Mál nr. 5/2005 - Óbyggðanefnd

84
liggur Mórauðifjallgarður með nokkra hnúka. Lambahnúkur (655 m) er sá syðsti en
hæsti hnúkurinn liggur fyrir miðjum fjallgarði og nær í 740 m hæð yfir sjávarmál.
Sunnan Mórauðafjallgarðs og Fjallgarðsár sem úr honum rennur, liggur strýtulaga
fjall er nefnist Hólskerling (801 m) og eru norðurhlíðar þess allbrattar. Norðaustan
Hólskerlingar liggur Haugsnybba (935 m). Austurhlíðar hennar eru allbrattar og renna
nokkrar smáár úr giljum þeirra í Haugsvatn.
Einnig ber þess að geta að talið er vafalaust að við upphaf landnáms hafi
gróðurþekja í Öxarfjarðarhreppi, svo sem á Íslandi í heild, verið mun meiri að víðáttu
og grósku en nú er, sbr. skjal nr. 15.
6.7.2. Sjónarmið aðila
Af hálfu íslenska ríkisins, sbr. skjöl nr. 1 og 1(6), er á því byggt að grundvöllurinn að
beinum eignarrétti að landi hérlendis hafi verið lagður á landnámsöld við nám. Eftir
það hafi lönd undirorpin beinum eignarrétti aldrei getað aukist heldur hafi eigendalaus
svæði orðið með tímanum fleiri. Þetta er talið helst ráðið af lögtöku nýbýlatilskipunar
konungs 1776 sem beinlínis hafi verið lögtekin svo til væru úrræði til að gera
eigendalaus svæði að eignarlöndum og efla þar með byggð. Öxarfjörður hafi verið
numinn eftir því sem greint sé í heimildum en ekkert sé minnst á heiðarnar þar fyrir
ofan. Þar á móti komi svo landnám Ketils þistils, frá Hundsnesi til Sauðaness, sem
sömuleiðis geti ekki um hálendið og heiðarnar milli Öxarfjarðar og Þistilfjarðar.
Landamerkjaskrá hafi verið rituð fyrir afréttarlönd jarðanna Víðirhóls, Hólssels,
Fagradals og Nýhóls en þetta afréttarsvæði kallist Útfjallgarður. Rök mæli með því að
telja Útfjallgarð til þjóðlendu.
Af hálfu gagnaðila, sbr. skjöl nr. 9, 10 og 5(11), er byggt á þinglýstum
landamerkjabréfum og öðrum skráðum eignarheimildum sem þeir hafi fyrir þessari
eign sinni, og einnig þinglýstum landamerkjabréfum aðliggjandi jarða. Þá sé fullur
hefðartími liðinn frá því landamerkjabréfunum hafi verið þinglýst. Öll afnot og nytjar
landsins séu háðar leyfi gagnaðila enda enginn notað landið með nokkrum hætti nema
eigendur þess. Upphaflega hafi verið til ein stofnjörð, þ.e. Hóll á Fjalli, en út úr henni
hafi síðan verið skipt einstökum jörðum, sbr. Fagradal, Víðirhól og Nýhól.
Landsvæðið sé hluti þeirrar stofnjarðar. Samkvæmt ofangreindum heimildum hafi
gagnaðilar óskoraðan eignarrétt fyrir þessu eignarlandi sínu með öllum gögnum og
gæðum, m.a. á grundvelli hefðar. Þá er vísað til þess að eignarheimildir hafi frá
upphafi verið taldar gildar í viðskiptum manna og því byggi eignarhaldið ennfremur á
viðskiptavenju. Ríkið hafi margsinnis í aldanna rás viðurkennt að umrætt land sé
undirorpið fullkomnum eignarrétti og aldrei haldið öðru fram. Vísað er sérstaklega til
jafnræðisreglu stjórnsýslulaga og stjórnarskrár um að sambærileg mál hljóti sömu
niðurstöðu og að jafnræði ríki milli borgaranna. Gagnaðilar telja að taka verði
Landnámu með fyrirvara sem heimild og að það verði að telja röksemdir ríkisins, þess