Mál nr. 5/2005 - Óbyggðanefnd

æjarstæði Grímsstaða í Hrúthól austast á landsvæðinu eru um 30 km, mælt í beinni
loftlínu. Einnig ber þess að geta að talið er vafalaust að við upphaf landnáms hafi
gróðurþekja í Öxarfjarðarhreppi, svo sem á Íslandi í heild, verið mun meiri að víðáttu
og grósku en nú er, sbr. skjal nr. 15.
6.9.2. Sjónarmið aðila
Af hálfu íslenska ríkisins, sbr. skjöl nr. 1 og 1(6), er á því byggt að grundvöllurinn að
beinum eignarrétti að landi hérlendis hafi verið lagður á landnámsöld við nám. Eftir
það hafi lönd undirorpin beinum eignarrétti aldrei getað aukist heldur hafi eigendalaus
svæði orðið með tímanum fleiri. Þetta sé talið helst ráðið af lögtöku nýbýlatilskipunar
konungs 1776 sem beinlínis hafi verið lögtekin svo til væru úrræði til að gera
eigendalaus svæði að eignarlöndum og efla þar með byggð. Öxarfjörðurinn hafi verið
numinn eftir því sem greint er í heimildum en ekkert sé minnst á heiðarnar þar fyrir
ofan. Þar á móti komi svo landnám Ketils þistils, frá Hundsnesi til Sauðaness, sem
sömuleiðis geti ekki um hálendið og heiðarnar milli Öxarfjarðar og Þistilfjarðar.
Punktar 1-5 í kröfulínunni séu allt landamerkjapunktar Grímsstaðajarðarinnar. Í
landamerkjabréfi Grímsstaða segi að Grímsstaðir eigi land úr Hrútá þar sem hún falli í
Selá vestur Dimmagil í Svartfell. Þessari lýsingu mæti svo lýsingin í
landamerkjabréfinu á þá leið að farið sé frá upptökum Ytri-Vatnsleysu, þaðan beina
stefnu í Selá þar sem Hrútá falli í hana. Nú vilji svo til að bæði séu til Fremri-Hrútá og
Ytri-Hrútá og þessar fyrrgreindu lýsingar bendi frekar til að miðað sé við Fremri-
Hrútá þar sem Dimmagil er í nálægð Fremri-Hrútár en fjarri Ytri-Hrútá. Annað
Dimmagil finnist einnig norðar en sé lína dregin í þann punkt yrði stefnulínan frá
upptökum Ytri-Vatnsleysu í Hrútá afkáraleg.
Af hálfu gagnaðila, sbr. skjöl nr. 11 og 5(11), er byggt á þinglýstum
landamerkjabréfum og öðrum skráðum eignarheimildum sem þeir hafi fyrir þessari
eign sinni, og einnig þinglýstum landamerkjabréfum aðliggjandi jarða. Þá sé fullur
hefðartími liðinn frá því landamerkjabréfi fyrir Grímsstaði hafi verið þinglýst.
Gagnaðilar hafi farið með öll hefðbundin eignarréttindi Grímsstaða sem m.a. hafi lýst
sér í því að þeir hafi bannað öðrum not eignarinnar og öll nýting háð leyfi frá þeim. Á
því er byggt að ríkisvaldið hafi í aldanna rás margsinnis viðurkennt að umrætt land sé
undirorpið fullkomnum eignarrétti og aldrei haldið öðru fram. Taka verði Landnámu
með fyrirvara sem heimild og að það verði að telja röksemdir ríkisins, þess efnis að
landnám hafi ekki náð til heiða algerlega ósannaðar, enda ekki reistar á neinum
hlutlægum sönnunargögnum. Ekkert komi fram í kröfugerð ríkisins sem bendi til
annars en að allt land innan landamerkja Grímsstaða og Grundarhóls samkvæmt
landamerkjabréfum hafi verið nýtt sem fullkomið eignarland eftir búskaparháttum og
aðstæðum á hverjum tíma. Verði og að telja að það hafi mikla þýðingu að gagnaðilar
hafi um langt skeið gengið út frá því að merkjum sé rétt lýst og eigendur grannjarða
virt og viðurkennt merkin. Vísað er sérstaklega til jafnræðisreglu stjórnsýslulaga og
95