Mál nr. 5/2005 - Óbyggðanefnd

76
Óbyggðanefnd telur það ekki tæka niðurstöðu að einkarétti, með hliðsjón af
öðrum gögnum málsins, að byggja eignarréttarlega aðgreiningu lands innan
jarðarinnar á svo óljósum framburðum um möguleg mörk heimalands og afréttar. Þeir
eiga sér auk þess hvorki stoð í landamerkjabréfi né eldri heimildum um jörðina. Í
þeim framburðum þar sem kannast er við slíka skiptingu er enn fremur ekki miðað við
sömu mörk. Þá telur óbyggðanefnd allt eins líklegt að með tilvísun þessara vitna í
sakamálinu til „afréttar“ sé vísað til notkunar þessa hluta jarðarinnar sem beitilands
fremur en að í því felist eignarréttarleg skírskotun. Um þessar forsendur vísast síðan
og í dæmaskyni til sambærilegra niðurstaðna óbyggðanefndar í máli nr. 4/2001,
varðandi stöðu Reifsdals í Hoffellstorfu í Nesjum; máls nr. 5/2001, varðandi stöðu
fjalllendis Bæjar í Lóni, og máls nr. 6/2003, varðandi stöðu svokallaðs
Höfðabrekkuafréttar.
Að öllu þessu virtu og því sérstaklega áréttuðu að um einkamál er að ræða og
breytta sönnunarstöðu og sönnunarmat frá því sem var í tilvitnuðum refsidómi frá
árinu 1999 verður að hafna þeim rökum íslenska ríkisins að af umræddum dómi leiði
að land Sandfellshaga innan afmörkunar í landamerkjabréfi jarðarinnar hafi
mismunandi eignarréttarlega stöðu. Ekki eru heimildir um annað en að jörðin
Sandfellshagi hafi verið byggð og nýtt eftir búskaparháttum og aðstæðum á hverjum
tíma. Innan þeirra marka sem tilgreind voru 1883, svo sem þeim er nánar lýst hér
framar, hafa eigendur jarðarinnar farið með umráð og hagnýtingu og gert ráðstafanir
með löggerningum á sama hátt og gildir um eignarland almennt. Þó nýting
heiðarlands jarðarinnar hafi eðli málsins samkvæmt verið takmarkaðri en
láglendishlutans þá leiðir það eitt og sér ekki til neinnar eignarréttarlegrar
aðgreiningar. Þá verður fyrirkomulag smölunar á þessu svæði ekki talið hafa
eignarréttarlega þýðingu.
Að öllu framangreindu virtu hefur af hálfu íslenska ríkisins ekki verið sýnt
fram á að land innan tilgreindra landamerkja Sandfellshaga sé þjóðlenda. Rannsókn
óbyggðanefndar leiðir einnig til þeirrar niðurstöðu að þar sé eignarland, án þess þó að
tekin sé afstaða til þess hver fari með þau eignarréttindi eða hver séu mörk milli
eignarlanda, sbr. 7. gr. laga nr. 58/1998. 201
Það er því niðurstaða óbyggðanefndar að land Sandfellshaga, svo sem því er
að framan lýst, teljist ekki til þjóðlendu í skilningi 1. gr., sbr. einnig a-lið 7. gr., laga
nr. 58/1998.
6.6. Hafrafellstunga
6.6.1. Inngangur
Hér verður fjallað um þann hluta þjóðlendukröfusvæðis íslenska ríkisins sem einnig er
gerð krafa til sem eignarlands Hafrafellstungu, sbr. landamerkjabréf dags. 20. janúar
201 Sbr. einnig lokakafla í Almennum niðurstöðum óbyggðanefndar (í viðauka).