SKÐRSLA ÌBYGGžANEFNDAR - Óbyggðanefnd

Jtem Jngolfsh¹fda allan ad fräteknum tveim hlutum fuglbergs sem eignadar eru annar kirkiunni ad
Eyrarhorni. þridie kirkiunne ad Raudalæk.
Hof ä reka allann fra sallth¹fda fi¹ru. og ut ad Jngolfsh¹fda.
Jtem ørknadrap ¹ll j [mille] Lambeya og til þess gras ber næst j sulufell. xv hrossa beit ä Kviärmyri
um sumar firir utan l¹ghelgar. fra Krosshollti liggur kyrfodur til Hofs. og abyrgist ad ¹llu.
Jtem elldividartak og kolagi¹rd j Skaptafellsheidi.
Fylgia þessi ¹ll saman giædi einn veg kirkiuhluta sem eignarhluta ad Hofi.
Þessar ä kirkian jarder.
Fiall med ix c . fi¹ru.
halft Skaptafell.
Suinanes halft. og helming allra þeirra fiarna sem liggia til Jokulfells. 1
Árið 1482 voru eignir kirkjunnar að Eyrarhorni lagðar til Hofskirkju. Kaupahluti Hofs komst í
eigu Skálholtsbiskupa á 15. öld og árið 1525 seldi Ögmundur Pálsson biskup Ásgrími nokkrum Ásgrímssyni
þennan hluta jarðarinnar fyrir hlut í Stórahvoli og Miðhúsum ásamt því að kenna syni
Ásgríms til prests. 2
Í máldaga Gísla biskups Jónssonar frá um 1570 er einungis tæpt á eignum kirkjunnar. Hún átti
heimaland hálft og síðan er bætt við: „Reka og jtøk og ønnur jtøk ad fornu fare.“ 3 Í vísitasíubók
Brynjólfs biskups Sveinssonar frá 15. september 1641 er þessum eignum kirkjunnar lýst nokkru
nánar: „Reka og Jtök og önnur Jtök ad fornu Fari, er haldid fra Breidármerkr fioru austur ad Kui
skeria fioru köllud 9 c [hundruð] fyrer Fialls fit – med greindri Fialls fit og Fiallinu upp.“ 4 Jón biskup
Vídalín vitnar árið 1706 athugasemdalaust í þessa vísitasíubók Brynjólfs. 5
Hof var metið á 46 hundruð og 160 álnir árið 1686 en 14 hundruð árið 1697. Þessi mikli munur
stafaði trúlega af því að árið 1686 var dýrleikinn reiknaður sem tvítugföld landskuld en hvergi í
hreppnum greiddu ábúendur eins háa landskuld á þessum tíma og að Hofi. Konungur átti þá
fjórðung í kaupahlutanum en ¾ voru í einkaeigu. 6 Í Jarðabók Ísleifs Einarssonar frá 1709 kemur
fram að öll jörðin sé 28 hundruð að dýrleika. Af helmingi jarðarinnar (þeim sem tíundaður var) var
10 ½ hundrað í bændaeign en 3 ½ hundrað í eigu konungs. Þar segir enn fremur:
Skógarítak til eldingar og kolgjörðar á jörðin í Skaftafellsheiði. Jörðunni er eignað Fjall og Fjallsfit í
Breiðármerkurlandi. Rekafjöru á jörðin fyrir Breiðármerkurlandi, kölluð Fjallsfjara, níu hundruð.
Rekafjöru á jörðin einnig fyrir sínu, Hofsnes- og Hnappavallalöndum. Item Tangafjöru fyrir Sandfellslandi.
Ingólfshöfði, sem liggur fyrir jarðarinnar landi, er allur jörðunni eignaður eftir gömlum máldög-
1 Íslenskt fornbréfasafn 3, s. 401. Þessar eignir kirkjunnar voru áréttaðar skömmu fyrir miðja 17. öld í bréfi Jóns Jónssonar
í Oddgeirshólum til Vigfúsar Jónssonar á Hofi (sbr. skjal nr. 2 (40)). Bréf þetta er aðeins til í ungum afskriftum.
2 Íslenskt fornbréfasafn 9, s. 274-275. Sbr. Íslenskt fornbréfasafn 6, s. 638-639.
3 Íslenskt fornbréfasafn 15, s. 701.
4 Skjal nr. 2 (17).
5 Skjal nr. 2 (23).
6 Björn Lárusson 1967, s. 333.
55