Prerja e kordonit të jetës - ESI

Varësia financiare nga baballarët qe nuk ishin të pranishëm e përforcoi pasivitetin dhe
fatalizmin e atyre qe mbetën prapa, perspektiva e të cilëve për te gjetur pune ne Kosove ishte
pothuaj inekzistente.
“Duke parë kotësinë e planifikimit të të ardhmes së tyre, djemtë kalojnë ditëlindjet 18, 20
dhe 25-vjeçare me shpresën e turbull se një ftes për pune nga një i afërm jashtë vendit do
ti shpëtojë ata nga një ardhme e pasigurte.” 34
Reineck qartëson se ajo qe përshkruan për Opoj -ën, është normale në gjithë Kosovën rurale
në vitet 1980. Në atë kohë nga 45,000 nxënëse që fillonin shkollën fillore çdo vit, më pak se
8,000 arrinin ne klasën e tetë. 35 Në 1988-ën, mbi 90 % e grave shqiptare në Kosovë ishin
“ekonomikisht të varura”. Ka pasur një ndryshim të madh ndërmjet gjendjes në Prishtine (ku
në vitin 1988, 41 % e vajzave mbaruan shkollën e mesme) dhe zonave rurale ku (shifra
përkatëse ka qenë me pak se 4 % ) 36
Që prej studimit të Reineck, ndërmarre 15 vjet më parë, emigrimi nga Kosova jashtë vendit
është rritur shume ne volum. Si ka ndikuar kjo në marrëdhëniet ndërmjet emigrimit, parave te
dërguara dhe zhvillimit? A është akoma e vlefshme të supozojmë qe zonat rurale me volum
me të madh emigrimi tentojnë të jenë me konservative? Cilat do të jenë pasojat e përfundimit
të emigrimit në masë për këto fshatra?
III. RRËFIMI PËR DY FSHATRAT
Cërrca (në serbisht Crnce), është një fshat me 300 shtëpi në veriperëndim të Kosovës, në
kufirin me Serbinë. Kurse Lubishta,(Lubiste) është një fshat me 227 shtëpi, e shtrihet në
kodrinat e maleve të Karadakut në juglindje të Kosovës, në afërsi me kufirin e Maqedonisë.
Për standardet kosovare, Cërrca është një fshat mjaft i përparuar, ndërsa Lubishta është pa
dyshim një nga fshatrat më të varfra. Mirëpo në të dyja fshatrat dallohen forcat e njëjta të
cilat karakterizojnë zonat rurale të Kosovës. Është një dramë e vërtetë çfarë po ndodh me
fshatrat e Kosovës sot , dhe do të ishte mirë që hartuesit e politikave në Prishtinë dhe në
kryeqytetet evropiane, të mbajnë vesh 37 .
Gjatë viteve 2004 – 2005, të dy komunitetet ndihmuan IES-në (Iniciativën Evropiane për
Stabilitet), për të kryer një studim rreth mënyrës së jetesës në të dyja fshatrat. 44 pyetje u janë
drejtuar 527 shtëpive dhe janë mbledhur kështu informacione nga më shume se 4.000
individë. Qëllimi ishte që të krijohej qartësi mbi gjendja e fshatarësisë kosovare, në prag të
statusit final. 38
34 Ibid., f. 191.
35 Ibid., f. 168.
36 Ibid., f. 178.
37 Gjatë dy viteve të fundit hulumtuesit e ESI-t kanë vizituar nje numër të madh fshatrash, dhe kanë
intervistuar një numër të madh personash, duke I pyetur ata në lidhje me ndryshimin e kushteve të
jetesës në komunat e Vitis, Gjilanit, Rahovecit, Mitrovicës, Prizrenit, Prishtinës dhe Strpces.
38 Për infromacione në lidhje me pyetsorët dhe me hulmtimin shih Anneksin 4. Të gjitha të dhenat janë të
përmbledhura në Anneksin I dhe Anneksin II.
12