'SHTEPIA E VERDHE' AKUZON - Gazeta Express

E martë, 21 dhjetor 2010
Këshilli i Europës nuk është një institucion që bën hetimin
dhe gjykimin e krimeve të luftës në ish-Jugosllavi. Përgjegjës
për këtë është Gjykata e Hagës. Ndaj, çdo të dhënë, evidencë
ose dokument, qoftë dhe i Shërbimeve Sekrete, duhej të ishte
kallëzuar dhe dorëzuar pranë kësaj Gjykate.
Këshilli i Europës dhe Marty
Besnik Muçi
Ditët e fundit është hapur një debat i madh lidhur
me ngjarjet e periudhës së luftës në ish-Jugosllavi
dhe konkretisht në Kosovë. Një pjesëtar i një institucioni
mjaft të nderuar në Shqipëri, si Këshilli
i Europës, ka hedhur akuza mjaft të rënda madje
monstruoze për trafi k të organeve njerëzore, i kryer
në vitin 1999 në territorin e Kosovës dhe Shqipërisë.
Të akuzuar për kryerjen e këtij krimi janë ishpjesëtarët
e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, por në
mënyrë pothuajse direkte akuzohen dhe institucionet
e shtetit shqiptar për mosveprim ose përkrahje
të krimit, pasi krimi ka ndodhur në Shqipëri. Dhe
kjo akuzë bëhet jo thjesht nga një anëtar i Këshillit
të Europës por nga një ish-prokuror. Ky fakt është
i mjaftueshëm që ne ta dëgjojmë dhe vlerësojmë
me kujdes.
Unë nuk marr përsipër të bëj një lloj analize të
faktit, por si qytetar, jurist dhe prokuror, do përpiqem
ta trajtoj, në mënyrë modeste dhe jo shteruese
në vështrimin legal, në kuadrin e së drejtës
penale ndërkombëtare.
Çdo qytetar, juristi, aq më tepër prokuror, sapo
vihet në dijeni të këtij fakti do t’i vijë ndërmend
detyrimi që ka për ta kallëzuar atë në cilindo organ,
institucion ose agjenci të mundshme kombëtare
ose ndërkombëtare, me qëllim hetimin, zbulimin
e së vërtetës dhe vënien para përgjegjësisë penale
të autorëve të mundshëm.
Po cili ishte momenti kur z. Marty erdhi në dijeni
të këtij të ashtuquajtur fakt kriminal? Unë nuk
jam në gjendje të përcaktoj kohën se kur ai erdhi
në dijeni të këtij fakti, por jam në dijeni që ai e ka
raportuar, kallëzuar, në një Komision të Këshillit
të Europës. Pas këtij momenti më lindin një sërë
pyetjesh. A është ky institucioni që ka të drejtën dhe
ndoshta detyrimin që ta hetojë këtë të ashtuquajtur
fakt kriminal? Nëse jo, cili është ky institucion? Nëse
ka një të tillë, a duhej që z. Marty ta bënte publik
këtë fakt apo ta kallëzonte në këto institucione dhe
në konspiracion të plotë të kryhej hetimi i tij? A janë
dëmtuar hetimet rreth këtij fakti pas publikimit të
tij? A mund të humbasin provat e mundshme për
vërtetimin e këtij të ashtuquajturi fakt?
Para se të mundohem t’u përgjigjemi këtyre pyetjeve
duke analizuar të supozuarin si fakt kriminal,
konstatoj se veprimet lidhur me vrasjen, heqjen
dhe trafi kimin e organeve të burgosurve të luftës
përbëjnë krime lufte, që sipas parimeve të së drejtës
janë krime ndërkombëtare. Këto krime janë kryer
në territorin e ish-Jugosllavisë dhe në Shqipëri.
Juridiksionin për hetimin e këtyre krimeve e ka
Serbia, sipas parimit të personalitetit pasiv pasi
janë të dëmtuar, ose supozuar, shtetasit e saj dhe
Shqipëria e Kosova sipas parimit të territorialitetit
si vend ku ka ndodhur krimi. Por gjithashtu cilido
shtet në glob mund ta hetojë dhe të ndëshkojë
autorët e këtij krimi, sipas parimit të juridiksionit
universal, i cili i mundëson çdo shteti të ndërmarrë
procedura hetimore ndaj autorëve të krimeve ndërkombëtare,
pavarësisht nga shtetësia apo vendi i
kryerjes së tyre. Ky parim është pranuar nga Statusi
i Gjykatës Ndërkombëtare Penale, miratuar në
Romë, më 17 Korrik 1998.
Çfarë kanë bërë këto shtete që nga momenti i
supozuar i kryerjes së këtij krimi, a i kanë hetuar
këto fakte kriminale, a i kanë kryer të gjitha veprimet
e duhura dhe të mundshme me qëllim zbardhjen e
së vërtetës? Përgjigjja është Po. Edhe Serbia, edhe
Shqipëria, edhe Kosova, nëpërmjet institucioneve
të saj dhe atyre ndërkombëtare, sipas informacio-
neve publike, kanë kryer hetime rreth këtyre fakteve
që në vitin 2000 kur ka fi lluar të qarkullojë një
dyshim i tillë.
