Mál nr. 5/2005 - Óbyggðanefnd

98
fylgt sé línu íslenska ríkisins milli punkta 3 og 4 við afmörkun á jörðinni. Hér verður
þó ekki tekin afstaða til eignarréttarlegrar stöðu landsvæðisins en um hana verður
fjallað síðar.
Í kjölfar þess að landamerkjalög tóku gildi 1882 var gert landamerkjabréf fyrir
Grímsstaði. Annað landamerkjabréf var síðan gert eftir gildistöku landamerkjalaga nr.
41/1919. Fyrirliggjandi gögn benda til þess að landamerkjum Grímsstaða sé þar rétt
lýst. Landamerkjabréf Grímsstaða er undirritað af þeim sem töldu til réttar yfir
landinu, þinglesið, fært í landamerkjabók og á því byggt síðan um merki jarðarinnar,
án þess að séð verði að komið hafi fram athugasemdir yfirvalda eða ágreiningur við
nágranna sem þýðingu hafi hér. Þetta bendir allt til þess að lýsing merkja hafi verið í
samræmi við það sem almennt var talið gilda. Jafnframt er ljóst að þeir sem hafa talið
til réttar yfir landinu hafa um langa hríð haft réttmætar ástæður til að vænta þess að
merkjum sé þar rétt lýst.
Kemur þá til skoðunar hver sé eignarréttarleg staða lands innan
framangreindra merkja. Um þýðingu landamerkjabréfa fyrir jarðir við mat á sönnun
um eignarhald að landi vísast til þess sem rakið er í kafla 6.1.1.
Í málinu hafa ekki komið fram nein gögn sem hnekkt geta lýsingu á mörkum
jarðarinnar í landamerkjabréfum eða rýrt eignarréttarlegt sönnunargildi þeirra. Á hinn
bóginn hafa engin haldbær gögn verið færð fram fyrir þeirri afmörkun jarðarinnar að
norðan sem gagnaðilar hafa byggt á í kröfugerð sinni. Verður hún því ekki lögð til
grundvallar í málinu.
Ekki eru heimildir um annað en að Grímsstaðir hafi verið byggðir og nýttir
eftir búskaparháttum og aðstæðum á hverjum tíma. Innan þeirra marka sem tilgreind
eru hér að framan hafa eigendur jarðarinnar farið með umráð og hagnýtingu og gert
ráðstafanir með löggerningum á sama hátt og gildir um eignarland almennt.
Ekki verður annað séð en að þetta eignarhald hafi verið án ágreinings eða
athugasemda. Engar heimildir eru um að land innan marka jarðarinnar hafi
mismunandi eignarréttarlega stöðu og verða staðhættir, gróðurfar eða
nýtingarmöguleikar ekki taldir hafa úrslitaáhrif í því sambandi. Þá verður
fyrirkomulag smölunar á þessu svæði ekki talið hafa eignarréttarlega þýðingu.
Að öllu framangreindu virtu hefur af hálfu íslenska ríkisins ekki verið sýnt
fram á að land innan tilgreindra landamerkja Grímsstaða sé þjóðlenda. Rannsókn
óbyggðanefndar leiðir einnig til þeirrar niðurstöðu að þar sé eignarland, án þess þó að
tekin sé afstaða til þess hver fari með þau eignarréttindi eða hver séu mörk milli
eignarlanda, sbr. 7. gr. laga nr. 58/1998. 209
Það er því niðurstaða óbyggðanefndar að land Grímsstaða, svo sem því er að
framan lýst, teljist ekki til þjóðlendu í skilningi 1. gr., sbr. einnig a-lið 7. gr., laga nr.
58/1998.
209 Sbr. einnig lokakafla í Almennum niðurstöðum óbyggðanefndar (í viðauka).