Spedycja 2012 - wykład 08

dr Adam Salomon 

SPEDYCJA 

SPEDYCJA 

– wykład 08 

dla 4 roku TiL stacjonarne 

dr Adam Salomon


SPEDYCJA 

Spedycja 

Podstawowy podręcznik 

do ćwiczeń i wykładów. 

• A. Salomon, 

Spedycja - teoria, 

przykłady, 

ćwiczenia, Wyd. 

AM, Gdynia 2011. 

dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki, WN AM w Gdyni 2


SPEDYCJA SPEDYCJA 

program wykładu 08. 

• Zwyczaje i uzanse handlowe 

(łącznie z Incoterms 2010). 

• Transport multimodalny – aspekty 

spedycyjne. 

• Kwotowy limit odpowiedzialności 

OPM. 

Spedycja (AM) dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki, WN AM w Gdyni 3


SPEDYCJA 

Zwyczaje i uzanse dotyczące ilości towarów 

• Ilość towaru jest jednym z 

podstawowych elementów kontraktu. 

• Można ją określać w różnych miarach 

wagi i objętości oraz w miarach 

przestrzennych i sztukach. 

• W handlu morskim kupcy posługują się 

systemem metrycznym oraz 

anglosaskim, które często należy jeden 

na drugi przeliczać. 



SPEDYCJA Handel towarami masowymi – określanie ilości 

towarów 

• W kontrakcie dotyczącym handlu towarami 

masowymi określa się ilość towaru tylko w 

przybliżeniu, gdyż dokładne określenie ilości 

mogłoby powodować istotne trudności przy 

dostawie towaru. 

• Nawet przy ustalaniu ilości w sposób ścisły 

przewiduje się jednocześnie możliwość 

dostarczenia przez eksportera ilości mniejszej 

lub większej, niż to wynika z określenia w 

kontrakcie. 



SPEDYCJA 

Odchylenia ilościowe 

• Dopuszczalne odchylenia ilościowe można 

określić w kontrakcie przez zamieszczenie w 

nim słowa „około” lub „circa” (about). 

• Znaczenie tego terminu wyjaśnia się zwykle w 

samym kontrakcie, jeżeli inne zwyczaje lub 

uzanse handlowe nie określają go w sposób 

ogólnie przyjęty. 

• W handlu maszynami, urządzeniami oraz 

dobrami konsumpcyjnymi trwałego użytku nie 

są dopuszczane odchylenia ilościowe, z 

wyjątkiem przypadków, kiedy kontrakt to 

wyraźnie przewiduje. 



SPEDYCJA Bonifikaty 

(refrakcje) 

• Bonifikaty zwyczajowo przyznawane z tytułu 

ubytków naturalnych lub zmian stanu 

towarów noszą różne nazwy: 

– calo lub decalo (bonifikata z tytułu 

wysychania lub kurczenia się towaru); 

– fusti (bonifikata z tytułu zanieczyszczeń 

towaru obcymi ciałami); 

– leakage (bonifikata z tytułu wycieku płynu 

przez opakowanie ); 

– decort (bonifikata za gorszy gatunek lub w 

przypadku tekstyliów – za brak pełnej 

miary w sztuce materiału) 

– oraz besemschon (bonifikata z tytułu 

ubytków związanych z przyleganiem 

lepkiego towaru do opakowania). 



SPEDYCJA Zwyczaje i uzanse dotyczące terminów 

dostaw 

• Ogólnie sposoby stosowane do określenia 

terminu dostaw (terminu wykonania 

świadczenia towarowego) można podzielić na 

trzy grupy: 

1. bezpośrednio wskazujące datę lub 

okres dostawy; 

2. użycie pewnego określenia 

zwyczajowego; 

3. oraz ustalające upływ czasu od 

ustalonych momentów. 



SPEDYCJA Określenie terminu dostawy poprzez 

podanie konkretnej daty 

• W przypadku określenia terminu dostawy 

poprzez podanie konkretnej daty 

kalendarzowej, można się spotkać z 

określeniami umownymi przy nazwie miesiąca, 

np. „primo”, „medio” i „ultimo”, co oznacza – 

odpowiednio – pierwszy, piętnasty i ostatni 

dzień tego miesiąca. 

• Jeśli oznaczony dzień dostawy przypada w 

niedzielę lub święto, to zazwyczaj rozumie się, 

że eksporter ma prawo wykonać dostawę w 

najbliższym następnym dniu powszednim. 



SPEDYCJA 

Oznaczenie okresu dostawy 

• między ... (data) a ... (data); 

• w ciągu miesiąca (tygodnia) od ... (data); 

• w ciągu miesiąca ... (tzn. od 1 do ostatniego dnia 

miesiąca); 

• na początku miesiąca ... (tzn. od 1 do 10 dnia miesiąca); 

• w środku miesiąca ... (tzn. od 11 do 20 dnia miesiąca); 

• na koniec miesiąca ... (tzn. od 21 do ostatniego dnia 

miesiąca); 

• w ciągu kwartału ...; 

• dostawa pierwszym statkiem (liniowym wyruszającym 

do danego portu); 

• dostawa pierwszym statkiem (po odmarznięciu portu) 

itp.; 

• natychmiast (immediately), szybko (prompt), tak szybko 

jak to tylko możliwe (as soon as possible) itp. 



