantin tjetër shkodran poetin 

e muzikës Tonin Harapi, takova 

Gjergj Ndojën, një dashamirës i artit, 

i biri i Injac Ndojës. Gjergji më 

dërgoi me një e-mail, punën e shkruar 

me shumë profesionalizëm dhe 

dashuri nga Prof. Eno Koco për Injac 

Ndojën. Puna ishte shkruar me 

shumë kujdes nga prof. Koco, dhe 

shquhej për nivel të lartë intelektual 

dhe profesional. Prandj vendosa të bëj 

një reflekison, përmbledhje të shkurtër 

për muzikolgun e parë në Shqipëri, 

Injac Ndojën, sipas Kocos, dhe 

natyrisht ti shkruaj dy fjalë, për artikullshkruesin 

e këtij referati, muzikantin 

dhe studjuesin e nderuar 

Eno Koco. Muzikologjinë krahas 

studjuesve të muzikës e kanë studjuar 

dhe hulumtuar edhe studjues 

të fushave të tjera, psikologë, sociologë, 

gjuhtarë, biles edhe mjek. 

Para disa ditësh vdiq një muzikolog 

italian me famë botërore Giovani 

Morelli i cili kishte studjuar për 

mjeksi dhe drejtonte një prej katedrave 

më të njohura të muzikologjisë 

dhe spektatklit në Itali atë të „Ca Foscarit“. 

Muzikologjia është studimi i 

shkencës së muzikës. Termi në kuptimin 

e gjërë përfshin të gjitha disiplinat 

përkatëse muzikore dhe të 

gjithë manisfetimet e muzikës në të 

gjitha kulturat. Muzikologjia synon 

studimin dhe kërkimn në kuptimim 

e gjërë me disiplinat burimore të 

zanafillës sic janë historia, studimet 

kulturore, studimet gjindore, filozofia, 

estetika dhe semiotika, etnologjia 

dhe antropologjia kulturore, 

arkeologjia dhe parahistoria, arti 

primitiv, psikologjia dhe sociologjia, 

fizologjia, dhe shkencat nervore, 

akustika, dhe psikoakustika dhe kompjuteri 

shkencat informatike dhe 

matematika. Në Shqipëri kemi gjithashtu 

shembuj kur studjues të fushave 

të tjera kanë studjuar me shumë 

profesionalizëm dhe dinjitet këtë 

fushë. Një prej rasteve shumë interesant 

është Injac Ndojaj në vitet 1930 

i cili megjithse kishte studjuar për 

gjeologji, i panjohur për shumë studjues 

të fushës së muzikologjisë, por 

që ka dhënë një kontribut të rëndësishëm 

për etnomuzikologjinë tonë. 

Etno-muzikologjia si shkencë përfshin 

studimin e aspekteve shoqërore e kulturore 

të muzikës dhe valles në një kontekst 

lokal ashtu dhe global. Ja si e fillon 

artikullin e tij Dok Eno Koco: 

„Injac Ndojaj sigurisht nuk i përket 

gjeneratës së profesionistëve të fushës 

as për nga studimet në këtë lëmë dhe as 

për ushtrimin e profesionit të etnomuzikologjisë 

në periudhën e pas-Luftës. 

Ndojaj u shfaq si hulumtues i muzikës 

tradicionale qytetare shqiptare në intervalin 

kohor 1935-1941 dhe „u zhduk“, 

edhe përse i gjallë, duke vazhduar me 

devotshmëri profesionin e gjeologut e 

duke botuar një sërë studimesh në fushë 

të gjeologjisë edhe për mbi 20 vite të 

tjera pas daljes në pension më 1968 „ 

Prof. Koco është shumë i entuziazmuar 

për rastin e këtij studjuesi, 

i cili megjithëse kishte studjuar një 

fushë tjetër, kishte arritur me intuitën 

dhe pasionin e tij të hulumtonte për 

muzikologjinë që në vitet 30-të. 

Në këtë kontekst Koco vazhdon: 

„Edhe pse nga askush nuk njihet 

si i tillë, përfshirë edhe nga vetë muzikantët, 

Injac Gj. Ndojaj (1913-1993) 

mund të konsiderohet i pari zë që shtjelloi 

nocionet e etnomuzikologjisë në 

Shqipërinë e viteve 1930“. 

Injaci Ndojaj u lind më 13 nëntor 

1913 në Shkodër, u shkollua në 

Universitetin e Torinos, bëri disertacionin 

në Shqipëri më 1957 që ishte 

disetacioni i parë i mbrojtur në 

Shqipëri, në Universitetin e Tiranës. 

Që në moshën e rinisë ai boton 

në gazetat e kohës për muzikën. 

Njëzet e dy vjeç do të botonte në 

gazetën „Illyrija“, në nëntor të vitit 

1935, një artikull me titull „Nji studim 

mbi muzikën shqiptare“. 

