2_2000 Grim.qxd

Hrúðurkarlar eru suðvestur af Þórisjökli, innan marka Borgarfjarðarsveitar og utan þess svæðis sem
hér er til meðferðar.
Í ákvæði 2. gr. fjallskilareglugerðar er á sama hátt miðað við Klakk í Langjökli að austanverðu
og Hrúðurkarla að vestanverðu, án nánari tilgreiningar. Um norðurmörk afréttarins á milli Klakks
og Hrúðurkarla er ekki fjallað. Af elstu heimildum um hinn upphaflega Grímsnesafrétt verður
ekkert ráðið umfram það að afrétturinn hafi náð norður fyrir Skjaldbreið. Engar óyggjandi heimildir
eru um að leitir á þessu svæði hafi náð lengra en í Lambahlíðar, sunnan við Stóra-Björnsfell.
Í kaflanum um staðhætti og gróðurfar á Grímsnesafrétti kemur fram að áætlað sé að um landnám
hafi nokkuð samfelldur gróður þakið mikinn hluta lands á afréttinum upp undir 500 m hæð yfir
sjávarmáli. Síðan hafi tekið við slitróttur bersvæðisgróður upp að 700-800 m hæð, þ.e. að suðurhlíðum
Litla-Björnsfells, Stóra-Björnsfells og Langafells. Ætla má að hálendið þar norður af hafi
þá, eins og nú, verið nánast gróðurlaust allt norður að Þórisjökli, svo og Þórisdalur og umhverfi
hans milli Þórisjökuls og Langjökuls norður að Prestahnjúk og Geitlandsjökli. Ólíklegt verður að
teljast að á þessu svæði hafi verið bithagar síðan land byggðist.
Ekkert bendir því til þess að land við Þórisjökul, norðan við Stóra- og Litla-Björnsfell og inn í
Þórisdal, hafi að staðaldri verið nýtt til sumarbeitar fyrir búfé. Þá verður jökull eðli máls samkvæmt
ekki notaður til sumarbeitar fyrir búfé. Samkvæmt þessu telur óbyggðanefnd eðlilegt að miða
norðurmörk Grímsnesafréttar fyrr og síðar við línu sem dregin er úr Klakki í hæsta punkt Stóra-
Björnsfells, þaðan í hæsta punkt Litla-Björnsfells og loks að mörkum við Borgarfjarðarsveit í
stefnu á Hrúðurkarla.
Að austanverðu er Laugardalsafréttur. Ákvæði 2. gr. fjallskilasamþykktarinnar miðar við Skefilfjöll
í Sköflung um Langafell í Klakk í Langjökli. Mið er þannig tekið af fundargerðinni frá 1920.
Lýsingar oddvita og hreppstjóra eru á sama veg nema hvað stefna norður í Sköflung er tekin nokkru
austar en í fundargerð eða reglugerð, þ.e. úr Skriðunni. Ekki verður séð að það eigi við rök að styðjast.
Lýsing fjallskilareglugerðarinnar á austurmörkum, veitir einungis upplýsingar um þann hluta
hins upphaflega Grímsnesafréttar sem Grímsneshreppur hélt eftir 1920.
Að sunnanverðu er makaskiptalandið frá 1896. Um þetta atriði gildir hið sama og áður greindi
um þann samning, af honum verður dregin sú ályktun að suðurmörk Grímsnesafréttar hins forna á
þessu svæði megi ráða af lýsingu norðurmarka í landamerkjabréfi Þingvalla frá 1886. Samkvæmt
landamerkjabréfinu liggja merkin úr austurrótum fjallsins Skjaldbreiðs „og svo kringum það norður
fyrir með-fram rótum þess, og úr norðurrótum þess eftir beinni stefnu á Leirárhöfða...“, allt þar til
kemur að skurðarpunkti við línu þá úr Gatfelli í vestasta Hrúðurkarl sem áður var gerð grein fyrir
og afmarkar framangreinda landspildu norðan Þingvallalands.
Samkvæmt því sem hér hefur verið rakið eru mörk þess hluta hins upphaflega Grímsnesafréttar,
sem er norðan við makaskiptalandið svo sem hér segir:
Mörk afréttarins og landskika norðan Þingvallakirkjulands: Lína sem dregin er frá hæsta hnúknum
á Gatfelli, og þaðan beina stefnu í vesturhornið á Hrúðurkörlum. Þar sem þessi línan sker
markalínu við Borgarfjörð er hornmark og einnig þar sem hún sker norðurmörk Þingvallakirkjulands.
Mörk afréttarins og lands í Borgarfirði eru frá suðvesturhorni Þórisjökuls, stefnu í ós Brunnavatns,
þar sem Reyðarlækur fellur úr vatninu. Mörk afréttarins til norðurs eru um línu sem dregin
er frá Klakki í hæsta punkt Stóra-Björnsfells, þaðan í hæsta punkt Litla-Björnsfells og loks að
mörkum við Borgarfjarðarsveit í stefnu á Hrúðurkarla. Mörk Grímsnesafréttar og Laugardalsafréttar
eru Skefilfjöll í Sköflung um Langafell í Klakk í Langjökli. Mörk afréttarins og Þingvallalandsins
eru frá mörkum við Laugardalsafrétt í austurrótum fjallsins Skjaldbreiðs og svo kringum
það norður fyrir meðfram rótum þess, og úr norðurrótum þess eftir beinni stefnu á Leirárhöfða, allt
þar til kemur að skurðarpunkti við framangreinda línu úr Gatfelli í vestasta Hrúðurkarl.
Hluti þess landsvæðis sem hér er til umfjöllunar fellur þannig utan Grímsnesafréttar.
Mörk þessi eru um línu sem dregin er úr Klakki í hæsta punkt Stóra-Björnsfells, þaðan í hæsta
201