Mál nr. 5/2005 - Óbyggðanefnd

Hinn 14. janúar 1846 sömdu eigendur jarðanna Þverár og Sandfellshaga um
merki sín í milli. Skyldi Þverá eiga ¾ Gæsavatnsflóa en Sandfellshagi fjórðung.
Þessum samningi var þinglýst 14. maí 1847. Hann var staðfestur af prófastinum á
Eyjardalsá og amtinu. 34
Landamerki Þverár voru þinglesin 7. júní 1889, svofelld:
Að sunnan úr Merkidal beina stefnu í Vörðuhól, þaðan beina stefnu í vörðu á
Kálfhól, þaðan beina stefnu í vörðu utan á hrauntanganum við Ormarsá þar
sem Axarfjarðarheiðar vegurinn liggur ofan í ána, þaðan beina
vestur í miðjan austari Kálfhól, þaðan beina stefnu utan við ytra Þverahorn
[e.t.v. á að standa hér Þverárhorn] þaðan beina stefnu í mitt Merkigil þaðan
beina stefnu í vörðu á austari Brunnárbakka.
Land fyrir vestan Brunná eftir gömlum Kalfskinnsmáldaga nfl. beina stefnu
vestur af Merkidal vestur í afgamlan farveg eða laut er liggur útúr Hornskurði
þar sem hann beygir í austur og allt útí Brunná beint á mots við Merkigil. 35
Ingibjörg Nikulásdóttir skrifaði undir landamerkjabréfið. Merkin voru
samþykkt af Stephan Stephensen umboðsmanni vegna Núps og Sandfellshaga,
Kristjáni Árnasyni vegna Klifshaga, Þorleifi Jónssyni vegna Skinnastaðar og Jóni
Sigurðssyni vegna Arnarstaða.
Virði sjálfseignarjarðarinnar Þverár er 12 hundruð samkvæmt jarðamatinu
1804. Jörðin getur nýtt skóg.36
Jarðamat 1849 segir beitiland gott sumar og vetur og landrými í betra lagi.37
Í kaflanum um Þverá í fasteignamati N-Þingeyjarsýslu 1916-1918 stendur að
landamerkjabréf vanti fyrir jörðina. Hún hafi mikið landrými og góða sumarhaga fyrir
fé.38
Heimildir benda ekki til annars en að samfelld búseta hafi verið á Þverá frá því
að jarðarinnar er fyrst getið. Í afsals- og veðmálabókum kemur fram að eftir gerð
landamerkjabréfsins hefur jörðin framselst með hefðbundnum hætti og verið veðsett.
5.4. Sandfellshagi
Í Lýsingu Þingeyjarsýslu (1959) segir um Sandfellshaga, að heiðarland sé mikið og
gott, útengi ekkert í heimahögum. Heyjað hafi verið oft á Mýrarseli fram á síðustu
ár. 39
Sandfellshagi, „með öllum þeim gögnum og gæðum sem greindir jörðu fylgir
og fylgt hefir að fornu og nýju“, var seldur Munkaþverárklaustri 13. júní 1469. 40
34 Skjal nr. 2 (50) a-b.
35 Skjal nr. 2 (12) a-b .
36 Skjal nr. 2 (58) a-b.
37 Skjal nr. 2 (38).
38 Skjal nr. 2 (17).
39 Ritsafn Þingeyinga II. Lýsing Þingeyjarsýslu II. Norður-Þingeyjarsýsla, bls. 92.
19