Mál nr. 5/2005 - Óbyggðanefnd

16
Hinn 27. október 1832 var haldinn sáttafund-ur á Presthólum til þess að reyna
að leysa úr landaþrætu bændanna á Arnarstöðum og Daðastöðum, þeirra Björns
Eiríkssonar og Magnúsar Helgasonar. Þetta tókst og var niðurstaðan sú að bóndinn á
Daðastöðum lofaði að beita hvorki né slá á landi sem tilheyrði Arnarstöðum. Í
sáttagerðinni er síðan nefnt að Magnús hafi lofað að nýta ekki hin umdeildu
landsvæði Árdalsflöt og Þverfellsbotna. Á móti kom að Björn hugðist leyfa
bændunum á Daðastöðum og Þjófsstöðum að slá þar um sumarið. Einnig lofaði hann
að selja Magnúsi hey. 16
Vikið er að mörkum Arnarstaða og Sandfellshaga, og er örnefnið Hrauntangi
nefnt, í áreiðargörð sem farin var 1845 á landamerki Þverár og Sandfellshaga. 17 Um
þetta er fjallað í kaflanum um Sandfellshaga.
Landamerkjabréf fyrir Arnarstaði var útbúið 12. ágúst 1887. Því var þinglýst
6. júní 1889:
Að sunnan: Úr Naustarfossi, ræður áin að Grafargerðishnútu, þaðan
beinastefnu sunnan í Fiskhól síðan í vörðu á Núpabrún sunnan við
Lambhúshóla, þaðan í suðurendan á Núpabrún sunnanvið Lambhúshóla,
þaðan í syðri endan á Tóugili, svo í syðsta Þríhyrning þaðan í Kalfhól, síðan í
hraunnef, sem næst er utanvið Mýrarsel.
Að utan: Úr bjarginu rétt við Naustá, þaðan í vörðu utan til á Kjalarás, þaðan í
Stórhól, síðan í vörðu á Hálsabrún svo í Skottuþúfu þaðan beina stefnu í
hraunnef, sem er næst fyrir norðan Arnarstaðavatn, þaðan eftir sömu línu til
Ormarsár, sem ræður á austurkant landa merkjum til áður umgetins hraunnefs
fyrir utan Mýrarsel. Hestagöngu undir Kalfafjöllum í Arnarstaðalandi eiga
Valþjófsstaðir fyrir sína gripi. 18
Undir bréfið skrifaði Jón Sigurðsson. Landamerkin voru samþykkt af
eigendum Einarsstaða og Valþjófsstaða, K. Benjamínsdóttur, Jóni Jónssyni, S.
Rafnssyni og J. Rafnssyni, og umboðsmanni Munkaþverárklausturs, Stephan
Stephensen, vegna Efrihóla og Daðastaða ásamt Þjófsstöðum. Einnig Þ. Þorsteinsson
fullmektugur umboðsins.
Hrauntangi er í Arnarstaðalandi á ystu nöf Rauðhólahrauns syðst, skammt
norðan og austan þjóðvegar um Öxarfjarðarheiði. Þar var búið 1861-1887 og 1910-
1943. 19
Arnarhóll var nýbýli úr Arnarstaðajörðinni með skiptu ræktunarlandi en
óskiptu beitarlandi. Þar var búið 1930-1979. 20
16
Skjal nr. 2 (61) a-b.
17
Skjal nr. 2 (49).
18
Skjal nr. 2 (15) a-b.
19
Land og fólk, bls. 426. Ritsafn Þingeyinga II. Lýsing Þingeyjarsýslu II. Norður-Þingeyjarsýsla, bls.
108.
20
Land og fólk, bls. 418-419.