slajdy do wykładu 06
slajdy do wykładu 06
slajdy do wykładu 06
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Organizacja i Zarządzanie<br />
Podejmowanie decyzji w zarządzaniu<br />
(wykład <strong>06</strong>)<br />
© dr Adam SALOMON, KTiL AM w Gdyni
Plan <strong>wykładu</strong> <strong>06</strong> OiZ<br />
1. Istota decyzji i decy<strong>do</strong>wania.<br />
2. Zastosowania teorii decyzji.<br />
3. Modele podejmowania decyzji.<br />
4. Procesy informacyjne w decy<strong>do</strong>waniu.<br />
5. Metody wspomagające podejmowanie decyzji.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
2
Istota decyzji<br />
• DECYZJA = świa<strong>do</strong>my (nielosowy) i celowy wybór<br />
jednego z rozpoznanych i uznanych za możliwe<br />
(praw<strong>do</strong>po<strong>do</strong>bne) wariantów przyszłego działania;<br />
• DECYZJA = efekt wyboru rozumianego jako element<br />
procesu decyzyjnego;<br />
• przekształcenie informacji w zbiór wariantów<br />
i wybór najlepszego z nich – decyzja ostateczna<br />
(optymalna), instrukcja <strong>do</strong> dalszego działania.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
3
Podejmowanie decyzji (cechy)<br />
• wynika z wymogów otoczenia „burzliwe pole” –<br />
częste i konieczne zmiany przystosowawcze;<br />
• przejaw działalności ogólnoludzkiej, w tym<br />
menedżerskiej;<br />
• umożliwia rozwiązywanie problemów<br />
funkcjonowania organizacji (techniczne,<br />
technologiczne, organizacyjne, strukturalne,<br />
psychospołeczne).<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
4
Elementy sytuacji decyzyjnej<br />
1. decydent (menedżer);<br />
2. okoliczności przyczynowe (wywołujące<br />
sytuację decyzyjną informacje z otoczenia);<br />
3. zbiór rozpatrywanych możliwości<br />
(warianty zbu<strong>do</strong>wane na bazie informacji i<br />
umiejętności predykcyjnych decydenta);<br />
4. kryteria wyboru.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
5
Rodzaje decyzji menedżerskich<br />
(kryterium funkcji kierowniczej)<br />
Podejmowane przez menedżerów wszystkich szczebli<br />
hierarchii organizacyjnej decyzje związane z procesem<br />
zarządzania organizacją (gospodarczą).<br />
• decyzje wg kryterium funkcji kierowniczej:<br />
– kierownicze (podejmowane w ramach przyznanych<br />
uprawnień i wykonywanych funkcji kierowniczych:<br />
planowanie, pobudzanie, kontrolowanie, skierowane na<br />
działanie organizacji i własnych podwładnych, zasięg<br />
uzależniony od poziomu w hierarchii oraz stopnia<br />
centralizacji/decentralizacji zarządzania);<br />
– niekierownicze (skierowane <strong>do</strong> członków grupy np.<br />
nieformalnej, osobiste itp.).<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
6
DECYZJE STRATEGICZNE<br />
(poziom zintegrowany)<br />
• realizacja celów przedsiębiorstwa jako całości<br />
DECYZJE TAKTYCZNE<br />
(poziom branż)<br />
• realizacja celów branżowych, grup produktów<br />
DECYZJE FUNKCJONALNE<br />
(poziom funkcjonalny)<br />
• realizacja celów związanych z funkcjami<br />
przedsiębiorstwa, np.marketing, finanse, produkcja, B+R<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
DECYZJE OPERACYJNE<br />
(poziom operacyjny)<br />
• realizacja celów na poziomie operacyjnym,<br />
komórek org. niższego szczebla<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
(kryterium poziomu organizacyjnego)<br />
Rodzaje decyzji menedżerskich<br />
7
Rodzaje decyzji menedżerskich<br />
(kryterium stopnia powtarzalności)<br />
• decyzje zrutynizowane (programowane) –<br />
podejmowane wielokrotnie na podstawie<br />
sformalizowanej procedury, zwyczaju, reguły,<br />
przepisu, taryfikatora, siatki płac itp.<br />
