2_2000 Grim.qxd

Fyrirhuguð Sultartangalína (400kV)
Mælistöðvar Landsvirkjunar.
Landsvirkjun krefst þess að óbyggðanefnd úrskurði um nauðsynlegan kostnað til handa fyrirtækinu
vegna hagsmunagæslu fyrir nefndinni.
4. GÖGN OG GAGNAÖFLUN
4.1. Almennt
Í málinu hafa verið lögð fram skjöl nr. 1-259, sjá nánar í fylgiskjali nr. II.
Gagna var ýmist aflað af málsaðilum eða óbyggðanefnd, á grundvelli rannsóknarskyldu nefndarinnar.
Gerð var leit að frumgögnum sem varpað gætu ljósi á eignar- og afnotaréttindi á svæðinu,
farið á vettvang og jafnframt teknar skýrslur af málsaðilum. Verður nú gerð nánari grein fyrir
hverju þessara atriða.
4.2. Rannsóknarskylda óbyggðanefndar
Í þjóðlendulögum er mælt fyrir um skyldu aðila til að leggja fram þær heimildir og gögn sem þeir
byggja rétt sinn á, sbr. 4. mgr. 10. gr. Úrlausn óbyggðanefndar einskorðast þó ekki við þær kröfur
og gögn sem aðilar leggja fram heldur ber nefndin einnig sjálfstæða rannsóknarskyldu. Í því felst
að óbyggðanefnd ber að hafa frumkvæði að því að afla heimilda og gagna um eignar- og afnotaréttindi
yfir því landsvæði sem til meðferðar er og framkvæma rannsóknir og athuganir um
staðreyndir og lagaatriði sem þýðingu hafa fyrir niðurstöðu í einstökum málum, sbr. 5. mgr. 10. gr.
þjóðll. Markmiðið er að tryggja sem best að rétt niðurstaða fáist um einstök álitaefni. Rannsóknarskylda
óbyggðanefndar dregur hins vegar ekki úr skyldu málsaðila til að afla og leggja fram þær
heimildir og gögn sem þeir byggja rétt sinn á.
Á vegum óbyggðanefndar fór fram kerfisbundin leit að frumgögnum, prentuðum sem óprentuðum,
sem líkur voru taldar á að varpað gætu ljósi á eignar- og afnotaréttindi yfir því landsvæði sem
hér er til meðferðar. Könnun frumgagna var að hluta framkvæmd af óbyggðanefnd og að hluta falin
sérfræðingum Þjóðskjalasafns Íslands, samkvæmt samkomulagi og mati þessara aðila. Í því sambandi
hefur óbyggðanefnd notið ráðgjafar Gunnars Friðriks Guðmundssonar sagnfræðings og
starfsmanna Þjóðskjalasafns Íslands, Bjarkar Ingimundardóttur og Jóns Torfasonar. Jafnframt var
haft samstarf við Héraðsskjalasafn Árnesinga, handritadeild Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns
og fleiri aðila. Gerð er nánari grein fyrir þessari leit í kafla 4.3. Þá aflaði óbyggðanefnd
álitsgerðar Ingva Þorsteinssonar náttúrufræðings, sjá kafla 5. Loks var að auki litið til almennra
uppsláttarrita og ítarefnis um svæðið, svo sem byggðar- og héraðslýsinga, árbóka o.s.frv. Nokkuð
var lagt fram í málinu af ljósritum úr slíkum ritum. Gerð er grein fyrir einstökum heimildaflokkum
og mati óbyggðanefndar í því sambandi í kafla 10.5.
Fyrirsvarsmönnum aðila var gerð grein fyrir því að þeir hefðu óskoraðan rétt til að fá upplýsingar
um tilhögun gagnaöflunar á vegum óbyggðanefndar og afrit allra gagna. Þeir gátu jafnframt bent
á gögn sem ástæða væri til að kanna.
Þau gögn, sem í leitirnar komu og óbyggðanefnd taldi að þýðingu hefðu, voru lögð fram jafnóðum
við fyrirtökur í málinu og afrit afhent málsaðilum. Jafnframt voru lögð fram minnisblöð um þá
þætti gagnaöflunar sem lokið var hverju sinni.
4.3. Yfirlit yfir frumgögn sem könnuð voru
A. Óprentuð frumgögn:
1. Landamerkjabréf
Á Þjóðskjalasafni – Yfirfarin (sbr. skilabréf Þjóðskjalasafns, dags. 7.11.2001, skjal nr. 190 a).
Hjá Sýslumanninum á Selfossi – Yfirfarin (sbr. minnisblað óbn., dags. 10.10.2001, skjal nr. 198).
135