??? - hol.gr

Τρίτον, είναι χαρακτηριστικό ότι µια από αυτές είχε αγοράσει για λογαριασµό επενδυτή µετοχές
αξίας 3 δισ. δρχ. χωρίς να έχει εισπράξει τα χρήµατα, τα οποία όµως θα έπρεπε να είχε καταθέσει. Η
κρίση πιθανόν να γινόταν πολύ χειρότερη απ’ ό,τι νοµίζαµε.(…)» 277
−Στις 25/09/1999, ο καθηγητής Κέβιν Χάσετ, χρηµατo-οικονοµικός σύµβουλος του American
Enterpise Institute (ΑΕΙ), που αποτελεί το κυριότερο ίσως συµβουλευτικό όργανο του αµερικανικού
επιχειρηµατικού κόσµου, παραχώρησε συνέντευξη στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, η οποία προκάλεσε
ζωηρές αντιδράσεις. Ιδού οι ριζοσπαστικές απόψεις του αµφιλεγόµενου καθηγητή. Παρακαλώ…
“προσδεθείτε” πριν τις διαβάσετε.
EP.: «Πώς κρίνετε τη συµπεριφορά των ελληνικών αρχών στη χρηµατιστηριακή κρίση που
βιώνει η Ελλάδα τον τελευταίο καιρό και ιδιαίτερα τις εκτιµήσεις κρατικών οικονοµικών παραγόντων
για “φούσκες” στο XAA;»
Κέβιν Χάσετ: «Όπως συµφωνούν όλοι σχεδόν οι επιστήµονες σήµερα, η µεγάλη
χρηµατιστηριακή κρίση στις ΗΠΑ το 1929 προκλήθηκε από την εκτίµηση των αρχών ότι το
χρηµατιστήριο ήταν υπερτιµηµένο και ότι η φούσκα έπρεπε να σπάσει. Όπως και έκαναν, περιορίζοντας
την προσφορά χρήµατος µε τα γνωστά αποτελέσµατα. Απ’ αυτή λοιπόν τη σκοπιά η “φουσκολογία”,
όταν προέρχεται από τις αρχές, µπορεί να έχει πολύ δυσάρεστα αποτελέσµατα. Αυτό το µάθηµα θα
πρέπει να το πάρουν οι Έλληνες αρµόδιοι και να είναι παρά πολύ προσεκτικοί προτού αρχίσουν να
µιλάνε για “φούσκες”.»
EP.: «Πώς κρίνετε το µέτρο σύµφωνα µε το οποίο ορισµένες µετοχές τίθενται υπό καθεστώς
επιτήρησης;»
Κέβιν Χάσετ: «Όταν διάβασα για αυτό το µέτρο... δεν πίστευα στα µάτια µου! Θεέ µου! Σε ένα
καθεστώς ελεύθερης οικονοµίας... θεσµός επιτήρησης µετοχών! Απίστευτη ηλιθιότητα, που µπορεί να
έχει καταστροφικές επιπτώσεις. Η κυβέρνηση θα αποφασίζει ποια µετοχή είναι “φούσκα” και ποια δεν
είναι; Αυτό δεν έχει ξανακουσθεί σε ελεύθερη οικονοµία. Το µόνο αποτέλεσµα που θα έχει αυτό το
µέτρο θα είναι η πρόκληση πανικού. ∆ιότι είναι πολύ ευκολότερο να δηµιουργήσεις πανικό σε µια µικρή
χώρα η οποία δεν είναι ακόµα µέλος της ΟΝΕ απ’ ό,τι σε µια ώριµη οικονοµία.»
EP.: «Στην Ελλάδα οι ιθύνοντες επικαλούνται τον υψηλό λόγο P/E (τιµών, αποδόσεων) ως
απόδειξη του ότι το Xρηµατιστήριο είναι υπερθερµασµένο. Εσείς τι πιστεύετε;»
Κέβιν Χάσετ: «Το µεγάλο λάθος µε όλα αυτά τα µοντέλα που βασίζονται στο λόγο P/Ε είναι ότι
παίρνουν ως αναφορά τις αποδόσεις στο παρελθόν ή το παρόν και όχι το µέλλον. Όµως ο επενδυτής
εξετάζει κυρίως µε αναφορά το µέλλον − η τιµή της µετοχής εκφράζει τις προσδοκίες για τις αποδόσεις
που θα έχει η επιχείρηση σε όλη τη µελλοντική διάρκεια της ζωής της. Είναι λοιπόν προφανές ότι οι
τιµές των µετοχών στην Ελλάδα − χωρίς φυσικά να το έχω µελετήσει το θέµα − θα είναι υψηλές κυρίως
λόγω των προσδοκιών που δηµιουργούνται από την αναβάθµιση της οικονοµίας της χώρας µε τη
συµµετοχή της στη ΟΝΕ. Αλήθεια ποιος είναι ο λόγος P/Α στην Ελλάδα;
EP.: 40.
Κέβιν Χάσετ: «Ε, όχι και υπερθερµασµένο το χρηµατιστήριο µε 40! Εγώ θα θεωρούσα εκ
πρώτης όψεως απόλυτα φυσιολογικό ένα µέσο όρο 70 η 100! ∆έστε τα δεδοµένα: Μια αναδυόµενη
αγορά είναι έτοιµη να συµµετάσχει σε ένα από τα πλουσιότερα κλαµπ του κόσµου! Τι περισσότερο
µπορεί να ζητά µια χώρα για να δηµιουργηθούν τεράστιες και δικαιολογηµένες προσδοκίες; Κοιτάξτε,
θεωρώ καταπληκτική την πολιτική των ελληνικών αρχών. Κάθε κυβέρνηση µιας χώρας θέλει να
υπερηφανεύεται για το λαµπρό µέλλον που δηµιουργεί για τη χώρα − το οποίο εκφράζεται από τις
υψηλές τιµές των µετοχών που ενσωµατώνουν τις συσσωρευµένες προσδοκίες. Όταν στην Ελλάδα η
κυβέρνηση προσπαθεί να ρίξει τις τιµές των µετοχών, στην ουσία αρνείται ψήφο εµπιστοσύνης στον
εαυτό της!»
EP.: «Στο βιβλίο σας υποστηρίζετε ότι οι επενδυτές θα πρέπει να κρατάνε τις µετοχές ακόµα και
σε περιόδους πτώσης και όχι να πουλάνε. Γιατί;»
Κέβιν Χάσετ: «Υπάρχει µια πολύ ενδιαφέρουσα µελέτη που δείχνει ότι από το 1994 ο µέσος
ετήσιος ρυθµός απόδοσης των 500 επιχειρήσεων του Standard and Poors ήταν 18% ετησίως. Όµως
κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου ο µέσος επενδυτής αποκόµισε µόνο 7% ετησίως. Ο λόγος για τον
οποίο αποκόµισε λιγότερα ήταν επειδή αγόραζε και πουλούσε συνεχώς, αντί να µένει µέσα. Έφευγε όταν
άκουγε τα επίσηµα χείλια να κάνουν αναφορά σε “φούσκες” και δεν προλάβαινε να ξαναµπεί όταν η
188