SKÐRSLA ÌBYGGžANEFNDAR - Óbyggðanefnd

FORMÁLI
Skýrsla óbyggðanefndar kemur nú út öðru sinni. Í samræmi við 18. gr. laga um þjóðlendur og
ákvörðun marka eignarlanda, þjóðlendna og afrétta nr. 58/1998 eru í riti þessu birtir þeir fimm
úrskurðir sem nefndin kvað upp á árinu 2003. Þess ber að geta að úrskurðirnir hafa frá uppkvaðningu
verið öllum aðgengilegir á heimasíðu nefndarinnar. Fyrst verður þó gerð stuttlega grein
fyrir störfum óbyggðanefndar á árinu 2003.
Þann 1. janúar 2003 varð sú breyting á skipan varamanna í óbyggðanefnd að Þorgeiri Örlygssyni
prófessor var veitt lausn að eigin ósk og Benedikt Bogason héraðsdómari skipaður í hans stað.
Sem fyrr hafði óbyggðanefnd á grundvelli 6. gr. þjóðlendulaga opna skrifstofu að Hverfisgötu 4a,
101 Reykjavík. Þar starfa auk undirritaðs Sif Guðjónsdóttir skrifstofustjóri, Gunnar Friðrik Guðmundsson
sagnfræðingur og Hulda Árnadóttir lögfræðingur. Um áramót lét Hildur Guðbrandsdóttir
ritari af störfum á skrifstofu nefndarinnar og við tók Kristjana Hildur Kristjánsdóttir landfræðingur.
Helstu verkefni óbyggðanefndar á árinu 2003 voru annars vegar meðferð mála nr. 1-9/2003,
sveitarfélög í Rangárvallasýslu og Vestur-Skaftafellssýslu (þriðja landsvæðið sem óbyggðanefnd
tekur til meðferðar) og hins vegar uppkvaðning úrskurða í málum nr. 1-5/2001, sveitarfélagið
Hornafjörður í Austur-Skaftafellssýslu (annað landsvæðið sem óbyggðanefnd tekur til meðferðar).
Í janúar 2003 var lögmönnum aðila í Rangárvallasýslu og Vestur-Skaftafellssýslu tilkynnt að
ákveðið hefði verið að fjalla um svæðið í níu málum og hvaða nefndarmenn færu með hvert mál.
Málin voru fyrst tekin fyrir þá um vorið og í kjölfarið voru haldnar fjórar til fimm fyrirtökur í hverju
máli þar sem lögð voru fram gögn og leitast við að upplýsa þau að öðru leyti. Málin voru svo tekin
til aðalmeðferðar eitt af öðru frá byrjun júlí og fram í lok nóvember. Aðalmeðferð málanna fór í
öllum tilvikum fram eins nálægt vettvangi og mögulegt var og stóð í þrjá til fjóra daga eftir umfangi
viðkomandi máls. Fyrirkomulag aðalmeðferðar var almennt með þeim hætti að hún hófst á
forflutningi. Að því loknu var farið um svæðið undir leiðsögn heimamanna og að svo búnu teknar
skýrslur af aðilum og vitnum. Loks var viðkomandi mál flutt munnlega. Úrskurða í þessum málum
er að vænta nú í haust.
Samhliða framangreindu var svo unnið að úrskurðum nefndarinnar í málunum fimm í sveitarfélaginu
Hornafirði en þau voru tekin til úrskurðar annars vegar í júní 2002 og hins vegar í september
sama ár. Eftir að málin voru tekin til úrskurðar gerðu aðilar nokkrar breytingar á kröfum sínum
auk þess sem bæði aðilar og nefndin öfluðu frekari gagna. Í slíkum tilvikum var lögmönnum allra
málsaðila gert viðvart og þeim gefið færi á athugasemdum. Málin fimm voru endurupptekin þann
14. nóvember 2003 til framlagningar þessara viðbótargagna og úrskurðir kveðnir upp sama dag.
Þá skal þess getið að á árinu tók óbyggðanefnd fjórða landsvæðið til meðferðar. Það er afmarkað
eins og Gullbringu- og Kjósarsýsla ásamt þeim landsvæðum í Árnessýslu sem nefndin hefur
ekki þegar úrskurðað um. Þessi ákvörðun var tilkynnt fjármálaráðherra fyrir hönd íslenska ríkisins
þann 27. október og honum veittur frestur til að lýsa kröfum ríkisins um þjóðlendur á svæðinu til
28. janúar 2004.
Yfirumsjón með útgáfu þessa rits hefur sem fyrr verið í höndum Huldu Árnadóttur, lögfræðings
hjá óbyggðanefnd og annars ritara nefndarinnar, og Gunnars Friðriks Guðmundssonar, sagnfræðings
hjá óbyggðanefnd. Færi ég þeim báðum þakkir fyrir framlag þeirra.
Reykjavík, 18. febrúar 2004
Kristján Torfason
7