2_2000 Grim.qxd

þegar norðurhluti Árnessýslu var tekinn til meðferðar. Ástæða er því til að gera sérstaka grein fyrir
athugun óbyggðanefndar á jörðinni, sbr. rannsóknarreglu 5. mgr. 10. gr. þjóðlendulaga nr. 58/1998.
Elsta heimild um Björk er frá 16. öld og er jörðin þá eign Skálholtskirkju. Bjarkar er einnig
getið í jarðabókum 1686, 1695 og 1708. Jörðin er seld undan Skálholtskirkju á stólsjarðauppboðinu
18. júní 1790 og kemst þá í einkaeign. Hennar er jafnframt getið í jarðabókum 1847 og 1861. Í
þessum heimildum er ekkert fjallað um landamerki Bjarkar.
Fyrstu lýsingu á landamerkjum jarðarinnar er að finna í landamerkjabréfi, dags. 1. júní 1886.
Þar er landamerkjum hennar lýst þannig:
Syðsta þúfa á Skógarholti er hornmark milli jarðanna Stóruborgar, Klausturhóla og Bjarkar; þaðan
sjónhending í stóran stein (Stóristeinn) austarlega á „Langamel“; þaðan sjónhending í þúfu, sem er
fyrir ofan austasta Lyngdalsmýraroddann. Þessi þúfa er hornmark milli Klausturhóla, Bjarkar og Þóroddsstaða.
Þaðan sjónhending í þúfuna í Stelpuhæð, sem er hornmark milli Bjarkar, Þóroddsstaða og
Svínavatns; þaðan sjónhending í þúfuna í Stóruhólahæð; úr þeirri þúfu aptur sjónhending í þúfuna á
Miðmarkahrigg; sem er hornmark milli jarðanna Bjarkar, Svínavatns og Stærribæjar; úr þeirri þúfu
aptur sjónhending í þúfuna á „Smalaskála“, sem er hornmark milli jarðanna Bjarkar, Stærribæjar og
Brjánsstaða; þaðan sjónhending í þúfuna á Hlauphól, sem er hornmark milli jarðanna Bjarkar,
Minniborgar og Stóruborgar, þaðan sjónhending í fyrstnefnda þúfu á Skógarholtum.
Landamerkjabréf þetta er þinglesið 24. júní 1886 og innfært í landamerkjabók sýslumanns.
Að Björk liggja jarðirnar Klausturhólar, Þóroddsstaðir, Sveinavatn, Stærribær, Brjánsstaðir,
Minniborg og Stóraborg. Er þá ekki tekið tillit til breytinga sem orðið hafa á aðliggjandi jörðum
eftir gerð landamerkjabréfsins. Bréfið er áritað um samþykki vegna allra framangreindra jarða.
Hér hefur að framan verið rakið hvernig Bjarkar er getið í heimildum allt frá 16. öld. Af þeim
verður ráðið að um sjálfstæða jörð hafi verið að ræða, sbr. umfjöllun í kafla 10.4.2. Jafnframt eru
líkur til þess að landsvæði það sem hér er til umfjöllunar sé innan upphaflegs landnáms í Grímsneshreppi.
Þá benda fyrirliggjandi gögn til þess að landamerkjum Bjarkar sé rétt lýst í landamerkjabréfi,
dags. 1. júní 1886. Ekki eru heimildir um annað en að jörðin hafi verið byggð og nýtt eftir
búskaparháttum og aðstæðum á hverjum tíma.
Svo sem að framan greinir tekur þjóðlendukrafa íslenska ríkisins ekki til jarðarinnar Bjarkar.
Jafnframt benda þau gögn málsins sem hér hafa verið reifuð, ekki til annars en að þar sé um
eignarland að ræða, sbr. einnig umfjöllun í kafla 10.6., án þess þó að tekin sé afstaða til þess hver
fari með þau eignarréttindi eða hver séu mörk milli eignarlanda, sbr. 7. gr. laga nr. 58/1998.
Það er því niðurstaða óbyggðanefndar að landsvæði það sem afmarkað er í landamerkjabréfi
Bjarkar frá 24. júní 1886 teljist ekki þjóðlenda í skilningi 1. gr., sbr. einnig a-lið 7. gr., laga nr.
58/1998.
11.4. Búrfell I-III
Kröfugerð íslenska ríkisins gerir ráð fyrir að þjóðlendulínan liggi norðan þess lands sem samkvæmt
landamerkjalýsingu frá 20. október 1884 telst innan landamerkja jarðarinnar Búrfells og taki ekki
til lands innan þeirra. Enginn ágreiningur er því með fjármálaráðherra f.h. ríkisins og Guðrúnu
Halldórsdóttur o.fl., þinglýstum eigendum Búrfells I, og Böðvari Pálssyni, þinglýstum eiganda
Búrfells II og III, um eignarréttarlega stöðu þessa lands. Kröfum íslenska ríkisins í Grímsnes- og
Grafningshreppi er nánar lýst í kafla 3.1. og kröfum þinglýstra eigenda jarðanna í kafla 3.4.
Búrfell (I-III) er á meðal þeirra jarða sem taldar eru upp í tilkynningu óbyggðanefndar, dags. 1.
mars 1999, þegar norðurhluti Árnessýslu var tekinn til meðferðar. Ástæða er því til að gera sérstaka
grein fyrir athugun óbyggðanefndar á þessum jörðum, sbr. rannsóknarreglu 5. mgr. 10. gr. Þjóðlendulaga,
nr. 58/1998.
187