Kodeks spó∏ek handlowych - Gandalf

Kodeks 

spó∏ek 

handlowych 

Komentarz 

Tytu∏ III. Spółki kapitałowe 

Dział I. Spółka z ograniczonà 

odpowiedzialnoÊcià 

tom 2 

pod redakcjà 

Tomasza Siemiàtkowskiego 

i Rados∏awa Potrzeszcza 

Wydanie 1 

Wielkie Komentarze

Kodeks 

spó∏ek 

handlowych 

Komentarz 

Tytu∏ III. Spółki kapitałowe 

Dział I. Spółka z ograniczonà 

odpowiedzialnoÊcià 

tom 2 

Jerzy Paweł Naworski • Radosław Potrzeszcz • Józef Rodziewicz 

Tomasz Siemiątkowski • Krzysztof Strzelczyk 

pod redakcjà 

Tomasza Siemiàtkowskiego i Rados∏awa Potrzeszcza 

adwokatów z kancelarii: 

GŁUCHOWSKI RODZIEWICZ SIEMIÑTKOWSKI ZWARA I PARTNERZY 

Wydanie 1 

Stan prawny na 1 lutego 2011 roku 

Wielkie Komentarze

Poszczególne części Komentarza (tom II) napisali: 

Jerzy Paweł Naworski: art. 201–211, 270–290 

Radosław Potrzeszcz: art. 151–170 

Józef Rodziewicz: art. 266–269 

Krzysztof Strzelczyk: art. 212–254, 291–300 

Tomasz Siemiątkowski, Radosław Potrzeszcz: art. 171–200, 255–265 

Redaktor prowadzący: Małgorzata Stańczak 

Opracowanie redakcyjne: Katarzyna Bojarska, Joanna Pastuszka, 

Małgorzata Stańczak, Joanna Tchorek 

Opracowanie techniczne: Agnieszka Szeszko 

Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski 

© Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o. 2011 

Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o. & Tomasz Siemiątkowski, Radosław Potrzeszcz, 

Jerzy P. Naworski, Józef Rodziewicz, Krzysztof Strzelczyk 

Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana 

ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, 

kopiujących, nagrywających i innych – bez pisemnej zgody Autorów i wydawcy. 

ISBN 978-83-7620-730-8 

LexisNexis Polska Sp. z o.o. 

Ochota Offi ce Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02-222 Warszawa 

tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68 

Infolinia: 22 572 99 99 

Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92 

www.LexisNexis.pl, e -mail: biuro@LexisNexis.pl 

Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony www.LexisNexis.pl

Spis treści 

Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 

Słowo wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 

O Autorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 

KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH 

ustawa z dnia 15 września 2000 r. 

(Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) 

Tytuł III. Spółki kapitałowe (art. 151–490) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 

DZIAŁ I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 151–300) . . . . . . . . . . . . 19 

Rozdział 1. Powstanie spółki (art. 151–173) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 

Rozdział 2. Prawa i obowiązki wspólników (art. 174–200) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 

Rozdział 3. Organy spółki (art. 201–254) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 

Oddział 1. Zarząd (art. 201–211) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 

Oddział 2. Nadzór (art. 212–226) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372 

Oddział 3. Zgromadzenie wspólników (art. 227–254) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416 

Rozdział 4. Zmiana umowy spółki (art. 255–265) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512 

Rozdział 5. Wyłączenie wspólnika (art. 266–269) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558 

Rozdział 6. Rozwiązanie i likwidacja spółki (art. 270–290) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573 

Rozdział 7. Odpowiedzialność cywilnoprawna (art. 291–300) . . . . . . . . . . . . . . . 670 

Skorowidz przedmiotowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 743 

5

Wykaz skrótów 

Akty prawne 

I dyrektywa – dyrektywa 2009/101/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 września 

2009 r. w sprawie gwarancji, jakie są wymagane w państwach członkowskich 

od spółek w rozumieniu art. 48 akapit drugi Traktatu, w celu uzyskania 

ich równowartości, dla zapewnienia ochrony interesów zarówno 

wspólników, jak i osób trzecich (Dz.Urz. UE 2009 L 258/11) 

k.c. – ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) 

k.h. – rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 czerwca 1934 r. – Kodeks 

handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) – nieobowiązujące 

k.k. – ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) 

Konstytucja – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, 

poz. 483 ze sprost. i zm.) 

k.p. – ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. 

Nr 21, poz. 94 ze zm.) 

k.p.a. – ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego 

(tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) 

k.p.c. – ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 

Nr 43, poz. 296 ze zm.) 

k.r.o. – ustawa z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, 

poz. 59 ze zm.) 

k.s.h. – ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, 

poz. 1037 ze zm.) 

k.z. – rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 października 1933 r. – 

Kodeks zobowiązań (Dz.U. Nr 82, poz. 598 ze zm.) – uchylone 

nowelizacja 

– ustawa z 13 czerwca 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlo- 

z 13 czerwca 2008 r. wych (Dz.U. Nr 118, poz. 747) 

nowelizacja 

z 4 września 2008 r. 

nowelizacja 

z 23 października 2008 r. 

nowelizacja 

z 5 grudnia 2008 r. 

– ustawa z 4 września 2008 r. o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach 

wprowadzania instrumentów fi nansowych dla zorganizowanego 

systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz o zmianie innych ustaw 

(Dz.U. Nr 231, poz. 1547) 

– ustawa z 23 października 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych 

(Dz.U. Nr 217, poz. 1381) 

– ustawa z 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych 

oraz ustawy o obrocie instrumentami fi nansowymi (Dz.U. z 2009 r. Nr 13, 

poz. 69) 

ord.pod. – ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. 

z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) 

p.d.g. – ustawa z 19 listopada 1999 r. – Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. 

Nr 101, poz. 1178 ze zm.) – nieobowiązująca 

7

Wykaz skrótów 

p.p.o.p.w. – ustawa z 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi 

(tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 111, poz. 937 ze zm.) – nieobowiązująca 

pr.bank. – ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. 

Nr 72, poz. 665 ze zm.) 

pr.not. – ustawa z 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. 

Nr 189, poz. 1158 ze zm.) 

pr.up.n. – ustawa z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. 

Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1361 ze zm.) 

przep. wprow. k.c. – ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Przepisy wprowadzające kodeks cywilny 

(Dz.U. Nr 16, poz. 94 ze zm.) 

ustawa o VAT – ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, 

poz. 535 ze zm.) 

u.ob. – ustawa z 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. 

Nr 120, poz. 1300 ze zm.) 

ustawa o KRS – ustawa z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. 


u.k.p. – ustawa z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jedn. 


u.o.i.f. – ustawa z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami fi nansowymi (Dz.U. 

Nr 183, poz. 1538 ze zm.) 

u.o.p. – ustawa z 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania 

instrumentów fi nansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach 

publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 185, poz. 1439 ze zm.) 

u.p.d.o.f. – ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fi zycznych (tekst 

jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) 

u.p.d.o.p. – ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych 

(tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) 

u.rach. – ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. 

Nr 152, poz. 1223 ze zm.) 

u.s.d.g. – ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. 


Czasopisma 

Biul.SN – „Biuletyn Sądu Najwyższego” 

Mon.Pod. – „Monitor Podatkowy” 

MoP – „Monitor Prawniczy” 

OG – „Orzecznictwo Gospodarcze” 

OSA – Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych 

OSNAPiUS – Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń 

Społecznych (od 1995 r.) 

OSNC – Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna (od 1995 r.) 

OSNCP – Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna oraz Izba Administracyjna, 

Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od 1963 r. do 1994 r.) 

OSP – Orzecznictwo Sądów Polskich 

PPH – „Przegląd Prawa Handlowego” 

PPW – „Prawo Papierów Wartościowych” 

Pr.Gosp. – „Prawo Gospodarcze” 

Pr.Spółek – „Prawo Spółek” 

PUG – „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 

RPEiS – „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 

Uwaga: Powołane w książce artykuły bez bliższego oznaczenia są artykułami Kodeksu spółek handlowych. 

8

Słowo wstępne 

Oddawany do rąk Czytelników komentarz do Kodeksu spółek handlowych stanowi 

istotnie wzbogaconą kontynuację trzytomowego komentarza wydawnictwa 

LexisNexis po blisko dziesięciu latach od pierwszego opublikowania. Ze względu 

na pełny zakres dzieła (komentarz do wszystkich przepisów Kodeksu spółek handlowych), 

a także jego obszerność wydawnictwo zdecydowało się wydać je w serii 

„Wielkie Komentarze”. 

Niniejsze, czterotomowe opracowanie stanowi komentarz do Kodeksu spółek 

handlowych. Kodeks ten na przestrzeni dziesięciu lat od jego uchwalenia doczekał 

się wielu zmian, spotkał się z żywym zainteresowaniem doktryny i judykatury 

oraz intensywnym wykorzystywaniem w praktyce. Wszystko to, a także dobre 

przyjęcie pierwszego wydania komentarza, uzasadniało potrzebę przygotowania 

jego nowej wersji, uwzględniającej wspomniane okoliczności. To one właśnie zadecydowały, 

że jakkolwiek komentarz nawiązuje zasadniczo do wersji pierwotnej, 

to jest rozbudowanym, zaktualizowanym, a miejscami znacznie zmienionym 

opracowaniem. 

Tom 2 obejmuje komentarz do przepisów tytułu III „Spółki kapitałowe” działu I 

„Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” Kodeksu spółek handlowych w brzmieniu 

aktualnym na dzień 1 lutego 2011 roku. 

Redaktorzy naukowi 

prof. nadzw. dr hab. Tomasz Siemiątkowski 

adw. Radosław Potrzeszcz 

9

O Autorach 

Redaktor naukowy Tomasz Siemiątkowski (prof. nadzw. dr hab., adwokat) – w 1994 r. 

ukończył (summa cum laude) Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, 

od 1999 r. jest adwokatem Izby Adwokackiej w Warszawie. Doktor nauk ekonomicznych, 

doktor habilitowany nauk prawnych, profesor nadzwyczajny Szkoły Głównej 

Handlowej w Warszawie oraz Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, 

gdzie wykłada na Wydziale Prawa i Administracji. Kierownik Zakładu Prawa 

Handlowego w Katedrze Prawa Gospodarczego SGH. Wykłada również zagadnienia 

prawne corporate governance (w ujęciu prawa polskiego i amerykańskiego) w Programie 

MBA prowadzonym łącznie przez SGH i University of Minnesota (w roku 2007 otrzymał 

wyróżnienie WEMBA Outstanding Instructor First Prize, a w latach 2008 i 2010 wyróżnienie 

WEMBA Outstanding Instructor Second Prize). Stworzył w SGH Podyplomowe Studia: 

Akademia Europejskiego i Polskiego Prawa Spółek (2001) przekształcone następnie 

w Akademię Spółek (2008), którymi kieruje od początku ich istnienia. 

Przebywał w renomowanych zagranicznych ośrodkach naukowych: University of Minnesota, 

Carlson School of Management (visiting professor, 1999), University of California 

– Berkeley, Boalt Hall School of Law (visiting scholar – stypendysta Fundacji na Rzecz 

Nauki Polskiej, 2002–2003) oraz Max -Planck -Institut für Ausländisches und Internationales 

Privatrecht w Hamburgu (visiting fellow – stypendysta MPI, 2004). W ramach 

pracy naukowej prowadzonej za granicą odbył studia w zakresie amerykańskiego corporate 

governance u prof. R. Buxbauma (Boalt Hall School of Law, UC Berkeley) i porównawczego 

corporate governance u prof. K.J. Hopta (MPI, Hamburg). Otrzymał także stypendium 

Fundacji Kościuszkowskiej (Kosciuszko Foundation Fellowship) do University 

of California w Berkeley (2004). 

Kompetencje w praktyce adwokackiej – prowadzonej od 2009 r. w Kancelarii Głuchowski 

Rodziewicz Siemiątkowski Zwara i Partnerzy, a wcześniej w Kancelarii Adwokackiej 

dra Tomasza Siemiątkowskiego, dwóch amerykańskich kancelariach prawniczych oraz 

Kancelarii dr hab. T. Siemiątkowski, Adwokaci i Doradcy – koncentrują się w obszarach 

fuzji, przejęć i restrukturyzacji, prawa rynku kapitałowego, arbitrażu, prawa korporacyjnego 

oraz prawa farmaceutycznego. Uczestniczył m.in. w przygotowaniu prospektu 

emisyjnego pierwszej spółki utworzonej na prawie obcym, której akcje zostały dopusz- 

11

O Autorach 

czone do obrotu publicznego w Polsce (2001 r.), a w 2010 r. współtworzył koncepcję 

precedensowej operacji wypłaty dywidendy w akcjach „gratisowych” przez spółkę notowaną 

na GPW w Warszawie. Ponadto reprezentował w postępowaniu przed Trybunałem 

Konstytucyjnym Polską Konfederację Pracodawców Prywatnych „Lewiatan” w sprawie 

wprowadzenia obowiązku stosowania marż urzędowych oraz zasad stosowania cen 

w obrocie lekami importowanymi, jak również Ministra Zdrowia przed Naczelnym 

Sądem Administracyjnym w sprawie produktu leczniczego Maxigra – generycznego 

odpowiednika produktu leczniczego Viagra, uzyskując korzystne dla swych klientów 

orzeczenia. Pełnił funkcję członka Rady Nadzorczej PKO BP SA oraz Przewodniczącego 

Komitetu Audytu tej Rady. 

Był współautorem projektu ustawy nowelizującej Kodeks spółek handlowych oraz 

członkiem zespołu ekspertów pracującego pod kierownictwem prof. S. Sołtysińskiego 

(2001–2003). W latach 2003–2005 był członkiem zespołu problemowego, powołanego 

przez Przewodniczącego Komisji Kodyfi kacyjnej Prawa Cywilnego, który przygotował 

projekt ustawy wprowadzającej do polskiego systemu prawnego spółkę europejską 

(w zespole tym był odpowiedzialny za opracowanie regulacji monistycznego systemu 

ładu korporacyjnego), a następnie uczestniczył jako ekspert rządu w pracach parlamentarnych 

nad tym projektem. W grudniu 2009 r. został powołany przez Przewodniczącego 

Komisji Kodyfi kacyjnej Prawa Cywilnego w skład kierowanego przez prof. S. Sołtysińskiego 

stałego zespołu problemowego Komisji Kodyfi kacyjnej Prawa Cywilnego 

ds. nowelizacji Kodeksu spółek handlowych (współautor tzw. projektu modernizacji 

spółki z o.o. oraz projektu implementacji dyrektywy 2009/109/WE dotyczącej sprawozdawczości 

i dokumentacji w przypadku połączeń i podziałów spółek). Od 2011 r. członek 

Komisji Legislacyjnej Naczelnej Rady Adwokackiej (przewodniczący zespołu prawa 

gospodarczego i handlowego tej komisji). 