• decyzje niezrutynizowane (nieprogramowane) –<br />
podejmowane w nietypowych, niezwykłych<br />
sprawach, sporadycznie, indywidualnie dla każdego<br />
przypadku, brak procedur – szczególne traktowanie.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
8
Rodzaje decyzji menedżerskich<br />
(kryterium podmiotu)<br />
• decyzje <strong>do</strong>tyczące polityki organizacji<br />
(uruchomienie nowej produkcji, usług, zmiana wolumenu<br />
produkcji, stopnia automatyzacji produkcji, zmiana sposobu<br />
zasilania, wybór struktury organizacyjnej itp.);<br />
• decyzje administracyjne<br />
(rozpatrywanie skarg i wniosków, zwrotów i reklamacji,<br />
podań o pracę, wydawanie koncesji i zezwoleń itp.);<br />
• decyzje ad hoc<br />
(bieżące decyzje w sprawach codziennych np. zamieszczenie<br />
ogłoszenia w prasie lokalnej, chwilowe przesunięcie<br />
pracownika na inne stanowisko itp.).<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
9
Techniki podejmowania decyzji<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
10
Determinanty wyboru w procesie<br />
• kryterium korzyści:<br />
podejmowania decyzji<br />
– ogólnonaro<strong>do</strong>wej (ogólnoludzkiej);<br />
– grupy społecznej (związku zawo<strong>do</strong>wego, partii itp.);<br />
– osobistej.<br />
• kryterium funkcji celu:<br />
– opłacalności ekonomicznej;<br />
– szybkości uzyskania celu;<br />
– skuteczności (praw<strong>do</strong>po<strong>do</strong>bieństwa spełnienia).<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
11
Determinanty wyboru w warunkach<br />
niepewności i ryzyka<br />
1. zasada optymizmu (kryterium Hurwicza) – wybór<br />
wariantów z wysokiego przedziału optymizmu, najlepszy z<br />
zakładanych rezultatów;<br />
2. zasada pesymizmu (kryterium Walda) – natura jest<br />
„złośliwa”, wybór najmniej optymistycznego wariantu,<br />
maksymalizacja najmniejszych korzyści;<br />
3. zasada superpesymizmu (kryterium żalu Savage’a) –<br />
minimalizowanie największych możliwych strat;<br />
4. zasada entropii (kryterium równej szansy Lapace’a) – brak<br />
<strong>do</strong>statecznej racji <strong>do</strong> przypisania wariantom określonych<br />
praw<strong>do</strong>po<strong>do</strong>bieństw – zakłada się ich równość.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
12
Etapy podejmowania decyzji<br />
(koło Deminga)<br />
1. określ przyczynę problemu;<br />
2. wyznacz realny cel;<br />
3. zrób analizę <strong>do</strong>jścia/realizacji celu;<br />
4. sformułuj rozwiązanie (sposób);<br />
5. sprawdź rozwiązanie w praktyce;<br />
6. zweryfikuj rezultaty;<br />
7. wprowadź rozwiązanie w życie.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
13
Diagram podejmowania decyzji<br />
System przewidywań system oceny<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
14
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
Feed back podejmowania decyzji<br />
15
Teoria decyzji<br />
• przyczyna – zwiększone zapotrzebowanie na<br />
umiejętności decyzyjne (strategie, taktyka) w<br />
czasie II wś., po wojnie problemy gospodarcze i<br />
ekonomiczne – pojawienie się TD jako nauki;<br />
• zadania – opracowanie metod i modeli<br />
podejmowania decyzji, wykorzystanie programów<br />
komputerowych i platformy IT;<br />
• efekty – tzw. systemy wspomagania decyzji,<br />
systemy eksperckie, algorytmy decyzyjne, macierze<br />
rozwiązań.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
16
Cechy programów <strong>do</strong> rozwiązywania problemów<br />
decyzyjnych na poziomie zintegrowanym<br />
Służy <strong>do</strong> wspomagania podejmowania strategicznych<br />
decyzji menedżerskich<br />
