SKÐRSLA ÌBYGGžANEFNDAR - Óbyggðanefnd

Nánast öll skóglendissvæðin eru sunnan kröfulínu ríkisins, nema 30 hektara skóglendi í Kjós
inni undir Miðfelli í 200-400 m hæð yfir sjó.
5.3.2. Fjalllendi
Mikill hluti fjalllendisins í Öræfum er innan kröfusvæðis ríkisins. Sums staðar er það vel til sæmilega
vel gróið en annars staðar nánast gróðurlaust. Ræðst gróðurfarið fyrst og fremst af berggrunni,
halla landsins, hæð yfir sjó, veðurskilyrðum og fyrri nýtingu landsins. Í þessu sambandi má nefna
að í um 700 m hæð í Esjufjöllum, langt inni á jökli, vaxa nú um 100 háplöntutegundir en í Austur-
Skaftafellssýslu allri hafa fundist um 320 tegundir blómplantna og byrkninga.
Í heild er núverandi gróðurfar í fjalllendi Öræfanna afar fábreytilegt og sem beitiland er það
heldur rýrt. Þar sem virðist vera sæmileg gróðurþekja er oftar en ekki um að ræða gisnar, tegundafáar
mosaþembur, sums staðar með dreifðum lynggróðri. Mosagróðurinn teygir sig oft upp í 500-
600 m hæð þar sem ekki er of mikill halli eða lausar skriður. Við bestu gróðurskilyrði í fjalllendinu,
s.s. í daldrögum og í snjódældum, er gróður fjölbreyttari og gróskumeiri. Heildarflatarmál
slíkra svæða er hins vegar lítið.
Gróður Skaftafellsheiðar teygir sig norður undir Kristínartinda en breytist á þeirri leið úr
gróskumiklum gróðurlendum heiðarinnar, skóglendi og mýrum, yfir í mosagróður.
Í suður- og vesturhlíðum Hafrafells er talsverður mosa- og lynggróður.
Í Svínafellsheiði, ofan skógarhlíðanna í Svínafelli, er dreifður mosa- og snjódældagróður inn
undir Skarðatinda og miðjan Hvannadal. Þar fyrir ofan er land ógróið.
Sandfell er ógróið en neðanverð Sandfellsheiðin er sæmilega gróin.
Fjalllendið ofan við Hof er nær alveg ógróið niður að undirhlíðum þess. Sama gildir raunar um
efri hluta fjalllendisins allt austur að Kvíárjökli. Í undirhlíðunum er strjáll mosagróður.
Milli Kvíárjökuls og Hrútárjökuls er fjalllendi allvel gróið nema efsti hluti þess uppi undir jökli.
Gróðurþekjan þéttist er nær dregur láglendi. Um er að ræða lynggróður og mosaþembu með ýmsum
fylgitegundum.
Ærfjall er nálægt því að vera hálfgróið af mosa og lyngi.
Breiðamerkurfjall er einnig allvel gróið og þar er gróður fjölbreyttari en í öðru fjalllendi Öræfanna;
mosaþembu-, snjódælda- og sefgróður, graslendi og stinnastararmóar, og blómlendi hefur verið lýst þar.
5.3.3. Ástand jarðvegs
Vegna þess hve rof, sem tengist ógrónu landi á söndum og í fjalllendi í Öræfum, er mikill hluti af
hreppnum í heild er ástand jarðvegs slæmt. Alvarlegt jarðvegsrof sem tengist samfelldu gróðurlendi
í Öræfum er á um 10% landsins. 1
5.4. Jöklar og jöklabreytingar 2
5.4.1. Jöklar upp af Öræfum
Vestast í Öræfum er Skeiðarárjökull. Telja má upp aðra jökla sem eru innan Öræfasveitar frá vestri
til austurs sem hér segir.
1 Ólafur Arnalds, o.fl., 1997. Jarðvegsrof á Íslandi. Landgræðsla ríkisins og Rannsóknastofnun landbúnaðarins.
2 Kafli 5.4. er byggður á greinargerð Odds Sigurðssonar, ráðgjafa óbyggðanefndar á sviði jöklafræði, skjal nr. 19 (5), sbr. einnig
skjöl nr. 19, 19 (1), 19 (2) og 19 (4). Heimildir: Guðmundur G. Bárðarson, 1934. Islands Gletscher. Beiträge zur Kenntnis
der Gletscherbewegungen und Schwankungen auf Grund alter Quellenschriften und neuester Forschung. Reykjavík, Vísindafélag
Íslendinga, XVI. Oddur Sigurðsson, 1998. Glacier variations in Iceland 1930-1995 – From the database of the
Iceland Glaciological Society. Jökull, 45, 3-25. Oddur Sigurðsson. Variations of termini of glaciers in Iceland in recent
centuries and their connection with climate (í prentun). Sigurdur Thorarinsson, 1943. Vatnajökull. The scientific results
of the Swedish-Icelandic investigations 1936-37-38. Chapter XI. Oscillations of the Icelandic glaciers in the last 250 years.
Geografiska Annaler, 25 (1-2), 1-56. Sigurdur Thorarinsson, 1956. On the variation of Svínafellsjökull, Skaftafellsjökull and
Kvíárjökull in Öræfi. Jökull, 6, 1-15. Flosi Björnsson, 1998. Samtíningur um jökla milli Fells og Staðarfjalls. Jökull, 46, 49-61.
37