Arbiter Sądu Arbitrażowego przy PKPP „Lewiatan” i Sądu Polubownego przy KNF oraz 

Przewodniczący Grupy Ekspertów ds. opracowania projektu Kodeksu Dobrych Praktyk 

Stałych Sądów Arbitrażowych w Polsce. Członek American Law & Economics Association, 

członek -założyciel Polskiego Stowarzyszenia Ekonomicznej Analizy Prawa 

(Law & Economics), członek zarządu Polskiego Stowarzyszenia Sądownictwa Polubownego 

oraz Polskiego Towarzystwa Prawa Sportowego. 

Jest autorem dwóch monografi i: Prokura w spółkach prawa handlowego oraz Odpowiedzialność 

cywilnoprawna w spółkach kapitałowych, współautorem i współredaktorem 

trzech tomów komentarza do Kodeksu spółek handlowych opublikowanego w LexisNexis 

– Spółki osobowe (2001), Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (2001), Spółka akcyjna 

(2003), współautorem w Systemie Prawa Prywatnego t. 16 Prawo spółek osobowych 

pod red. A. Szajkowskiego oraz t. 17 Prawo spółek kapitałowych pod red. S. Sołtysińskiego, 

autorem bądź współautorem kilkudziesięciu artykułów z zakresu prawa cywilnego 

i handlowego, opublikowanych m.in. w „Palestrze”, „Przeglądzie Prawa Handlowego”, 

„Przeglądzie Sądowym” oraz „Przeglądzie Ustawodawstwa Gospodarczego”. Przewodniczący 

Rady Redakcyjnej kwartalnika „Przegląd Corporate Governance” oraz członek 

Rady Programowej kwartalnika „ADR. Arbitraż i Mediacja”. 

12

O Autorach 

Redaktor naukowy Radosław Potrzeszcz (adwokat) – uzyskał stopień magistra nauk 

prawnych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego w 1996 r., 

przygotowując pracę magisterską z prawa spółek na seminarium prof. dr. hab. J. Frąckowiaka. 

W latach 1996–1998 odbył aplikację sądową, a w latach 2001–2004 aplikację 

adwokacką i od 2005 r. pozostaje adwokatem Izby Adwokackiej we Wrocławiu. Od 

2001 r. na stałe współpracuje z Zakładem Prawa Handlowego Szkoły Głównej Handlowej 

w Warszawie, w której wykłada prawo spółek. Współtworzył w SGH Podyplomowe 

Studia: Akademia Polskiego i Europejskiego Prawa Spółek (2001) przekształcone 

następnie w Akademię Spółek (2008), na których prowadzi wykłady od początku 

ich istnienia. Wykładał również w Centralnym Ośrodku Szkolenia Zawodowego Stowarzyszenia 

Księgowych w Polsce, a także prowadził zajęcia dla studentów Wydziału 

Prawa i Administracji UWr. z zakresu prawa cywilnego i prawa handlowego. Ponadto 

wykłada na Podyplomowych Studiach Ubezpieczeń Gospodarczych na Uniwersytecie 

Wrocławskim oraz prowadzi zajęcia z prawa spółek dla aplikantów Izby Adwokackiej 

w Warszawie. 

Kompetencje w praktyce adwokackiej prowadzonej od 2010 r. w charakterze Senior 

Partnera w Kancelarii Głuchowski Rodziewicz Siemiątkowski Zwara i Partnerzy, 

a wcześniej w Kancelarii Adwokackiej adwokata Radosława Potrzeszcza, koncentrują 

się w obszarach fuzji, przejęć i restrukturyzacji, rynku kapitałowego, prawa korporacyjnego 

i prawa procesowego (m.in. w 2010 r. współtworzył koncepcję precedensowej 

operacji wypłaty dywidendy w akcjach „gratisowych” przez spółkę notowaną 

na GPW w Warszawie). W 2009 r. był członkiem Rady Nadzorczej TVP SA, a obecnie 

(od 2009 r.) jest członkiem Rady Nadzorczej Polskiego Radia SA. Od 2004 r. arbiter 

w Sądzie Polubownym przy Rzeczniku Ubezpieczonych. Członek American Law 

& Economics Association. 

Był współautorem projektu ustawy nowelizującej Kodeks spółek handlowych, a także 

obszernego uzasadnienia do tego projektu (2001–2002), stając się następnie członkiem 

zespołu ekspertów pracującego pod kierownictwem prof. S. Sołtysińskiego, 

a w 2003 r. został powołany przez Ministra Sprawiedliwości jako ekspert do prac 

nad projektem ustawy nowelizującej Kodeks spółek handlowych w podkomisji nadzwyczajnej 

do rozpatrzenia tego projektu, a także w Komisji Nadzwyczajnej ds. zmian 

w kodyfi kacjach. W kolejnej kadencji Sejmu opiniował szereg projektów legislacyjnych 

na zlecenie Biura Analiz Sejmowych, a w 2010 r. był konsultantem projektu tzw. modernizacji 

spółki z o.o., członkiem stałego zespołu problemowego Komisji Kodyfi kacyjnej 

Prawa Cywilnego ds. nowelizacji Kodeksu spółek handlowych kierowanego przez 

prof. S. Sołtysińskiego. Od 2011 r. członek zespołu prawa gospodarczego i handlowego 

Komisji Legislacyjnej Naczelnej Rady Adwokackiej. 

Jest autorem książki Kapitały własne w spółkach handlowych, współautorem i współredaktorem 

komentarza do Kodeksu spółek handlowych opublikowanego w LexisNexis – 

Spółki osobowe (2001), Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (2001), Spółka akcyjna 

(2003), współautorem Komentarza do prawa działalności gospodarczej (Wydawnictwo 

Twigger – 2000 i 2001), współautorem komentarza do ustaw ubezpieczeniowych (Wy- 

13

O Autorach 

dawnictwo Poltext – 2004) oraz autorem bądź współautorem kilkudziesięciu artykułów 

z zakresu prawa cywilnego i handlowego, opublikowanych m.in. w „Rejencie”, „Przeglądzie 

Prawa Handlowego” oraz „Przeglądzie Ustawodawstwa Gospodarczego”. 

Jerzy Paweł Naworski (dr) – absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Mikołaja 

Kopernika w Toruniu, sędzia Sądu Okręgowego w Toruniu, autor ponad stu prac naukowych 

z dziedziny prawa handlowego i cywilnego. 

Józef Rodziewicz (dr, radca prawny) – w 1979 roku ukończył Wydział Prawa i Administracji 

Uniwersytetu Gdańskiego, w latach 1980–1982 odbył aplikację sędziowską, 

egzamin sędziowski złożył w 1982 roku, uprawnienia radcy prawnego zaś uzyskał 

w 1985 roku, pozostaje radcą prawnym Okręgowej Izby Radców Prawnych w Gdańsku. 

W latach 1980–1998 był pracownikiem naukowym Wydziału Prawa i Administracji 

Uniwersytetu Gdańskiego, gdzie również pełnił funkcję Kierownika Katedry Postępowania 

Cywilnego. Tytuł doktora nauk prawnych uzyskał w 1986 roku. 

Arbiter Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarki Morskiej 

w Gdyni. Posiada również uprawnienia lustracyjne Krajowej Rady Spółdzielczej. 

Kompetencje w praktyce radcowskiej, prowadzonej od 1993 r. w charakterze Senior 

Partnera Zarządzającego w Kancelarii Radców Prawnych i Adwokatów Głuchowski 

Rodziewicz Siemiątkowski Zwara i Partnerzy, koncentrują się w obszarach restrukturyzacji, 

arbitrażu, prawa cywilnego procesowego oraz prawa upadłościowego i naprawczego. 

Pełnił funkcję członka Rady Nadzorczej Towarzystwa Ubezpieczeniowego 

„Benefi t” SA, Rafi nerii Gdańskiej SA, Navimoru, Impex metalu SA, Gdańskiej Stoczni 

Remontowej im. J. Piłsudskiego SA, Kompap SA oraz był Przewodniczącym Rady Nadzorczej 

w Spółce Wilbo-Seafood SA. 

Jest autorem bądź współautorem publikacji z zakresu prawa procesowego cywilnego: 

artykułów, glos do orzeczeń Sądu Najwyższego, monografi i oraz komentarzy prawniczych 

(m.in. Prejudycjalność w postępowaniu cywilnym, Gdańsk 2000; Zakres powagi rzeczy 

osądzonej w sprawach nie objętych zakazem orzekania ponad żądanie, NP 1984, nr 10; 

Sądowe postępowanie egzekucyjne – Wzory pism procesowych z komentarzem, Gdańsk 1995, 

współautor komentarza Kodeks postępowania cywilnego, wyd. 1–5, Warszawa 1996–2010; 

Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, Gdańsk 1994). 

Krzysztof Strzelczyk – sędzia Sądu Najwyższego Izby Cywilnej; absolwent Wydziału 

Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Od 1986 r. do 1991 r. 

sędzia Sądu Rejonowego w Płocku, a potem sędzia Sądu Wojewódzkiego w Płocku. 

W latach 1995–2007 orzekał w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie – Wydział Cywilny. 

Od 2002 r. do 2004 r. wiceprzewodniczący, a następnie do 2006 r. przewodniczący 

Krajowej Rady Sądownictwa. Specjalizuje się w zagadnieniach prawa handlowego. 

Współautor trzech tomów komentarza do Kodeksu spółek handlowych opublikowanego 

w LexisNexis – Spółki osobowe (2001), Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 

(2001), Spółka akcyjna (2003). 

14

KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH 1 

USTAWA 

z dnia 15 września 2000 r. 

(Dz.U. z dnia 8 listopada 2000 r. Nr 94, poz. 1037, z 2001 r. Nr 102, poz. 1117, z 2003 r. Nr 49, poz. 408 

i Nr 229, poz. 2276, z 2005 r. Nr 132, poz. 1108, Nr 183, poz. 1538 i Nr 184, poz. 1539, z 2006 r. 

Nr 133, poz. 935 i Nr 208, poz. 1540, z 2008 r. Nr 86, poz. 524, Nr 118, poz. 747, Nr 217, poz. 1381 

i Nr 231, poz. 1547 oraz z 2009 r. Nr 13, poz. 69, Nr 42, poz. 341 i Nr 104, poz. 860) 

1 Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji transpozycji następujących dyrektyw Wspólnot 

Europejskich: 

1) pierwszej dyrektywy Rady 68/151/EWG z dnia 9 marca 1968 r. w sprawie koordynacji gwarancji, 

jakie są wymagane w Państwach Członkowskich od spółek w rozumieniu art. 58 akapit drugi 

Traktatu, w celu uzyskania ich równoważności w całej Wspólnocie, dla zapewnienia ochrony interesów 

zarówno wspólników, jak i osób trzecich (Dz.Urz. WE L 65 z 14.03.1968, str. 8, z późn. zm.; 

Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 3, z późn. zm.); 

2) drugiej dyrektywy Rady 77/91/EWG z dnia 13 grudnia 1976 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są 

wymagane w Państwach Członkowskich od spółek w rozumieniu art. 58 akapit drugi Traktatu, w celu 

uzyskania ich równoważności, dla ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich w zakresie 

tworzenia spółki akcyjnej, jak również utrzymania i zmian jej kapitału (Dz.Urz. WE L 26 z 31.01.1977, 

str. 1, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 8, z późn. zm.); 

3) trzeciej dyrektywy Rady 78/855/EWG z dnia 9 października 1978 r. wydanej na podstawie art. 54 

ust. 3 lit. g) Traktatu, dotyczącej łączenia się spółek akcyjnych (Dz.Urz. WE L 295 z 20.10.1978, 


4) szóstej dyrektywy Rady 82/891/EWG z dnia 17 grudnia 1982 r. wydanej na podstawie art. 54 

ust. 3 lit. g) Traktatu dotyczącej podziału spółek akcyjnych (Dz.Urz. WE L 378 z 31.12.1982, str. 47, 

z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 50, z późn. zm.); 

5) jedenastej dyrektywy Rady 89/666/EWG z dnia 21 grudnia 1989 r. dotyczącej wymogów ujawniania 

informacji odnośnie do oddziałów utworzonych w Państwie Członkowskim przez niektóre 

rodzaje spółek podlegających prawu innego państwa (Dz.Urz. WE L 395 z 30.12.1989, str. 36, 

z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 100, z późn. zm.); 

6) dwunastej dyrektywy Rady 89/667/EWG w sprawie prawa spółek z dnia 21 grudnia 1989 r. dotyczącej 

jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością (Dz.Urz. WE L 395 z 30.12.1989, 


7) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/17/WE z dnia 19 marca 2001 r. w sprawie reorganizacji 

i likwidacji zakładów ubezpieczeń (Dz.Urz. WE L 110 z 20.04.2001, str. 28; Dz.Urz. UE 

Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 4, str. 3); 

8) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE z dnia 4 kwietnia 2001 r. w sprawie 

reorganizacji i likwidacji instytucji kredytowych (Dz.Urz. WE L 125 z 05.05.2001, str. 15; Dz.Urz. 

UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 4, str. 15). 