• orientacja na podejmowanie decyzji;<br />
• stosowanie metod naukowych;<br />
• efektywność ekonomiczna;<br />
• stosowanie modelu matematycznego;<br />
• posługiwanie się komputerem;<br />
• podejście zespołowe;<br />
• orientacja systemowa.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
17
DIAGNOZA PROBLEMU<br />
FORMUŁOWANIE PROBLEMU<br />
BUDOWA MODELU<br />
ANALIZA MODELU<br />
WDROŻENIE ROZWIĄZANIA<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
Procedury w programach <strong>do</strong><br />
rozwiązywania problemów<br />
decyzyjnych<br />
18
Diagnoza problemu<br />
w programach <strong>do</strong> TD<br />
1. identyfikacja głównych skła<strong>do</strong>wych (elementy<br />
problemu);<br />
2. ustalenie wagi (rangi) problemu dla ośrodka<br />
decyzyjnego;<br />
3. wstępna kalkulacja spodziewanych kosztów i<br />
korzyści;<br />
4. ustalenie czy rozwiązanie może być<br />
optymalne (<strong>do</strong>celowo programowane –<br />
zrutynizowane) czy kompromisowe.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
19
Formułowanie problemu<br />
w programach <strong>do</strong> TD<br />
1. ustalenie kryteriów jakie ma spełniać<br />
rozwiązanie oraz aspektów obszaru<br />
decyzyjnego będących poza kompetencjami<br />
decydenta<br />
2. wskazanie zmiennej kontrolowanej (obszar<br />
<strong>do</strong>puszczalnej manipulacji w procesie<br />
poszukiwania rozwiązania) i zmiennej<br />
niekontrolowanej (stanowi granice<br />
rozwiązania)<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
20
Bu<strong>do</strong>wa modelu <strong>do</strong> rozwiązywania<br />
problemów decyzyjnych<br />
1. ustalenie wymiarów problemu – na bazie<br />
wyodrębnionych elementów, zidentyfikowanych<br />
celów i ograniczeń, odrzucenie skrajności;<br />
2. ustalenie wzorów, układów równań, macierzy jako<br />
wielkości opisujących zależności pomiędzy<br />
poszczególnymi elementami modelu;<br />
3. napisanie programu komputerowego (software).<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
21
Analiza modelu (TD)<br />
1. eksperymentowanie na modelu a nie na<br />
„żywym organizmie” organizacji;<br />
2. podstawianie różnych wartości zmiennych<br />
zależnych <strong>do</strong> wzorów;<br />
3. program komputerowy wykonuje obliczenia i<br />
wskazuje wariant optymalny rozwiązania.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
22
Wdrożenie rozwiązania (TD)<br />
1. rozwiązanie zawsze jako propozycja;<br />
2. rola <strong>do</strong>radcza zespołu TD;<br />
3. decyzję o zastosowaniu rozwiązania podejmuje<br />
właściwy decydent (powinien być zawsze w<br />
składzie zespołu TD - mniejsze<br />
praw<strong>do</strong>po<strong>do</strong>bieństwo odrzucenia”propozycji,<br />
potraktowania modelu jako opisowego a nie<br />
normatywnego).<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
23
Modele decyzyjne w OiZ i ich zastosowania<br />
• modele programowania liniowego – powszechne dla<br />
określania najlepszego (optymalnego) sposobu podziału<br />
ograniczonych zasobów (ustalanie tras, marszrut,<br />
optymalnego stanu zapasów itp.);<br />
• modele kolejek – określanie optymalnej długości kolejki,<br />
czasu oczekiwania, terminu <strong>do</strong>staw (załadunek na rampie,<br />
kolejka w supermarkecie – ilość kas, <strong>do</strong>stawy just in time);<br />
• modele symulacyjne – dla bardzo złożonych sytuacji<br />
decyzyjnych, symulacja części zjawisk rzeczywistych w<br />
warunkach laboratoryjnych- bu<strong>do</strong>wa rzeczywistości<br />
wirtualnej, przyspieszenie predykcji (symulatory lotów);<br />
• teoria gier – przewidywanie zachowań ludzi i systemów w<br />