SPEDYCJA Oznaczenie terminu dostawy przez upływ czasu, 

liczony od określonego momentu 

• Oprócz powyższych sposobów, umowny termin dostawy 

może być oznaczony także przez upływ czasu, liczony od 

pewnego określonego momentu. Zarówno terminy 

ścisłe (fixed), jak i przybliżone mogą być bezwarunkowe 

lub uwarunkowane. 

• Warunkiem, od którego spełnienia zaczyna biec termin, 

może być otwarcie akredytywy, wpłacenie zaliczki, 

nadesłanie instrukcji wysyłkowej, potwierdzenie 

zamówienia, uzyskanie licencji importowej lub 

eksportowej itp. 

• Uzgodniony i ustalony w kontrakcie termin dostawy 

jest obowiązujący dla obu stron i wszelkie zmiany 

terminu dostawy towaru, zarówno opóźnienia jak i 

przyspieszenia, muszą być uzgodnione z importerem. 



SPEDYCJA Zwyczaje i uzanse dotyczące przewozu 

• Zwyczaje i uzanse dotyczące przewozu 

obejmują liczną gamę zagadnień, np. rodzaj 

umowy o przewóz, rodzaje kosztów, rodzaje 

formuł służących do określenia czasu 

dozwolonego, zasad dotyczących 

konosamentów itp. 

• W transporcie morskim zwyczaje i uzanse są 

najczęściej zalecane, inaczej niż w transporcie 

samochodowym, kolejowym i lotniczym, gdzie 

najczęściej występuje prawo obligatoryjne. 

• Zwyczaje dot. przewozu i liczenie czasu 

dozwolonego – por. ćwiczenia nr 6. 



SPEDYCJA 

Przesłanki nowelizacji Incoterms 2000 (1) 

• Incoterms mają już ponad 76-letnią historię i 

były od 1936 r. kilkakrotnie nowelizowane, w 

celu dostosowania ich do zmian w praktyce 

obrotu gospodarczego. 

• Najnowsza edycja weszła w życie 1 stycznia 

2011 roku. 



SPEDYCJA 

Główne przesłanki nowelizacji Incoterms 2000 (1) 

• wprowadzone w obrotach międzynarodowych 

zmiany w zakresie bezpieczeństwa ładunków i 

łańcuchów dostaw po zamachach 

terrorystycznych w USA 11 września 2001 roku, 

czego konsekwencją są nowe obowiązki 

eksporterów i importerów; 



SPEDYCJA Główne przesłanki nowelizacji Incoterms 2000 (2) 

• zastępowanie coraz częściej dokumentów 

papierowych ich elektronicznymi 

odpowiednikami; 



SPEDYCJA 


• rewizja w 2004 roku US Uniform Commercial Code 

(UCC), w wyniku której usunięto z amerykańskiego 

kodeksu „Shipment and delivery terms” (sekcje 2- 

319 do 2-324); 



SPEDYCJA 


• przyjęcie w 2009 roku na rynku ubezpieczeniowym 

zrewidowanych (znowelizowanych) Instytutowych 

Klauzul Ładunkowych (Institute Cargo Clauses 

LMA/IUA); 



SPEDYCJA 


• stały rozwój konteneryzacji, co wywołało potrzebę 

wprowadzenia nowych formuł. 



SPEDYCJA 

Nowelizacja Incoterms 2000 – historia (1) 

• Rewizję Incoterms 2000 przygotowywano 2,5 

roku. 

• Przedmiotem analizy ekspertów było około 

2000 propozycji zmian ze 130 krajów. 

• Wprowadzone w Incoterms® 2010 zmiany mają 

zarówno charakter ogólny, jak i znaczenie 

praktyczne. 



SPEDYCJA Nowelizacja Incoterms 2000 – historia (2) 

• Należy dodać, że Incoterms zostały uznane przez 

Komisję ONZ Międzynarodowego Prawa 

Handlowego (UNCITRAL) jako globalny standard dla 

interpretacji najpowszechniej występujących reguł 

w handlu zagranicznym. 



SPEDYCJA 


• Przygotowaniem kolejnych edycji Incoterms i 

promocją ich stosowania w handlu światowym 

zajmuje się, funkcjonująca od 90 lat, 

Międzynarodowa Izba Handlowa (International 

Chamber of Commerce, ICC). 



SPEDYCJA 


• W celu ujednolicenia praktyki obrotu 

międzynarodowego ICC opracowała również inne 

regulacje, w tym UCP 600 (Uniform Customs and 

Practice for Documentary Credits) – Jednolite 

zwyczaje i praktykę dotyczącą akredytyw 

dokumentowych. 



SPEDYCJA 

Odwołanie się do Incoterms w kontrakcie 

• Incoterms regulują podział kosztów, ryzyka i 

obowiązków między kupującego i sprzedającego, 

związanych z dostawą towaru. 

• Aby określona formuła Incoterms miała 

zastosowanie do regulowania stosunków między 

kupującym i sprzedającym należy powołać się na nią 

w kontrakcie. 