Pasi lexon artikullin profesor 

Eno Koco cuditet dhe befasohet me 

njohuritë e Ndojës për fushën e 

muzikologjisë. Eno Koco në punën 

e tij tenton të gjej shkaqet që cuan 

në studimin e muzikologjisë Injac 

Ndojë. Për Kocon , natyrisht ishte 

talenti i tij prej studjuesi të vemendshëm, 

Shkodra, konteksti ku Ndoja 

u rrit dhe natyrisht muzikantët e 

kohës. Koco duke iu referuar Filip 

Fishtës në shkrimin e tij në vitin 

1942 i cili, përmendte „Martin 

Gjokën, Bernardin Palajn, Gaspër 

Jakovë-Merturin, Frano Ndojën, 

vëllazent Kurti, priftënt shekullarë 

Ndré Zadêjen, Mikel Koliqin, Zef 

Shestanin etj dhe prej mjeshtravet 

italjan Gjon Pedronin dhe Antonio 

Muccin“, del me konluzionin se 

janë pikërisht këto muzikantë që 

ndikuan në formimn muzikorë te 

Ndojës. Sipas të birit Gjergj Ndoja 

Injaci ka qenë shquar për „vesh muzike“; 

në rini, kishte marrë pjesë në 

formacione muzikore të qytetit të Shkodrës, 

si saksofonist dhe, si kitarrist, 

në formacione muzikorë më të vegjël. 

Koco vazhdon: „Në një artikull 

timin „Lufta dhe Muzika“, botuar në 

Injac Gj. Ndojaj 

gazetën „Tema“ më 2004, përmendja 

midis të tjerash se shkrimet e Ndojajt 

nuk njiheshin në rrethet muzikore dhe 

as që flitej për të. I entuziazmuar nga 

gjetja ndër arkiva e këtyre shkrimeve të 

panjohura të tij, fillova të interesohem 

se kush ishte Injac Ndojaj“. Shkrimet 

sipas Kocos titulloheshin: 

„I pari, „Një studim mbi muzikën 

shqiptare“ 1935, i dyti, „Ahengu Shqiptar“1935 

dhe i treti, „Muzika shqiptare“ 

1941 dhe në mes të viteve 

1935 dhe 1941 shfaqen edhe të tjerë 

artikuj në shtypin shqiptar të kohës, me 

tituj si, „Dasmë Shkodrane. 

Duke i studjuar këto artikuj 

Koco del me përfundimin: „Megjithatë, 

këta tri artikuj janë të mjaftueshëm 

për të analizuar mendimin kritik, edhe 

pse krejt i izoluar, mbi zhvillimin e 

muzikës qytetare shqiptare në gjysmën 

e parë të shekullit XX“. 

Më poshtë Koco del me konkluzione 

për aspektet themelore të 

cilat përshkojnë punën e Ndojës e 

që janë: (a) Tiparet e muzikës së 

malësisë së veriut të Shqipërisë si 

dhe instrumentet popullore të përdorura 

në këtë trevë; (b) Tiparet e 

muzikës qytetare, „ahengut shqiptar“, 

duke përfshirë veglat, modet 

(makamet) dhe metrikën muzikore 

e atë të vargut; (c) Tiparet e 

muzikës shqiptare në përgjithësi 

dhe asaj shkodrane në veçanti (ahengu 

shkodran, vallet shkodrane dhe 

„vallet e fushës dhe të malit“). Duke 

iu referuar punës se Ndojajt Koco 

citon fjalët e studjuesit: „për me folë 

e me shkrue mbi muzikën shqiptare 

âsht punë shum e vështirë, mbasi qi 

s’janë bâ kurrfarë studimesh prej të 

pakve kompetentë qi kemi në ket art. 

Muzika shqiptare, në qoftë se me ket 

êmën mundet m’u thirrë, gjindet në nji 

gjêndje krejt primitive. Sa për muzikën 

qi gjindet ndër qytete, posë disa valleve 

e kângve, âsht Sa për muzikën qi gjindet 

ndër qytete, posë disa valleve e 

kângve, âsht krejt muzikë turke, sllave, 

muzikë orientale. Ndër malsina 

përkundrazi âsht krejt ndryshej: tue 

mos mujtë me mrrijtë influenca e jetës 

qytetare, do Zoti e na âsht ruejtë muzika 

krejt e papërlyeme dhe krejt origjinale 

n’at primitivitetin e vet“, 1935. 

