2_2000 Grim.qxd

Hrafnabjörg, Tindafjöll eða Tindaskaga og Skjaldbreið séu „afréttarskil milli Laugardals og Þingvallahrepps“.
Sr. Jón Bachmann greinir hins vegar frá því á sama tíma að fáeinir sóknarmanna í
Klausturhóla- og Búrfellssóknum kaupi upprekstur í Þingvallasveitarafrétti.
Í skrá yfir landamerki prestssetursins Þingvalla, með hjáleigunum Arnarfelli, Skógarkoti,
Hrauntúni og Svartagili, þ.e. Þingvallakirkjulands, dags. 1. september 1886, lýsir sr. Jens Pálsson
merkjum á þessa leið:
Frá Öxarármynni liggur Þingvallavatn fyrir landinu suður að Langatanga (Sauðanesi). Úr klofnum
hellusteini á Langatanga liggja svo mörkin beina stefnu að sjá í slakkann milli Gildruholta allt til
markavörðu við hinn forna svonefnda Prestsveg; þá ræður Prestsvegurinn mörkum til Hallstígs á
Hrafnagjá, og svo Hrafnagjá inneptir þartil hún þrýtur við Rauðshól. Úr Rauðshól í vörðu á sprungnum
klapparhól á Innri-Gaphæðum, þaðan beint í Hlíðarstíg; úr Hlíðarstíg beina stefnu yfir Þúfuhól í
Hrafnabjörg. Síðan liggja mörkin strandlengis með fjallabrúnum allt til norðausturenda Tindaskaga,
svo sem hjer segir: eptir norðureggjum Hrafnabjarga, og úr Hrafnabjörgum yfir tvo hnúka beint á
Tröllatind, úr Tröllatindi sjónhending í suðvesturhorn Tindaskaga, síðan eptir Tindaskaga endilöngum
til norðausturenda hans, þaðan í austurrætur fjallsins Skjaldbreiðs, sem allt er eign Þingvallakirkju, og
svo kringum það norður fyrir meðfram rótum þess, og úr norðurrótum þess eptir beinni stefnu á
Leirárhöfða, þartil vötnum hallar að Borgarfirði, en það er um þá línu, sem liggur sjónhending úr
norðvesturhorni Geitlandsjökuls í hæsta tind Kvikfjáryndisfells. Þar sem þessi síðast nefnda lína sker
línuna úr norðurrótum Skjaldbreiðs í Leirárhöfða er hornmark. Úr hornmarki þessu liggja landamerkin
sjónhending í hæsta tind Kvikfjáryndisfells, þaðan í Mjóu-Súlu (eður Háu-Súlu), þaðan til Öxarárupptaka,
eður þess staðar er Öxará rennur úr Myrkavatni, þaðan beina stefnu í há-Kjöl móts við upptök
Búrfellsgils, og eptir því gili til Öxarár, sem þá ræður landamerkjum til Þingvallavatns.
Landamerkjabréfið var þinglesið 7. júní 1890 og innfært í landamerkjabók sýslumanns. Þessi
lýsing er í allgóðu samræmi við lögfestu sr. Markúsar Snæbjörnssonar frá 1740 hvað varðar það
svæði sem hér er til umfjöllunar. Þær lýsingar sem gerðar voru á vesturmörkum Árnessýslu,
Þingvallalands eða -sóknar og ganga lengra en landamerkjabréfið frá 1886, byggja ekki á skjallegum
gögnum og hafa ekki stuðning af öðrum heimildum. Óbyggðanefnd telur að ekkert bendi til
þess að landsvæði Þingvallakirkju hafi aukist í vesturátt frá lögfestu sr. Markúsar. Verða þessar
lýsingar ekki lagðar til grundvallar við úrlausn máls þessa.
Að Þingvallakirkjulandi, þ.m.t. landi því sem Grímsneshreppur fékk í makaskiptum við Þingvallaprest
1896, liggja Gjábakki og Brúsastaðir í Þingvallahreppi, Ingunnarstaðir í Kjósarhreppi,
Stóribotn í Hvalfjarðarstrandarhreppi, Vörðufell (Gilstreymi) í Skorradalshreppi og Þverfell í
Lundarreykjadalshreppi. Þá liggur afréttur Lundarreykjadalshrepps að landi Þingvalla að vestan en
að norðan og austan liggur afréttur Grímsneshrepps hins forna. Norðan við Þingvallakirkjuland, á
milli sýslu- og sveitarfélagamarka við Borgarfjörð og þess svæðis sem fjallað er um hér liggur einnig
þríhyrndur landskiki sem til meðferðar er í máli nr. 1/2000, Þingvallahreppur. Þá liggur Þingvallavatn
sunnan við Þingvallakirkjuland, frá Öxarármynni og suður að Langatanga (Sauðanesi).
Glögg merki eru þannig í landslaginu að því leyti.
Landamerkjabréf Þingvallakirkjulands er áritað um samþykki fyrirsvarsmanna allra aðliggjandi
landsvæða nema afréttar Lundarreykjadalshrepps og Grímsnesafréttar, auk þess skika beint norður
af Þingvöllum sem áður var nefndur. Við mat á þýðingu framangreindrar landamerkjalýsingar er
nauðsynlegt að kanna hvort efni hennar fær samrýmst öðrum gögnum um þau merki eða aðliggjandi
landsvæða. Ástæða er til þess að sá samanburður taki til allra aðliggjandi landsvæða, án tillits
til framangreindra áritana á landamerkjabréf, sbr. kafla nr. 11.6.
Jarðirnar Brúsastaðir, Ingunnarstaðir, Stóribotn, Vörðufell (Gilstreymi) og Þverfell liggja vestan
við Þingvelli. Brúsastaðir voru á þessum tíma Þingvallajörð og landamerkjabréf jarðarinnar,
205