15

TYTUŁ III 

Spółki kapitałowe

DZIAŁ I 

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 

Rozdział 1 

Powstanie spółki 

Literatura: M. Allerhand, Kodeks handlowy z komentarzem, Bielsko-Biała 1999; A. Ambroziewicz, 

Glosa do wyroku SN z 23 marca 1999 r., II CKN 24/98, PiP 2000, nr 7; A. Barczak -Oplustil, K. Oplustil, 

Spółki kapitałowe w stadium organizacji, Warszawa 2002; A. Chełmoński, w: L. Altberg, Ś. Baudouin 

de Courtenay, A. Chełmoński, M. Ettinger, A. Jackowski, S. Janczewski, J. Jerich, H.W. Kon, M. Kurman, 

J. Namitkiewicz, L. Nowodworski, W.J. Szatensztein, S. Szer, Prawo o spółkach akcyjnych, red. 

H.W. Kon, Warszawa 1933 (cyt. jako A. Chełmoński, w: Prawo o spółkach akcyjnych...); P. Drapała, 

Glosa do wyroku SN z 23 marca 1999 r., II CKN 24/98, „Przegląd Sądowy” 2000, nr 7–8; T. Dziurzyński, 

w: T. Dziurzyński, Z. Fenichel, M. Honzatko, Kodeks handlowy. Komentarz, Łódź 1996 (cyt. jako 

T. Dziurzyński, w: Kodeks handlowy...); Z. Fenichel, Jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 

według kodeksu handlowego, PPH 1939, nr 5; Z. Fenichel, w: T. Dziurzyński, Z. Fenichel, M. Honzatko, 

Kodeks handlowy. Komentarz, Łódź 1996 (cyt. jako Z. Fenichel, w: Kodeks handlowy...); J. Frąckowiak, 

Glosa do postanowienia SN z 28 kwietnia 1997 r., II CKN 133/97, OSP 1998, nr 4; M. Fryde, 

Glosa do wyroku NTA z 30 grudnia 1936 r., 1. rej. 4369/34, OPA 2588/39; A. Gierat, Korporacyjne 

uprawnienia kontrolne wspólników spółek kapitałowych, Toruń 2010; T. Gregorczuk, T. Mróz, Glosa do 

wyroku SN z 23 marca 1999 r., II CKN 24/98, MoP 2000, nr 4; S. Grzybowski, w: B. Gawlik, S. Grzybowski, 

J. Ignatowicz, B. Lewaszkiewicz -Petrykowska, Z. Radwański, System prawa cywilnego. Część 

ogólna. Tom I, red. tomu S. Grzybowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1985 (cyt. jako 

S. Grzybowski, w: System..., t. I); S. Grzybowski, w: B. Gawlik, S. Grzybowski, J. Ignatowicz, 

B. Lewaszkiewicz -Petrykowska, Z. Radwański, System prawa cywilnego, t. III, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 

1985 (cyt. jako S. Grzybowski, w: System..., t. III); A. Jackowski, w: L. Altberg, 

Ś. Baudouin de Courtenay, A. Chełmoński, M. Ettinger, A. Jackowski, S. Janczewski, J. Jerich, H.W. Kon, 

M. Kurman, J. Namitkiewicz, L. Nowodworski, W.J. Szatensztein, S. Szer, Prawo o spółkach akcyjnych, 

red. H.W. Kon, Warszawa 1933 (cyt. jako A. Jackowski, w: Prawo o spółkach akcyjnych...); J. Jerich, 

Rozwiązanie spółki akcyjnej z powodu braków istotnych przy jej założeniu, PPH 1928; J. Kaczkowski, 

Polskie prawo o spółkach akcyjnych. Ustawa i komentarz, Poznań 1929; J. Kaczkowski, Zasady prawa 

akcyjnego, Warszawa 1918; A. Kidyba, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz, wyd. 1, 

Warszawa 1999; J. Krauss, C. Wiśniewski, Glosa do wyroku SN z 8 maja 1998 r. I CKN 670/97, PPH 

1999, nr 9; K. Kruczalak, Glosa do postanowienia SN z 28 kwietnia 1997 r., II CKN 133/97, „Rejent” 

1998, nr 5; Z. Kuniewicz, Glosa do wyroku SN z 23 marca 1999 r., II CKN 24/98, „Przegląd Sądowy” 

2000, nr 9; Z. Kuniewicz, Reprezentacyjna funkcja zarządu spółki kapitałowej, Szczecin 2005; H. Litwińczuk, 

Prawo bilansowe, Warszawa 1995; M. Litwińska, Glosa do wyroku SN z 8 maja 1998 r., I CKN 

670/97, PPH 1999, nr 9; M. Litwińska, Glosa do uchwały SN z 8 września 1995 r., III CZP 106/95, PPH 

1996, nr 1; M. Litwińska, Glosa do wyroku SN z 23 marca 1999 r., II CKN 24/98, PPH 2000, nr 6; M. Li- 

19

20 

Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział I. Spółka z o.o. 

twińska, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2002; E. Marszałkowska 

-Krześ, w: J. Jacyszyn, 

E. Marszałkowska -Krześ, S. Krześ, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 

2001 (cyt. jako E. Marszałkowska -Krześ, w: Kodeks spółek...); J. Mazurkiewicz, Umieszczanie i zachowywanie 

w fi rmach nazwisk zmarłych, materiały konferencji Instytutu Prawa Cywilnego Uniwersytetu 

Wrocławskiego, 25–27 czerwca 2000 r., maszynopis; I.B. Mika, Glosa do wyroku SN z 23 marca 1999 r., 

II CKN 24/98, OSP 1999, nr 12; J. Modrzejewski, Jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 

w przepisach Kodeksu spółek handlowych w świetle dwunastej dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich, 

PPH 2001, nr 1; J. Namitkiewicz, Kodeks handlowy. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z komentarzem, 

Łódź 1999 (cyt. jako J. Namitkiewicz, Kodeks... Spółka z ograniczoną...); J.P. Naworski, Glosa 

do wyroku SN z 23 marca 1999 r., II CKN 24/98, „Przegląd Sądowy” 2000, nr 7–8; J.P. Naworski, 

K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółka 

z ograniczoną odpowiedzialnością, red. R. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski, Warszawa 2001 (cyt. jako Komentarz... 

Spółka z ograniczoną...); R. Potrzeszcz, Glosa do wyroku SN z 8 maja 1998 r., I CKN 670/97, 

PPH 1999, nr 9; R. Potrzeszcz, Spółki kapitałowe w orzecznictwie (I), PPH 1999, nr 11; R. Potrzeszcz, 

Tworzenie spółki kapitałowej w kodeksie spółek handlowych, PPH 2000, nr 11; R. Potrzeszcz, w: J. Sommer, 

K. Stoga, R. Potrzeszcz, Prawo działalności gospodarczej. Komentarz, Warszawa 2001 (cyt. jako: 

R. Potrzeszcz, w: Prawo działalności gospodarczej...); A. Rachwał, w: Prawo spółek handlowych, t. 2A, 

red. S. Włodyka, Warszawa 2007; M. Rodzynkiewicz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 

2008; K. Rudnicki, Glosa do wyroku SN z 23 marca 1999 r., II CKN 24/98, Pr.Spółek 2001, nr 1; 

T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Zmiany w kodeksie spółek handlowych – omówienie i komentarz (II), 

PPH 2004, nr 3; S. Sołtysiński, w: S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, M. Tarska, 

Kodeks spółek handlowych. Komentarz do artykułów 151–300, t. II, Warszawa 2002 (cyt. jako S. Sołtysiński, 

w: Kodeks spółek..., t. II, 2002); S. Sołtysiński, w: S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, 

J. Szwaja, M. Tarska, Kodeks spółek handlowych. Komentarz do artykułów 301–490, t. III, Warszawa 

2003 (cyt. jako S. Sołtysiński, w: Kodeks spółek..., t. III, 2003); S. Sołtysiński, A. Herbet, w: S. Sołtysiński, 

A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, A. Herbet, M. Mataczyński, M. Tarska, R. Zawłocki, Kodeks 

spółek handlowych. Suplement do Tomów I–IV. Komentarz do nowelizacji, Warszawa 2010 (cyt. jako: 

S. Sołtysiński, A. Herbet, w: Kodeks spółek... Suplement, 2010); J.A. Strzępka, E. Zielińska, w: P. Pinior, 

W. Popiołek, J.A. Strzępka, E. Zielińska, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J.A. Strzępka, 

Warszawa 2009 (cyt. jako: J.A. Strzępka, E. Zielińska, w: Kodeks spółek..., red. J.A. Strzępka); 

J.A. Strzępka, E. Zielińska, w: P. Pinior, W. Popiołek, J.A. Strzępka, E. Zielińska, Kodeks spółek handlowych. 

Komentarz, red. J.A. Strzępka, Warszawa 2002 (cyt. jako: J.A. Strzępka, E. Zielińska, w: Kodeks 

spółek..., red. J.A. Strzępka, 2002); A. Szajkowski, Prawo spółek handlowych, Warszawa 2000; A. Szajkowski, 

w: S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, M. Tarska, Kodeks spółek handlowych. 

Komentarz do artykułów 151–300, t. II, Warszawa 2002 (cyt. jako, A. Szajkowski, w: Kodeks spółek..., 

t. II, 2002); A. Szajkowski, w: S. Sołtysiński, A. Szajkowski, J. Szwaja, Kodeks handlowy. Komentarz, t. I, 

wyd. 2, Warszawa 1997 (cyt. jako A. Szajkowski, w: Kodeks handlowy..., t. I); A. Szajkowski, M. Tarska, 

w: S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, M. Tarska, Kodeks spółek handlowych. 

Komentarz do artykułów 151–300, t. II, wyd. 2, Warszawa 2006 (cyt. jako A. Szajkowski, M. Tarska, 

w: Kodeks spółek..., t. II); A. Szajkowski, M. Tarska, w: A. Herbet, M. Litwińska -Werner, M. Michalski, 

J. Napierała, G. Nita -Jagielski, A. Opalski, M. Romanowski, T. Siemiątkowski, S. Sołtysiński, A. Szajkowski, 

A. Szumański, M. Tarska, A. Witosz, System Prawa Prywatnego, t. 17A, Prawo spółek kapitałowych, 

red. S. Sołtysiński, Warszawa 2010, (cyt. jako: A. Szajkowski, M. Tarska, w: System..., t. 17A); 

S. Szer, Rozwiązanie spółki akcyjnej z powodu braków istotnych przy jej założeniu, ujawnionych po zarejestrowaniu, 

PPH 1931; A. Szumański, Glosa do uchwały SN z 9 listopada 1988 r., III CZP 92/88, „Palestra” 

1990, nr 11–12; A. Szumański, Glosa do wyroku SN z 8 maja 1998 r., I CKN 670/97, OSP 1999, 

nr 3; A. Szumański, Nowe polskie prawo spółek handlowych, PPH 2001, nr 1; J. Szwaja, w: S. Sołtysiński, 

A. Szajkowski, J. Szwaja, Kodeks handlowy. Komentarz, t. II, Warszawa 1996 (cyt. jako J. Szwaja, 

w: Kodeks handlowy..., t. II); J. Tomkiewicz, J. Bloch, Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, Warszawa 

1934; I. Weiss, w: J. Frąckowiak, A. Kidyba, K. Kruczalak, W. Pyzioł, I. Weiss, Kodeks handlowy. 

Komentarz, red. K. Kruczalak, Warszawa 1998 (cyt. jako I. Weiss, w: Kodeks handlowy..., red. K. Kruczalak); 

A.W. Wiśniewski, Prawo o spółkach. Podręcznik praktyczny. Spółka akcyjna, t. 3, Warszawa 1993 

(cyt. jako A.W. Wiśniewski, Prawo o spółkach..., t. 3); S. Włodyka, Kodeksowe spółki atypowe, Warszawa 

2004; P. Zakrzewski, Glosa do wyroku SN z 8 maja 1998 r., I CKN 670/97, MoP 2000, nr 11.

Rozdział 1. Powstanie spółki Art. 151 

Art. 151. DEFINICJA SPÓŁKI Z O.O. 

Art. 151. § 1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona 

przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba 

że ustawa stanowi inaczej. 

§ 2. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być zawiązana wyłącznie 

przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. 

§ 3. Wspólnicy są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie 

spółki. 

§ 4. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki. 

UTWORZENIE SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ s. 21 

ZAKAZ ZAWIĄZANIA SPÓŁKI Z O.O. PRZEZ INNĄ JEDNOOSOBOWĄ SPÓŁKĘ Z O.O. s. 23 

ZOBOWIĄZANIA DO ŚWIADCZEŃ UMOWNYCH s. 24 

WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI s. 25 

UTWORZENIE SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ 

1. Przez utworzenie spółki w znaczeniu szerokim (powstanie spółki doskonałej wyposażonej 

w osobowość prawną) należy rozumieć tworzenie (sensu stricto) spółki oraz 

jej wyposażenie w kapitał organizacyjny (por. uwagi do art. 161 i 163). W aktualnym 

stanie prawnym nie można bowiem pokrycia kapitału zaliczać do czynności 

składających się na proces tworzenia spółki, gdyż ta powstaje już wskutek złożenia 

oświadczeń woli o objęciu udziałów (zobowiązaniu się do ich pokrycia wkładami) 

i nadaniu jej struktury organizacyjnej. Uległ zatem wzmocnieniu – w stosunku do 

unormowań Kodeksu handlowego – system normatywny powstania spółki z o.o., 

gdzie sami wspólnicy (bez dodatkowych przesłanek) powołują do życia nowy podmiot, 

a wpis do rejestru, jakkolwiek nadal po części zachowuje charakter konstytutywny, 

lecz tylko w zakresie przyznania jednostce organizacyjnej – będącej już 

przecież podmiotem praw i obowiązków prywatnoprawnych – osobowości prawnej. 

Osobowość prawna zatem dla spółek kapitałowych nie jest momentem pojawienia 

się w obrocie nowej osoby, lecz jedynie swoistym „doskonaleniem” podmiotu, który 

podmiotowości tej w świetle przepisów, zwłaszcza ustaw publicznoprawnych, nie 

miał. Więcej o charakterze wpisu – por. uwagi do art. 12. 

2. Odmiennie aniżeli przewidywał to Kodeks handlowy, wzorem projektu ustawy 

o spółkach z o.o. z 1933 r. (por. Projekt ustawy o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością 

przyjęty przez kolegium uchwalające Komisji Kodyfi kacyjnej z 26 listopada 

1931 r., uzasadnienie w opracowaniu głównego referenta projektu Profesora 

Adama Chełmońskiego, Warszawa 1932), obecnie spółka z o.o. może służyć 

różnym celom, nie tylko gospodarczym. Może być zatem alternatywą wobec np. 

fundacji, jeżeli fundatorzy chcą zachować ściślejszą kontrolę nad realizacją zadań 

(charytatywnych lub podobnych), gdyż jako wspólnicy mogą sprawować kontrolę 

Radosław Potrzeszcz 21

Art. 151 Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział I. Spółka z o.o. 

nad działalnością osoby prawnej powołanej do tych zadań. Cel spółki powinien być 

dozwolony przez prawo i osiągalny, a jeżeli okaże się nieosiągalny, wspólnik lub 

członek władz (organów) spółki może żądać rozwiązania spółki przez sąd (art. 271 

pkt 1 k.s.h.; J. Namitkiewicz, Kodeks... Spółka z ograniczoną..., s. 21). W literaturze 

wskazuje się, że spółka z o.o. może być tworzona w celach zarobkowych, w celach 

gospodarczych niemających charakteru zarobkowego oraz w celach niegospodarczych 

(A. Kidyba, Spółka z ograniczoną..., s. 8). 

3. Od 1 stycznia 2001 r. spółki z o.o. mogą być tworzone przez każdą osobę fi zyczną 

lub prawną; przynależność państwowa tych osób jest tu bez znaczenia (por. w dacie 

wejścia w życie Kodeksu spółek handlowych art. 6 ust. 3 p.d.g.; obecnie art. 13 

ust. 1–3 u.s.d.g.). Bez względu na narodowość czy obywatelstwo wspólników spółki 

z siedzibą w Polsce podlegają prawu polskiemu na jednakowych zasadach (tak też 

na tle przedwojennego stanu prawnego – J. Tomkiewicz, J. Bloch, Spółki..., s. 12). 

Pojęcie „spółka z udziałem zagranicznym” ma obecnie tylko znaczenie porządkujące 

(jest pojęciem języka prawniczego). Wszelkie odmienności wynikające z uczestniczenia 

w spółce z o.o. osoby zagranicznej mogą wynikać jedynie z wyraźnego 

przepisu prawa (por. np. ustawa z 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości 

przez cudzoziemców, tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 167, poz. 1758 ze zm.). 