warunkach konkurencyjnych, konfrontacji i konfliktu.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
24
Skuteczność wykorzystania TD<br />
• zalety:<br />
– rozłożenie skomplikowanego problemu na mniejsze,<br />
łatwiejsze <strong>do</strong> zdiagnozowania (teoria systemów);<br />
– naukowa bu<strong>do</strong>wa modeli zmusza <strong>do</strong> logiczności,<br />
systemowości, ogranicza subiektywizm – zwiększa<br />
praw<strong>do</strong>po<strong>do</strong>bieństwo <strong>do</strong>brej, optymalnej decyzji;<br />
– buduje warianty, ocenia stopień niepewności, ryzyka,<br />
pozwala na minimalizację ryzyka gdy jest to konieczne.<br />
• ograniczenia:<br />
– wysokie koszty;<br />
– nie<strong>do</strong>statek informacji lub ich nadmiar komplikują<br />
(uniemożliwiają) bu<strong>do</strong>wę modelu – konieczność osądów<br />
intuicyjnych i subiektywnych.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
25
Procesy informacyjne w decy<strong>do</strong>waniu<br />
1. właściwa informacja (odpowiednio<br />
zestrukturalizowana, sformalizowana i <strong>do</strong>starczona<br />
we właściwym czasie) jest podstawą podjęcia<br />
właściwej (optymalnej) decyzji;<br />
2. proces pozyskiwania, gromadzenia i przetwarzania<br />
(strukturalizacji i formalizacji) informacji stanowi<br />
system informacyjny organizacji;<br />
3. podsystem informacyjno-decyzyjny jest częścią<br />
systemu zarządzania.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
26
Zadania systemów informacyjnych<br />
organizacji<br />
1. przewidywanie z dużym praw<strong>do</strong>po<strong>do</strong>bieństwem<br />
sytuacji organizacji w przyszłości;<br />
2. wyzwalanie szybkich reakcji <strong>do</strong>stosowawczych<br />
na zmienne sytuacje zewnętrzne i wewnętrzne;<br />
3. <strong>do</strong>starczanie niezbędnej i wiarygodnej informacji<br />
<strong>do</strong> procesów decyzyjnych w organizacji.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
27
Postacie systemów informacyjnych<br />
1. zintegrowany system informacji<br />
kierownictwa – IMIS (Integrated Management<br />
Information System);<br />
2. System Wczesnego Ostrzegania – oparty na<br />
praktyce controllingu;<br />
3. zintegrowany system wytwarzania<br />
wspomagany komputerowo – CIM (Computer<br />
Integrated Manufacturing);<br />
4. System Informacji Marketingowej – SIM.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
28
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
Schemat ideowy SIM<br />
Kompleksowa<br />
informacja<br />
z otoczenia<br />
SIM<br />
Kompleksowa<br />
informacja z wnętrza<br />
organizacji<br />
Selektywna informacja<br />
dla procesu podejmowania decyzji strategicznych<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
29
Istota SIM<br />
• SIM = System obejmujący ludzi i ich organizację<br />
(komórki strukturalne), środki techniczne (sprzęt<br />
komputerowy – hardware i software) oraz<br />
procedury zbierania, formalizacji, strukturalizacji i<br />
dystrybucji aktualnej informacji niezbędnej w<br />
procesie podejmowania strategicznych decyzji w<br />
organizacji.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
30
Bu<strong>do</strong>wa SIM<br />
(podsystemy)<br />
1. wewnętrznych rejestrów i sprawozdań (faktury,<br />
zamówienia, ewidencja zapasów itp.);<br />
2. obserwacji konkurencyjnego otoczenia (opinie<br />
dystrybutorów oraz instytutów badań, analiza<br />
wydawnictw, analiza towarów konkurencji);<br />
3. informacji polityczno-prawnej (analiza aktów<br />
normatywno-prawnych);<br />
4. badań marketingowych (badania: rynku,<br />
sprzedaży, produktu, reklamy, działalności).<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
31
