Mál nr. 5/2005 - Óbyggðanefnd

96
stjórnarskrár um að sambærileg mál hljóti sömu niðurstöðu og að jafnræði ríki milli
borgaranna. Gagnaðilar hafi í ljósi eignarheimilda sinna og viðurkenningar
ríkisvaldsins á þeim lengi haft réttmætar ástæður til að vænta þess að jörðin sé beinum
eignarrétti háð.
6.9.3. Niðurstaða
Saga afmörkunar, ráðstafana að eignarrétti og nýtingar að Grímsstöðum er rakin í
kafla 5.8. Þar kemur fram að Grímsstaða er getið í heimildum allt frá því á 14. öld. Af
þeim verður ráðið að um sjálfstæða jörð hefur verið að ræða. 208 Svo sem rakið er í
kafla 6.2. er því ekki lýst í Landnámabók hversu langt inn til landsins landnám á þessu
svæði náði. Sé tekið mið af staðháttum og fjarlægðum við túlkun landnámslýsinga
hlýtur vafi um landnám að vaxa eftir því sem sunnar dregur og land hækkar.
Kemur þá til skoðunar hvernig merkjum Grímsstaða er lýst í
landamerkjabréfum, hið eldra ódags. en þingl. 31. maí 1886 og hið yngra dags. 15.
maí 1922 og þingl. sama ár. Landamerkjabréfin eru nánast samhljóða. Þá er sérstök
ástæða til að geta þess um eldri heimildir að í minnisbók Odds Einarssonar
Skálholtsbiskups er vitnisburður Björns Jónssonar um landamerki Grímsstaða frá 4.
júlí 1630. Jafnframt verður litið til gagna um merki þeirra landsvæða sem liggja að
Grímsstöðum. Athugun þessi tekur til austanverðra norðurmerkja Grímsstaða að því
leyti sem þau liggja innan kröfusvæðis íslenska ríkisins. Að fenginni niðurstöðu um
landamerki Grímsstaða verður fjallað um eignarréttarlega stöðu landsvæðisins.
Samkvæmt landamerkjabréfum Grímsstaða eru merki þeirra til norðurs,
gagnvart „afréttarlandi“ á Hólsfjöllum og ágreiningssvæði í Vopnafjarðarhreppi í máli
nr. 3/2005 hjá óbyggðanefnd, svofelld: Miðað er við Ytri-Vatnsleysu að upptökum
hennar en þaðan beina stefnu í Selá þar sem Hrútá fellur í hana, svo er farið vestur
Dimmagil í Svartfell á Dimmafjallgarðsvegi. Bæði eldra og yngra bréf Grímsstaða er
áritað vegna Grundarhóls, Víðirhóls, Hauksstaða og Hólssels. Í vitnisburði Björns
Jónssonar um landamerki Grímsstaða frá 4. júlí 1630 segir að aldrei hafi hann annað:
... hejrtt nie vitad enn hun ætte Land ut ad þeirre a sem kallast Vassleisa og fellur
austur (epter) auræfum a milli Holz og Grijmzstada og sudur fra a motz vid Modrudal
ad þeirre storu vordu sem kollud er Biskupzvarda og stendur a Grijmstadahalse. huor
hallded er ad skilie Nordlendinga og austfirdinga fiordung. og vestur i Jokulsaa.
Samkvæmt landamerkjabréfi fyrir afréttarland Fagradals, Víðirhóls, Hólssels
og Nýhóls („afréttarland“ á Hólsfjöllum), frá 3. júní 1890 og þingl. 12. júní 1891, eru
merki til suðurs frá Dauðagili og eftir því í Krummaskarð og þaðan í Hrafnaklett.
Bréfið er líklega áritað vegna Grímsstaða án þess að því verði þó slegið föstu. Í
heimild frá árinu 1848 þar sem lýst er afmörkun „fjalllendis og afréttarlands“ jarðanna
Hóls, Hólssels og Víðirhóls er merkjum til suðurs lýst frá Sandhnjúkum og í Ytri-
208 Sbr. umfjöllun um hugtakið jörð í Almennum niðurstöðum óbyggðanefndar (í viðauka).