Mál nr. 5/2005 - Óbyggðanefnd

24
undirorpið beinum eignarrétti og þótti þinglýst landamerkjabréf ekki nægilega styrk
heimild um eignarhald. 54
Heimildir benda ekki til annars en að samfelld búseta hafi verið í
Sandfellshaga frá því að jarðarinnar er fyrst getið. Í afsals- og veðmálabókum kemur
fram að eftir gerð landamerkjabréfsins hefur jörðin framselst með hefðbundnum hætti
og verið veðsett.
5.5. Hafrafellstunga
Hafrafellstungu er getið í Reykdæla sögu, 55 sem talin hefur verið rituð um miðja 13.
öld. 56
Í máldagasafni Auðunar rauða Þorbergssonar Hólabiskups frá árinu 1318
kemur fram að kirkjan í Hafrafellstungu eigi hálft heimaland og Lónsstaði alla. 57
Ekki er annarra jarðeigna Hafrafellstungukirkju getið í máldagasafni Jóns
skalla Eiríkssonar Hólabiskups, sem talið er frá árunum 1360-1389, en að prestskyld
sé í öllu heimalandi. 58
Í máldagasafni Péturs Nikulássonar Hólabiskups sem er frá um 1394 segir að
kirkjan á Hafrafellstungu eigi hálft heimaland. 59
Óársettur máldagi Hafrafellstungu sem talinn er vera frá því um 1400 greinir á
eftirfarandi hátt frá eignum og landamerkjum kirkjunnar:
hun a skoginn j sliettafelli riettsynis vth epter fells lag firir vestan tungu [fra]
nonvordu vth [j] branslæk. Enn fur ofan rædur gardur sa er liggur vt vr
s[o]mu nonvordu j branslæk sem er smiorhols landamerkis gardur. Enn
hafrafells tungu oc arlækiar [ærlækiar, skv. öðru afriti] landamerki skilur
gardur sa er geingur vm þuera tungu j motz vid smiorhols lag j sliet[t]a felli.
... hun a tueggia hrossa afdratt arliga med vnnin vid j ormarz lonz landamerki
vr fiordungs [þetta orð mun óglöggt skv. útgefanda fornbréfasafnsins] hol j
þuerfell. þadan riettsynis framan vid mosfell austur j Sandá. enn hid fremra
rædur vrdar as. reyda j motz vid hol a fialli. 60
Hafrafellstunga „með öllum þeim gögnum og gæðum“ sem jörðinni hafa fylgt
„að fornu og nýju með töðum, engjum og skógum, veiðum“ var seld í makaskiptum
ásamt Þverá og Klifshaga í Öxarfirði 8. apríl 1414. 61
Þeir séra Oddur Jónsson, Jón Sigurðsson, Gottskálk Sölvason og Eiríkur
Árnason votta með bréfi frá árinu 1549 að Þorsteinn bóndi Finnbogason hafi selt
54
Hrd. 41/1999.
55
Íslenzk fornrit X. b. Reykjavík 1940, bls. 168.
56
Íslenzk fornrit X. b., bls. LXXXIX.
57
Skjal nr. 4 (66).
58
Skjal nr. 4 (68).
59
Skjal nr. 4 (43).
60
Skjal nr. 4 (44). Sjá einnig skjal nr. 2 (18) a-b.
61
Skjal nr. 4 (45).