4. Ostatnie słowa § 1 wskazują na istniejące praktycznie od początku XX wieku ograniczenia 

form prowadzenia działalności gospodarczej w niektórych sferach (z reguły 

podporządkowanych systemowi nadzoru materialnego, który wymaga zazwyczaj 

formy towarzystwa akcyjnego; por. m.in.: dla działalności bankowej – art. 12 

pr.bank.; dla działalności ubezpieczeniowej – art. 5 ustawy z 22 maja 2003 r. o działalności 

ubezpieczeniowej, tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66 ze zm.; dla 

zarządzania funduszami inwestycyjnymi – art. 38 ust. 1 ustawy z 27 maja 2004 r. 

o funduszach inwestycyjnych, Dz.U. Nr 146, poz. 1546 ze zm.; dla zarządzania funduszami 

emerytalnymi funduszy emerytalnych – art. 8 pkt 7 i art. 27 ust. 1 ustawy 

z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, 

tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 34, poz. 189 ze zm.; dla prowadzenia giełdy papierów 

wartościowych, rynku pozagiełdowego, izby rozliczeniowej w celu organizacji 

i prowadzenia rozliczeń transakcji zawieranych w obrocie publicznym – art. 21 

ust. 1 i art. 68a ust. 7 u.o.i.f., dla prowadzenia giełdy towarowej – art. 5 ustawy 

z 26 października 2000 r. o giełdach towarowych, tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 48, 

poz. 284 ze zm.). Ponadto ustawy szczególne mogą – wychodząc z krańcowo odmiennych 

założeń – wykluczać w ogóle spółki kapitałowe z dopuszczalnych form 

działalności w zakresach określonych tymi ustawami. Zwłaszcza w odniesieniu do 

prowadzenia działalności gospodarczej osób wykonujących wolne zawody ustawy 

wprowadzają ograniczony wybór form wspólnej działalności (por. np. art. 50a 

ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, tekst jedn. Dz.U. 

z 2008 r. Nr 136, poz. 857 ze zm.; art. 25a ustawy z 5 lipca 1996 r. o zawodach 

pielęgniarki i położnej, tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1217 ze zm.; art. 4a 

22 Radosław Potrzeszcz


ustawy z 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze; tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 146, 

poz. 1188 ze zm.; art. 8 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, tekst jedn. 

Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.; odmiennie, dopuszczając spółkę z o.o. dla 

prowadzenia doradztwa podatkowego – art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy z 5 lipca 1996 r. 

o doradztwie podatkowym, tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 73, poz. 443 ze zm.). 

5. Art. 151 § 1 utrzymuje wprowadzoną w 1989 r. dopuszczalność zawiązywania 

spółek z o.o. przez jedną osobę, co należy uznać za zasadne, skoro od dawna za 

dopuszczalną uznawano tzw. wtórną jednoosobową spółkę z o.o. i zakaz jednoosobowego 

zawiązania skłaniałby do praktycznie nic nieznaczących czynności obchodzących 

taki zakaz przez podstawianie, w celu objęcia części udziałów, fi gurantów 

(por. Z. Fenichel, Jednoosobowa..., s. 242). Z istoty swej spółka jednoosobowa jest 

niejako „zaprzeczeniem samej siebie”, gospodarczo oznacza właściwie jej wspólnika, 

który ograniczył swoją odpowiedzialność do wyodrębnionego majątku, wszakże 

jest ona osobą prawną i próby odmawiania jej prawa do istnienia (pomijając 

trudności w ustaleniu wielu przepisów, które by temu służyły) nie byłyby z pewnością 

skuteczne. Jednakże z uwagi na bezpieczeństwo osób trzecich ustawa zawiera 

określone reguły (nieliczne) dla tej spółki: w art. 162 (zakaz reprezentacji spółki 

w organizacji przez jej jedynego wspólnika), w art. 166 (konieczność zgłoszenia 

jedynego wspólnika w celu ujawnienia go oraz jego stanu posiadania w rejestrze) 

oraz w art. 173 (szczególne wymagania co do formy czynności, w tym czynności 

prawnych tego wspólnika). 

ZAKAZ ZAWIĄZANIA SPÓŁKI Z O.O. PRZEZ INNĄ JEDNOOSOBOWĄ 

SPÓŁKĘ Z O.O. 

6. Art. 151 § 2 k.s.h., powtarzając za art. 158 § 3 k.h. zakaz pionowych holdingów 

spółek z o.o., w istotny sposób zmienił brzmienie tego zakazu. Poprzednio obowiązujący 

przepis (sformułowany: „jedynym wspólnikiem spółki z ograniczoną 

odpowiedzialnością nie może być inna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, 

składająca się z jednego wspólnika”) wzbudził kontrowersje – zwłaszcza w kontekście 

zagranicznych spółek z o.o. – co do adresata tego zakazu (por. postanowienie 

SN z 28 kwietnia 1997 r., II CKN 133/97, OSNC 1997, nr 10, poz. 154, z glosami: 

aprobującą A. Szumańskiego, „Przegląd Sądowy” 1998, nr 1, s. 69 i nast.; M. Litwińskiej, 

PPH 1998, nr 2, s. 39 i nast., oraz krytycznymi: J. Frąckowiaka, OSP 

1998, nr 4, poz. 87, i K. Kruczalaka, „Rejent” 1998, nr 5, s. 197 i nast.). Zasadny 

był pogląd, że art. 158 § 3 k.h. stanowił szczególne ograniczenie zdolności prawnej 

polskich (jednoosobowych) spółek z o.o. i przenoszenie jego hipotezy na zagraniczne 

spółki (pomijając kwestię ustalenia cech typizujących daną spółkę jako 

właśnie spółkę z o.o.) byłoby sprzeczne z wynikającą z art. 9 § 2 Prawa prywatnego 

międzynarodowego (ustawa z 12 listopada 1965 r., Dz.U. Nr 46, poz. 290 ze zm.) 

zasadą, że o zdolności prawnej osoby prawnej decyduje jej statut personalny (prawo 

miejsca siedziby) (tak J. Frąckowiak, Glosa do postanowienia SN z 28 kwietnia 



1997 r., II CKN 133/97, OSP 1998, nr 4, poz. 87). Niewątpliwie obecne brzmienie 

komentowanego przepisu pozwala przyjąć, że odnosi się on do spółki mającej 

powstać, jest to zatem zagadnienie dopuszczalności tworzenia, a nie zdolności 

do bycia jedynym wspólnikiem spółki z o.o. od chwili jej zawiązania (zob. jednak 

A. Szajkowski, M. Tarska, w: Kodeks spółek..., t. II, s. 15, którzy są zdania, że teza 

postanowienia SN z 28 kwietnia 1997 r., II CKN 133/97, zachowuje aktualność na 

gruncie Kodeksu spółek handlowych; zob. też A. Kidyba, Spółka z ograniczoną..., 

s. 26). Otwarta pozostaje kwestia ustalania, jakie cechy mają przesądzać o tym, że 

określone spółki obce (zagraniczne) są spółkami z ograniczoną odpowiedzialnością 

(por. uwagi do art. 155). 

ZOBOWIĄZANIA DO ŚWIADCZEŃ UMOWNYCH 

7. Art. 151 § 3, „przeniesiony” z regulacji spółki akcyjnej, otwiera także dla spółki 

z o.o. zagadnienie umownych obowiązków wykraczających poza przypadki 

wyraźnie określone ustawą (por. art. 176 i 177; o pochodzeniu i znaczeniu tego 

przepisu w poprzednim prawie akcyjnym – por. uwagi do art. 301 § 4). W poprzednim 

stanie prawnym, wobec uregulowania zagadnienia tego rodzaju obowiązków 

w art. 164 k.h. (obecnie jest to 159 k.s.h.) oraz w przepisach odnoszących 

się do konkretnych typów tych obowiązków (art. 177 k.h. – por. art. 176 

k.s.h., oraz art. 178 k.h. – por. art. 177–178 k.s.h.), spostrzeżenia w tym zakresie 

ograniczały się do szerszego (tak. np. J. Tomkiewicz, J. Bloch, Spółki..., s. 27) 

lub węższego (najdalej w tym kierunku szedł M. Allerhand, Kodeks handlowy..., 

s. 284, który wykluczał inne, poza wymienionymi w tych przepisach, obowiązki) 

wymieniania możliwych w spółce z o.o. dodatkowych obowiązków, bez wskazywania 

granic czy sposobu określania tych obowiązków (por. też T. Dziurzyński, 

w: Kodeks handlowy..., s. 188). 

8. Wprowadzenie do regulacji art. 151 tak sformułowanej zasady przyczynienia się 

wspólnika potwierdza, że umowa spółki (ale tylko ona – por. uwagi do art. 159) 

może nakładać na wspólników obowiązki, których nie zna sama ustawa. Staje się 

to istotne z tego względu, że w niektórych wypowiedziach dotyczących treści i zakresu 

możliwych do nałożenia obowiązków co do powtarzających się świadczeń 

niepieniężnych niektórzy autorzy skłaniali się do dość rozszerzającej wykładni, 

wbrew zasadzie, że w spółce kapitałowej, w której podstawowym i jedynym ustawowym 

obowiązkiem wspólnika jest pokrycie udziałów, wszelkie odstępstwa od 

zasady ograniczonego przyczyniania się – jako wyjątki – powinny być interpretowane 

w sposób ścisły (por. J. Tomkiewicz, J. Bloch, Spółki..., s. 46). 

9. Komentowany przepis zatem powinien skłaniać do stwierdzenia, że wśród obowiązków 

wspólników należy wyróżnić trzy ich rodzaje: ustawowe (obowiązek wniesienia 

wkładów), umowne przewidziane ustawowo (dopłaty oraz powtarzające się 

świadczenia niepieniężne; por. też uwagi do art. 159) i pozostałe, które wynikają 


Rozdział 1. Powstanie spółki Art. 152–153 

z umowy spółki (tak też M. Rodzynkiewicz, Kodeks..., s. 249). Te ostatnie, ponieważ 

ich źródłem może być wyłącznie umowa (a także oczywiście ogólne przepisy 

prawa cywilnego, w tym o zobowiązaniach umownych), powinny być ukształtowane 

w umowie w sposób, który pozwoli określić ich treść w każdym wypadku, gdy 

wskutek takiej lub innej konkretyzacji (nadejścia terminu, spełnienia się innych 

przesłanek) tych obowiązków można będzie określić treść (przedmiot) świadczenia, 

osobę zobowiązaną itd. W razie gdy postanowienia umowy w tym względzie 

będą niekompletne, należy przyjąć, że obowiązków tych nie nałożono, ponieważ 

w świetle art. 159 nie można tych obowiązków uściślać (konkretyzować) w inny 

sposób, np. uchwałą wspólników. 

WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI 

10. Wyłączenie odpowiedzialności wspólników wobec osób trzecich za zobowiązania 

spółki jest elementem potwierdzającym kapitałowy charakter spółki oraz jej podmiotową 

odrębność od wspólników jako osoby prawnej. Nie jest to bynajmniej cecha 

istotna osobowości prawnej, ponieważ o tym decyduje zdolność prawna i związana 

z nią odpowiedzialność samej spółki za jej zobowiązania. Art. 151 § 4 jest 

jednak przepisem stanowiącym – obok § 3 art. 152 – o istocie samej spółki (więcej 

o charakterze spółki kapitałowej w uwagach do art. 301 § 4 i 5 oraz art. 302 dotyczących 

spółki akcyjnej). 

Art. 152. WARTOŚĆ UDZIAŁÓW 

Art. 152. Kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały o równej albo nierównej 

wartości nominalnej. 

Art. 153. LICZBA UDZIAŁÓW WSPÓLNIKA 

Art. 153. Umowa spółki stanowi, czy wspólnik może mieć tylko jeden, czy 

więcej udziałów. Jeżeli wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, wówczas 

wszystkie udziały w kapitale zakładowym powinny być równe i są niepodzielne. 

1. Art. 152 i 153, wyrażając sens uczestnictwa w spółce kapitałowej (udziału wynikającego 

z majątkowego przyczynienia się do jej powstania), zezwalają na wybór 

dwóch modeli spółki z o.o. – spółki o udziałach nierównych i podzielnych, bardziej 

„osobowej” (system germański), oraz spółki o udziałach równych, w której konstrukcja 

uczestnictwa podobna jest do tej wynikającej z posiadania akcji w spółce 

akcyjnej (system romański) (por. J. Namitkiewicz, Kodeks... Spółka z ograniczoną..., 

s. 23). Różnica zatem przejawia się w porównaniu liczby wspólników i liczby 

udziałów. W pierwszym modelu jest zawsze tyle samo wspólników (osób) co 

udziałów, w drugim zaś samych udziałów może być (z reguły bywa) więcej. W niniejszych 

rozważaniach – dla uproszczenia – udziały, które mogą przysługiwać po 


Art. 152–153 Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział I. Spółka z o.o. 

jednym na wspólnika (model germański), będą nazywane „nierównymi” lub „podzielnymi” 

(choć nie jest to do końca ścisłe), a udziały, których wspólnik może 

mieć więcej – udziałami „równymi”. W wypowiedziach (zarówno w doktrynie, jak 

i w samych dokumentach spółek) często można spotkać się ze stwierdzeniami, że 

spółka, w której wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, to spółka o udziałach 

równych (co i nam się zdarza). Jest to nomenklaturowe uproszczenie, bo sugeruje, 

że gdy w spółce wszytkie udziały są równe, to podlega ona zawsze reżimowi tych 

przepisów, które dotyczą udziałów niepodzielnych (których wspólnik może mieć 

więcej niż jeden). To nie art. 152 tworzy kryterium rozróżniające, gdyż wskazuje 

on wyłącznie na dopuszczalność stanowienia udziałów o równej bądź nierównej 

wartości nominalnej. Przepisem stanowiącym o ustrojowym rozróżnieniu spółek 

z o.o. (tworzącym jej dwie odmiany) jest dopiero art. 153. Na pewnych nieporozumieniach 

zaciążyła praktyka, która – stosując jako pewien wzorzec sformułowania 

statutów spółek akcyjnych – w umowach zawiera często taką oto formułę: „Kapitał 

zakładowy wynosi X zł i dzieli się na Y równych (tu dodaje się, że i niepodzielnych) 

udziałów...” (niekiedy prowadzi to do paradoksów polegających na tym, że autorzy 

umów nie bardzo wiedzą, jak taką klauzulę przetworzyć na model spółki, gdzie 

wspólnik może mieć tylko jeden udział). A przecież – patrząc na minimum ustawowe 

– wystarczy podać najpierw wysokość kapitału (art. 157 § 1 pkt 3), następnie 

rozstrzygnąć o modelu spółki na podstawie art. 153 zd. 1 (art. 157 § 1 pkt 4), aby 

następnie, postanawiając o udziałach objętych przez poszczególnych wspólników, 

podać ich wartość nominalną oraz liczbę, jeżeli wybrano model drugi. 

