2_2000 Grim.qxd

164
ár í Haukadal í Biskupstúngum enn eg hefi nú sex um fertugt og um allan þann tíma sem eg hefi til
vitad hefir svo verid haldit um Laugarvatns landamerki.
Í fyrstu á milli Laugarvatns og Ejvindartungu rædur litla áin (í sínum gamla farveg) allt upp fyrir Nónhólin
sem kalladur er Nónhóll frá Laugarvatni og þadan í Smalaskálan sem er austan til á Hnúkaheijdi
og sjónhending úr þeim Smalaskála og í stóra steinin á Blönduhálsi og úr þeim steini réttsýnis í
Þrasaborgir sem standa hædst sudur á heijdinni og úr þeim Þrasaborgum sjónhending í nordra Driftar
endan á þeirri vestustu Driftinni. Þadan sjónhending og í Stelpusteinshellir vestur á hrauninu. Þadan
upp í sandgygjenn sem er í Hrafnabiargahálsi langt frá Reidarbarminumm.
J ödru lægi á millum Laugarvatns og Snorrastada. Fyrst sjónhending úr Markatánga (fyrir austan stóra
Hrístanga) og í Markagilskjaptin. Úr því rædur Markagilid þángad sem Hellirsskútin er í fjallsbrúninni.
J þridia máta úr fyrnefndum Markatánga sjónhending fram í Hialmstadaá. Þar sem ein fuglstapaþúfa
er Hiálmstada mégin á arbackanum. Hún stendst á vid Borgarstædid á Lambhagaholti. … 1
Árið 1626 báru nafngreindir menn því vitni að Oddur Einarsson hefði látið lesa upp opinberlega
fyrir Magnúsi Brandssyni fyrrnefndan vitnisburð og hefði Magnús staðið við hvert orð sem þar
kæmi fram.
Lögfesta fyrir Laugarvatni var lesin upp á Alþingi 1669 og er hún á þessa leið:
Eg Sæmundur Árnason í handsöluðu og vottuðu umboði Jóns Árnasonar lögfesti hér í dag hans eignarjörð
Laugarvatn, liggjandi í þessari sýslu og Miðdals kirkjusókn, akra og töður, engjar og skóga, holt
og haga, vötn og veiðistaði og allar landsnytjar, þær er því landi eiga að fylgja, til þessara takmarka,
þar til önnur löglegri með sanni reynist: Í fyrstu millum Laugarvatns og Eyvindartungu ræður litla áin
í sínum gamla farveg allt upp yfir Nónhólinn, sem kallaður er Nónhóll frá Laugarvatni, og þaðan í
Smalaskála, sem er austan til á Hnúkaheiði, og sjónhending úr þeim Smalaskála og í stóra steininn á
Blönduhálsi, og úr þeim steini réttsýnis á Þrasaborgir, sem standa hæst suður á heiðinni, og úr þeim
Þrasaborgum sjónhending í norðra Driftarendann á þeirri vestustu Driftinni, þaðan sjónhending og í
Stelpusteinshellir vestur á hrauninu, þaðan og upp í sandgíginn, sem er í Hrafnabjargarhálsi langt frá
Reyðarbarminum. Í öðru lagi millum Laugarvatns og Snorrastaða: Fyrst sjónhending úr Markatanga
fyrir austan stóra Hrístanga og í Markagilskjaftinn. Úr því ræður Markagilið þangað sem hellisskútinn
er í fjallbrúninni. Í þriðja máta úr fyrrnefndum Markatanga sjónhending fram í Hjálmsstaðaá, þar sem
ein fuglstapahrúga er Hjálmsstaðamegin á árbakkanum. Hún stenzt á við borgastykkið á Lambhagaholti.
Fyrirbýður Jón Árnason hverjum manni sér að nýta eður brúka, nema hans sé lof eður leyfi fyrir.
Að vitni lögmanna og lögréttumanna, er orð mín heyra. 2
Laugarvatn var talið 30 hndr. jörð í jarðabókunum 1686 og 1695. 3 Dýrleikinn er óbreyttur í
Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns (1708). Kirkjuhúsið var þá fyrir löngu niður fallið en
munnmæli voru að þar hefði að fornu verið hálfkirkja. Eigandi jarðarinnar var sagður Oddur
Sigurðsson varalögmaður eða móðir hans, Sigríður Hákonardóttir. Eins og aðrar jarðir í hreppnum
átti Laugarvatn afrétt „norður og vestur á fjöll kringum Skjaldbreið“. Raftviðarskógur jarðarinnar
var gereyddur en til kolgerðar og eldiviðar var hann enn nýtilegur. Tvær hjáleigur eru nefndar með
jörðinni, Stekkjarbakki sem hafði legið 14 ár í eyði og „hjáleigunefna“ sem varaði aðeins í eitt ár. 4
1 Skjal nr. 242.
2 Skjal nr. 240 (Alþingisbækur Íslands. 7. b. Reykjavík 1944-1948. S. 153-154).
3 Björn Lárusson 1967, s. 113.
4 Jarðabók Árna og Páls 2, s. 319-320.