Metody wspomagające podejmowanie decyzji<br />
• metody predykcyjne (prognostyczne):<br />
– ekstrapolacja (prosta, złożona, korygowana);<br />
– metoda intuicyjna (delficka i „burza mózgów”);<br />
– metody kolejnych przybliżeń;<br />
– metoda prostej analogii.<br />
• metody heurystyczne (meto<strong>do</strong>logiczna umiejętność pozyskiwania<br />
informacji z nowych faktów, ich syntezy i formułowania hipotez<br />
naukowych);<br />
• metody statystyczno- matematyczne (bu<strong>do</strong>wa modeli):<br />
– CPM (critical path method);<br />
– algorytmy decyzyjne tzw. „drzewa decyzyjne”;<br />
– „macierz wypłat” tzw. macierz SNP.<br />
• metody sytuacyjne (case);<br />
• gra decyzyjna (teoria gier).<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
32
Algorytmy „drzewa decyzyjne”<br />
• dla sytuacji decyzyjnych z możliwością<br />
optymalizacji wartości oczekiwanych<br />
(duża liczba zmiennych niezależnych);<br />
• konieczność daleko idących uproszczeń<br />
modelowych;<br />
• proces decyzyjny jest wieloetapowym<br />
procesem sekwencyjnym (decyzje<br />
cząstkowe na poszczególnych etapach).<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
33
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
Schemat ideowy „drzewa<br />
decyzyjnego”<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
34
„Macierz wypłat”<br />
• dla sytuacji decyzyjnych z możliwością optymalizacji<br />
wartości oczekiwanych (zmienne niezależne – losowe<br />
zmieniają się zgodnie z przebiegiem funkcji rozkładu<br />
praw<strong>do</strong>po<strong>do</strong>bieństwa);<br />
• „macierz wypłat” – trójwymiarowa macierz<br />
probabilistyczna:<br />
– (S) strategie – możliwe dla danej sytuacji warianty<br />
działań;<br />
– (N) stany natury – zbiór okoliczności zewnętrznych<br />
determinujących decyzje (zmienne losowe);<br />
– (P) praw<strong>do</strong>po<strong>do</strong>bieństwo z jakimi stany natury<br />
(zmienne losowe) mogą wystąpić.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
35
Dalsze działania:<br />
„Macierz wypłat”<br />
• ocena wartości poszczególnych strategii (suma iloczynów<br />
rezultatów wyboru (R) i odpowiadających im<br />
praw<strong>do</strong>po<strong>do</strong>bieństw stanów natury;<br />
• wybór strategii z najwyższą wartością oczekiwaną.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
36
Metoda sytuacyjna (case method)<br />
• wywodzi się z podejścia sytuacyjnego szkoły<br />
cybernetyczno-matematycznej, opracowana w Harvard<br />
Business School, <strong>do</strong>skonała w dydaktyce jako<br />
przeciwieństwo metod erudycyjnych ex cathedra;<br />
• analiza konkretnego, kluczowego przypadku – case,<br />
rozwiązań tam zastosowanych – podjętych decyzji, ich<br />
wpływu na osiągnięcie celu.<br />
• wyrobienie z<strong>do</strong>lności podejmowania decyzji w oparciu o<br />
analizowane precedensy, ich syntezę i uogólnienia.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
37
Zawężona metoda sytuacyjna Flanagan’a<br />
• metoda krytycznych przypadków CIM critical<br />
incidents method:<br />
– niezwykle charakterystycznych dla danej<br />
działalności, przykłady ekstremalnych,<br />
wyjątkowo silnych zachowań szczególnie silnie<br />
(hamująco lub pobudzająco) oddziaływujących<br />
na organizację;<br />
– stanowiących pewną całość, ciąg logiczny, „akt<br />
działania” znany na tyle, że można<br />
zarejestrować wszystkie składające się na niego<br />
zdarzenia.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
38
Gry decyzyjne<br />
• źródło: gry kierownicze, organizacyjne wywodzące się z teorii gier<br />
Neuman’a i Morgensterna (konieczność interakcji personalnych – gry<br />