SPEDYCJA 

Zasady posługiwania się i powoływania na Incoterms 

• W Incoterms® 2010 Międzynarodowa Izba 

Handlowa zwróciła szczególną uwagę na zasady 

posługiwania się i powoływania na Incoterms: 

1. Incoterms są znakiem handlowym i po 

słowie Incoterms powinien być umieszczony 

symbol zastrzeżonego przez ICC znaku 

towarowego®, 

2. Incoterms należy zawsze pisać dużą literą i 

nie używać w liczbie pojedynczej (tzn. nie 

reguła Incoterm, tylko zawsze reguła 

Incoterms). 



SPEDYCJA Zapis poszczególnych formuł w Incoterms® 2010 (1) 

• Jeśli chodzi o zapis poszczególnych formuł to 

nastąpiła pewna zmiana – w nazwie każdej 

formuły w odniesieniu do określonego 

miejsca/portu dodano wyraz „insert” – a więc 

takie stanowcze podkreślenie 

„umieścić/wpisać/wstawić” nazwę tego miejsca, 

a ponadto przy każdej formule umieszczono w jej 

nazwie Incoterms® 2010. 



SPEDYCJA 

Zapis poszczególnych formuł w Incoterms® 2010 (2) 

• Z pewnością związane jest to z często 

występującą w praktyce sytuacją, z którą 

mają do czynienia też spedytorzy, że 

podawana jest tylko formuła w brzmieniu np. 

CIF Rotterdam, bez odwołania do Incoterms, 

a zdarza się, że jest tylko zapis CIF. 

• A zatem, aby uniknąć takich sytuacji ICC 

opracowując Incoterms® 2010 bardzo 

dobitnie ujęła w treści samych formuł 

konieczność ujęcia obu tych elementów. 



SPEDYCJA 


• Przykładowo zapis formuły CIF brzmi 

następująco: 

– w Incoterms 2000 – CIF (... named port of 

destination); 

– w Incoterms® 2010 – CIF (insert named 

port of destination) Incoterms® 2010. 



SPEDYCJA 


• Nie jest to zmiana merytoryczna, a raczej 

porządkowa, ale może przyczynić się do 

właściwego stosowania zapisów w praktyce 

obrotu międzynarodowego, a tym samym 

przyczynić się do zmniejszenia spraw 

spornych i wątpliwości związanych z 

niepełnym opisem. 

• Dla precyzji dodano też w EXW i FCA 

oznaczone miejsce dostawy, gdyż w 

Incoterms 2000 było tylko „oznaczone 

miejsce". 




• Zapis w kontrakcie, np. „CIF Rotterdam 

Incoterms® 2010” na ogół jest wystarczający 

dla określenia podstawowych obowiązków 

kupującego i sprzedającego, związanych z 

dostawą towaru. 

• Jednak nie zawsze takie określenie jest 

wystarczająco precyzyjne, stąd często 

niezbędne jest podanie również adresu (w 

Incoterms® 2010 podkreśla się ”specify the 

place or port as precisely as possibile”, a więc 

określ miejsce lub port tak dokładnie jak to 

możliwe. 



SPEDYCJA 


• Możliwa jest też, choć niezalecana, 

modyfikacja formuł Incoterms, poprzez 

dopisanie pewnych dodatkowych określeń do 

danej klauzuli, np. EXW loaded, FOB stowed. 

• Wówczas jednak, aby w razie szkody nie było 

wątpliwości, należy sprecyzować, czy kupujący 

ma ponieść tylko koszty załadunku i 

sztauowania, czy też zarówno koszty jak i 

ryzyko. 

• Nie ma bowiem jednolitej międzynarodowej 

interpretacji tych określeń. 



SPEDYCJA 


• Warto dodać, że choć Incoterms 2000 mogły 

być stosowane nie tylko w handlu 

międzynarodowym, ale i w obrotach 

krajowych, to po raz pierwszy w Incoterms® 

2010 w podtytule publikacji ujęto „ICC rules 

for the use of domestic and International 

trade terms”, eksponując możliwość ich 

stosowania również w obrotach, krajowych. 



SPEDYCJA 


• Należy pamiętać, że Incoterms są tylko 

jednym z elementów umowy sprzedaży i 

nie regulują wszystkich obowiązków 

wynikających z kontraktu handlowego, 

lecz odnoszą się do wyraźnie 

sprecyzowanego zakresu obowiązków i 

podziału ryzyka między kupującym i 

sprzedającym. 



SPEDYCJA 


• Chociaż powołanie się w kontrakcie na 

określoną formułę Incoterms rozstrzyga wiele 

wzajemnych kwestii między stronami umowy, 

to jednak nie wszystkie, np. nie rozstrzyga 

przeniesienia prawa własności i innych praw 

majątkowych, zagadnień dotyczących 

niewypełnienia obowiązków kontraktowych i 

konsekwencji z tego wynikających, nie odnosi 

się do warunków płatności, czy wysokości 

ceny za towar. 




• Zatem w tym zakresie niezbędne jest 

dokonanie odpowiednich zapisów w 

kontrakcie, regulujących te kwestie, poprzez 

powołanie się na inne warunki (np. standard 

terms dla określonej branży towarowej) czy 

przepisy prawne albo ustalenia wynikające z 

negocjacji. 