Koco më poshtë shpjegon disa 

elementë interesantë në e punën e 

Ndojajt kur flet për stilin monodik, 

apo të monodisë (stil që dominohet 

nga një linjë e vetme melodike) por që 

Ndojaj do ta quajë „monotonija“. Në 

këtë plan dalin qartë aftesitë dhe talenti 

i Ndojajt, i cili e përcepton muzikën 

shqiptare, si ritmin, tempin dhe 

elementët psikomotorikkë, me nëntitullin 

„Rythmi ase koha“ ai jep variantin 

e tij se si e koncepton shqiptari 

këtë element fort të rëndësishëm 

Koco në punën e tij del me konkluzione 

se Ndojaj është edhe një njohës 

shumë i mirë gjithashtu i instrumentave 

tonë, të cilët janë pjesë e 

rëndësishme e artit tonë etnik sic 

është përshkrimi nga Ndojaj i veglave 

si felli (fyelli), zâmarja, lahuta, tamrra, 

karadyzeni ose çiftelia 

Ndojaj gjithashtu ka studjuar 

edhe ahengun shqiptarë. Koco i referohet 

një artikulli të vitit 1935 kur 

shruan: “Ahengu shqiptar“ është artikulli 

i 24 dhjetorit 1935 të Injac 

Ndojajt në „Illyrija“, apo blloku i dytë i 

„trilogjisë etnomuzikologjike shqiptare“. 

Këtu merren në shqyrtim muzika dhe 

instrumentet e ahengut, modet (makamet 

apo perdet) e ahengut që Ndocaj i 

klasifikon si „pjesë“ apo „grupe“ të tij“. 

Ndoja krahas instrumentave 

popullorë studjon edhe intrumentin 

e klarinetës dhe pozicionin e tij në 

ahengun shkodran: „Ndojaj i bën një 

përshkrim mjaft të detajuar instrumentit 

të klarinetës, por nuk jep ndonjë shpjegim 

të hollësishëm lidhur me funksionin që 

klarineta kryen në aheng apo dhe mënyrën 

e ekzekutimit nga ana e ahengxhiut“ 

Ndoja gjithashtu ka shkruar 

edhe pwr kwngwt dhe „vallet e 

fushës e të malit“. Për të „fushës“ ai 

thotë se ato „këndojn ndo’ i idil ase 

ndo’ i fakt të zakonshëm të jetesës 

së përditëshme. Ai vlerëson 

këngët e maleve „Kangët e maleve 

janë të gjitha të gërshetuese mbi 

motiva sa serjozë aqë të thjeshtë. 

Eno Koco vazhdon mw poshtë: 

„Po përfshij një paragraf të zgjeruar 

të artikullit të tij të tretë, „Muzika 

Shqiptare“, ku ai shpalos njohuritë dhe 

pikëpamjet e tij mbi këtë muzikë e këto 

këngë: „Janë kangë shum primitive 

aqë sá mundemi me thanë se do të 

përbajnë mâ të parat shprehje muzikore 

të shpirtit të njeriut“. 

Studimi e Eno kocos për etnomuziologun 

e parë shqiptarë Injac Ndojaj, ka 

vlera studimore edhe profesionale. 

Në artikull dalin shumë qartë 

aftesitë hulumtuese të Injac Ndojës 

për etonomuzikologjinë tonë. Injac 

Ndojaj ka lënë një punë me vlera për 

etnomuzikologjinë. Megjithse në 

vitet 30 vendi ynë ishte i pa zhvilluar, 

ka patur intelektualë të cilët janë përpjekur 

të studjojnë kulturën 

shpirtërore të popullit tonë. Injac 

Ndoja me një intuitë të admirueshme 

jo vetëm që e ndjen dhe lexon mirë 

artin muzikorë në Shqipëri, por ai bën 

edhe një analizë muzikologjike dhe 

kritikë profesionale, të mirëfilltë për 

këtë art. Studimi i Injac Ndojës ka 

vlera të cilat ndikojnë shumë për të 

kuptuar botën shpirtërore tonën 

nëpërmjet muzikës dhe zhvillimi 

mendor dhe itelektual tonin. 

Studimi i Eno Kocos për Ndojën 

merr aktualisht vlera të vërteta profesionale 

dhe intelektuale. Koco bën 

një analizë shkencore duke u futur 

thellë dhe duke analizuar elemetët 

bazë të punimit të Ndojës. Studime 

të kësaj natyre hedhin dritë mbi disa 

individë shumë të talentuar dhe të 

pasionuar, sic ka qenë Injac Ndoja 

për vlerat tona shpirtërore. Studimi 

i muzikologjisë ka një rëndësi të 

vecantë, mbasi është një fushë e cila 

zbulon të thellat e shpirtit njerëzor, 

mendjen e tij nëpërmjet muzikës. 

Muzika është element identifikues 

për një komb për një qytetërim. 



DITA 

Ministri Imami shpallet “Qytetar Nderi” 

i komunës së Rahovecit në Kosovë 

Titulli i qytetarit të nderit i është akorduar ministrit Imami nga Kuvendi Komunal (bashkiak) i Komunës së Rahovecit me motivacion për kontributin 

që zoti Imami ka dhënë për paqen dhe stabilitetin në rajon, për përkushtimin e treguar ndaj qytetarëve të Republikës së Kosovës 