2. Udział jest prawem podmiotowym stanowiącym składnik treści stosunku prawnego 

uczestnictwa w spółce, łączącego posiadacza udziału ze spółką. W spółce, gdzie 

wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, oczywiste będzie istnienie szeregu 

(z reguły identycznych co do treści – por. uwagi do art. 159) stosunków uczestnictwa 

łączących wspólnika i spółkę. Może wówczas pojawić się zasadnicza kwestia, 

czy w wielu przepisach, które traktują o wspólniku, chodzi w każdym wypadku 

o osobę wspólnika wraz ze wszystkimi przysługującymi mu udziałami, czy 

też odrębnie o każdego z nich. Pytanie to może wydawać się nieco akademickie 

– ze względu na to, iż w spółce z o.o. wszyscy wspólnicy są wpisywani do księgi 

udziałów wraz z ich stanem posiadania, a Kodeks spółek handlowych, gdy jest 

to potrzebne, odróżnia wypadki, gdy ma chodzić o sam udział, czy też o wspólnika 

– jednakże w pewnych wypadkach może być to wątpliwe (zwłaszcza gdy ustawa 

stanowi o pewnych uprawnieniach przysługujących wspólnikom po równo; 

tak zresztą jest w kluczowym art. 174 § 1, co będzie wymagać rozstrzygania tego 

problemu). Kodeks handlowy, który również przewidywał obydwa modele spółki 

z o.o. (art. 159), opierał się jednak w swojej konstrukcji na modelu spółki o udziałach 

nierównych (a ściślej – spółki, gdzie wspólnik może mieć tylko jeden udział), 

co pozwalało bez trudu przyjmować, że kiedy była mowa o wspólniku i chodziło 

o przysługujące temu wspólnikowi uprawnienia, to uprawnienia te należały do 


Rozdział 1. Powstanie spółki Art. 152–153 

wiązki uprawnień składających się na udział (jedyny) tego wspólnika. Wzbudzało 

to jednak wątpliwości przy ocenie treści udziałów, gdy jednemu wspólnikowi przysługiwało 

ich kilka – nasuwało się wówczas pytanie, czy przywileje wspólnika stanowią 

treść udziałów, czy też przywiązane są niezależnie od posiadanych udziałów 

do osoby wspólnika jako sui generis uprawnienia niesamoistne (por. szerzej uwagi 

do art. 174 oraz do art. 159). 

3. Ogólnie biorąc, należy przyjmować, że wspólnikiem jest druga wobec spółki strona 

stosunku uczestnictwa w spółce. Jakie ma to znaczenie w razie wielości udziałów, 

wynikać będzie z różnych przepisów, zwłaszcza dotyczących praw i obowiązków 

wspólników (przy ich omawianiu w dalszej części komentarza będzie to 

poruszane). 

4. Wartość nominalna udziału oraz kapitał zakładowy są szczególnego rodzaju wartościami, 

które w sposób podstawowy umożliwiają ustalenie zakresu praw przysługujących 

wspólnikom (wartość udziału wyznacza treść tego udziału jako prawa 

podmiotowego – nie można twierdzić, że sam udział jest wyznacznikiem praw 

i obowiązków wspólnika). Oczywiście, gdy udziały są równe, jest to ewidentnym 

wyrazem równości praw i obowiązków wspólników, co art. 174 raczej potwierdza, 

aniżeli ustanawia (ten ostatni przepis raczej zresztą komplikuje to zagadnienie co 

do udziałów nierównych, o czym w uwagach do niego). 

5. Należy pamiętać, że sposób ujmowania przez ustawodawcę zasad oznaczania 

w umowie liczby i wielkości udziałów wspólników jest nieco inny niż w spółce akcyjnej 

(co do której ustawodawca przyjmuje zasadę wielości i równości akcji oraz 

wymaga podania w statucie ich liczby z podziałem na rodzaje, bez względu na 

sposób ich objęcia czy osoby obejmujące). W umowie spółki z o.o. należy podać 

tylko – jako ogólne postanowienie – czy ma być wielość, czy jeden udział przysługujący 

(mogący przysługiwać) wspólnikowi (art. 153). Natomiast pozostałe postanowienia 

dotyczące udziałów (uprzywilejowanie, cena emisyjna itd.) odnoszą 

się bezpośrednio do poszczególnych wspólników. Dlatego też w spółce tej nie ma 

wymagania jednolitego traktowania udziałów, tak jak w spółce akcyjnej. Umowa 

zatem może – chociażby wybrano model spółki o udziałach równych i niepodzielnych 

– przewidywać różne agio emisyjne udziałów (a nawet przyjmować, że tylko 

część z nich będzie obejmowana po cenie wyższej od wartości nominalnej) oraz 

przewidywać rozmaite uprzywilejowania, które określane są w postanowieniach 

dotyczących objęcia udziałów przez poszczególnych wspólników. Ustawa wymaga 

jedynie, aby przywileje te były wyraźnie określone (art. 174 § 2), toteż nie trzeba 

odrębnie ustalać, ile udziałów jest o takiej, a ile o innej treści. 

6. W związku z tym, jeżeli umowa spółki przewiduje, że wspólnik może mieć tylko 

jeden udział, to oczywiście tekst umowy spółki przesądza o liczbie udziałów i o podziale 

kapitału między wspólników. Co do zasady wielkości te (podobnie jak liczba 

udziałów niepodzielnych czy akcji w spółce akcyjnej) pozostają niezmienione, do- 



póki nie nastąpi umorzenie udziału (art. 199), podwyższenie kapitału z objęciem 

nowych lub podwyższeniem dotychczasowych udziałów (art. 257 i nast.) czy też 

obniżenie kapitału przez obniżenie wartości udziałów (art. 263). Są to zatem ścisłe 

postanowienia umowy spółki i każda ich zmiana (poza umorzeniem udziału bez 

obniżania kapitału – art. 199 § 3 i 6, oraz podwyższeniem kapitału postanowionym 

w umowie spółki – art. 257 § 1) musi nastąpić przez zmianę umowy spółki. 

Jeżeli jednak umowa przewiduje dopuszczalność zbycia części udziałów (art. 181 

§ 1), oznacza to, że określa ona jedynie łączną sumę wartości nominalnej udziałów 

(kapitał zakładowy), a zmiana wielkości udziałów czy powstanie nowych albo 

„zniknięcie” któregoś z dotychczasowych udziałów wynika z samego przenoszenia 

udziałów lub ich części (art. 187 i 188) i nie wymaga dla swej ważności zmiany 

umowy spółki. Z ustawy (art. 181 § 2) wynika wówczas jedynie, że maksymalna 

liczba udziałów będzie stanowić liczbę naturalną (zaokrągloną w dół) równą ilorazowi 

kapitału zakładowego i kwoty 50 zł. 

Art. 154. WYSOKOŚĆ KAPITAŁU 

Art. 154. § 1. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 5000 złotych. 

§ 2. Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 złotych. 

§ 3. Udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Jeżeli 

udział jest obejmowany po cenie wyższej od wartości nominalnej, nadwyżkę 

przelewa się do kapitału zapasowego. 

1. Kapitał zakładowy wyraża wartość majątku, który powinien być przez wspólników 

(nie przez spółkę, która również jest benefi cjentem, a nie adresatem tej zasady) – 

zgodnie z zasadą stałości – utrzymywany. Służy temu zasada oznaczania wysokości 

kapitału zakładowego w umowie spółki, co oznacza, że – z pewnymi wyjątkami 

– możliwość zmiany tej wysokości jest dopuszczalna tylko przez zmianę umowy. 

Zgodnie z zasadą stałości kapitał zakładowy jest oznaczony w wartości stałej w bilansie 

po stronie pasywów, dzięki czemu możliwe jest traktowanie jako czystego 

zysku (pojęcie to może być aktualnie wątpliwe – por. uwagi do art. 191) jedynie tej 

wartości czystego majątku spółki (aktywów netto), która (z pewnymi wyjątkami) 

przekracza kapitał zakładowy. Niekiedy wymienia się jako zasadę także nienaruszalność 

kapitału (choć to wynika już z zasady stałości), przejawiającą się w zakazach 

(wypłat innych aniżeli dywidenda) lub nakazach (konwokacji wierzycieli 

przy obniżeniu kapitału) – por. np. H. Litwińczuk, Prawo..., s. 77. Na temat zasad 

rządzących kapitałem zakładowym oraz funkcji gwarancyjnej i innych funkcjach 

kapitału – por. obszerniejsze uwagi do art. 189. 

2. Kwestia minimalnej wysokości kapitału zakładowego oraz nominalnej wartości 

udziału jest w zasadzie odzwierciedleniem pewnych oczekiwań ze strony ustawodawcy 

[art. 154 § 2 został zmieniony ustawą nowelizującą z 12 grudnia 2003 r. 



(Dz.U. Nr 229, poz. 2276), a art. 154 § 1 został zmieniony ustawą nowelizującą 

z 23 października 2008 r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1381), która weszła w życie 8 stycznia 

2009 r. – w pierwotnym brzmieniu Kodeks spółek handlowych wymagał kapitału 

zakładowego w wysokości 50 000 zł, a wartość nominalna udziału musiała 

wynosić co najmniej 500 zł]. Im wyższa bowiem jest wysokość minimalnego 

udziału w stosunku do kapitału, tym bardziej zapewnia niewielki skład osobowy 

spółek o niskim kapitale. Tak czy inaczej – minimalna wartość jednego udziału 

wyraża minimum kapitałowego uczestnictwa w spółce, którego naruszenie 

prowadzi do nieważności umowy spółki (jeśli chodzi o zastrzeżenie o niższych 

udziałach) lub nieważności zbycia części udziałów (art. 181 § 2). Ponadto sama 

kwestia wielkości minimalnego kapitału wiąże się z oczekiwaniami ustawodawcy 

co do miejsca tej spółki wśród innych form zrzeszania się w celu prowadzenia 

działalności, a zatem z przyjęciem, w jak dużym stopniu należy wyposażyć spółkę 

w pierwotny majątek, aby uzasadniało to wyłączenie odpowiedzialności wspólników 

za jej zobowiązania. 

Już w literaturze okresu międzywojennego zwracano uwagę, że zbyt niski kapitał 

zakładowy skłaniał do żądania przez udzielających kredytu spółkom z o.o. osobistego 

poręczania spłaty przez członków zarządu (por. J. Namitkiewicz, Kodeks... 

Spółka z ograniczoną..., s. 23). W praktyce w trakcie obowiązywania Kodeksu 

(a także w ciągu ostatnich lat obowiązywania Kodeksu handlowego) oceny były 

podobne. Wskazać jednak należy, że niejednokrotnie spółki o wysokim kapitale zakładowym 

okazywały się podmiotami o słabej kondycji fi nansowej, a ich kapitał 

miał w rzeczywistości „pokrycie” w aktywach, które dzięki wycenie według kosztu 

historycznego (pomijając już zabiegi księgowe mające niewiele wspólnego z zasadą 

prawdziwości w rachunkowości) wykazywały się znaczną wartością księgową (ale 

tylko taką). Kapitał zakładowy nie jest jednak gwarantem wiarygodności fi nansowej 

spółki, lecz wskaźnikiem poziomu zaangażowania (przeceniana jest jego funkcja 

gwarancyjna – szerzej zob. uwaga 10 do art. 189). 

3. Kodeks spółek handlowych utrzymuje zasadę, że udziały nie mogą być obejmowane 

poniżej pari. Możliwe jest jednak – co jest nowością (w Kodeksie handlowym 

było to niedopuszczalne) – ustalenie ceny emisyjnej wyższej aniżeli wartość nominalna. 

W takim wypadku – zgodnie z art. 154 § 3 zd. 2 – nadwyżka (agio) zasila 

fakultatywny fundusz spółki (kapitał zapasowy). 

4. Agio ma być przeznaczone na kapitał zapasowy, którego tworzenia dla spółki 

z o.o. Kodeks w ogóle nie przewiduje (dla spółki akcyjnej – zob. art. 396 § 1). 

Kwestia ta mogła wydawać się dyskusyjna (zob. nasze uwagi w Komentarz... Spółką 

z ograniczoną..., s. 140), jednakże praktyka spółek zaakceptowała ten stan 

rzeczy i niejako zaadaptowała rozumienie kapitału zapasowego znane z unormowań 

dotyczących spółki akcyjnej. Przyjmuje się, że jest to dopuszczalna praktyka 

i oczywiście nie ma żadnych racji, aby to zwalczać, wszakże nieco zastanawia, 



iż ustawodawca za wspólników decyduje, na jaki fundusz ma być przeznaczona 

nadwyżka. Zresztą dla spółki z o.o. znikąd nie wynika ustawowa dopuszczalność 

tworzenia kapitału zapasowego czy rezerwowych. Stan prawny jest taki, że kwestii 

kapitału nie normuje przepis ustrojowy (skoro takiego jak art. 396 § 1 dla 

spółki akcyjnej w regulacji spółki z o.o. nie ma), lecz przepis nakazujący dokonanie 

określonej operacji rachunkowej. A zatem – po pierwsze – jest to art. 154 § 3 

zd. 2 k.s.h., pod drugie – jesli chodzi o tworzenie kapitału rezerwowego z dopłat 

– art. 36 ust. 2e u.rach. (szerzej – zob. uwaga 3 do art. 178), a poza tym przepisy 

Kodeksu spółek handlowych sygnalizujące możliwość tworzenia takich kapitałów 

(art. 195 § 1 i art. 200 § 2). 

Trzeba jednak wyraźnie przyjąć, że użyta w art. 154 § 3 zd. 2 nazwa nie ma większego 

znaczenia, natomiast w świetle art. 192 wątpliwe jest, czy wspólnicy decydować 

się będą na ten system tworzenia pierwszych kapitałów, skoro fundusz pochodzący 

z agio nie będzie im mógł służyć na zwiększenie dywidendy w mniej dochodowych 

latach obrotowych. Wygodniejsze z tego punktu widzenia jest zamierzone 

utworzenie cichych rezerw przez niskie oszacowanie aportów, umożliwiające przez 

zbycie takiego składnika majątku osiągnięcie jednorazowego nadzwyczajnego zysku 

i jego wykorzystanie do celów dywidendy. Działalnie takie byłoby neutralne 

podatkowo, skoro stosownie do art. 16g ust. 1 pkt 4 u.p.d.o.p. wartość początkowa 

środka trwałego wkładu jest równowartością ceny emisyjnej (a nie nominalnej, jak 

to było jeszcze unormowane w tej ustawie do końca 2002 r.), o ile ta nie jest wyższa 

od rynkowej. Istotne jest również to, że kapitał zapasowy utworzony z agio nie 

może być także przekształcony w kapitał zakładowy (por. art. 260 § 1), natomiast 

zrealizowana cicha rezerwa – rzecz jasna tak. 