SPEDYCJA 

Podstawowe różnice między Incoterms 

2000 a Incoterms® 2010 (1) 

• Incoterms® 2010 zawierają interpretację 11 

formuł, a zatem w porównaniu do Incoterms 

2000, zawierających interpretację 13 formuł, 

ich liczba zmniejszyła się o dwie. 

• W Incoterms® 2010 nie ma 4 formuł 

występujących w Incoterms 2000, a mianowicie 

DES, DEQ, DAF i DDU, natomiast wprowadzono 

dwie nowe – DAT i DAP. 



SPEDYCJA 

Podstawowe różnice między Incoterms 2000 a Incoterms® 

2010 (2) 

• Najważniejszą zmianą w handlu drogą 

morską jest wyeliminowanie, po 74 latach, 

występującej już w Incoterms 1936, linii 

nadburcia statku (ship's ran), jako miejsca 

podziału ryzyka w formułach FOB, CFR i CIF. 

• W Incoterms® 2010 obowiązkiem 

sprzedającego jest dostarczenie towaru na 

statek (on board) i to jest miejsce dostawy i 

podziału ryzyka między kupującym i 

sprzedającym. 



SPEDYCJA 


2010 (3) 

• W Incoterms® 2010 w formułach CPT i CIP jako 

miejsce przejście ryzyka ze sprzedającego na 

kupującego, gdy przewóz realizuje kilku 

przewoźników, nie występuje określenie 

„pierwszy przewoźnik”, które występowało w 

Incoterms 2000. 

• Jest tylko we wstępie do obu formuł, który 

stanowi komentarz interpretacyjny, gdzie 

stwierdzono, że jeśli strony nie uzgodniły 

punktu dostawy, to domyślnie przyjmuje się, że 

ryzyko przechodzi na kupującego, gdy towar 

został przekazany pierwszemu przewoźnikowi. 



SPEDYCJA 


2010 (4) 

• Jako zasadę w CPT i CIP Incoterms® 2010 

przyjęto, że strony powinny uzgodnić punkt 

dostawy, który jest jednocześnie miejscem 

przejścia ryzyka, a jeśli tego nie zrobią, to 

punkt dostawy wybiera sprzedający. 

• Przyjęty w Incoterms® 2010 zapis w formułach 

CPT i CIP jest bardziej precyzyjny i powinien 

budzić mniej wątpliwości niż ten w Incoterms 

2000. 



SPEDYCJA 

Podstawowe różnice między Incoterms 2000 a Incoterms® 2010 

(5) 

• W Incoterms® 2010 odniesiono się do obowiązków 

związanych z zabezpieczeniem łańcuchów dostaw 

w sensie ochrony przed działaniami przestępczymi i 

aktami terrorystycznymi, czego nie było w 

Incoterms 2000. 



SPEDYCJA 


2010 (6) 

• Przyjęto też, że jakikolwiek dokument, o którym 

mowa w Incoterms® 2010, może mieć formę 

elektronicznego przekazu, jeśli strony tak 

uzgodniły, albo wynika to ze zwyczaju. 



SPEDYCJA 


2010 (7) 

• Zmiana w Incoterms® 2010 dotyczy też 

ubezpieczenia w formule CIP i CIF. 

• Nie jest to zmiana merytoryczna, ale bardziej 

precyzyjne sformułowanie zakresu ubezpieczenia 

niż w Incoterms 2000. 



SPEDYCJA 


2010 (8) 

• W Incoterms® 2010 dokonano nowej klasyfikacji formuł, 

prezentując je w dwóch grupach, w kolejności wymienionej 

poniżej: 

1. formuły stosowane przy przewozach towarów 

środkami wszystkich gałęzi transportu, (także 

przy wykorzystaniu transportu multimodalnego): 

EXW, FCA, CPT, CIP, DAT, DAP i DDP – wskazane 

jest w nich miejsce dostawy/przeznaczenia; 

2. formuły stosowane przy przewozach towarów 

transportem morskim lub wodnym 

śródlądowym: FAS, FOB, CFR i CIF – wskazany 

jest w nich zawsze port 

(załadunku/przeznaczenia). 



SPEDYCJA 

Incoterms® 2010 - struktura 



SPEDYCJA Podstawowe różnice między Incoterms 2000 a Incoterms® 

2010 (9) 

• Odstąpiono od uszeregowania formuł 

Incoterms w kolejności wzrastających 

obowiązków sprzedającego, jak było 

dotychczas, gdy pierwsza (EXW) zawierała 

minimum, a ostatnia (DDP) maksimum 

obowiązków sprzedającego. 

• Natomiast zachowano tę zasadę w ramach 

każdej z dwóch przedstawionych wyżej grup. 




2010 (10) 

• W Incoterms® 2010 nie ma formalnego, 

określonego we wstępie jak było w przypadku 

Incoterms 2000, podziału na cztery grupy, 

oznaczone literami E, F, C, D (nazwy formuł w 

poszczególnych grupach zaczynały się na daną 

literę), przy czym kryterium podziału stanowił 

zakres obowiązków i ryzyka sprzedającego i 

kupującego. 




2010 (11) 

• Niemniej jednak, choć podział ten formalnie 

me występuje, jest przydatny z punktu 

widzenia zrozumienia podstawowych różnic 

między poszczególnymi grupami formuł 

zaczynających się na daną literę i nadal może 

mieć zastosowanie dla objaśnienia specyfiki 

poszczególnych grup formuł. 



