Mál nr. 5/2005 - Óbyggðanefnd

austan við hólma í því, á hól þann er stendur austan við norðaustur hornið á
Búrfelli, síðan sömu stefnu til Dettifossár, svo ræður hún austur til Sandár, er
svo ræður suður til Svartáshvíslar þar hún fellur í ána, síðan ræður kvíslin til
upptaka sinna. Að sunnan á hlið við Víðirhólsland ræður úr upptökum
Svartáskvíslar bein stefna í vestur yfir fjallgarðinn og með fjallalöndum sömu
stefnu í há Reiði. Að vestan ræður bein stefna úr há Reiði á hlið við Austaralands
land í Rauðhóla þufu, er stendur syðst á svokölluðum Rauðhólum
sunnan og vestan við tungu borgir, síðan somu stefnu norður eftir Borgar ás
að austan verðu við há Stórás, síðan somu stefnu í vörðu á Urðarás með
Bjarnastaða og Smjörhólslöndum, og eftir honum í tjörn þá er liggur við
norður enda hans, síðan í Smjörhóls á eftir garði þeim er liggur ur ytri enda
tjarnarinnar í ána og ræður hún til hinna upphaflega nefndu
Lækjardalsfossa. 77
Undir landamerkjabréfið skrifuðu eigendur Hafrafellstungu, þau G.
Eiríksdóttir, S.S. Eiríksson og Sigurveig Sigurðardóttir. Landamerkin voru samþykkt
af Svalbarðspresti, eigendum Víðirhóls H. Jónsdóttur og Kristjáni Kristjánssyni,
umboðsmanni Sandfellshaga og Lækjardals, Stephan Stephensen, og umráðamönnum
Gilsbakka, Stefáni Brynjólfssyni, Austaralands og Bjarnastaðalands, Jóh. Pálssyni og
Páli Jóhannessyni. Í landamerkjabréfinu eru líka talin upp ítök Hafrafellstungu.
Samkvæmt jarðamatinu 1804 er virði sjálfseignarjarðarinnar Hafrafellstungu
20 hundruð. Á jörðinni er silungsveiði. Árlega fást greiddir tveir ríkisdalir fyrir að
leyfa öðrum að tína fjallagrös. Hafrafellstunga getur nýtt skóg. 78
Foss tilheyrir Hafrafellstungu samkvæmt jarðamatinu 1849 og er metin til 20
hundraða. Þar kemur líka fram að landrými jarðarinnar sé mikið og „afrétt“ nokkur.
Jörðin hefur nokkra silungsveiði austur í heiði. 79
Fasteignamat N-Þingeyjarsýslu 1916-1918 hefur að geyma
landamerkjalýsingu Hafrafellstungu. Sú lýsing er nánast samhljóða þeirri sem var
útbúin 20. janúar 1888. Í matinu er einnig minnst á að Hafrafellstunga eigi mikið
heiðarland. Sumarhagar eru góðir. 80
Eigendur Hafrafellstungu skrifuðu undir landamerkjabréf Hvannstaða árið
1890. 81 Sjá nánar í kaflanum um Hvannstaði hér síðar.
Heimildir benda ekki til annars en að samfelld búseta hafi verið í
Hafrafellstungu frá því að jarðarinnar er fyrst getið. Í afsals- og veðmálabókum kemur
fram að eftir gerð landamerkjabréfsins hefur jörðin framselst með hefðbundnum hætti
og verið veðsett.
77 Skjal nr. 2 (10).
78 Skjal nr. 2 (58) a-b.
79 Skjal nr. 2 (38).
80 Skjal nr. 2 (17).
81 Skjöl nr. 2 (4) a-b og nr. 2 (144).
29