SKÐRSLA ÌBYGGžANEFNDAR - Óbyggðanefnd

Landamerkjabréf Fagurhólsmýrar var undirritað 29. maí 1922 og þinglesið að Hofi 15. júlí
sama ár:
Landamörk milli Fagurhólsmýrar og Hofsnes eru: Frá upptökum Gljúfurár vestan Miðfellstanga, svo
eftir gljúfrinu og fremst í gljúfurkjaft, þaðan í grjótvörðuna á Hamarsenda, þaðan beina línu í lítinn
hólma eða smáfit næst vestan við Nýjalandið.
Fjörumörkin eru: Mýrarmelur beri í hæstu þúfuna á Fátækramannahól.
Landamörk milli Fagurhólsmýrar og Hnappavalla eru: Frá upptökum Yrpugils, og eftir gilinu, svo
fram af miðjum Salthöfða, þó á Fagurhólsmýri allan grashöfðann. Fagurhólsmýri á 1 Mýrarfífhólma,
sem eru skiftar engjar austan Salthöfða, og ítak í Kvíármýri fyrir 50 fjár og 3 hross.
Aðalengjamörk milli nefndra jarða eru: Frá Salthöfðanefi eftir ál er rennur austur framan undir höfðanum
og í vörðu í hólma ofan og austan við Mýrarlandið og svo fram leirur.
Hnappavallahjáleiga á engjaítak í Húsfit í Mýrarlandi.
Fjörumörkin eru: Hvalbein sett upp og hlaðið upp með því í hólma ofan við fjöruálinn, á það að bera
í Gyltu – lítinn klett – á Hnappavallaveitum, þaðan í standberg vestast í Hafnakambi; það er alt bein lína. 2
Bréf þetta var samþykkt að því er snerti mörkin milli Hofsness og Fagurhólsmýrar og Hnappavalla
og Fagurhólsmýrar.
Í Fagurhólsmýri voru lengi tveir ábúendur, en tvíbýli varð jörðin ekki fyrr en 1857. 3 Fagurhólsmýrartorfan
skiptist nú í þrjú býli, Fagurhólsmýri I, II og III.
Heimildir benda ekki til annars en að nokkuð samfelld búseta hafi verið á Fagurhólsmýri frá því
að jarðarinnar er fyrst getið í heimildum. Í afsals- og veðmálabókum kemur fram að eftir gerð
landamerkjabréfsins hefur jörðin framselst með hefðbundnum hætti og verið veðsett. 4
6.7. Hnappavellir
Í Landnámu er maður nefndur Þorgils Ásbjarnarson „er Hnappfellingar eru frá komnir“. 5 Að öðru
leyti koma Hnappavellir ekki fyrir í Landnámu.
Á Hnappavöllum (Knappafelli) var kirkja um 1200 þegar Páll Jónsson biskup lét gera skrá yfir
kirkjur þær í Skálholtsbiskupsdæmi sem presta þurfti til að fá. 6 Kirkjan á Hnappavöllum (Maríukirkja)
átti fjórðung í heimalandi samkvæmt máldaga sem talinn er frá 1343. Hlunnindi hennar voru þessi:
hvn a xxx hesta hrishogg j breidarland.
j Hola land til xviij rossa.
j kviskæria land skog j millvm kambskardz oc vattarar [Vattarár] slykur sem hann er.
j Hrvtafell xij vngneyta rekstur. …
1 Hér á eftir virðist strikað yfir allan.
2 Skjal nr. 2 (8).
3 Byggðasaga Austur-Skaftafellssýslu 3, s. 64.
4 Skjöl nr. 4 (37-38). Byggðasaga Austur-Skaftafellssýslu 3, s. 21-24, 64-65.
5 Landnámabók 1986, s. 320.
6 Íslenskt fornbréfasafn 12, s. 5.
61