Ministri i Mbrojtjes i Shqipërisë, zoti 

Arben Imami është shpallur “Qytetar Nderi” 

i Komunës së Rahovecit në Republikën e 

Kosovës. Titulli i qytetarit të nderit i është 

akorduar ministrit Imami nga Kuvendi Komunal 

(bashkiak) i Komunës së Rahovecit 

me motivacion për kontributin që zoti Imami 

ka dhënë për paqen dhe stabilitetin në rajon, 

për përkushtimin e treguar ndaj qytetarëve 

të Republikës së Kosovës. “Arben Imami, 

në cilësinë e Ministrit të Mbrojtjes të Republikës 

së Shqipërisë, i ka kontribuar në 

vazhdimësi paqes dhe stabilitetit në rajon, 

duke qëndruar krah qytetarëve të Republikës 

së Kosovës në të gjitha periudhat e historisë 

së re të Ballkanit”, thuhet në motivacionin 

e titullit “Qytetar Nderi”. Vlerësimi vijon më 

tej duke e konsideruar kontributin e Ministrisë 

së Mbrojtjes të Republikës së Shqipërisë 

si themelore për forcimin e pozitës së kombit 

shqiptar në Ballkan. “Titulli ‘Qytetar 

Bujqësia 2012-a, viti 

i kooperativave bujqësore 

Viti 2012 konsiderohet nga Organizata Botërore e Fermerëve si viti i krijimit të kooperativave 

private në bujqësi, një orientim ky edhe i Komunitetit Evropian, me fondet e të cilit në një periudhë 

5-vjeçare janë trajnuar dhe specializuar një numër fermerësh e specialistësh në rrethet dhe qarqet e 

Shqipërisë. Në qarkun e Fierit duket se krijimi i kooperativave bujqësore është gati. “Rreth 50 

shoqëri fermerë kanë plotësuar dokumentet dhe presin vetëm zbatimin e ligjit për t’u certifikuar”, 

deklaroi Përgjegjësi i Zyrës Këshillimore në Drejtorinë Rajonale të Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes 

së Konsumatorit në Fier, Ethem Bitaj. Politikat dhe strategjia qeveritare për një bujqësi bashkëkohore 

nuk mund të realizohet në kushtet e parcelizimit ngastra-ngastra, të një bujqësie primitive dhe 

pa infrastrukturën e nevojshme. ”Copëzimi i tokës në sipërfaqe të vogla nuk mund të realizojë as 

prodhimin masiv, as futjen e mekanikës bashkëkohore, as prodhimin e orientuar, faktor bazë për 

zhvillimin e bujqësisë, agrobiznesit dhe përsosjen e tregut të eksporteve”, vuri në dukje Bitaj. Sipas 

tij, tani të gjithë aktorët, fermerët, specialistët e bujqësisë, pushtetarët dhe vendimmarrësit e kanë 

kapërcyer tundimin e eksperiencës së hidhur të kooperativave bujqësore në kohën e komunizmit, dhe 

mendimi i tyre konverton në një pikë të përbashkët. “Pa krijimin e kooperativave private nuk ka 

bujqësi moderne. Ajo do të mbetet primitive, në vend numëro, dhe nuk do të arrijë kurrë në 

destinacionin e ëndërruar, atë vendeve të BE”, shton specialisti Bitaj. Për kapërcimin e gjendjes në 

të cilën po kalon sektori bujqësor në vend, ai tha se krahas organizimit privat të fermerëve do të 

merren dhe një sërë masash të tjera që kanë të bëjnë me subvencionimet, futjen e mekanikës bujqësore, 

përmirësimin e infrastrukturës dhe aftësimin profesional të fermerëve. 

Arsimi parauniversitar, sanksionemë 

të ashpra për shkollat private 

Shkollat private të arsimit parauniversitar do të përballen me sanksione të forta në rast mosrespektimi 

të kritereve të licencimit. Pr/ligji i ri i arsimit parauniversitar parashikon gjoba që variojnë 

nga 500 mijë - 1 milion lekë, ndryshe nga më parë kur këto sanksione varionin nga 10 mijë- 

100 mijë lekë, në varësi të shkeljeve të konstatuara. “Hapja e institucioneve arsimore private në 

kundërshtim me procedurat dhe kriteret e licencimit përbën kundërvajtje administrative. Kundërvajtësit 

në çdo rast dënohen me gjobë në vlerën nga 500 000 deri në 1.000.000 lekë dhe me ndërprerje 

të veprimtarisë. Të drejtën e konstatimit dhe të shqyrtimit të kundërvajtjes e ka Inspektorati Kombëtar 

i Arsimit Parauniversitar”, thuhet në pr/ligji. Ai përcakton se licencimi i institucioneve 

private bëhet nëpërmjet Qendrës Kombëtare të Licencimit, sipas vendimit të ministrit. Institucioni 

arsimor privat fillon veprimtarinë e tij vetëm pas marrjes së licencës. Licencimi i tij bëhet kur ai 

plotëson kriteret e përcaktuara në udhëzimin e ministrit. Shkollat private në të cilat zhvillohen lëndë 

fetare hapen dhe mbyllen me vendim të Këshillit të Ministrave, me propozimin e ministrit mbështetur 

në kërkesën e përfaqësuesve të bashkësive fetare. Kriteret dhe procedurat e hapjes së tyre përcaktohen 

me vendim të Këshillit të Ministrave. Lënda e gjuhës shqipe dhe letërsisë, e historisë së kombit 

shqiptar dhe gjeografia e Shqipërisë zhvillohen detyrimisht në gjuhën shqipe. 