SPEDYCJA 

Podstawowe różnice między Incoterms 2000 a 

Incoterms® 2010 (12) 

• Grupa E – obejmowała tylko jedną formułę – EXW, a 

obowiązkiem sprzedającego było postawienie towaru 

do dyspozycji kupującego w miejscu wydania. 

• Grupa F – obejmowała formuły FCA, FAS i FOB – 

sprzedający me ponosił zasadniczych kosztów 

przewozu. 

• Grupa C – obejmowała formuły CFR, CIF, CPT i CIP – 

sprzedający zawierał umowę przewozu i ponosił jego 

koszty, a ryzyko utraty czy uszkodzenia towaru 

związane z przewozem ponosił kupujący. 

• Grupa D – DAF, DES, DEQ, DDU i DDP – sprzedający 

miał obowiązek dostarczenia towaru do określonego 

w formule miejsca/portu przeznaczenia, co oznaczało, 

że do tego miejsca ponosił zarówno koszty, jak i ryzyko 

uszkodzenia czy utraty towaru. 




2010 (13) 

• W Incoterms® 2010 wszystkie formuły z grupy E, 

F i C nadal występują i nie ma zasadniczych różnic 

w ich interpretacji w porównaniu do Incoterms 

2000, a do grupy D można zaliczyć DAT, DAP i 

DDP. 



SPEDYCJA 


2010 (14) 

• W Incoterms® 2010 są obszerne noty 

wyjaśniające (guidanance note) do każdej z 

formuł (nie są one jednak elementem danej 

formuły), a także ilustracje graficzne w każdej 

formule, wskazujące miejsce dostawy, 

będące swego rodzaju przewodnikiem 

ułatwiającym użytkownikom wybór 

właściwej formuły dla każdej transakcji. 

• Na wprowadzenie i noty wyjaśniające warto 

zwrócić uwagę i nie traktować ich jako 

wstępu, który czytelnik na ogół pomija, bo 

są tam ujęte praktyczne porady co do 

zakresu i sposobu stosowania formuł. 



SPEDYCJA Struktura formuł Incoterms® 2010 (1) 

• Układ każdej z formuł jest identyczny – 

obowiązki stron umowy sprzedaży, podobnie 

jak w Incoterms 2000, ujęto w 10 punktach – 

sprzedającego od A1 do A10, a kupującego od 

B1 do B10. 

• Zaprezentowano je, jakby w lustrzanym 

odbiciu, przedstawionym w tab. 1. Taki 

przejrzysty układ pozwala na łatwe 

porównanie poszczególnych formuł i 

stwierdzenie różnic między nimi w 

odniesieniu do każdego z wymienionych w 

punktach A10 i B10 obowiązków. 



SPEDYCJA 

The seller’s obligation 

(Obowiązki sprzedającego) 

A1. General obligations of the seller 

(Ogólne obowiązki sprzedającego) 

Struktura formuł Incoterms® 2010 

(zakres obowiązków stron 1/2) 

A2. Licences, authorizations, security 

clearances and other formalities 

(Licencje, upoważnienia, odprawy 

związane z bezpieczeństwem i inne 

formalności) 

A3. Contracts of carriage and 

insurance (Umowy przewozu i 

ubezpieczenia) 

The buyer’s obligation 

(Obowiązki kupującego) 

B1. General obligations of the buyer 

(Ogólne obowiązki kupującego) 

B2. Licences, authorizations, security 

clearances and other formalities 

(Licencje, upoważnienia, odprawy 

związane z bezpieczeństwem i inne 

formalności) 

B3. Contracts of carriage and 

insurance (Umowy przewozu i 

ubezpieczenia) 

A4. Delivery (Dostawa) B4. Taking delivery (Przyjęcie 

dostawy) 

A5. Transfer of risks (Przejście ryzyka) B5. Transfer of risks (Przejście ryzyka) 



SPEDYCJA 

The seller’s obligation 

(Obowiązki sprzedającego) 

A6. Allocation of costs (Podział 

kosztów) 

A7. Notices to the buyer 

(Zawiadamianie kupującego) 

Struktura formuł Incoterms® 2010 

(zakres obowiązków stron 2/2) 

A8. Delivery document (Dokument 

dostawy) 

A9. Checking - packaging – marking 

(Kontrola, opakowanie, 

oznakowanie) 

A10. Assistance with information 

and related costs (Pomoc w 

uzyskaniu informacji i związane z 

tym koszty) 

The buyer’s obligation 

(Obowiązki kupującego) 

B6. Allocation of costs (Podział 

kosztów) 

B7. Notices to the seller 

(Zawiadamianie sprzedającego) 

B8. Proof of delivery (Dowód 

dostawy) 

B9. Inspection of goods (Kontrola 

towarów) 

B10. Assistance with information 

and related costs (Pomoc w 

uzyskaniu informacji i związane z 

tym koszty) 



SPEDYCJA 

Struktura formuł Incoterms® 2010 (2) 

• Incoterms określają tylko obowiązki, które 

strony mają wobec siebie. 

