2_2000 Grim.qxd

210
Markaþúfan á Biskupsbrekku, úr henni bein lína í Þrasaborgir, þaðan sjónhending í norðurendann á
Driftinni, þaðan um Hamarsselshellir, Stóra Dímon, Eldborgir og þaðan sjónhending í norðasta
Kálfstind. Þaðan fram með fjallgarðinum fram í syðra Litlubarmshorn og þaðan sjónhending í áðurnefnda
þúfu í Biskupsbrekku.
Þetta landsvæði sem nefnt er „spilda úr afréttarlandi Laugarvatns“ í fasteignabók sýslumannsembættisins
á Selfossi er til meðferðar hér. Þetta svæði hefur verið nýtt sem hluti afréttar án þess
þó að hafa verið formlega lagt til afréttar skv. l. nr. 42/1969.
Kröfugerð íslenska ríkisins gerir ráð fyrir að þjóðlendulínan liggi um landsvæði þetta, sjá nánar
í kafla 3.1.1. Í málatilbúnaði íslenska ríkisins er því haldið fram að sá hluti afréttarins sem keyptur
var úr Laugarvatni sé ekki allur fullkomin eign hreppsins. Kröfulínan miðist við mörk á milli
heimalands Laugarvatns og útlendis eða afréttarlands jarðarinnar.
Af hálfu hreppsins er þess krafist að viðurkennt verði að landsvæði þetta sé fullkomið
eignarland. Vísað er til afsals frá 17. nóvember 1917 en með því hafi hreppurinn eignast hluta af
jörðinni Laugarvatni í Laugardal. Þannig hafi afréttarland Grímsnesinga við Skjaldbreið verið tengt
heimalöndum jarða í hreppnum. Á þessum tíma hafi Laugardalur tilheyrt Grímsneshreppi en þegar
afréttarlandi var skipt við stofnun Laugardalshrepps hafi þessi hluti Laugarvatnsjarðarinnar komið
í hlut Grímsneshrepps. Landamerkjabréf fyrir jörðina hafi verið gert 12. maí 1890 og sé það að
mestu leyti í samræmi við lögfestu fyrir jörðina frá 1669 sem byggist á vitnisburði Magnúsar
Brandssonar frá 1618.
Í máli nr. 3/2000, Laugardalshreppur, eru rakin sjónarmið aðila um jörðina Laugarvatn eins og
henni er lýst í áðurnefndu landamerkjabréfi frá 1890, heimildir um merki hennar og sögu að öðru
leyti. Samhengis vegna snýst sú umfjöllun einnig um „spildu úr afréttarlandi Laugarvatns“, fram til 1917
þegar það er selt frá jörðinni enda er saga svæðisins fram til þess samofin sögu jarðarinnar að öðru leyti.
Komist er að þeirri niðurstöðu í máli nr. 3/2000 að það land jarðarinnar, sem þar er til meðferðar,
sé eignarland. Að teknu tilliti til sögu jarðarinnar eftir 1917 og þeirra sjónarmiða sem aðilar hafa
fram að færa í þessu máli telur óbyggðanefnd að þær ályktanir nefndarinnar sem fram koma í kafla
11.1. í máli nr. 3/2000 eigi einnig við um þann hluta Laugarvatns sem hér er til meðferðar, þ.e. land
það sem Grímsneshreppur keypti 1917.
Af hálfu íslenska ríkisins hefur ekki verið sýnt fram á að landspilda sú úr Laugarvatni, sem
Grímsneshreppur keypti árið 1917, sé þjóðlenda. Rannsókn óbyggðanefndar leiðir einnig til þeirrar
niðurstöðu að þar sé um eignarland að ræða, án þess þó að tekin sé afstaða til þess hver fari með
þau eignarréttindi eða hver séu mörk milli eignarlanda, sbr. 7. gr. laga nr. 58/1998.
Það er því niðurstaða óbyggðanefndar, sbr. einnig umfjöllun í kafla 10.6., að sá hluti lands
Laugarvatns, sem er til meðferðar í þessu máli, teljist ekki til þjóðlendu í skilningi 1. gr., sbr. einnig
a-lið 7. gr., laga nr. 58/1998.
12. LANDSVIRKJUN
Í máli þessu gerir Landsvirkjun kröfur vegna Hrauneyjafosslínu, fyrirhugaðrar Sultartangalínu 3 og
mælistöðva sem fyrirtækið kveðst eiga í hreppnum. Þá gerir fyrirtækið einnig kröfur vegna vatnsmiðlunar
í Þingvallavatni og vegna Steingrímsstöðvar í landi jarðarinnar Kaldárhöfða. Hér á eftir
verður í fyrstu vikið að því hvað felst í þeim heimildum sem Landsvirkjun byggir kröfur sínar á og
því næst tekin til úrlausnar einstök mannvirki sem kröfur eru gerðar um.
12.1. Almennt
Fyrir óbyggðanefnd liggur að kveða á um og skera úr um réttindi Landsvirkjunar á grundvelli III.