5. Cena emisyjna udziału jest to deklarowana wartość wkładów, za które wspólnik 

obejmuje udział. W umowie spółki wspólnicy mogą się umówić, że każdy z nich 

obejmie udziały po identycznej cenie emisyjnej wyższej od wartości nominalnej 

(czyli podobnie jak w spółce akcyjnej), ale też mogą przyjąć, że każdy z nich wniesie 

różne agio. Wspólnicy mają tu dużą swobodę, wszakże z treści umowy musi 

wyraźnie wynikać, że chodzi o objęcie udziałów, a nie o tworzenie cichych rezerw. 

Szerzej o treści takich postanowień w uwagach do art. 157 i 158. 

Art. 155. ODDZIAŁY ZAGRANICZNYCH SPÓŁEK 

Art. 155. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, mające siedzibę za granicą, 

mogą tworzyć oddziały lub przedstawicielstwa na terytorium Rzeczypospolitej 

Polskiej. Warunki tworzenia takich oddziałów lub przedstawicielstw 

określa odrębna ustawa. 

1. Komentowany przepis przesądza o dwóch istotnych założeniach Kodeksu: po 

pierwsze – o utrzymaniu w polskim prawie spółek teorii siedziby, a po drugie – że 

bezpośrednie uczestnictwo spółek zagranicznych w obrocie gospodarczym na te- 



rytorium polskim może opierać się na wspólnym dla wszystkich przedsiębiorców 

reżimie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W doktrynie wskazuje się 

z reguły, że swoboda podejmowania działalności w formie oddziałów jest wynikiem 

przyjęcia przez Rzeczpospolitą Polską traktatów wspólnotowych (tak A. Kidyba, 

Spółka z ograniczoną..., s. 57–58), co jednak nie jest trafne. Zasady uczestniczenia 

spółek zagranicznych w Polsce, przyjęte od dnia wejścia w życie Prawa działalności 

gospodarczej z 1999 r., wynikały z przyjęcia tzw. Układu Europejskiego (traktatu 

stowarzyszeniowego Polski i EWG), którego realizacja miała dopuszczać tzw. 

wtórną swobodę prowadzenia działalności gospodarczej (tak trafnie J.A. Strzępka, 

E. Zielińska, w: Kodeks spółek..., red. J.A. Strzępka, s. 302; A. Szajkowski, M. Tarska, 

w: Kodeks spółek..., t. II, s. 58; zob. też R. Potrzeszcz, w: Prawo działalności 

gospodarczej..., s. 155 i nast.). 

2. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jeżeli ma mieć siedzibę w Polsce, musi 

być utworzona oraz funkcjonować zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych 

(art. 1). Spółka polska nie może stać się zagraniczną (art. 270 pkt 2). Na temat 

podejmowania działalności przez zagraniczne spółki (osoby prawne) na zasadzie 

wtórnej swobody działalności gospodarczej por. szerzej R. Potrzeszcz, w: Prawo 

działalności gospodarczej..., s. 155, 157 i nast. (wobec nieznacznych zmian po 

wejściu w życie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej uwagi do poprzedniej 

regulacji zachowują w zasadzie aktualność). 

3. W art. 155 posłużono się sformułowaniem „spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, 

mające siedzibę za granicą”, przyjmując niejako prostą formułę, że pewne 

formy współdziałania uregulowane w obcych ustawodawstwach są takimi spółkami. 

Przywołane w uwadze 6 do art. 151 postanowienie SN z 28 kwietnia 1997 r., 

II CKN 133/97 (OSNC 1997, nr 10, poz. 154) – chociaż dotyczące kwestii jednoosobowego 

założycielstwa spółek z o.o. – posługiwało się wszelako sformułowaniem 

„spółka prawa obcego, mająca cechy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością 

w rozumieniu przepisów Kodeksu handlowego”. Abstrahując od zagadnienia – podkreślanej 

we wzmiankowanym postanowieniu – funkcji zakazu tworzenia jednoosobowych 

spółek z o.o. (choć nie wydaje się, aby Sąd Najwyższy poszukiwał tylko 

na potrzeby tego rozstrzygnięcia szerszego rozumienia zagranicznej spółki z o.o. 

– w celu wzmocnienia funkcji ochronnej stosowanego wówczas art. 158 § 3 k.h.), 

warto zastanowić się, co należy rozumieć przez spółkę z o.o. z siedzibą za granicą. 

Jak wspomniano, wobec nieistnienia w jakiejkolwiek postaci teorii utworzenia 

w prawie polskim, nie będzie to spółka powstała zgodnie z polskim prawem. Sąd 

Najwyższy nie podjął tego zagadnienia (być może dlatego, że chodziło o niemiecką 

GmbH, pierwowzór dla kontynentalnych regulacji spółek kapitałowych opartych 

na udziałach, a nie akcjach), jakkolwiek w tezie stwierdzenie takie padło. 

W aprobujących glosach do tego postanowienia A. Szumański (PS 1998, nr 1, 

s. 69) oraz M. Litwińska (PPH 1998, nr 2, s. 3) nie zaprezentowali uściślenia po- 



jęcia „spółka mająca cechy spółki z o.o.”, jakkolwiek A. Szumański podkreślał podobieństwa 

w nazewnictwie używanym w państwach kontynentu europejskiego 

(tamże, s. 73). Wątpliwości natomiast podniósł w krytycznej glosie J. Frąckowiak 

(OSP 1998, nr 4) – słusznie twierdząc, że na tle art. 158 § 3 k.h. decydujące były 

przepisy prawa właściwego dla oceny zdolności spółki, tj. statut personalny – a mianowicie, 

czy można w istocie znaleźć wykładnik pojęcia spółka z o.o. w ogóle (podobnie 

K. Kruczalak, Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 1997 

roku, II CKN 133/97, „Rejent” 1998, nr 5, s. 167 i nast.). W starszej literaturze 

zagadnienie to było podejmowane na tle przepisów dotyczących dopuszczania do 

działalności na terytorium Rzeczypospolitej spółek z o.o. [art. 161 k.h. oraz utrzymane 

w mocy przez art. LXVI rozporządzenia Prezydenta RP z 27 czerwca 1934 r. 

– Przepisy wprowadzające Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 503 ze zm.), wydane 

na podstawie rozporządzenia Prezydenta RP z 27 października 1933 r. – Prawo 

o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością (Dz.U. Nr 82, poz. 602), rozporządzenie 

Rady Ministrów z 28 marca 1934 r. o warunkach dopuszczenia zagranicznych 

spółek z ograniczoną odpowiedzialnością do działalności na obszarze Rzeczypospolitej 

Polskiej (Dz.U. Nr 31, poz. 281), które zresztą podobnie do komentowanego 

przepisu stanowiło, że za zagraniczne spółki z o.o. uważa się spółki z o.o. 

mające siedzibę za granicą]. 

Zgodnie ze stanowiskiem M. Allerhanda, za zagraniczną spółkę z o.o. należy uważać 

spółkę zorganizowaną podobnie do polskich, mimo pewnych różnic między 

ustawodawstwami. Spółka zatem powinna być osobą prawną, odpowiedzialność 

musi istnieć tylko wobec spółki, kapitał i udział muszą mieć takie samo minimum 

jak w prawie polskim, a na udział nie może być wystawiany dokument na okaziciela 

lub zlecenie. Jako odstępstwo autor ten dopuszcza możliwość stopniowego 

pokrywania kapitału (M. Allerhand, Kodeks handlowy..., s. 278). Z poglądami 

M. Aller handa po części należy się zgodzić, jednakże nie wydaje się, aby zasadne 

było mieszanie elementów konstrukcyjnych wynikających z istoty spółki (osobowość 

prawna, wyłączenie odpowiedzialności wspólników) z elementami realizującymi 

pewne obostrzenia dotyczące kształtowania przez ustawodawcę ram ochronnych 

dla wierzycieli (por. uwaga 2 do art. 154) czy wspólników, gdyż te bywają 

rozmaite w różnych ustawodawstwach. Jak się wydaje, spółkę należy uznawać za 

zagraniczną (tj. mającą siedzibę nie w Polsce) spółkę z o.o., jeśli: 

– jest ona osobą prawną, 

– oparta jest na stałym kapitale, podzielonym na udziały, 

– uczestnictwo wszystkich wspólników musi opierać się na tak określonym udziale 

(udziałach), 

– udziały te mogą być równe lub nierówne, nie mogą jednak zostać ucieleśnione 

w dokumentach na okaziciela lub na zlecenie, 

– wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki, 

– musi istnieć obowiązek pokrycia oznaczonego w umowie kapitału w całości. 



Takie cechy pozwalają odróżnić spółkę z o.o. od innych form współdziałania, 

zwłaszcza od spółki akcyjnej oraz spółdzielni, jakkolwiek nie można z całą pewnością 

twierdzić, że ta lista cech okaże się wystarczająca (lub w niektórych przypadkach 

zbyt zaostrzająca kryteria). Niewątpliwie pomocny jest tu (oczywiście tylko co 

do spółek z państw członkowskich Unii Europejskiej) zakres zastosowania XII dyrektywy 

o jednoosobowych spółkach z o.o., określony w jej art. 1. 

Art. 156. UPRAWNIENIA JEDYNEGO WSPÓLNIKA 

Art. 156. W spółce jednoosobowej jedyny wspólnik wykonuje wszystkie uprawnienia 

przysługujące zgromadzeniu wspólników zgodnie z przepisami niniejszego 

działu. Przepisy o zgromadzeniu wspólników stosuje się odpowiednio. 

1. Art. 156 – stanowiący implementację art. 4 ust. 1 XII dyrektywy RWE, dotyczącej 

jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością (89/667/EWG – obecnie 

zastąpionej przez dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/102/WE 

z 16 września 2009 r.) – znosi wymaganie fi kcji „zgromadzenia wspólnika”. Ustawa 

przyjmuje tu fi kcję prawną, że oświadczenie woli jedynego wspólnika jest równoznaczne 

z uchwałą zgromadzenia, co pozwoli uniknąć wszystkich ceremoniałów 

dotyczących organizacji zgromadzenia wspólników oraz nadać aktom notarialnym 

stanowiącym protokoły ze zgromadzenia bardziej poważną treść (bez potrzeby sformułowań, 

że „Stawający, jako jedyny wspólnik, głosuje za uchwałą i wskutek tego 

przewodniczący stwierdza, że została ona podjęta). Wprawdzie nie da się zapewne 

uniknąć sformułowań, iż sam wspólnik podejmuje uchwałę (co jest znamieniem decyzji 

organu kolegialnego), jednakże już z pewnością lepiej brzmi treść aktu: „Stawający 

uchwala...” itd. W doktrynie przeważa stanowisko (polemiczne w istocie z tutaj 

zaprezentowanym, zawartym już w Komentarz... Spółką z ograniczoną..., s. 144), że 

komentowana regulacja nie znosi zgromadzenia wspólników (zob. S. Włodyka, Kodeksowe 

spółki..., s. 49–50 i wskazana tam literatura). Pogląd przez nas wówczas wyrażony 

został niejako „przeinterpretowany”. Niewątpliwie dyspozycja art. 156 zd. 1 

– skoro powiada, że uprawnienia zgromadzenia wykonuje jedyny wspólnik – nie 

może być pozbawiona treści normatywnej. Fikcją „zgromadzenia wspólnika” było 

bowiem w praktyce przedkodyfi kacyjnej (a i nadal się zdarza) dokonywanie czynności 

wyboru przewodniczącego takiego „zgromadzenia”, zatwierdzanie uchwałą 

porządku obrad, stwierdzanie, że „nikt z obecnych nie sprzeciwił się porządkowi 

obrad” (w przypadku gdy chodzi o zgromadzenie niezwołane zgodnie z wymogami, 

lecz odbywane na zasadzie art. 240) itd. Słowem, unormowanie art. 156 służy 

temu, aby jedyny wspólnik nie musiał – z racji wymogów stawianych przez przepisy 

Kodeksu spółek handlowych – przeprowadzać czynności związanych z tym, że zgromadzenie 

wspólników jest zebraniem kilku osób w jednym miejscu i czasie. 

2. Dyspozycja komentowanego przepisu nie oznacza bynajmniej, że na innych zasadach 

ma się odbywać zwoływanie zgromadzenia, to bowiem, skoro jest obowiąz- 



kiem zarządu, nie może ulegać zmianie (chyba że wspólnik sam jest członkiem zarządu), 

jednakże oczywiście wówczas zbędne jest informowanie o szczegółowym 

porządku obrad (zamiast tego lepiej poinformować wprost, jakie decyzje mają, czy 

raczej mogą być przez wspólnika podjęte; podobnie Z. Fenichel, Jednoosobowa..., 

s. 243 – „sprawy, które podlegają jednak z ustawy uchwale zgromadzenia wspólników, 

art. 221 k.h., muszą być w stosownym terminie rozpatrywane”). Art. 156 

nie wpływa bowiem na obowiązki zarządu oraz na samą sytuację spółki, w której 

przynajmniej dorocznie musi odbywać się zwyczajne zgromadzenie wspólników. 

Powinien być zapewniony udział inicjatora tego zgromadzenia, tj. zarządu, przy 

czym zgromadzenie – jak wynika z art. 231 § 3 – musi odbyć się w takich warunkach, 

aby zapewnić udział osobom, których dotyczyć ma podjęcie uchwały o udzieleniu 

absolutorium. Jedyny wspólnik będzie zwolniony zatem od zachowania konwencji 

„posiedzeniowej” tylko wówczas, gdy to tylko on jest jedynym członkiem 

zarządu i zarazem tylko on miałby być osobą, której przepis art. 231 § 3 w danym 

momencie dotyczy (wówczas jednak nie tylko komentowana regulacja, ale również 

art. 244 wyklucza kwestię uchwalania absolutorium). 

3. Przed nowelizacją, która została dokonana ustawą z 12 grudnia 2003 r. (Dz.U. 

Nr 229, poz. 2276), art. 156 zd. 2 wyłączał stosowanie art. 247 § 2 (dotyczącego 

tajnego głosowania), co było wprawdzie konieczne, gdyż niemożliwe byłoby „utajnienie” 

decyzji wspólnika, a mogłoby służyć zarządowi do podniesienia zarzutu 

jawności w powództwie o unieważnienie uchwały, jednakże zakres tego (negatywnego) 

odesłania był zbyt mały. Nowelizacja zrealizowała postulowane w doktrynie 

(w szczególności A. Szajkowski, w: Kodeks spółek..., t. II, 2002, s. 62) odesłanie 

typu „odpowiedniego” do przepisów o zgromadzeniu wspólników, tak aby uwzględnić, 

że – z jednej strony – uprawnienia zgromadzenia wykonuje jedyny wspólnik, 

jednakże – z drugiej strony – stosowanie przepisów o zgromadzeniu jest konieczne, 

w szczególności w zakresie towarzyszących temu obowiązków zarządu (zob. 

J.A. Strzępka, E. Zielińska, w: Kodeks spółek..., red. J.A. Strzępka, s. 303–304). 