Nderi i Rahovecit’ i jepet ministrit Arben 

Imami edhe për kontributin e tij dhe të Ministrisë 

së Mbrojtjes të Republikës së Shqipërisë 

në ndihmë të institucioneve të sigurisë 

të Republikës së Kosovës”, thuhet më 

tej në vendimin e Kuvendit Komunal. Motivacioni 

mbyllet me vlerësimin për kontributin 

që z. Arben Imami ka dhënë për ruajtjen 

dhe kultivimin e trashëgimisë kulturore 

kombëtare. Ministri i Mbrojtjes, z. Arben 

Imami shprehu mirënjohjen për vlerësimin 

e madh që i bënë qytetarët e Rahovecit 

dhe Komuna e Rahovecit. Ai u shpreh gjatë 

ceremonisë se Shqipëria dhe Kosova janë në 

një rrugën e drejtë europianiste, e cila është 

e pakthim dhe e pashmangshme. Më tej, 

zoti Imami nënvizoi gjithashtu se kombi 

shqiptar është në një moment të veçantë në 

rrugën për dinjitet kombëtar dhe rruga europianiste 

është rruga më e mirë. Më tej, në 

fjalën e tij ministri i Mbrojtjes, z. Arben 

Imami foli për ndryshimet që kanë ndodhur 

në Beograd dhe reflektimi i tyre në rajon 

duke u shprehur se Shqipëria është e ven- 

dosur në qëndrimin e saj se tërësia territoriale 

e Republikës së Kosovës është e paprekshme 

dhe e pacënueshme. 

Viti i ri Akademik, universitete publike 

programe profesionale 2-vjeçare 

Universitetet publike do të ofrojnë 11 programe studimi 2 vjeçare për të rinjtë që kryejnë 

arsimin e mesëm. Ministria e Arsimit, duke monitoruar kërkesat që vijnë nga tregu i punës, ka 

vendosur që në vitin të ri akademik 20012-2013 të çelë degë profesionale në universitet publike. 

Universiteti i Durrësit do të ofrojë për të rinjtë programe studimi për mirëmbajtjen e rrjeteve 

kompjuterike, menaxhim ndërtimi dhe transport, etj. Universiteti i Gjirokastrës dhe filiali i Universitetit 

Bujqësor në Lushnjë ofron program studimi në Menaxhim Veterinar, ndërsa Universiteti i 

Elbasanit programe studimi 2 vjeçare për degën e Teknolog Laborant. Të dhënat tregojnë se “Menaxhim 

Veterinar” në Lushnjë ka 60 kuota pranimi, “Teknolog Laborant” në Elbasan 60 kuota; “Ndihmës 

Dentist” në Durrës 50 kuota; “Menaxhim Ndërtimi”, Durrës 50 kuota; “Menaxhim Transporti”, 

Durrës 50 kuota; “Asistent Ligjor”, Durrës 50 kuota; “Asistent Administrativ”, Durrës 50 kuota; 

“Teknologji Automobilash”, Durrës 60 kuota; “Specialist Rrjetesh Kompjuterike”, Durrës 60 kuota; 

“Informatikë Praktike”, Durrës 30 kuota. Ministria ka kërkuar nxitjen e bashkëpunimin ndërmjet 

universiteteve dhe shkollave të mesme profesionale për zhvillimin e programeve të studimeve profesionale 

2 vjeçare. Kjo do të ndikonte pozitivisht në rritjen e eficencës së shfrytëzimit të kapaciteteve 

të institucioneve bashkëpunuese dhe përmirësimin cilësor të praktikave profesionale. 

Kërkesë – Oferta me tregun 

e punës, KALSH orienton universitetet 

Ofertat e studimeve nga institucionet e arsimit universitar duhet të përshtaten me kërkesat që 

vijnë nga tregu i punës. Për sinkronizmin e kërkesë- ofertës në këtë drejtim, Këshilli i Arsimit të 

Lartë dhe Shkencës (KALSH) ka shpërndarë një paketë rekomandimesh për universitetet mbi orientimin 

e programeve, marrjen e masave konkrete për përmirësimin e cilësisë së mësimdhënies dhe 

diversifikimin e programeve të studimit. Rekomandohet që për vitin e ri akademik 2012-2013, 

institucionet e arsimit të lartë duhet të përqendrohen në programet e studimit si në sektorët e 

shërbimit, teknologjisë së informacionit, shkencat teknike, ekzakte, turizëm, shërbimet administrative, 

menaxhimin e mbetjeve, teknologjitë ambientaliste, etj. 

