2_2000 Grim.qxd

176
frekar afmarkað svæði umhverfis Þrasaborgir í 300 m hæð en meginhluti hennar sé í 200 m hæð
eða meira. Við Kaldárhöfða hagi þannig til að heiðin sé rétt fyrir ofan bæinn sem standi í kvos undir
henni. Væri sá hluti jarðarinnar, sem liggur á Lyngdalsheiðinni og allt til Þrasaborgar, ekki talin
beinum eignarrétti háð heldur þjóðlenda væri jörðin nánast landlaus. Því verði að telja að land ofan
bæjarkvosarinnar hafi verið með í landnáminu og teljist til heimalands jarðarinnar enda geri enginn
annar tilkall til hennar.
Um lagarök er vísað til þess að samkvæmt 1. gr. laga nr. 58/1998 sé eignarland landsvæði sem
háð sé einkaeignarrétti þannig að eigandi landsins fari með öll venjuleg eignarráð þess innan þeirra
marka sem lög segi til um á hverjum tíma. Núverandi landsvæði innan landamerkja jarðarinnar
Kaldárhöfða sé slíkt landsvæði. Allt land jarðarinnar til Þrasaborga sé þannig heimland, undirorpið
beinum eignarrétti landeiganda.
8. SJÓNARMIÐ JARÐEIGENDA O.FL.
8.1. Kröfur um sáttatillögu, frávísun o.fl.
Af hálfu Grímsnes- og Grafningshrepps er þess krafist að óbyggðanefnd leggi fram sáttatillögu í
málinu í samræmi við 15. gr. laga nr. 58/1998. Meginhlutverk óbyggðanefndar hljóti að vera að
sætta aðilja enda geti úrskurðir hennar vart verið bindandi um eignarréttindi. Með þátttöku í
málsmeðferð fyrir nefndinni sé á engan hátt verið að viðurkenna úrlausnarvald hennar að þessu
leyti. Eignarréttur, sem byggist á athugasemdalausum þinglýstum heimildum, verði hvorki takmarkaður
né tekinn af landeigendum með úrskurði óbyggðanefndar og sé hvers konar ráðagerð um
það mótmælt.
Í greinargerð jarðeigenda o.fl. segir að krafa þeirra um að vísa beri frá óbyggðanefnd kröfu ríkisvaldsins
um að þjóðlendur nái inn í þinglýst eignarlönd byggist á því að samkvæmt 72. gr.
stjórnarskrárinnar verði ekki hróflað við eignarrétti manna nema með lögum. Í þjóðlendulögunum
sé ekki að finna neina heimild til eignarnáms heldur sé þvert á móti hnykkt á því í lögunum að
þjóðlendur séu utan eignarlanda. Óbyggðanefnd hafi því ekki lagaheimild til að úrskurða að til
þjóðlendna skuli teljast land sem nú liggur innan þinglýstra landamerkja bújarða eða afrétta þar sem
lögaðilar hafi þinglýst afsal fyrir eignarrétti sínum þar sem með þeim hætti væri í raun verið að
svipta viðkomandi eiganda eignarrétti sínum. Þar með væri land, sem eigandinn hefur fullkomna
eignarheimild fyrir í dag og sem viðurkennt hefur verið af yfirvöldum að hann eigi, sbr. skráningu
í fasteignamat og aðrar opinberar skrár, ekki lengur fullkomin eign hans heldur væri honum gert að
sækja rétt sinn fyrir dómstólum. Höfði landeigandinn ekki mál fyrir dómstólum innan 6 mánaða frá
úrskurði óbyggðanefndar til viðurkenningar á eignarrétti sínum glati hann endanlega eignarrétti að
umræddu landi. Landeigandanum væri gert að sækja mál fyrir dómstólum til að verja eignarrétt
sinn. Á því sé byggt að málsmeðferð þessi standist ekki 6. gr. mannréttindasáttmála Evrópu um réttláta
málsmeðferð fyrir dómi og því beri að vísa kröfum, sem lúta að þinglýstum eignarlöndum frá
óbyggðanefnd, sbr. 3. mgr. 15. gr. laga um þjóðlendur og ákvörðun marka eignarlanda, þjóðlendna
og afrétta, nr. 58/1998.
Í öðru lagi sé frávísunarkrafan á því byggð að óbyggðanefnd sé ekki óháður úrskurðaraðili. Það
að leggja þurfi málin undir óbyggðanefnd með þeim hætti sem ráð sé fyrir gert í lögum nr. 58/1998,
sé andstætt 1. mgr. 70. gr. stjórnarskrárinnar um réttláta málsmeðferð fyrir dómi, svo og 6. gr.
mannréttindasáttmála Evrópu. Mannréttindadómstóll Evrópu hafi talið ákvæði þetta eiga við um
ákvarðanir stjórnvalda, sem hafi áhrif á eignarrétt og atvinnuréttindi manna í víðtækri merkingu. Í
19. gr. laga nr. 58/1998 sé vissulega að finna ákvæði um heimild einstaklinga til að bera ákvörðun
óbyggðanefndar undir dómstóla enda sé það gert innan mjög skamms tíma, þ.e. 6 mánaða. Engu að
síður sé því haldið fram að málsmeðferðin geti ekki verið réttlát. Í fyrsta lagi benda jarðeigendur o.