SKÐRSLA ÌBYGGžANEFNDAR - Óbyggðanefnd

Breiðamerkurfjöru eða Breiðármörk. Þannig seldi Vilborg Eyjólfsdóttir Runólfssonar, Gísla Þórarinssyni
árið 1933 jarðarpart sinn í eyðibýlinu Felli „ásamt hluta þeim, sem mér ber í Breiðamerkurfjöru,
og öllu því sem nefndri fjöru fylgir, stóran og smáan reka, sem á fjöru kann að koma“. 1 Við
þinglýsingu skjalsins er gerð athugasemd um að seljandi hafi eigi þinglýsta eignarheimild að
Breiðamerkurfjöru. 2 Árið 1968 gaf framangreindur Gísli Þóru Stefánsdóttur jarðarpart sinn í eyðibýlinu
Felli „ásamt hluta þeim, sem mér ber í Breiðamerkurfjöru, og öllu því sem nefndri fjöru
fylgir, stóran og smáan reka, sem á fjöru kann að koma“. Einnig seldi Borgarhafnarhreppur Erni
Eiriksen árið 1960 „ 1/14 í eyðijörðinni Breiðarmörk (Breiðamerkurfjara)“, eign Guðnýjar Runólfsdóttur.
3
Jafnframt hefur hluti annarra afkomenda Eyjólfs þinglýst fjölda svokallaðra „skiptayfirlýsinga“
á árabilinu 1994-1997, þar sem vísað er til samnings Eyjólfs Runólfssonar og Torfhildar Hólm frá
1891 um hálfa jörðina Fell ásamt hálfri Breiðamerkurfjöru. Í yfirlýsingum þessum segir að við
skipti eftir Eyjólf, 30. maí 1924, hafi láðst að tilgreina sérstaklega „hálfa Breiðamerkurfjöru, sem
getur átt sínar eðlilegu skýringar“. 4 Hið sama er sagt hafi gerst við skipti eftir tilgreinda erfingja
Eyjólfs. Óskað er eftir þinglýsingu á viðkomandi yfirlýsingu sem eignarheimild tiltekins afkomanda
Eyjólfs að tilgreindu hlutfalli í hálfri Breiðamerkurfjöru, sem í sumum yfirlýsinganna er lögð
að jöfnu við hálfa „jörðina“, „lenduna“ eða „eignina“ Breiðármörk. Tveimur fyrstu yfirlýsingum,
dags. 23. október 1994, er upphaflega þinglýst með athugasemdinni „Yfirlýsing þessi er einhliða
og því hæpin eignarheimild“ en sú athugasemd er felld niður 16. nóvember 1994. 5 Síðustu yfirlýsingunni,
dags. 24. mars 1997, er þó þinglýst með athugasemdinni „Það athugist að þinglýsta eignarheimild
skortir fyrir eignarhlutanum.“ 6 Öðrum þessara yfirlýsinga er þinglýst án þess að gerðar
séu athugasemdir við eignarheimild að baki þeim. 7
Landamerkjabréf Breiðármerkur er undirritað 13. maí 1922 og þinglesið 13. júlí sama ár að
Borgarhöfn en 15. júlí að Hofi í Hofshreppi. Bréfið er hins vegar þeim annmörkum háð að það lýsir
einvörðungu austurmörkum jarðarinnar, móts við Fell í Borgarhafnarhreppi:
Landamerkjaskrá milli Fells í Borgarhafnarhreppi og Breiðumerkur í Hofshreppi.
Landa- og fjörumörkin eru: Varða hlaðin á graskoll á fjörunni, vestanhalt við hornið á Nýgræðunum,
á að bera austast í Hálfdánaröldu uppi undir jökli og í Kaplaklif í Máfabygðum, og er það alt bein lína.
Þetta eru einnig mörk milli hreppanna: Borgarhafnarhrepps og Hofshrepps.
Til skýringar skal þess getið – af því mörkin við sjó geta verið óglögg fyrir ókunnuga – að glögg og
áreiðanleg fjallamörk eru milli Tvískerja og Fjallslands, sem er Miðaftanstindur – toppurinn, beri í
sýlingu á Eiðnaskarðstindi og er það bæði landa og fjörumörk, glögg og alþekt örnefni. Fjallsfjara á
að vera 9 hundruð faðma tólfræð á lengd, þaðan er 1080 faðma og mun vera átt við, að þrjár íslenskar
álnir sjeu í hverjum faðmi.
Við Fjallsfjöru að austan tekur við Breiðamerkurfjara, sem á að vera jafnlöng: 900 faðma tólfræð, þá
kemur Fellsfjara í Borgarhafnarhreppi.
1 Skjal nr. 4 (73).
2 Sbr. skjal nr. 4 (70).
3 Skjal nr. 4 (80).
4 Skjal nr. 4 (83).
5 Skjal nr. 4 (84).
6 Skjal nr. 4 (105).
7 Skjöl nr. 4 (82, 85, 86, 88-104), sbr. skjöl nr. 4 (73, 81 og 85).
71