Provimi i Shtetit, mësuesit e rinj testim ne nëntor 

Mësuesit e rinj, të cilët do të kalojnë me sukses Provimin e Shtetit në nëntor, do të kenë të drejtë 

të aplikojnë për vendet e lira të punës në shkollat e arsimit parauniversitar në rrethe. Burime nga 

Ministria e Arsimit konfirmojnë se ky provim do të ketë një fond pyetjesh për çdo lëndë. Një pjesë 

e tezës për çdo mësues, pavarësisht nga lënda, do të jetë drejtshkrimi dhe përgatitja didaktikopedagogjike, 

ndërsa pjesa tjetër do të jetë nga lënda ku kandidatët japin mësim, e ndarë kjo në 40 

për qind me 60 për qind. Mësuesit e rinj, të cilët i kanë përfunduar studimet e ciklit të dytë në 

mësuesi nga viti akademik 2011 e në vazhdim, janë duke kryer praktikën profesionale në shkolla të 

ndryshme të vendit, që do të zgjasë 1 vit shkollor. Sipas procedurës, në përfundim të praktikës 

profesionale, praktikanti do të vlerësohet nga mentori, drejtori i institucionit të arsimit të lartë 

publik si dhe komisioni i vlerësimit të praktikantit. Pas vlerësimit pozitiv të aftësimit praktik, 

praktikanti, mësuesi, mund të regjistrohet në Provimin e Shtetit.

Roli dhe kontributi i Mbretit Leka në mërgim për 

lirinë e popullit shqiptar dhe çështjen kombëtare 

Nga Sulejman Gjanaj 

Fjala e mbajtur në Konferencën 

Shkencore “Roli i mërgatës 

në shtetformim”, mbajtur 

në Prizren, 10-13 qershor 

Më 29.08.1991, Mbreti 

Leka i dërgoi një telegram 

presidentit të Francës, z. 

François Mitterand, ku i 

kërkoi që gjatë takimit të tij 

të parashikuar për ditët në 

vijim me Millosheviçin, të 

ngrihet çështja e Kosovës 

dhe respekti i të drejtave 

legjitime të shqiptarëve. 

Mesazhi i Mbretit drejtuar 

popullit shqiptar me rastin 

e 28.11.1991 kishte në 

thelb shpresën, nevojën për 

qëndresë; lirinë dhe 

demokracinë, dhe çështjen 

e trojeve etnike shqiptare 

nën Jugosllavinë artificiale. 

Më 29.04.1992, Mbreti Leka 

i dërgoi një telegram Sekretarit 

të Përgjithshëm të 

OKB-së, z. Butros Butros 

Galli, ku protestoi kundër 

krijimit të planifikuar të një 

Jugosllavie të re, që nuk do 

të merrte parasysh aspiratat 

legjitime të popullit shqiptar. 

Këtë qëndrim dhe të 

njëjtën protestë ia kishte 

shprehur edhe Sekretarit të 

Përgjithshëm të Konferences 

Islamike në telegramin e 

tij, drejtuar më 12.04.1992. 

Më 08.09.1992, Mbreti Leka 

i dërgoi një letër zyrtare Archipeshkut 

Vasolomeos I, 

Patriarkat i Stambollit, ku 

protestoi kundër emërimit 

të një Peshkopi të huaj për 

kishën ortodokse shqiptare, 

pasi kjo gjë ishte një përpjekje 

për të sabotuar 

Kishën Autoqefale 

Ortodokse Shqiptare. Në 

fillim të viteve ‘90, Mbreti 

Leka ishte po ashtu mjaft 

aktiv në politikën shqiptare. 

Pavarësisht se kur u kthye 

në Tiranë për herë të parë, 

më 21.11.1993, qeveria e 

atëhershme nuk e lejoi të 

qëndrojë më shumë se 24 

orë duke përdorë një pretekst 

banal dhe të pabazë 

por, Mbreti Leka nuk rreshti 

së vepruari. Konstrukti i 

tij ishte i tillë saqë çdo 

vështirësi i jepte force dhe 

kurajo për të vazhduar përpjekjet 

e tij, se e dinte që 

ishin përpjekje të drejta dhe 

në interes të popullit dhe 

kombit të tij. Në vitin 1994, 

Mbreti Leka organizoi 

takime të shpeshta në 

Londër, Paris, Aman dhe Johanesburg 

me politikanë 

shqiptarë dhe personalitete 

të rëndësishme të jetës politike 

dhe shoqërore shqiptare. 

Kur filloi greva e 

përgjithshme në Shqipëri, 

krerët e disa institucioneve 

të vendit u detyruan të 

kërcënojnë, se Shqipëria 

qeveriset nga Tirana dhe jo 

nga Johanesburgu. Më 

14.04.1994, Mbreti Leka i 

dërgoi një telegram kryeministrit 

grek, z. Andreas Papandreu 

dhe Sekretarit të 

Përgjithshëm të OKB-së, z. 