4. Odesłanie do przepisów o zgromadzeniu wspólników jest „odpowiednie”. Wymaga 

to pewnej selekcji unormowań dotyczących tego organu spółki. I tak, część z nich 

nie może mieć zastosowania w ogóle, ze względu na przejęcie uprawnień zgromadzenia 

wspólników przez jedynego wspólnika (czy ściślej – skupienia u tegoż, bez 

konieczności oczekiwania, że konieczna jest „debata z samym sobą”). W tej grupie 

są przepisy art. 242, 245 i 247, stanowiące o głosowaniu w spółce. Poprzednie 

brzmienie art. 156 zd. 2 mogło sugerować, że skoro wyłączone jest zastosowanie 

art. 247 § 2, to chodzi tu jedynie o kwestię tajności głosowania, niemożliwą do 

zrealizowania przy jedynym wspólniku. Rzecz jednak w tym, że wykonując uprawnienia 

zgromadzenia wspólników, ustawodawca przesądził (kwestię oczywistą), 

iż decyzje wspólnika są uchwałami zgromadzenia. Kwestia tajności czy jawności 

w tym wypadku nie istnieje, bo wola tego wspólnika jest jawna tak czy inaczej, tak 

jak wynik głosowania na zgromadzeniu rzeczywistym. 



W sposób zmodyfi kowany natomiast muszą być stosowane przepisy art. 243 i 248. 

Pierwszy z nich normuje pełnomocnictwo do udziału w zgromadzeniu. Przepis ten 

– w powiązaniu z art. 156 – powinien nie tyle określać możliwość działania pełnomocnika 

uprawnionego do działania na zgromadzeniu, ile uprawniać do wykonywania 

czynności przysługujących wspólnikowi. Jako bezprzedmiotowe, a nie pozostające 

w związku z dyrektywą „odpowiedniego stosowania”, będą art. 236 i 237 

oraz 241. W istocie też, na gruncie takiego unormowania, nie mają zastosowania 

(jako bezprzedmiotowe) przepisy o podejmowaniu uchwał na piśmie (art. 227 § 2). 

Sytuacja działającego samodzielnie wspólnika (który samodzielnie swoje oświadczenia 

składa jako uchwały zgromadzenia wspólników) oraz wymogi co do protokołu 

(art. 248) powodują, że jego uchwały na piśmie są uchwałami wspólnika, ale 

zarazem uchwałami zgromadzenia wspólników. Można sobie wprawdzie wyobrazić 

sytuację, że wspólnik z jakichś względów (raczej mało istotnych) „uprze się” 

przy formule uchwały podejmowanej w trybie pisemnym, ale to doprawdy w ujęciu 

konwencjonalnym na jedno wyjdzie. 

Art. 157. OBOWIĄZKOWE ELEMENTY UMOWY SPÓŁKI Z O.O. 

Art. 157. § 1. Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna 

określać: 

1) fi rmę i siedzibę spółki, 

2) przedmiot działalności spółki, 

3) wysokość kapitału zakładowego, 

4) czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, 

5) liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników, 

6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony. 

§ 2. Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna być zawarta 

w formie aktu notarialnego. 

1. Art. 157 § 1 określa elementy konieczne umowy spółki z o.o. Brak któregokolwiek 

(z wyjątkiem określonego w pkt 6) lub jego sprzeczność z prawem powodują nieważność 

zawiązania spółki, a zatem nie powstaje wówczas spółka w organizacji 

(umowa taka nie może być poczytywana za umowę spółki z o.o.; zob. A. Jackowski, 

w: Prawo o spółkach akcyjnych..., s. 6; o konsekwencjach takiej nieważności 

spółki – por. uwagi do art. 169 i 170, o możliwości konwalidacji braków – por. 

uwagi do art. 164 i 165). 

2. O fi rmie – por. uwagi do art. 160. 

3. „Siedzibą spółki jest miejsce, które jako takie jest oznaczone w umowie” (tak na 

gruncie poprzednich unormowań J. Namitkiewicz, Kodeks... Spółka z ograniczoną..., 

s. 40). Żadne inne kryteria nie wchodzą w rachubę. Do spółki z o.o. nie 



ma zastosowania art. 41 k.c., niezależnie od tego, że przepis ten jest przepisem 

dyspozytywnym (odmiennie A. Kidyba, Spółka z ograniczoną..., s. 81; M. Rodzynkiewicz, 

Kodeks..., s. 256). Nie ma żadnych racji, aby sięgać do art. 41 k.c. tylko 

dlatego, że Kodeks cywilny takie unormowanie zawiera. Przyjmując tezę, że 

art. 41 k.c. ma zastosowanie, należałoby przyjąć, że decyzja wspólników o wyborze 

siedziby jest podyktowana treścią art. 41 k.c. bądź wspólnicy od niej odstępują. 

Oznaczałoby to jednak, że umowa powinna odnosić się do tego, a w razie jej 

milczenia miałoby to oznaczać, że wspólnicy, oznaczając siedzibę spółki, tam też 

instalują swój zarząd (tak zdaje się na to zapatrywać M. Rodzynkiewicz, tamże). 

Wówczas trzeba by było za każdym razem, gdy zmienia się adres (w tym miejscowość), 

pod którym zarząd urzęduje, zmieniać umowę spółki. Wspólnicy powinni 

sami zdecydować, z czym chcą wiązać swoją siedzibę – czy to z miejscem, 

gdzie działają zarząd lub inne władze spółki, czy też z zakładem głównym (podstawowym 

miejscem prowadzenia działalności). Tak czy inaczej jednak siedziba 

zawsze wynika z umowy spółki i to jest – jako szczególne dla spółki uregulowanie 

– jedyne kryterium, jakie przyjmuje ustawodawca dla omawianego tu typu 

spółki (jak zresztą dla wszystkich spółek handlowych). Art. 41 k.c. jest przepisem 

ogólnym, który stosować należy w razie milczenia ustawy ustrojowej normującej 

określony typ (formę) osoby prawnej. Skoro Kodeks spółek handlowych o siedzibie 

sam stanowi, to w świetle art. 2 zd. 2 k.s.h. nie ma powodu do sięgania do 

Kodeksu cywilnego w tym przedmiocie. Ze względu na szczególne wymagania 

zawarte w odrębnych przepisach (np. w ustawie o rachunkowości, która wymaga 

prowadzenia ksiąg w siedzibie spółki) miejsce bynajmniej niepozostające w ścisłym 

związku z samym miejscem urzędowania zarządu może być decydujące dla 

obrania przez wspólników siedziby. 

4. Przedmiot działalności spółki (w Kodeksie handlowym – przedmiot przedsiębiorstwa, 

por. art. 162 § 2 pkt 2 k.h.), a ściślej – sposób jego określania – wywoływał 

spory w literaturze i orzecznictwie. W uchwale z 9 listopada 1988 r., III CZP 92/88 

(LexPolonica nr 302772, z glosą A. Szumańskiego, „Palestra” 1990, nr 11–12, 

s. 49) Sąd Najwyższy stwierdził, iż „przedmiot przedsiębiorstwa jako jeden z wymaganych 

elementów umowy i wpisu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do 

rejestru handlowego – w myśl art. 162 § 2 pkt 2 i art. 166 pkt 1 k.h. oraz § 62 

pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 1 lipca 1934 r. o rejestrze handlowym 

(Dz.U. Nr 59, poz. 511 ze zm.) – może zostać określony ogólnie (np. produkcja, 

usługi i handel w ramach drobnej wytwórczości)”. Już jednak w uchwale 

z 21 kwietnia 1989 r., III CZP 24/89 (OSNCP 1990, nr 3, poz. 45), Sąd Najwyższy 

wyraził pogląd, iż przedmiot przedsiębiorstwa (również spółki z o.o.) „powinien 

być skonkretyzowany określeniem przynajmniej rodzaju prowadzonej działalności 

gospodarczej”, stwierdzając m.in. w uzasadnieniu: „Przedmiot przedsiębiorstwa 

powinien być na tyle skonkretyzowany, by było możliwe wykonanie przez sąd obowiązku 

określonego w art. 16 § 1 k.h., tj. badanie, czy zgłoszenie spółki z o.o. do 



rejestru handlowego jest zgodne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa. 

Określenie tego przedmiotu bardzo ogólnie, np. »działalność handlowa«, uniemożliwiałoby 

wykonanie przez sąd nałożonego nań obowiązku, gdyż brak byłoby 

kryteriów oceny legalności działania spółki, skoro działalnością handlową jest również 

handel np. narkotykami. Przedmiot przedsiębiorstwa powinien być również 

na tyle skonkretyzowany, by zapewnić bezpieczeństwo obrotu, którego ochronie 

służą regulacje zawarte w art. 31 k.h., stanowiącym warunek takiego oznaczenia 

przedsiębiorstwa, aby nie wprowadzać w błąd (kontrahentów), i w art. 35 k.h., 

stanowiącym warunek dostatecznego odróżnienia fi rm wpisanych lub zgłoszonych 

do rejestru handlowego w tej samej miejscowości”. 

W literaturze nie wskazywano na konieczność szczegółowego oznaczania tego elementu, 

podkreślając jedynie potrzebę podania rodzaju działalności (tak J. Tomkiewicz, 

J. Bloch, Spółki..., s. 20; podobnie J. Namitkiewicz, Kodeks... Spółka z ograniczoną..., 

s. 41, którego zdaniem sąd rejestrowy powinien wymagać bliższego określenia 

działalności spółki, dlatego też takie oznaczenia, jak np. „dokonywanie wszelkiego 

rodzaju czynności handlowych”, nie jest wystarczające; tak również T. Dziurzyński, 

w: Kodeks handlowy..., s. 185). Zwracano uwagę, że zbyt ścisłe oznaczenie 

przedmiotu działalności może za bardzo ograniczać spółkę, nawet w działalności 

pokrewnej (tak J. Kaczkowski, Polskie prawo o spółkach akcyjnych..., s. 17; powyższe 

zapatrywania w nowszej literaturze podziela A. Kidyba, Spółka z ograniczoną..., 

s. 84). Zgodzić się przy tym należy z krytyką A.W. Wiśniewskiego (Prawo o spółkach..., 

t. 3, s. 91), który stwierdził, iż argumentacja Sądu Najwyższego w uchwale 

z 21 kwietnia 1989 r., III CZP 24/89, wskazująca na potrzebę ochrony bezpieczeństwa 

obrotu, nie ma żadnego uzasadnienia, ze względu na takie oznaczenie przez 

Kodeks handlowy zakresu reprezentacji spółek kapitałowych przez członków zarządu 

i prokurentów, które jest bez związku z konkretnymi ograniczeniami (por. 

art. 198 § 2 i 3 k.h. oraz art. 204 k.s.h.), ponieważ odwołuje się do kryterium „jakiegokolwiek 

przedsiębiorstwa handlowego” (por. też R. Potrzeszcz, Spółki kapitałowe 

w orzecznictwie (I)..., s. 24). 

5. Odrębną kwestią jest sprawa sformułowania przedmiotu działalności. Zgodnie 

z art. 40 pkt 1 ustawy o KRS, ujawnienie go w rejestrze przedsiębiorców ma opierać 

się na Polskiej Klasyfi kacji Działalności (PKD) [por. rozporządzenie Rady Ministrów 

z 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfi kacji Działalności (PKD) 

(Dz.U. Nr 251, poz. 1885 ze zm.)], jednakże jest to oczywiste, gdy chodzi o zgłoszenie 

spółki. Czy jednak już w umowie spółki należy się posługiwać klasyfi kacjami, 

może być wątpliwe. Użycie PKD jest tylko sposobem określania („językiem” 

informowania organów o określonych danych), nie ma bowiem ani w Kodeksie 

spółek handlowych (który przecież w ogóle do jakichkolwiek klasyfi kacji nie odsyła), 

ani w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym wskazania, z jaką szczegółowością 

to określenie ma nastąpić (czy ma to być sekcja, podsekcja, dział, grupa, 

klasa czy podklasa). Polska Klasyfi kacja Działalności jako standard klasyfi kacyjny 



pozwala jedynie na dostrzeżenie, do jakiego rodzaju określona działalność należy 

(usług, produkcji i innych), niekiedy jednak stosuje ona systematykę, która może 

budzić u wspólników daleko idące wątpliwości. Sami wspólnicy, decydując się na 

takie, a nie inne określenie przedmiotu działalności, chcą wyznaczyć zarządowi 

granice obszarów działalności, w jakich spółka ma się poruszać. Przykładowo, 

wspólnicy postanawiają prowadzić działalność spółki doradztwa podatkowego 

(tylko, bez dodatkowych usług). Doradztwo podatkowe jest ujęte w PKD w sekcji 

M, dziale 69, grupie 69.2, klasie 69.20, podklasie 69.20.Z., jednakże razem 

z działalnością rachunkowo -księgową (czyli usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych). 

Owszem, doradcy podatkowi mogą z mocy samej ustawy o rachunkowości 

(art. 76a ust. 4 u.rach.) prowadzić taką działalność (zob. szerzej tom I, 

uwaga 14 do art. 88), ale przecież nie muszą się na nią decydować. Trzymając 

się ściśle nomenklatury PKD, wspólnicy nie byliby w stanie ograniczyć zarządu 

w działalności tylko w obszarze doradztwa podatkowego (w poprzednim wydaniu 

– zob. Komentarz... Spółka z ograniczoną..., s. 147 – podawaliśmy przykład 

wyodrębnienia na gruncie PKD działalności reklamowej w internecie – uwaga ta 

straciła na aktualności; reklama znajduje się w sekcji M, dziale 73, grupie 73.1, 

jednakże wyodrębnione są 2 klasy i 5 podklas, w tym reklama internetowa – podklasa 

73.12.C.). 

Nie sposób zatem przyjmować, że klasyfi kacja PKD musi być użyta już w umowie 

spółki. Tu wspólnicy powinni oświadczyć to, co ich zdaniem ma być przedmiotem 

działalności, a zarząd powinien, posługując się klasyfi kacją, odpowiednio wypełnić 

formularz zgłoszenia spółki do rejestru przedsiębiorców. Zresztą nawet i to nie jest 

konieczne – na skutek bowiem nowelizacji rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości 

z 5 lutego 2002 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowego 

sposobu prowadzenia rejestrów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądowego 

oraz szczegółowej treści wpisów w tych rejestrach (Dz.U. Nr 17, poz. 165), 

w myśl § 9 ust. 2 zd. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 21 grudnia 2000 r. 

w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestrów wchodzących w skład 

Krajowego Rejestru Sądowego oraz szczegółowej treści wpisów w tych rejestrach 

(Dz.U. Nr 117, poz. 1237 ze zm.) opis słowny przedmiotu działalności podmiotu 

wskazany we wniosku nie musi pokrywać się z opisem przedmiotu w Polskiej 

Klasyfi kacji Działalności [podkr. – R.P.]. Oczywiście warto zalecać, aby, jeśli to 

jest możliwe, już w umowie spółki stosować klasyfi kację, jednakże sąd rejestrowy 

nie może zarzucać, iż nieposłużenie się nią w umowie stanowi brak w zgłoszeniu. 

