Mál nr. 5/2005 - Óbyggðanefnd

38
Í fasteignamati N-Þingeyjarsýslu 1916-1918 er Víðirhóll með eyðijörðinni
Hvannsstöðum talin ein jörð. Landamerkjalýsingin sem þar er skráð er nánast
samhljóða þeirri frá 7. ágúst 1885. Í fasteignamatinu er reyndar talað um hól í
Lækjum. Landrými er sagt mikið og gott. Fjallaland, móar, mýrar og melar.
Sumarhagar eru góðir. 121
Heimildir benda ekki til annars en að samfelld búseta hafi verið á Víðirhóli frá
því að jarðarinnar er fyrst getið og þar til hún fór í eyði árið 1965. Í afsals- og
veðmálabókum kemur fram að eftir gerð landamerkjabréfsins hefur jörðin framselst
með hefðbundnum hætti og verið veðsett. Nú hafa verið byggð nokkur sumarhús á
svæðinu.
5.6.4. Fagridalur
Fagridalur mun byggður í landi Hóls um 1860. Þar var búið samfellt frá 1861-1944.
Þá var jörðin lögð undir Nýjahól. 122
Árið 1876 fóru fram landaskipti milli Fagradals, Nýjahóls og Gamlahóls. Í
greinargerð sem samin var vegna þessa stendur eftirfarandi:
Þann 30 Júní 1876 fram fór að Hólseli á fjöllum þvílík landskipti millum
jarðanna Fagradals, Nýjahóls og Hóls, sem hjer skal greyna að Fagridalur á
land að austan fram með Víðirhólslandi sem eldri skjöl tiltaka - fram í hól í
lækjum, að sunnan, þaðan [þaðan: bætt við ofan línu] utan við brúnku læk
ofan í fagradalsá, og utan við hana í vörðu vestan við næsta skurð, vestan við
brota veitu, og úr henni, beint í vörðu sunnaná ystuhæð, þaðan í vörðu siðst á
vestustuhæð, og svo á Fagridalur alla laufreitu vestan við grjót útað
Krókavötnum, en heiðarmerkin ráða að utan, eins og eldri skjöl greyna.
Nýjihóll á land að austan fram með Víðirhóls landi að Grundarhóls landi, sem
ræður að sunnan ofaná svonefnda stóruhæð, þaðan útí einstökutjörn, og þaðan
í miðdegisvörðu, og þaðan í hólsurð, úr henni ofan við hólstún útí millubrot
við læk sunnan og neðan við hólsflóa; úr því út og austur hróagarð þann er
liggur þaðan í siðri langholts enda, og svo allt fyrir austan nefnt langholt, útað
fagradalsá [útað fagradalsá: bætt við ofan línu] (að undanskyldu því
engjastikki sem Grundarhóli er áður úthlutað) og ræður hún og brúnkulækur
að norðan. Og laufengi á Nýihóll utan við fagradalsá, vestan við áður nefnda
merki vörðu, vestan við brota veitu, allt að utan í lambhaganum suður fyrir
stóraflata, og vestan við lambhagaskurð, eins og áður hefur verið brúkað frá
Nýjahóli; og alla Þorgrímslæki útað fagradals merkjum
Hóll á land vestan við áður nefnt langholt, að austan fram með nefndum
Nýjahóls merkjum fram að Grundarhóls landi, sem ræður að sunnan, og
120 Skjal nr. 4 (2).
121 Skjal nr. 2 (17).
122 Land og fólk, bls. 345.