2_2000 Grim.qxd

206
dags. 1. september 1890 og þingl. 2. júní 1891, er undirritað af Þingvallapresti. Þar segir að landamerki
milli Brúsastaða og Þingvalla séu „Öxará neðan frá Þingvallavatni allt upp að Búrfellsgili,
þá Búrfellsgil til upptaka sinna, þaðan bein stefna í Há-kjöl.“ Þessi lýsing er nánast samhljóða
lýsingu í landamerkjaskrá Þingvalla.
Landamerkjabréf Ingunnarstaða er dags. 26. apríl 1890 og þingl. 2. júní sama ár. Merkjum við
Þingvallakirkju er lýst þannig: „Bein lína frá svonefndri “Háusúlu„ eða “Mjóusúlu„ sem stendur í
beinni línu við merki að norðanverðu ræður svo stefna úr nýnefndri Súlu, til upptaka Öxarár við
Mirkavatn, og þaðan sjónhending í suður á “Há Kjöl„“. Fyrirsvarsmenn Ingunnarstaða og Þingvalla
árita hvor um sig landamerkjabréf hins og lýsingum bréfanna ber saman.
Landamerkjabréf Stórabotns er dags. 14. maí 1890 og þingl. 6. júní sama ár. Um merki gagnvart
Þingvöllum segir: „… úr há Kvífjárindisfelli og í Háusúlu (Mjóusúlu) …“ Fyrirsvarsmenn
Stórabotns og Þingvalla árita hvor um sig landamerkjabréf hins og lýsingum bréfanna ber saman.
Vörðufell var áður hluti jarðarinnar Gilstreymis. Landamerkjabréf Gilstreymis er dags. 20. mars
1922 og þingl. 5. júlí 1932. Því ber saman við landamerkjabréf Þingvallakirkjulands um að einn
landamerkjapunktur sé sameiginlegur, nefnilega Kvikfjáryndisfell. Bréf Þingvallakirkjulands er
áritað vegna Vörðufells en ekki öfugt.
Landamerkjabréf Þverfells er dags. 10. september 1886 og þingl. 2. júní 1887. Þar segir svo um
merki gagnvart Þingvöllum „… suður að Reiðarlæk, svo ræður hann merkjum til Grunnavatns, svo
ræður bein sjónhending merkjum milli Þverfells og Þingvallakirkju í háhnjúkinn á Kvígindisfelli
…“ Fyrirsvarsmenn Þverfells og Þingvalla árita hvor um sig landamerkjabréf hins og lýsingum
bréfanna ber í meginatriðum saman. Þingvallabréfið er þó ekki eins nákvæmt og bréf Þverfells þar
sem í hinu fyrrnefnda er einungis dregin lína beint á milli norðvesturhorns Geitlandsjökuls og
Kvikfjáryndisfells. Þar á milli, örlítið austan við beina stefnu, rennur Reyðarlækur úr Grunnavatni
(Brunnavatni) og við það miðar Þverfellsbréfið, sem er lítið eitt yngra og verður að telja eðlilegt að
leggja til grundvallar.
Norðan og vestan Brunnavatns tekur við afréttur Lundarreykjadalshrepps. Um þetta landsvæði
er fjallað í svokölluðum Reyðarvatnsmálum (H 1967 916 og H 1971 1137). Fram kemur að
Reykholtskirkja hafi talið sér til eignar land við Reyðarvatn, „austan frá Drangshlíð og útundir
Fossárflóa“. Árið 1885 hafi Lundarreykjadalshreppur keypt afréttarlönd Reykholtskirkju við
Reyðarvatn, án nánari lýsingar landamerkja. Í kjölfarið hafi hreppsnefndin lögfest hreppnum „land
það á fjalli, er liggur fyrir norðan Reyðarlæk á milli Þingvallakirkju- og Reykholtskirkjulands.“,
nánar tiltekið 29. maí 1890. Ekki er frekari gagna getið í dómunum en lögfestu hreppsins frá 1890.
Óbyggðanefnd telur að líta megi á lögfestu Lundarreykjadalshrepps frá 1890 um land norðan
Reyðarlækjar sem samþykki gagnvart landamerkjalýsingu Þingvallakirkju, að teknu tilliti til lýsingar
Þverfells frá sama tíma. Samkvæmt þessu eru mörk Þingvallakirkjulands og afréttar Lundarreykjadalshrepps
bein lína úr ósi Brunnavatns í stefnu á suðvesturhorn Þórisjökuls, allt þar til
kemur að skurðarpunkti við norðurmörk Þingvalla en þau eru um línu sem dregin er frá norðurrótum
Skjaldbreiðar í stefnu í Leirárhöfða. Lýsing á austurmörkum þessa afréttar í ritinu „Byggðir
Borgarfjarðar III“ er í samræmi við þetta, svohljóðandi:
Að austan Þórisjökull (Geitlandsjökull) og úr suðvesturhorni hans (nálægt eða þar, sem forn varða
stendur á fjallsbrúninni) stefna í ós Brunnavatns, þar sem Reyðarlækur fellur úr vatninu.
Norðan við Þingvallakirkjuland, austan framangreindra sýslu- og sveitarfélagamarka við Borgarfjörð
og vestan svæðis sem um er fjallað í kafla 11.11.1. um vesturhluta hins forna Grímsnesafréttar,
liggur þríhyrndur landskiki sem um er fjallað í máli 1/2000, Þingvallahreppur. Austurmörk
eru nánar tiltekið stefnulína sú sem dregin var í Hrúðurkarla við makaskipti Þingvallaprests og
Grímsneshrepps 1896. Mörkum Þingvallakirkjulands til norðurs er einhliða lýst enda ekki að sjá að