• Stąd, jeśli zgodnie z punktem A3 

odpowiedniej formuły (np. CPT) sprzedający 

ma obowiązek zawarcia umowy przewozu i 

opłacenia jego kosztów, to w punkcie B3 

wpisano „The buyer has no obligation to the 

seller to make a contract of carriage”, czyli 

kupujący me ma obowiązku wobec 

sprzedającego zawarcia umowy przewozu. 



SPEDYCJA 

Struktura formuł Incoterms® 2010 (3) 

• Jednocześnie jednak niewyspecyfikowanie u 

żadnej ze stron obowiązku zawarcia umowy 

przewozu czy ubezpieczenia towaru, nie 

oznacza, że nie zostaną one zawarte. 

• Oznacza to tylko tyle, że np. w EXW ani 

sprzedający nie ma obowiązku wobec 

kupującego, ani kupujący wobec 

sprzedającego zawarcia umowy przewozu. 



SPEDYCJA Struktura formuł Incoterms® 2010 (4) 

• Podobnie na przykład w DDP ani sprzedający 

wobec kupującego, ani kupujący wobec 

sprzedającego nie ma obowiązku zawarcia 

umowy ubezpieczenia▀, ale w interesie 

sprzedającego jest jej zawarcie, gdyż to on 

ponosi ryzyko uszkodzenia czy utraty towaru w 

czasie przewozu. 

▀ Zastosowana w Incoterms© 2010 w B3 klauzula 

„The buyer has no obligation to the seller to make a 

contract of insurance” jest bardziej precyzyjnym 

sformułowaniem niż „no obligation” w Incoterms 2000, 

gdyż często było ono mylnie interpretowane przez 

eksporterów/importerów, że nie należy w ogóle 

ubezpieczać towaru. 



SPEDYCJA 

Charakterystyka formuł Incoterms® 2010 stosowanych przy 

przewozach środkami wszystkich gałęzi transportu EXW FCA 

CPT CIP DAT DAP DDP (1) 

• Wszystkie te formuły mogą mieć 

zastosowanie zarówno wtedy, gdy dostawa 

odbywa się środkami tylko jednej gałęzi 

transportu (np. tylko transportem 

samochodowym, transportem kolejowym czy 

lotniczym) lub też przy użyciu kilku gałęzi 

transportu (transport kombinowany, 

multimodalny, w tym z udziałem drogi 

morskiej). 



SPEDYCJA 

Charakterystyka formuł Incoterms® 2010 stosowanych przy 

przewozach środkami wszystkich gałęzi transportu EXW FCA 

CPT CIP DAT DAP DDP (2) 

• Generalnym obowiązkiem sprzedającego jest 

dostarczenie towaru i faktury handlowej, 

zgodnie z umową sprzedaży oraz każdego 

innego dowodu zgodności, jakiego może 

wymagać umowa. 

• Zaś generalnym obowiązkiem kupującego jest 

przyjęcie dostawy towaru i zapłacenie 

uzgodnionej w umowie ceny. 



SPEDYCJA 

Incoterms® 2010 



SPEDYCJA 

Różne definicje związane z transportem 

multimodalnym (1) 

• Transport multimodalny (Multimodal transport) 

– przewóz towarów na podstawie jednego 

dokumentu, wykonywany przez środki transportu 

pochodzące z co najmniej dwóch różnych gałęzi 

transportu (w tym samym momencie). 



SPEDYCJA 

Różne definicje związane z transportem 

multimodalnym (2) 

• Transport intermodalny (Intermodal transport) 

– przewóz towarów na podstawie jednego 

dokumentu – w jednej i tej samej jednostce 

ładunkowej lub pojeździe, przy użyciu 

sukcesywnie różnych gałęzi transportu i bez 

przeładunku samych towarów w zmieniających 

się gałęziach transportu. 



SPEDYCJA 

Różne definicje związane z transportem multimodalnym (3) 

• Transport kombinowany (Combined transport) – 

przewóz towarów przez co najmniej dwa różne 

środki transportowe, w którym umowy o 

przewóz są podpisywane przez spedytora (lub 

nawet zleceniodawcę) z poszczególnymi 

przewoźnikami, z których każdy odpowiada za 

wykonanie bezpiecznego przewozu na swoim 

odcinku trasy. 

• Główną część europejskiej podróży wykonuje 

transport morski, kolejowy lub żegluga 

śródlądowa, a każdy dowóz/odwóz jest 

wykonywany przez transport samochodowy na 

możliwie najkrótszych odległościach (do 150 km 

w relacjach do/z portów morskich i 

śródlądowych oraz do 100 km w relacjach do/z 

terminali lądowych). 



SPEDYCJA 

Różne definicje związane z transportem multimodalnym (4) 

• Transport łamany – przewóz towarów 

przez co najmniej dwa różne środki 

transportowe pochodzące z tej samej 

gałęzi transportu. 



SPEDYCJA 

Elementy warunkujące zaistnienie transportu multimodalnego 

1. konieczność użycia środków 

transportowych, pochodzących z co 

najmniej dwóch gałęzi transportu; 

2. konieczność wystąpienia tylko jednej 

umowy o przewóz multimodalny; 

3. konieczność zaangażowania tylko jednego 

organizatora odpowiedzialnego za przebieg 

dostawy towaru i posługującego się 

dokumentem przewozowym obejmującym 

całą trasę dostawy; 

4. konieczność zjednostkowania ładunku, co 

oznacza, że towar podlega manipulacjom 

przeładunkowo-składowym w całości wraz z 

kontenerem lub środkiem transportowym. 