Por cili ka qenë përfundimi? Në asnjë nga këto hetime
nuk është zbuluar asnjë provë e vetme direkte
ose indirekte për vërtetimin e këtyre fakteve. Dhe
në këtë përfundim, deri më sot, kanë dalë hetimet
jo vetëm në Shqipëri e Kosovë, por dhe ato në Serbi.
Skeptikët mund të mendojnë që për arsye të
kuptueshme hetimet e kryera në Shqipëri e Kosovë
mund të mos jenë plotësisht objektive. Po a ka një
institucion ndërkombëtar që mund dhe duhet të
hetonte këtë fakt kriminal që përbën krim ndërkombëtar?
Përgjigjja është po. Është Gjykata “ad
hoc” e krijuar me rezolutën nr. 827, datë 25.05.1993
të Këshillit të Sigurimit të OKB për hetimin dhe
gjykimin e krimeve të kryera në territorin e ish-Jugosllavisë
nga janari i vitit 1991 me qendër në Hagë.
Ky institucion ka hetuar të gjitha krimet e luftës
të kryera në territorin e Kosovës, pjesë e ish-Jugosllavisë,
përfshi dhe faktin e mësipërm. Ka rezultuar
që shumë autorë të këtyre krimeve janë dënuar ose
janë duke u dënuar për këto krime në Hagë. Ndërsa
lidhur me faktin e trafi kimit të organeve, sipas informacioneve
publike, nuk ka rezultuar asnjë provë e
vetme pasi në rast të kundërt do ishin ngritur akuza
dhe gjykuar persona konkretë.
Po sa hetimet e këtyre shteteve dhe institucioneve
ndërkombëtare kanë qenë objektive, të plota dhe
të gjithanshme? Për shkak dhe të profesionit nuk
më lejohet të dyshoj rreth një konkluzioni të tillë
duke qenë i bindur se hetimet i kanë plotësuar të
tre kushtet.
Pas kësaj analize mund t’i japim përgjigje pyetjeve
të mësipërme. Këshilli i Europës nuk është një
institucion që bën hetimin dhe gjykimin e krimeve
të luftës në ish-Jugosllavi. Përgjegjës për këtë është
Gjykata e Hagës. Ndaj, çdo të dhënë, evidencë ose
dokument, qoftë dhe i Shërbimeve Sekrete, duhej
të ishte kallëzuar dhe dorëzuar pranë kësaj Gjykate.
Por fakti mund të kallëzohej dhe të dorëzoheshin të
dhënat e mësipërme edhe pranë institucioneve të
hetimit të çdo vendi anëtar të Këshillit të Europës,
për shkak të afërsisë gjeografi ke me vendin e ngjarjes
dhe interesit për të ndëshkuar autorët e një krimi
të tillë që cenon në mënyrë të drejtpërdrejtë dhe
shumë të rëndë liritë dhe të drejtat themelore të
njeriut. Atëherë z. Martyn duhej të bënte një veprim
të tillë dhe të priteshin përfundimet e hetimit ose
gjykimit.
Ndërsa lidhur me faktin e dëmtimit të hetimeve
ose humbjen e provave ose dokumenteve në këtë
rast nuk ka vlerë të fl itet, pasi ky fakt ka qarkulluar
në mënyrë gazetareske dhe letrare që nga viti 2000.
Në rastin tonë kur një fakt i supozuar kriminal
dhe pas të gjitha hetimeve nuk rezulton të provohet,
a mund të përdoret për t’u raportuar në një
institucion kaq të rëndësishëm europian? Natyrisht
që jo, pasi humbet kuptimi dhe vlera e hetimit të
një fakti që përbën krim, si dhe e institucioneve
të hetimit dhe gjykimit të shteteve të veçanta, por
dhe e Gjykatës Ndërkombëtare për Krimet në ish-
Jugosllavi e krijuar posaçërisht për këtë funksion
nga OKB. Por a nuk po shkelet parimi themelor i
procedimit penal dhe në të drejtën penale ndërkombëtare
ai i prezumimit të pafajësisë? Me kryerjen
e këtij veprimi, në mënyrë të dukshme shkelet
parimi i prezumimit të pafajësisë, pra një person,
një grup personash madje një shtet ndëshkohet,
mbi bazën e një akuze të pavërtetuar në gjykatë.
Pse ndodh një veprim i tillë?
Si prokuror rezervohem t’i përgjigjem kësaj pyetjeje.
Por ndoshta është detyrimi i z. Martyn që disa
nga këto pikëpyetje t’i marrë në konsideratë.
Autori është Prokuror në Prokurorinë pranë
Gjykatës së Krimeve të Rënda të Shqipërisë.
DUO
Premium
84 TV kanale
1 Mbps internet
95.95EUR
DUO Premium
tani me mundësi
abonimi
për 3 muaj!
3