Zgodnie zresztą z art. 30 pkt 2 ustawy z 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej 

(Dz.U. Nr 88, poz. 439 ze zm.) podmioty gospodarki narodowej (czyli także spółki 

z o.o.) obowiązane są do stosowania w prowadzonej ewidencji i dokumentacji oraz 

rachunkowości standardów klasyfi kacyjnych, co nie obejmuje bynajmniej umowy 

spółki, która nie jest „dokumentacją prowadzoną przez spółkę” (zob. też A. Kidyba, 

Spółka z ograniczoną..., s. 85). 



6. Ustawa wymaga, aby w spółce z o.o. kapitał był określony przez wskazanie sumy 

pieniężnej już w umowie spółki (inaczej w spółkach akcyjnych, co jednak wynika 

z odmienności w zawieraniu umowy spółki), z czym oczywiście wiąże się dla ważności 

umowy konieczność złożenia oświadczeń przez wspólników o objęciu udziałów 

równych w wartości nominalnej kapitałowi zakładowemu (art. 152). Kapitał 

można wyrazić jedynie w złotych polskich, tylko bowiem waluta polska umożliwi 

zachowanie zasady stałości kapitału. Kapitał musi być pokryty w całości przed zarejestrowaniem, 

dlatego wspólnicy, jeśli nie są pewni, czy będą w stanie to uczynić, 

powinni w umowie określić kapitał w odpowiednio niższej (co najmniej 5000 zł) 

wysokości i zastrzec możliwość jego podwyższenia bez zmiany umowy spółki 

(art. 257 § 1). 

7. Umowa powinna zawierać postanowienie o wyborze modelu spółki (por. uwagi 

do art. 152 i 153), chociażby z jej treści dotyczącej udziałów obejmowanych przez 

wspólników wynikało, że chodzi o udziały nierówne i podzielne, których wspólnicy 

mają mieć po jednym. Jest to ważne, ponieważ objęcie udziałów o równej wysokości 

przez wspólników – po jednym udziale przez każdego wspólnika – wcale nie 

umożliwi ustalenia, czy są one podzielne (a zatem mogą być nierówne), czy nie, 

brak bowiem przepisu, który w razie milczenia umowy przyjmowałby jedno z tych 

rozwiązań. W praktyce najczęściej spotyka się analogiczne do ujęć właściwych 

dla statutów spółek akcyjnych sformułowania, że „kapitał zakładowy wynosi [...] 

i dzieli się na [...] równych i niepodzielnych udziałów”, co jest właśnie odzwierciedleniem 

przeważającej popularności modelu spółki z wielością udziałów u jednego 

wspólnika (zob. też uwaga 1 do art. 152 i 153). 

8. Oświadczenie o objęciu udziałów, jeżeli wspólnik nie oświadcza, iż pokrywa je 

wkładem niepieniężnym, samo przez się oznacza, że wskutek tego wspólnik obowiązany 

jest pokryć udział pieniędzmi. Zbędne jest wówczas stwierdzanie w umowie, 

że zobowiązuje się je pokryć. Nie może budzić wątpliwości, że w świetle art. 3 

oraz art. 11 wspólnik jest zobowiązany pokryć udział (wnieść wkłady), a nie jest 

to tylko przesłanka skutecznego zawiązania spółki. Wystarcza zatem oświadczenie, 

że „wspólnik X obejmuje [...] udziałów”, bez potrzeby dodawania, że „i pokrywa je” 

czy też „zobowiązuje się pokryć je wkładem pieniężnym”. Wierzycielem wspólnika 

jest spółka, która może dochodzić od niego wykonania tego obowiązku, chociażby 

nie doszło do rejestracji spółki (chyba że zachodziła nieważność spółki – por. uwagi 

do art. 169 i 170). Wspólnik tylko wówczas będzie zwolniony z tego obowiązku, 

gdy w razie niezarejestrowania spółki nie zajdzie konieczność przeprowadzenia jej 

likwidacji (argument a contrario z art. 170 § 1 zd. 1). 

9. Jeżeli wspólnicy obejmują udziały powyżej pari (art. 154 § 3 zd. 2), to postanowienia 

o objęciu udziałów w zamian za wkłady pieniężne powinny podawać wyraźnie 

ich cenę emisyjną, którą powinni wspólnicy świadczyć spółce na pokrycie kapitału. 

Chociażby przyjęto, że wszystkie udziały mają jednakową cenę emisyjną, to i tak 



musi być ona wskazana przy oświadczeniach o objęciu udziałów przez każdego ze 

wspólników oddzielnie. W razie różnic nie można przyjmować, że są to przeoczenia 

czy pomyłki. Wiążące dla spółki będą tylko postanowienia odnoszące się do 

poszczególnych wspólników. Wprawdzie art. 157 § 1 pkt 5 odnosi to tylko do wartości 

nominalnej poszczególnych udziałów, ale art. 154 § 3 zd. 2 wyraźnie mówi 

o obejmowanym udziale, co przesądza o miejscu postanowienia o agio emisyjnym 

w umowie spółki (por. odmienny art. 309 § 2). Umowa spółki z o.o. także w tym 

względzie jest umową spółkową (art. 3) i chociaż, z wyjątkiem możliwości rozszczepiania 

udziałów, jej treść determinuje strukturę wielkości udziałów i kapitału 

(por. uwagę 6 do art. 152 i 153), to jednak w tej części opiera się ona na oświadczeniach 

wspólników co do przystąpienia do spółki (inaczej w spółce akcyjnej, gdzie 

cenę emisyjną określa się w statucie, a zatem od początku jest to postanowienie 

o ustroju spółki, na które przez przystąpienie zgadzają się akcjonariusze w aktach 

o zawiązaniu spółki). 

10. Kodeks wyraźnie przewiduje możliwość uprzywilejowania udziałów, jakkolwiek nie 

wymaga, aby odrębne postanowienie w tym przedmiocie (tj. o różnych rodzajach 

udziałów, por. art. 304 § 1 pkt 6 dla spółki akcyjnej) znalazło się w umowie spółki. 

Nie wydaje się, aby było konieczne postanawianie o rodzajach udziałów (co najwyżej 

wtedy, gdy spółka będzie miała bardzo wielu wspólników). Wystarczy, aby 

w oświadczeniach o objęciu poszczególnych udziałów było wyraźnie wskazane, ile 

i jak uprzywilejowanych udziałów wspólnik obejmuje. Najlepiej, gdy umowa spółki 

będzie zawierać osobne postanowienia dotyczące uprzywilejowania w miejscach, 

gdzie zajmuje się poszczególnymi prawami (czyli o dywidendzie, o liczbie głosów), 

a w postanowieniach o udziałach objętych przez wspólników będzie zawierała stosowne 

odesłania. Taki model pozwoli uniknąć pomyłek. 

11. Wskazane w art. 157 § 1 pkt 6 (nieco tautologicznie brzmiącym – oznaczyć, jeśli 

jest oznaczony) wymaganie wskazania czasu trwania spółki odnosi się do woli 

wspólników co do ograniczenia czasu trwania spółki (tak prawidłowo art. 162 § 2 

pkt 3 k.h.). Termin umowny jest terminem, z upływem którego spółka przechodzi 

w likwidację (art. 270 pkt 1 w zw. z art. 274 § 1). 

12. Podobnie jak art. 162 k.h., ustawa nie wymaga wyraźnie, aby w umowie spółki 

określono organizację zarządu czy rady nadzorczej. Ustawa postanawia, że 

zarząd składa się z jednego lub większej liczby członków (art. 201 § 2 k.s.h.). 

W praktyce umowy spółek często powtarzały ten przepis, co niekiedy prowadziło 

do nadużyć, wprawdzie niezbyt dotkliwych dla osób trzecich wobec opartej na 

zasadzie jawności materialnej rejestru handlowego ochrony wynikającej z wpisu 

(niewłaściwie nazywanej domniemaniem), to jednak wielokrotnie liczba „powołań” 

na członków zarządu decydowała o jego składzie (spółki uzyskiwały czasem 

wątpliwe, bo niejednoznaczne wpisy dotyczące reprezentacji powtarzające wręcz 

dosłownie treść art. 199 § 1 k.h., obecnie art. 205 § 1 k.s.h.). A przecież, skoro 



ustawa nie ma chociażby dyspozytywnych przepisów o kształtowaniu składu zarządu, 

to milczenie umowy w tym zakresie oznacza brak możliwości określenia 

kompetencji do decydowania o tym. Wnosić należy, że wówczas wspólnicy powinni 

podjąć uchwałę o liczbie członków zarządu, zanim powołają do niego jakieś 

osoby (tak M. Allerhand, Kodeks handlowy..., s. 324), aczkolwiek trudno uznać, 

że jest to „oczywiste”. Waga takiej decyzji jest znacząca, większa chyba niż samo 

powoływanie zarządców, jednakże reguła podziału kompetencji opiera się przecież 

w spółkach kapitałowych na numerus clausus spraw rozstrzyganych uchwałą 

wspólników i rady nadzorczej oraz na ogólnej negatywnej (we wszystkich pozostałych 

sprawach) kompetencji zarządu i tylko charakter takiej decyzji nakazuje 

umieszczać ją wśród zastrzeżonych do kompetencji zgromadzenia. Wydaje się 

jednak, że należało w komentowanym przepisie wyraźnie nakazać, aby umowa 

przewidywała liczbę członków zarządu lub sposób jej ustalania, tak aby również 

sąd rejestrowy mógł ocenić, czy zgłoszony do rejestru zarząd jest „w komplecie” 

powołany. 

13. Umowa spółki nie musi zawierać żadnych postanowień dotyczących zarządu, nawet 

gdy chodzi o liczbę członków zarządu (inaczej niż w spółce akcyjnej – zob. 

art. 304). Jakkolwiek konstatacja ta powinna wyczerpywać zagadnienie postanowień 

i umowy spółki dotyczących zarządu spółki z o.o., to jednak nie sposób pominąć 

kwestii postanowień dotyczących oznaczania długości kadencji w umowie 

spółki z o.o. 

Wprawdzie kadencyjność sprawowania funkcji członka zarządu nie jest zasadą w tej 

formie spółki (odmiennie niż w spółce akcyjnej), jednakże zdaje się dominować 

dość kuriozalny w swej wymowie doktrynalny pogląd, iż odejście od zasady bezterminowego 

powoływania członków zarządu (przy czym ta bezterminowość jest 

o tyle iluzoryczna, że o ile umowa spółki nie postanowi inaczej, powołanie na czas 

nieoznaczony członka zarządu daje mu mandat na jeden tylko pełny rok obrotowy 

– zob. art. 202 § 1 oraz uwagi 17 i 26–28 do art. 202 wraz z powołaną tam literaturą; 

zob. też Z. Kuniewicz, Reprezentacyjna funkcja..., s. 54, który jednak dopuszcza, 

aby umowa spółki dopuszczała nominację bezterminową, wyłączającą skutek 

z art. 202 § 1). Kuriozalność tego zapatrywania wynika stąd mianowicie, iż – bez 

jakiejkolwiek w istocie przyczyny – w tymże (dominującym przecież) piśmiennictwie 

wskazywany jest wymóg, aby kadencja była określona w umowie spółki, gdyż 

w braku takiej nie można powołać członka zarządu na czas określony (czyli na kadencję 

właśnie). Jest to chyba jedyny przypadek, że oczekuje się – według stanowiska 

doktryny – wymogu, który nie wynika z ustawy (nawet na gruncie przepisów 

o zarządzie). Z poglądem tym nie sposób się zgodzić. Brzmienie art. 202 § 2 nie 

pozostawia bowiem wątpliwości, że to akt powołania (z reguły uchwała wspólników) 

oznacza (bądź nie) okres sprawowania funkcji członka zarządu (verba legis: 

„powołania członka zarządu na okres”). Umowa spółki, owszem, może regulować 

długość kadencji i rzecz jasna wówczas wiążąca będzie ona dla każdego przypadku 



powołania (chociażby nie miała być to kadencja wspólna – naszym zdaniem nawet 

przewidzenie systemu wspólnej kadencji, w myśl art. 202 § 2, w umowie spółki nie 

wyłącza prawa organu powołującego do swobodnego i samodzielnego określenia 

długości kadencji w danym akcie powołania). 

14. Umowa spółki może zawierać także dodatkowe postanowienia, nieprzewidziane 

w art. 157. Można podzielić je na trzy zasadnicze grupy. Pierwsza z nich to postanowienia, 

które przewiduje ustawodawca jako dopuszczalne w umowie spółki 

(fakultatywne ustawowe), druga – to postanowienia modyfi kujące dyspozytywne 

przepisy Kodeksu, a trzecia – to postanowienia całkowicie autonomiczne, nieprzewidziane 

w ustawie (dodatkowe nieprzewidziane). Jeżeli chodzi o tę pierwszą 

grupę (postanowienia fakultatywne ustawowe), to warto zwrócić uwagę, 

że ustawodawca, dając możliwość wprowadzenia pewnych dodatkowych reguł, 

albo przesądza o ich treści w sposób dyspozytywny (ewentualnie semidyspozytywny), 

albo w ogóle milczy, zwłaszcza jeżeli samo postanowienie umowy jest 

wystarczające do oceny treści danej instytucji, albo też wprowadza imperatywne 

przepisy mające zastosowanie właśnie wskutek zawarcia odpowiednich postanowień. 

Pełną zatem swobodę mają w zasadzie wspólnicy m.in. w następujących 

sytuacjach: 

– umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć 

(art. 182 § 1) zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz zastawienie 

udziału, a wówczas w braku innych postanowień umowy będą miały 

zastosowanie art. 182 § 3–5; 

– umowa spółki może wyłączyć lub w określony sposób ograniczyć podział udziałów 

między spadkobierców, w razie gdy zmarły wspólnik miał więcej niż jeden 

udział (art. 183 § 2); 

– umowa spółki może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do spółki współmałżonka 

wspólnika w przypadku, gdy udział lub udziały są objęte wspólnością majątkową 

małżeńską (art. 183 1 ); 

– można zastrzec wykonywanie prawa głosu przez użytkownika i zastawnika 

udziału (art. 187 § 2); 

– można ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną (art. 213 § 1; przepisy 

o radzie i komisji są z reguły dyspozytywne, co umożliwia wspólnikom stosunkowo 

swobodne określenie ram działalności tych władz); 

– umowa spółki może wprowadzać sprawy, które będą wymagały uchwały wspólników 

(art. 228); 

– w umowie spółki można określić przypadki, w których należy zwołać nadzwyczajne 

zgromadzenie wspólników (art. 232); 

– w umowie można, oprócz określenia czasu trwania spółki, podać także inne 

przyczyny, które powodować będą rozwiązanie spółki (art. 270 pkt 1). 

Wprowadzenie przez wspólników do umowy spółki niektórych dodatkowych postanowień 

będzie wiązać się z koniecznością respektowania przepisów ius cogens,

Kodeks spó∏ek handlowych - Gandalf

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?