pomiędzy uczestnikami procesów i działań)<br />
• zadania:<br />
– przewidywanie zachowań ludzi i systemów w<br />
warunkach konkurencyjnych, warunkach konfrontacji i<br />
konfliktu (interesów, kultur, zbrojny);<br />
– <strong>do</strong>starcza wiedzy o zachowaniu całej organizacji w<br />
sytuacji, gdy żaden z decydentów nie sprawuje pełnej<br />
kontroli nad całością – tworzy mechanizm<br />
funkcjonowania organizacji.<br />
• elementy gry decyzyjnej:<br />
– zbiór ról;<br />
– scenariusz;<br />
– system reguł i procedur.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
39
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
Składniki gry decyzyjnej<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
40
Zasady gry decyzyjnej<br />
1. ściśle sprecyzowany cel – jasno postawione<br />
zadanie, czytelny podział ról, jasne i<br />
zrozumiałe procedury;<br />
2. „dramaturgia” – emocjonalne zaangażowanie<br />
graczy w procesy decyzyjne;<br />
3. realność i wiarygodność gry – osadzenie w<br />
znanych realiach, posłużenie się metodą<br />
sytuacyjną (case) w <strong>do</strong>borze charakterystyk<br />
wejściowych scenariusza.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
41
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
Metody szacowania kosztów eksploatacji<br />
metoda na podstawie<br />
wykresu<br />
metoda wielkości<br />
skrajnych (krańcowych)<br />
metoda średnich<br />
po<strong>do</strong>kresów<br />
metoda regresji liniowej<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
42
Koszty całkowite<br />
• Polega na wybraniu z szeregów liczbowych najniższych i najwyższych<br />
rozmiarów produkcji oraz najniższych i najwyższych kosztów.<br />
Nachylenie krzywej kosztów, które określa przyrost kosztów zmiennych<br />
na jednostkę produkcji, oblicza się wg równania:<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
K CAŁK = K s + k zj × x<br />
gdzie:<br />
K CAŁK – koszty całkowite,<br />
K S – koszt stały,<br />
k zj – koszt zmienny jednostkowy,<br />
x – wielkość „produkcji”.<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
43
Metoda wielkości skrajnych (krańcowych) –<br />
poziom kosztów zmiennych jednostkowych<br />
• Polega na wybraniu z szeregów liczbowych najniższych i najwyższych<br />
rozmiarów produkcji oraz najniższych i najwyższych kosztów.<br />
Nachylenie krzywej kosztów, które określa przyrost kosztów zmiennych<br />
na jednostkę produkcji, oblicza się wg równania:<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
k zj = (K MAX – K MIN) / (P MAX – P MIN)<br />
gdzie:<br />
k zj – koszt zmienny jednostkowy,<br />
K MAX – koszty przy najwyższych rozmiarach produkcji,<br />
K MIN – koszty przy najniższych rozmiarach produkcji,<br />
P MAX – najwyższa produkcja,<br />
P MIN – najniższa produkcja.<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
44
Metoda wielkości skrajnych (krańcowych) – poziom kosztów<br />
stałych<br />
• Poziom kosztów stałych ustala się wykorzystując informacje<br />
o skrajnych wielkościach produkcji i kosztów, odejmując od<br />
kosztów przy najwyższych lub najniższych rozmiarach<br />
produkcji iloczyn ustalonych kosztów zmiennych<br />
jednostkowych i tychże rozmiarów produkcji:<br />
K s = K MAX/MIN – (k zj P MAX/MIN)<br />
gdzie:<br />
K s – koszty stałe,<br />
K MAX/MIN – koszty przy najwyższych (najniższych) rozmiarach produkcji,<br />
k zj – koszt zmienny jednostkowy,<br />
P MAX/MIN – najwyższa (najniższa) produkcja.<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
45
Metoda średnich po<strong>do</strong>kresów (semiaverages)<br />
• Powyższą metodą można wyznaczyć funkcję kosztów lepiej<br />