SPEDYCJA Wyróżniki idei multimodalizmu 

1. świadczenie szerokiego wachlarza usług 

kompleksowych; 

2. przejęcie wielu funkcji związanych z 

organizacją, koordynacją, realizacją i 

zarządzaniem procesami transportowymi 

przez operatora transportu multimodalnego; 

3. zmniejszenie ogólnego czasu transportu; 

4. zmniejszenie zintegrowanych kosztów 

transportu; 

5. uproszczenie procedur związanych z 

przemieszczeniem towarów. 



SPEDYCJA 

Realizacja celów systemowych multimodalizmu 

dokonuje się według następujących warunków: 

1. technicznych; 

2. technologicznych; 

3. organizacyjnych; 

4. prawnych; 

5. ekonomicznych; 

6. dokumentacyjnych; 

7. informacyjnych; 

8. zarządzania; 

9. logistycznych. 



SPEDYCJA 

Kryteria podziałów transportu multimodalnego 

1. zasięg (na: lądowo-morski i lądowy); 

2. rodzaj użytych jednostek ładunkowych 

(na: kontenerowy, pojemnikowy, 

naczepowy i typu „double stack”); 

3. charakter użytych środków 

transportowych 

(na: szynowo-drogowy, szynowo-morski, 

drogowo-morski i drogowo-lotniczy); 

4. liczbę dysponentów-właścicieli środków 

transportowych (na: jednopodmiotowy i 

wielopodmiotowy); 

5. charakter operatora (na: bezpośredni, 

gdzie operatorem jest przewoźnik główny i 

pośredni, gdzie operatorem jest np. NVOCC 

lub przewoźnik pomocniczy); 

6. sposób ustalania cen i odpowiedzialności 

(na: odcinkowy i jednolity). 



SPEDYCJA Mapa połączeń i terminali transportu 

kombinowanego w Polsce 


Podsystemy transportu 


SPEDYCJA 

multimodalnego 

• Ze względu na stosowane pojazdy i 

podporządkowane im techniki 

przeładunku wydzielono podsystemy 

transportu multimodalnego: 

– transport multimodalny nie 

towarzyszący; 

– transport multimodalny towarzyszący. 



SPEDYCJA Transport multimodalny nie towarzyszący 

• W tym podsystemie naczepy siodłowe, nadwozia 

wymienne oraz kontenery przewozi się na 

wagonach kieszeniowych lub platformach 

kontenerowych. 

• Układy jezdne naczep znajdują się w 

„kieszeniach”, czyli obniżonych częściach 

wagonów. 

• Przeładunek jest realizowany metodą pionową z 

użyciem suwnic bramowych, a ciągniki i kierowcy 

nie uczestniczą w przeładunku. 



SPEDYCJA Transport multimodalny towarzyszący 

• Na kolejowych platformach niskopodłogowych przewozi się 

samochody ciężarowe jednoczłonowe i z przyczepami, 

ciągniki siodłowe z naczepami. 

• Pojazdy załadowuje się wykorzystując ich własny napęd. 

• Na stacji docelowej opuszczają skład, kolejno zjeżdżając po 

pomoście uchylnym, a kierowcy towarzyszą pojazdom, 

zajmując miejsca w wagonie sypialnym. 

• Ten system obarczony jest stosunkowo wysokimi kosztami, w 

związku z tym należy przewidywać stopniowe odchodzenie od 

jego eksploatowania na korzyść transportu nietowarzyszącego. 



SPEDYCJA 

Niskopodwoziowy wagon 602 S typu Rollende 

Landstrasse do przewozu samochodów ciężarowych, 

pociągów drogowych i naczep siodłowych - z Fabryki 

Wagonów "Świdnica" S.A. 

Ciężarówka bez trudu wjeżdża na wagon po pochyłej platformie 

najazdowej, a koła zabezpieczane są klinami. Przedtem trzeba – 

sprzęgając poszczególne wagony – uformować cały skład. Dla 

wygody kierowcy podczas manewrowania i bezpieczeństwa 

przewozu maksymalnie obniżono środek ciężkości układu wagonciężarówka. 

Powierzchnia ładunkowa jest na wysokości zaledwie 

600 mm nad szyną. 



SPEDYCJA 

Statki do przewozu znormalizowanych 

kontenerów 

1. kontenerowce, których załadunek odbywa 

się systemem pionowym lo-lo lub poziomym 

(na trailerach); 

2. semikontenerowce, częściowo 

przystosowane do przewozów kontenerów, 

obsługujące linie o słabszym natężeniu 

potoków skonteneryzowanej masy 

ładunkowej; 

3. rorowce, statki o poziomym systemie 

przeładunkowym ro-ro, których znaczną 

część przewożonych ładunków stanowią 

kontenery. 



