Mál nr. 5/2005 - Óbyggðanefnd

64
þeirra merkja sem lýst er í landamerkjabréfi fyrir Arnarstaði. Kröfum íslenska ríkisins
er nánar lýst í kafla 3.1. og kröfum gagnaðila í kafla 3.3.
Að Arnarstöðum liggur til austurs ágreiningssvæði í máli 4/2005 hjá
óbyggðanefnd og Þverá til suðurs. Landsvæðið sem um ræðir er nokkuð gróið, þá
helst mólendi. Austast rennur Ormarsá og liggur Arnarstaðavatn þar hjá í um 200 m
yfir sjávarmáli. Rauðhólar (303 m), liggja suðvestan Arnarstaðavatns í
Rauðhólahrauni sem er hraunbreiða. Rauðhólahraun liggur að rótum Kálfafjalla (um
420 m) að vestan. Vestan Kálfafjalla liggja Grjótfjöll (379 m) og norður úr þeim
liggur hryggur en á honum er Skottuþúfa (282 m). Eftir því sem vestar dregur frá
Kálfafjöllum tekur land að lækka og undirlendi tekur við. Frá ágreiningssvæðinu eru
um 17 km í beinni loftlínu til sjávar og frá bæjarstæði Arnarstaða eru um 2 km til
sjávar. Einnig ber þess að geta að talið er vafalaust að við upphaf landnáms hafi
gróðurþekja í Öxarfjarðarhreppi, svo sem á Íslandi í heild, verið mun meiri að víðáttu
og grósku en nú er, sbr. skjal nr. 15.
6.3.2. Sjónarmið aðila
Af hálfu íslenska ríkisins, sbr. skjöl nr. 1 og 1(6), er á því byggt að grundvöllurinn að
beinum eignarrétti að landi hérlendis hafi verið lagður á landnámsöld við nám. Eftir
það hafi lönd undirorpin beinum eignarrétti aldrei getað aukist heldur hafi eigendalaus
svæði orðið með tímanum fleiri. Þetta sé helst ráðið af lögtöku nýbýlatilskipunar
konungs 1776 sem beinlínis hafi verið lögtekin svo til væru úrræði til að gera
eigendalaus svæði að eignarlöndum og efla þar með byggð. Öxarfjörður hafi verið
numinn eftir því sem greint sé í heimildum en ekkert sé minnst á heiðarnar þar fyrir
ofan. Þar á móti komi svo landnám Ketils þistils, frá Hundsnesi til Sauðaness, sem
sömuleiðis geti ekki um hálendið og heiðarnar milli Öxarfjarðar og Þistilfjarðar. Talið
er að sneið af suðausturhorni lands Arnarstaða sé þjóðlenda því á þessum slóðum hafi
verið heiðarbýli sem óvíst sé að byggð hafi verið í eignarlandi.
Af hálfu gagnaðila, sbr. skjöl 5 og 5(11), er byggt á þinglýstum
landamerkjabréfum og öðrum skráðum eignarheimildum sem þeir hafi fyrir þessari
eign sinni, og einnig þinglýstum landamerkjabréfum aðliggjandi jarða. Þá sé fullur
hefðartími liðinn frá því landamerkjabréfi fyrir Arnarstaði hafi verið þinglýst.
Gagnaðilar hafi farið með öll hefðbundin eignarréttindi Arnarstaða sem m.a. hafi lýst
sér í því að þeir hafi bannað öðrum not eignarinnar og öll nýting háð leyfi frá
eigendum. Á því er byggt að ríkisvaldið hafi í aldanna rás margsinnis viðurkennt að
umrætt land sé undirorpið fullkomnum eignarrétti og aldrei haldið öðru fram. Taka
verði Landnámu með fyrirvara sem heimild og að það verði að telja röksemdir
ríkisins, þess efnis að landnám hafi ekki náð til heiða algerlega ósannaðar, enda ekki
reistar á neinum hlutlægum sönnunargögnum. Vísað er sérstaklega til jafnræðisreglu
stjórnsýslulaga og stjórnarskrár um að sambærileg mál hljóti sömu niðurstöðu og að
jafnræði ríki milli borgaranna. Gagnaðilar hafi í ljósi eignarheimilda sinna og