<strong>do</strong>pasowaną <strong>do</strong> danych empirycznych.<br />
• W tym celu dane szeregów liczbowych porządkujemy od<br />
najniższych <strong>do</strong> najwyższych i dzielimy na dwie równe grupy,<br />
a następnie obliczamy średnie dla tych dwóch grup.<br />
• Średnie te z kolei wykorzystujemy <strong>do</strong> ustalenia kosztów<br />
zmiennych jednostkowych i kosztów stałych okresu<br />
(postępując analogicznie jak w metodzie wielkości skrajnych,<br />
z tym że wielkości skrajne należy zastąpić średnimi).<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
46
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
• A. Na podstawie danych z poniższej tabeli, za pomocą metody<br />
wielkości skrajnych oraz metody średnich po<strong>do</strong>kresów:<br />
wyznaczyć funkcję całkowitych kosztów eksploatacyjnych<br />
(y) dla określonej ilości obsłużonych statków (x) oraz podać<br />
prognozę kosztów na październik przy założeniu ilości<br />
eksploatowanych statków na poziomie 18 sztuk.<br />
Okres<br />
Ilość eksploatowanych<br />
statków w sztukach<br />
Koszty<br />
w PLN<br />
styczeń 15 40000<br />
luty 14 50000<br />
marzec 14 46000<br />
kwiecień 12 36000<br />
maj 11 44000<br />
czerwiec 16 49000<br />
lipiec 15 49000<br />
sierpień 19 53000<br />
wrzesień 17 51000<br />
październik ?? (prognoza = 18) ??<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
47
metoda wielkości skrajnych:<br />
• k zj = (53000 – 36000) / (19 – 11) = 17000 / 8 = 2125<br />
• K S = 53000 – (212519) = 36000 – (212511) =<br />
12625<br />
• Funkcja kosztów całkowitych: y = 12625 + 2125x;<br />
• Prognoza na październik: 50875 PLN<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
48
metoda średnich po<strong>do</strong>kresów:<br />
Miesiąc Statki Koszty Miesiąc Statki Koszty<br />
maj 11 44000 styczeń 15 40000<br />
kwiecień 12 36000 lipiec 15 49000<br />
marzec 14 46000 czerwiec 16 49000<br />
luty 14 50000 wrzesień 17 51000<br />
styczeń 15 40000 sierpień 19 53000<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
P MIN = (11+12+14+14+15) / 5 = 66 / 5 = 13,2 statków<br />
K MIN = (44+36+46+50+40)tys. / 5 = 216000 / 5 = 43200 PLN<br />
P MAX = (15+15+16+17+19) / 5 = 82 / 5 = 16,4 statków<br />
K MAX = (40+49+49+51+53)tys. / 5 = 242000 / 5 = 48400 PLN<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
49
metoda średnich po<strong>do</strong>kresów (c.d.):<br />
• k zj(II)= (48400 – 43200) / (16,4 – 13,2) = 5200 / 3,2 = 1625<br />
• K S(II) = 48400 – (162516,4) = 43200 – (162513,2) =<br />
21750<br />
• Funkcja kosztów całkowitych: y = 21750 + 1625x;<br />
• Prognoza na październik: 51000 PLN<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
50
Pytania <strong>do</strong> <strong>wykładu</strong><br />
1. Na czym polega istota decyzji i decy<strong>do</strong>wania? Krótko<br />
scharakteryzuj decyzje menedżerskie.<br />
2. Wymień i opisz procedury podejmowania decyzji.<br />
3. Wskaż modele decyzyjne wynikające z Teorii Decyzji i<br />
ich zastosowania.<br />
4. Na czym polega rola procesów informacyjnych w<br />
decy<strong>do</strong>waniu?<br />
5. Wymień i krótko scharakteryzuj metody wspomagające<br />
podejmowanie decyzji.<br />
6. Na czym polega wyznaczanie (prognozowanie) kosztów<br />
przedsiębiorstwa metodą wartości skrajnych i metodą<br />
średnich po<strong>do</strong>kresów?<br />
OiZ stacjonarne -<br />
wykład 6<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
51
Dziękuję za uwagę ...<br />
... i zapraszam<br />
za tydzień na zaliczenie ćwiczeń<br />
(podczas <strong>wykładu</strong> w dniu<br />
12.IV.2013, sala C-136, grupa A: o<br />
12.15, grupa B: o 13.05)<br />
dr Adam Salomon, KTiL, AM w<br />
Gdyni<br />
52