SKÐRSLA ÌBYGGžANEFNDAR - Óbyggðanefnd

104
Fjall. Annaðhvort hafi hún fengið jörðina gefna eða keypt hana. Það skipti þó ekki máli þar sem
gerningurinn hafi verið lögfestur í máldaganum 1387. Beinn eignarréttur hafi því ekki fallið niður
enda hafi jörðin ekki verið til almenningsnota í neinn tíma. Hofsmenn hafi síðan fengið skilríki fyrir
eignartilkalli sínu með lögfestunni. Þeir hafi því eignast jörðina með sama hætti og fyrri eigendur
hafi átt hana, með öllum gögnum og gæðum.
Lögfestan sé greinilega um eignarland enda jörðin ætíð eignarland. Enginn hafi nytjað landið
nema eigendur Hofs. Af þessu landi hafi verið greiddir skattar til jafns við annað land Hofs. Í landamerkjabréfinu
felist að jörðin Fjall sé í raun hluti af jörðinni Hofi og því hafi átt sér stað aðilaskipti
að þessu landi samhliða aðilaskiptum að Hofi þar sem þetta land hafi ekki verið skilið undan við
sölu. Núverandi eigendur Hofs eigi því þessa jörð eins og Hof. Heimildir þeirra til jarðanna séu
sambærilegar. Það sé augljóslega ríkisins að sanna að land þetta sé ekki undirorpið beinum eignarrétti
þar sem þetta sé jörð með þinglýstum landamerkjum.
Ekki sé um ítaksréttindi að ræða. Jörðin Fjall sé eign Hofsmanna með öllum gögnum og gæðum
eins og aðrar jarðir á þessu svæði. Þeir hafi einir farið með þetta land og enginn nýtt nema þeir og
þeir sem hafa haft heimild þeirra til þess, í aldaraðir. Enginn eigi þar upprekstrarrétt. Beitarítak
Sandfells sé fallið niður fyrir notkunarleysi og því hafi ekki heldur verið lýst þegar lög um lausn
ítaka hafi komið fram. Enginn skipuleggi leit eða smali þetta land nema eigendur sjálfir, opinberir
aðilar komi þar ekki nærri.
8.4.8. Breiðármörk
Í greinargerð kemur fram að vegna Kvískerjabræðra sé byggt á þinglýstu afsali til föður þeirra,
dags. 26. febrúar 1937. Eignarhald Fellseigenda byggist á afsali til forföðurs þeirra Eyjólfs
Runólfssonar, dags. 31. maí 1891 og 1. mars 1890, sem aftur byggist á eldri heimildum, svo sem
máldögum og vísitasíum. Sérstaklega sé vísað til lögfestu Hofs 1851. Samkvæmt þessum heimildum
sé ljóst að allt land jarðarinnar er háð beinum eignarrétti.
Einnig er vísað til þinglýstrar landamerkjaskrár fyrir jörðina Hof, dags. 15. júlí 1922, og þinglýst
sama dag. Þá er vísað til þinglýstrar landamerkjaskrár milli jarðanna Fells í Borgarhafnarhreppi
og Breiðumerkur í Hofshreppi, dags. 13. maí 1922, þinglesin 13. júlí 1922.
Land jarðarinnar Breiðumerkur sé greinilega allt innan landnáms, sbr. og máldaga Maríukirkju
á Breiðá frá 1343, enda byggist krafa ríkisins á því að eignarrétturinn hafi fallið niður. Slíkt sé þó
fráleitt í ljósi þeirra heimilda er við njóti enda sé hægt að rekja lögskiptin allt aftur til þess er
biskupinn í Skálholti seldi jörðina til einkaaðila 3. ágúst 1525 að undanskildum stórreka.
Að halda því fram að land þetta hafi ekki verið numið að öllu leyti sé ekki rökstutt frekar en
sagt að landnámið geti ekki hafa náð lengra en að upptökum Kvíár og Jökulsár án þess að reynt sé
að rökstyðja hvar upptök þeirra hafi verið. Virðist hugmyndir ríkisins í þessu úr lausu lofti gripnar
og stangist á við fornar heimildir um eignarrétt á þessu svæði sem einkum séu máldagar og vísitasíur
en skv. þessum skjölum sé ljóst að allt land í Öræfum hafi verið háð beinum eignarrétti.
Á því er byggt að bændur í Öræfum telji að landamerki til norðurs séu almennt við jökulröndina.
Það sé venja að líta svo á þó þess sé ekki getið í landamerkjabréfum. Varðandi jarðirnar Fell
og Breiðármörk sé þó ljóst að land þeirra hafi að verulegu leyti farið undir jökul. Verði því að skoða
það sérstaklega hvort ekki sé rétt að miða við landnámsmörk jökulsins.
Landamerki Breiðármerkur séu vafalaust mjög gömul enda jörðin á landnámsmörkum, sbr. og
máldagann frá 1343, en jarðarinnar sé getið í fornum ritum.
Breiðamerkurfjara hafi verið nýtt af landeigendum einum eins og venja sé um fjörur á Íslandi.
8.5. Landsvirkjun
Af hálfu Landsvirkjunar er vísað til þess að fyrirtækið sé eigandi 132 kV háspennulínu, svonefndrar
Suðurlínu, sbr. samning frá 11. ágúst 1982 milli ríkisstjórnar Íslands og Landsvirkjunar um virkj-