W bazie Ghazni żołnierze GROM o anonimowość ... - Polska Zbrojna
W bazie Ghazni żołnierze GROM o anonimowość ... - Polska Zbrojna
W bazie Ghazni żołnierze GROM o anonimowość ... - Polska Zbrojna
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
fali. Węgrzy („jakoż jest to naród na trudy<br />
wojenne niesłychanie wytrzymały”) zaczęli<br />
przeć naprzód, ku zamkowi, kopiąc rowy. Za<br />
Węgrami posuwali się oczekujący na szturm<br />
Polacy; dalej piechota litewska i węgierska zaciągnięta<br />
przez hetmana wielkiego koronnego<br />
Jana Zamoyskiego. Wszyscy czekali na efekt<br />
poczynań artylerii Bekiesza, która zaczęła teraz<br />
bić bombami zapalającymi w drewniane<br />
bale otaczające zamek.<br />
Kule zapalające przeszywały jednak drewniane<br />
fortyfikacje na wylot, a jeśli już w nich<br />
utkwiły, to gasił je lejący nadal deszcz. Płyciutka<br />
dotąd Połota wezbrała tak, że nawet jazda<br />
nie odważyła się w nią wjechać. Do umocnień<br />
zamko wych prowadził most wybudowany<br />
wcześniej przez Węgrów. Bekiesz usiłował<br />
zdublować go, kładąc nowy pomost na zatopionych<br />
łódkach rybackich. Celne strzały<br />
puszkarzy połockich rozniosły jednak tę przeprawę<br />
w drzazgi. Zawzięty Węgier, cierpiący<br />
na reumatyzm i przewlekły nieżyt żołądka, jął<br />
namawiać żołnierzy, by podeszli z pochodniami<br />
pod umocnienia Połocka i je podpalili.<br />
Obiecywał wielkie nagrody, więc posłuchali,<br />
„Polacy i Litwini wytrwale lecieli tam, jeden<br />
za drugim”. Natrafili jednak na nową broń połocczan:<br />
wielkie bale spuszczane ze wzgórza,<br />
które miażdżyły i gniotły śmiałków. Reszty<br />
dopełnił deszcz.<br />
Coraz większe kłopoty<br />
Sytuacja zaczęła się robić dla króla krytyczna.<br />
„Ziemia bowiem tłusta i sama przez się<br />
wilgotna, tak dalece przesiąkła wszędzie wodą,<br />
że nawet pod skórzanymi dachami w namiotach<br />
pierwszych panów nie było gdzie stanąć”.<br />
Na dodatek nieda leko, koło Sokoła, stanęła<br />
rosyjska armia Borysa Szeina i Fiodora<br />
Szeremietiewa. Odbiła ona zamek Krasne,<br />
a następnie spaliła go i zrównała z ziemią. Zaczęły<br />
się pierwsze kłopoty z żywnością. Nie<br />
powiodła się też próba wydania przez<br />
Krzysztofa Radziwiłła i kasztelana mińskiego<br />
Jana Hlebowicza walnej bitwy rosyjskiej<br />
armii, gdyż zniknęła ona za murami Sokoła.<br />
Ceny żywności i paszy pod Połockiem<br />
gwałtownie podskoczyły: Węgrzy, Niemcy<br />
i co odporniejsi Polacy, aby przetrwać, byli<br />
niekiedy wręcz zmuszeni jeść wydobyte<br />
z błota końskie ścierwa. Niemcy zaczęli cierpieć<br />
na krwawą biegunkę, zwaną podówczas<br />
czerwonką. Piechota polska i węgierska jakoś<br />
się trzymały. „Wżdy im to nic nie wadziło,<br />
przed się zdrowi i czerstwi byli”, chwalił się<br />
polski kronikarz.<br />
Król postanowił zwołać naradę. Wprawdzie<br />
od dawna namawiano go, by ruszył do generalnego<br />
szturmu, ale Batory nie chciał się na<br />
to zgodzić. Zachęcił Węgrów, by powtórnie<br />
spróbowali podpalić nieszczęsny „parkan”.<br />
62 POLSKA ZBROJNA NR 4 | 22 StycZNiA 2012<br />
wojny polskie na wschodzie połock odbity<br />
Wojska moskiewskie<br />
w szyku bojowym na<br />
rycinie z XVI wieku<br />
Węgrzy zabili<br />
mediatorów,<br />
bo wiedzieli,<br />
że jeśli załoga<br />
podda miasto,<br />
nie będzie<br />
olbrzymich<br />
łupów.<br />
„Żołnierstwo z wielkim zapałem<br />
drapie się znów ku zamkowi, niosąc<br />
łuczy wo i inne palne materiały”, jak<br />
opisał Heidenstein. 29 sierpnia,<br />
w dniu szturmu, deszcz ustał,<br />
a „słońce wesoło jasne promieniami<br />
długo pożądanymi świat oświeciło”,<br />
stwierdził zaś później Maciej<br />
Stryjowski. Pożar wzniecony przez<br />
„kotlarczyka ze Lwowa, którego potem<br />
Połotyńskim nazwano”, objął<br />
część drewnianych umocnień. Król<br />
w uznaniu zasług nobilitował dzielnego<br />
czeladnika. Do herbu dopuścił<br />
też drukarza Łapkę, noszącego odtąd<br />
nazwisko Łapczyński.<br />
Aby bronić się przed Szeinem,<br />
Batory wyprowadził z obozu całe<br />
wojsko i ustawił jak do bitwy od strony<br />
Sokoła. Zareagowało na to dziesięciu<br />
zbiegów, którzy zeskoczywszy<br />
z murów, obwieścili, że załoga Połocka<br />
chce pertraktować. Bekiesz nakazał<br />
ich zaprowadzić do króla. Węgrzy,<br />
którzy ich prowadzili, nie zastanawiali<br />
się długo: jeśli załoga podda<br />
miasto, nie będzie olbrzymich łupów.<br />
Zabili jeńców po drodze. Rozlana<br />
krew niewinnych połocczan rozwiała<br />
jednocześnie nadzieje na zawarcie<br />
pokoju bez dalszej walki.<br />
węgrzy<br />
pną się w górę<br />
Zaczynało się ściemniać, prowadzenie<br />
szturmu przy blasku pożaru<br />
stało się zbyt niebez pieczne, więc<br />
król chciał wracać do obozu. Kilkudziesięciu<br />
Węgrów zaczęło wtedy<br />
znów piąć się w górę. Przebiegli<br />
przez utworzoną niedawno ścianę<br />
dymu i ognia. „Na wpół popaleni”<br />
wdarli się na zamek. Tutaj jednak natrafili<br />
na wykopany naprędce przez<br />
Rosjan rów z wodą, a za nim wał, zza<br />
którego ziały ogniem hakownice i arkebuzy.<br />
Węgrzy, mający na karku<br />
Moskali, zaczęli się wycofywać. Dopiero<br />
wyborowy 200-osobowy pododdział<br />
piechoty Zamoyskiego, stojący<br />
na straży przy węgierskim moście,<br />
zatrzymał rozpędzonych obrońców<br />
Połocka.<br />
Noc z 29 na 30 sierpnia była bardzo<br />
niespokojna. Żałowano, że po<br />
wznieceniu pożaru nie przystąpiono<br />
do ostatecznego szturmu. „Wybuchły<br />
nawet ostre kłótnie między woj-
Change language