SPEDYCJA Kontenerowiec 



SPEDYCJA Semikontenerowiec 



SPEDYCJA Statek 

ro-ro 



SPEDYCJA 

Parametr 

projektowy 

Porównanie wymiarów największych 

kontenerowców 

Typowy 

panamax 

Ładowność 4000 

TEU 

Regina 

Maersk 

6000 

TEU 

Istniejace 

statki 

P&O–N 

6674 

TEU 

W najbliższych 

latach 

15000 

TEU 

Szerokość 32,2 m 42,8 m 42,8 m 69,0 m 

Długość 292 m 318 m 300 m 400 m 

Zanurzenie 13 m 14 m 13,5 m 14 m 

Rzędy 

kontenerów 

(w poprzek 

pokładu) 

Moc napędu 

głównego 

13 17 17 28 

34900 

kW 

55680 

kW 

65880 

kW 

134280 

kW 



SPEDYCJA 

Wagony do przewozu kontenerów 

• W transporcie kolejowym do przewozów 

kontenerów służą specjalne wagony 

kontenerowe o stalowej konstrukcji 

ramowej, które nie mają podłogi, ścian 

bocznych ani dachu. 



Wagon Ro-La (8-osiowy) 

SPEDYCJA 



Kolejowy przewóz kontenerów 

SPEDYCJA 



SPEDYCJA 

Samochody do przewozu kontenerów 

• Charakterystyczną cechą taboru 

samochodowego do przewozów 

kontenerów jest to, że jednostka 

transportowa składa się z dwóch części 

– ciągnika siodłowego i naczepy 

kontenerowej, a międzynarodowe 

ustalenia drogowe ograniczają liczbę 

kontenerów przewożonych naczepami 

do 2 TEU. 



SPEDYCJA Ciągniki 

siodłowe 


Ciągnik siodłowy z naczepą 


SPEDYCJA 

kontenerową 


Naczepa kontenerowa + kontener- 


SPEDYCJA 

cysterna 



SPEDYCJA 

Przyczepa do przewozu 

kontenerów 



SPEDYCJA 

Rodzaje transportu kombinowanego drogakolej 



SPEDYCJA 

Fazy zestawiania pociągu bimodalnego 

A - naczepa z 

uniesionym 

pneumatycznie tyłem 

najeżdża na wózek z 

adapterem; 

B - wysunięcie łap i 

podniesienie kół 

naczepy; 

C - przyłączenie 

drugiego wózka; 

D - podniesienie łap, 

naczepa zamienia się w 

wagon; 

E - za chwilę cysterna 

osiądzie na wózku; 

F - koła w górę i 

potrzebny jest następny 

wózek 



Barki do przewozu kontenerów 

SPEDYCJA 

• Również w śródlądowej żegludze 

wodnej pojawiły się barki 

zaadaptowane do przewozów 

kontenerów. 

• Przewozi się je najczęściej w jednej lub 

dwóch warstwach ustawionych na dnie 

ładowni. 

• Typowa barka o pojemności 500–700 

BRT może zabrać jednorazowo od 50 do 

60 TEU. 


Typowa barka do przewozu 


SPEDYCJA 

kontenerów 



SPEDYCJA 

Zestaw barek do przewozu 

kontenerów 



SPEDYCJA 

SDR (Special Drawing Rights) = Specjalne 

Prawa Ciągnienia 

• Jest to międzynarodowa jednostka walutowa o 

charakterze pieniądza bezgotówkowego, 

emitowana przez Międzynarodowy Fundusz 

Walutowy od 1970. 

• SDR są praktyczną realizacją i rozwinięciem 

projektu pieniądza międzynarodowego - bankoru 

- autorstwa Johna Maynarda Keynesa (1943). 

• Od 1 VII 1974, SDR ustala sie na podstawie tzw. 

koszyka walut, w skład którego wchodzi 16 

krajów. Procentowy udział każdej waluty w 

koszyku jest uzależniony od wielkości obrotów 

gospodarczych danego kraju. Kurs SDR ustalany 

jest codziennie i zależy od wahań kursów 

poszczególnych walut. 



SPEDYCJA 

Wysokość kwotowych limitów odpowiedzialności 

Operatora Transportu Multimodalnego za utratę/uszkodzenie towarów 

w przewozach multimodalnych (w SDR) 1 SDR w dniu 2012-11-28 

(kurs średni) równał się 4,8619 PLN [oznaczenie: XDR] 

Gdy miejsce powstania 

szkody nie jest znane 

Przewóz obejmuje transport morski 

lub żeglugę śródlądową 

2 SDR 

za 1 kg 

Przewóz nie obejmuje transportu 

morskiego lub żeglugi śródlądowej 

8,33 SDR 

za 1 kg 

666,67 SDR 

za 

jednostkę 

ładunku 

Gdy miejsce powstania 

szkody jest znane 

W transporcie morskim 

lub żegludze śródlądowej 

2 SDR 

za 1 kg 

666,67 SDR 

za 

jednostkę 

ładunku 

W transporcie drogowym 

8,33 SDR za 1 kg 

W transporcie kolejowym 

lub lotniczym 

17 SDR 

za 1 kg 



SPEDYCJA 

SPEDYCJA 

koniec wykładu 08. 

Dziękuję za uwagę ... 

... i zapraszam na kolejne 

zajęcia … To już będzie 

kolokwium zaliczeniowe

Spedycja 2012 - wykład 08

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?