Butros Butros Galli, ku 

shprehu protestat më të forta 

kundër shkeljes të tokave 

shqiptare nga trupat ushtarake 

greke. Në mesazhin e 

tij drejtuar popullit shqiptar 

me rastin e 28.11.1994, 

Mbreti Leka i kërkoi popullit 

që të “njohë mirë miqtë 

dhe armiqtë, aleatët natyralë 

dhe ata interesaxhinj, si dhe 

neokomunistët kameleonë”. 

Mesazhet e Mbretit 

bëheshin nga viti në vit 

edhe më politike, por gjithmonë 

çështja kombëtare, 

bashkimi i popullit dhe Shqipëria 

Etnike ishin në thelb 

të mendimit të tij. 

Në vitin 1997, Mbreti u 

rikthye në Shqipëri, ku situata 

ishte në prag të një 

lufte civile. Me të mbërritur 

në Rinas, mesazhi i tij për 

popullin ishte: “Paqe, Bashkim, 

Vëllazërim”. Një referendum 

u zhvillua më 

29.06.1997 për formën e 

regjimit. Sipas të gjitha rezultateve 

paraprake, Monarkia 

fitoi, por rezultati u 

manipulua. Mbreti u largua 

nga Shqipëria më 12.04.1997 

dhe një vit më vonë, u nënshkrua 

një marrëveshje me 

të gjitha forcat politike të 

djathta, duke përfshirë edhe 

Partinë Demokratike, ku u 

denoncua manipulimi i referendumit 

dhe u shpreh 

angazhimi për organizimin 

në të ardhmen i një referendumi 

të ri për formën e 

regjimit. Më 10.03.1998, 

Mbreti Leka i dërgoi një telegram 

Sekretarit të Përgjithshëm 

të OKB-së, z. Kofi 

Anan, ku: Deklaron se sit- 

uata në Kosovë është kritike. 

Siguron se deklarata e 

Fatos Nanos në Kretë, i cili 

ishte shprehur se Kosova 

duhet të ngelet një provincë 

serbe, kishte shkaktuar 

shumë frustracion në Kosovë. 

Njofton se OKB-ja duhet 

të krijonte shpresat për 

bashkimin e Shqipërisë Etnike 

në të ardhmen, kështu 

që kriza në Kosovë të zbehej 

para se të kthehet në 

luftë. Proteston kundër okupimit 

të Kosovës nga më 

shumë se 100.000 trupa serbe. 

Me 11.06.1998, Mbreti 

Leka u dërgoi një Memorandum 

të ri për Kosovën të 

gjitha kancelarive perëndimore, 

ku kërkoi që armëpushimi 

t’i imponohet Beogradit, 

ku deklaroi se statusi 

i autonomisë për Kosovën 

nuk mund të jetë më në axhendën 

e bisedimeve dhe që 

e drejta e vetëvendosjes për 

popullin shqiptar të Kosovës 

të vihet në veprim. Më 


dërgoi një letër private presidentit 

turk, z. Sulejman 

Demirel, ku i propozoi një 

nismë ballkanike për Kosovën, 

nën kuadrin e së cilës 

Turqia duhet të luante një 

rol të rëndësishëm. Më 


dërgoi një letër private autorit 

të kësaj kumtese, 

lidhur me kontaktet me komandën 

e rezistencës tonë 

në Kosovë. Mesazhi i 

Mbretit drejtuar popullit 

shqiptar me rastin e ditës së 

Pavarësisë, më 28.11.1998, 

u përqëndrua rreth qeverisjes 

së Shqipërisë dhe situatës 

në Kosovë. Mbreti 

apeloi përsëri popullin sh- 

qiptar për t’u bashkuar “për 

fatet e kombit dhe 

shpëtimin e tij drejt një Shqipnie 

Etnike”. Në mëngjesin 

e datës 05.02.1999, 

qeveria e Afrikës së Jugut 

informoi Mbretin Leka se 

prej asaj dite nuk gëzonte 

më mbrojten diplomatike në 

atë vend. Pas këtij njoftimi, 

pak minuta më vonë, Mbreti 

Leka u arrestua nën pretekstin 

e mbajtes të armatimeve 

në rezidencen 

mbretërore. Siç u vërtetua 

më vonë, disa qarqe armike 

të kombit shqiptar kishin 

ndërhyrë te qeveria e Afrikës 

së Jugut për ta bllokuar 

Mbretin Leka atje. Kështu, 

ai nuk do të mund të merrte 

pjesë as në ceremoninë 

e varrimit të mikut tij të 

vjetër, Mbretit Hysein të Jordanise 

me dt. 07.02.1999 

dhe as në punimet e Konferencës 

së Rambujesë që 

hapi punimet të nesërmen 

e arrestimit të Mbretit. 

