2_2000 Grim.qxd

192
Að norðanverðu í miðjann Sprænutanga hinn háa og þaðan beina stefnu í gil það í Driptinni er Stóra
skriða kemur úr; verður þá línan sunnan til við svokallaða Brík, sem er í Miðfellslandi og norðan til
við Hraunskignir, sem er í Kaldárhöfðalandi, svo úr Stóruskriðugili beina stefnu í miðborgina í
Þrásaborginn. En að sunnanverðu, úr Stapanum miðjum norðanvert við Dæluna beina stefnu í há
Moldásarenda vestri og ræður Moldás upp hjá stórum steini (Dagmálasteini) sjónhending norðan til
við Kaplamýri í steina tvo sem eru vestan til í brúninni á Brúarskignir og þaðan beina stefnu í
áðurnefnda Þrásaborg.
Landamerkjabréf þetta er þinglesið 24. maí 1884 og innfært í landamerkjabók sýslumanns.
Að Kaldárhöfða liggja jarðirnar Miðfell og Efri-Brú. Er þá ekki tekið tillit til breytinga sem
orðið hafa á aðliggjandi jörðum eftir gerð landamerkjabréfsins. Jörðin liggur einnig að Þingvallavatni,
Soginu og Úlfljótsvatni. Landamerkjabréf Kaldárhöfða er áritað um samþykki vegna beggja
framangreindra jarða.
Árið 1896 seldi Grímsneshreppur Kaldárhöfða í makaskiptum fyrir „afréttarland Þingvallakirkju“,
sjá nánar í kafla 11.11.2.
Hér hefur að framan verið rakið hvernig Kaldárhöfða er getið í heimildum allt frá 16. öld. Af
þeim verður ráðið að um sjálfstæða jörð hafi verið að ræða, sbr. umfjöllun í kafla 10.4.2. Jafnframt
eru líkur til þess að landsvæði það sem hér er til umfjöllunar sé innan upphaflegs landnáms í
Grímsneshreppi. Þá benda fyrirliggjandi gögn til þess að landamerkjum Kaldárhöfða sé rétt lýst í
landamerkjabréfi, dags. 3. maí 1884. Ekki eru heimildir um annað en að jörðin hafi verið byggð og
nýtt eftir búskaparháttum og aðstæðum á hverjum tíma.
Svo sem að framan greinir tekur þjóðlendukrafa íslenska ríkisins ekki til jarðarinnar Kaldárhöfða.
Jafnframt benda þau gögn málsins sem hér hafa verið reifuð ekki til annars en að þar sé um
eignarland að ræða, sbr. einnig umfjöllun í kafla 10.6., án þess þó að tekin sé afstaða til þess hver
fari með þau eignarréttindi eða hver séu mörk milli eignarlanda, sbr. 7. gr. laga nr. 58/1998.
Það er því niðurstaða óbyggðanefndar að landsvæði það sem afmarkað er í landamerkjabréfi
Kaldárhöfða frá 3. maí 1884 teljist ekki þjóðlenda í skilningi 1. gr., sbr. einnig a-lið 7. gr., laga nr.
58/1998.
11.8. Klausturhólar og Hallkelshólar I og II
Kröfugerð íslenska ríkisins gerir ráð fyrir að þjóðlendulínan liggi norðan þess lands sem samkvæmt
landamerkjalýsingu frá 3. júní 1890 telst innan landamerkja jarðarinnar Klausturhóla og taki ekki
til lands innan þeirra. Enginn ágreiningur er því með fjármálaráðherra f.h. ríkisins og Guðmundi
Jóhannessyni o.fl., þinglýstum eigendum jarðarinnar Klausturhóla, Rannveigu Albertsdóttur,
þinglýstum eiganda Hallkelshóla I, og Gísla Hendrikssyni, þinglýstum eiganda Hallkelshóla II, um
eignarréttarlega stöðu þessa lands. Kröfum íslenska ríkisins í Grímsnes- og Grafningshreppi er
nánar lýst í kafla 3.1. og kröfum þinglýstra eigenda jarðanna í kafla 3.7.
Klausturhólar og Hallkelshólar I og II eru á meðal þeirra jarða sem taldar eru upp í tilkynningu
óbyggðanefndar, dags. 1. mars 1999, þegar norðurhluti Árnessýslu var tekinn til meðferðar. Ástæða
er því til að gera sérstaka grein fyrir athugun óbyggðanefndar á jörðunum, sbr. rannsóknarreglu 5.
mgr. 10. gr. Þjóðlendulaga, nr. 58/1998.
Elsta heimild um Klausturhóla er í máldaga frá 1397 og um jörðina er einnig fjallað í máldögum
frá 1569 og 1570 og konungstilskipun 1652. Hennar er jafnframt getið í jarðabókum 1597, 1686,
1695, 1708, 1847 og 1861. Í þessum heimildum er ekkert fjallað um landamerki Klausturhóla.
Fyrstu lýsingu á landamerkjum jarðarinnar er að finna í svohljóðandi lögfestu Jóns Jónssonar
frá 20. júní 1830, sbr. einnig svipaðar lögfestur frá 1842 og 1846:
Eftir skriflegum og munnlegum vitnisburðum þeirra gamalla manna sem verið hafa á Klausturhólum