Natyrisht, prezenca e 

Mbretit Leka në Jordani dhe 

Rambuje do t’i kishte dhënë 

mundësinë atij që të bënte 

lobingun e nevojshëm dhe 

të siguronte përkrahjen e 

duhur për realizimin e aspiratës 

së popullit shqiptar, 

për një bashkim nën një Shqipëri 

Etnike. Pas ndërhyrjes 

energjike të disa kryetarëve 

shtetesh, si Presidenti 

Francez Jacques Chirac, të 

gjitha akuzat e qeverisë së 

Afrikës së Jugut ranë më 

29.11.1999. Më 18.03.1999, 

nëpërmjet një komunikate 

të Oborrit Mbretëror Shqiptar, 

Mbreti u shpreh se 

“mbështet aspiratat legjitime 

të popullit të Kosovës 

në bisedimet e Rambujesë, 

por paralajmëroi se janë disa 

pika të rrezikshme për kombin 

shqiptar në atë marrëveshje, 

që u lënë vend interpretimeve 

të ndryshme”. 

Në atë komunikatë, thuhej 

se “Shqipëri Etnike” nuk do 

të thotë “deklarim lufte”. 

Më 17.05.1999, Mbreti i dërgoi 

një letër private Sekretarit 

të Përgjthshëm të Natos, 

z. Javier Solana, ku denoncoi 

spastrimin etnik në 

Kosovë dhe u shpreh se e 

drejta e vetëvendosjes është 

e vetmja zgjidhje. Në një 

intervistë botuar në gazetën 

franceze “Le Monde”, Mbreti 

deklaroi se problemi i 

Kosovës ka vetëm një 

zgjidhje dhe që është “Bashkimi 

i Kosovës me Shqipërinë”. 

Pas arrestimit të 

Mbretit në Afrikë të Jugut, 

në shkurt 1999, qëndrimi i 

tij atje ishte bërë i pamundur, 

ndaj duhej gjetur një 

vend mik, ku të qëndronte 

deri në kthimin përfundimtar 

në atdhe. Me anë të 

një letre private dërguar autorit 

të kësaj kumtese, më 

09.04.2001, Mbreti Leka foli 

lidhur me rivendosjen në 

Kosovë, sipas propozimit të 

disa miqve nga Kosova. Në 

vitin 2002, më 27 qershor, 

sipas një ftese të Parlamentit 

shqiptar, Mbreti Leka u 

kthye përfundimisht në Shqipëri, 

bashkë me anëtarët 

e tjerë të Familjes 

Mbretërore. 

****** 

Që nga momenti kur u 

betua, Mbreti Leka i qëndroi 

besnik fjalës së tij për të 

bërë çdo sacrificë për popullin 

e kombin, për lirinë e 


FORUM 

demokracinë, për bashkimin 

e krijimin e Shqipërisë 

Etnike. Ai nuk kurseu 

asgje për çështjen tonë 

kombëtare dhe sidomos për 

të realizuar pavarësinë e 

Kosovës, që e konsideronte 

si hap të parë drejt bashkimit 

nën një Shqipëri Etnike. 

Mbreti Leka udhëtoi 

pa rreshtur nëpër botë 

gjatë gjithë jetës së tij, në 

kërkim të mbështetjes për 

kauzën tonë kombëtare. 

Kishte miq të ngushtë në 

mesin e kryetarëve të shteteve 

dhe pushtetarëve në 

botën arabe, në BE, në 

SHBA, etj, dhe i vuri të 

gjithë ata në dispozicion të 

interesave të popullit dhe 

kombit shqiptar. Dha me 

dhjetra intervista në vit në 

mediat e shkruara dhe 

vizive në mbarë botën për 

të ndërgjegjësuar opinionin 

publik ndërkombëtar për 

vuajtjet e popullit shqiptar. 

Kishtë një vizion të qëndrueshëm 

dhe të palëkundur 

përsa i përket të 

ardhmes së popullit dhe 

kombit shqiptar. Ai diti t’i 

japë një sens jetës së tij, 

duke e konsideruar vetveten 

si një “ushtar të atdheut”. 

Ashtu jetoi, pa e 

shijuar plotësisht realizimin 

e vullnetit të popullit, 

por të paktën pati meritën 

që la një model reference 

për popullin shqiptar, 

për patriotizmin, nacionalizmin 

dhe atdhedashurinë. 

***** 

Më lejoni të falenderoj 

Qeverinë e Republikës së 

Kosovës, veçanërisht ministrin 

e Diasporës, z. Ibrahim 

Makolli, për organizimin e 

kësaj konference dhe sidomos 

për ftesën që na bëri për 

të mbajtur këtë kumtese, 

për rolin dhe kontributin e 

Mbretit Leka në mërgim për 

lirinë e popullit shqiptar 

dhe çështjen kombëtare. 

Është hera e parë që jepen 

kaq shumë informacione 

mbi përpjekjet e Mbretit 

Leka dhe gëzimi im shtohet, 

kur kjo gjë u realizua pikërisht 

në Kosovën e lirë dhe 

të pavarur që Mbreti Leka e 

kishte kaq shumë përzemër 

dhe qe e konsideronte si 

pjesë e pandarë të trojeve 

etnike shqiptare. 

Ju falemnderit, 

Sulejman Gjana, MR 

Zv-Kryetar i PLL 

FUND 


REKLAMA 


CMYK

KONTRAPUNKT - Gazeta 55

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?