SA2010 Paper Template - hr

Agroekologija i ekološka poljoprivreda
Materijal i metode
Izradi ovog rada je prethodio je obilazak terena, pri ţemu su evidentirani elementi
tradicijske arhitekture, ambijent okušnica i vrtova s najvaţnijim sadrţajima, a nakon toga
ocjena floralnih komponenti (ukrasnog drveša i grmlja, voša, cviješa i ljekovitog bilja) u
estetskom i funkcionalnom smislu.
Obavljeni su intervjui s vlasnicama avlija starih sarajevskih obitelji koje su zabiljeţene u
literaturnim izvorima.
Istraţeni su izvori, odnosno dokumentacija koja govori o izgledu starih okušnica i vrtova u
vrijeme kada su nastali, iako su literaturni izvori koji su korišteni za ovu svrhu veoma
oskudni i nepotpuni, ovaj rad je pokušaj da se prikupe podaci o biljkama koje su uzgajane
u tom periodu.
Analiza postoješeg stanja okušnica i vrtova raŤena je na podruţju Opšine Stari grad, a
analizom su obuhvašene okušnice i vrtovi sljedeših objekata: Svrzina kuša, Kusumagiša
kuša, Dautoviša kuša, Handţiša kuša, Naniša kuša i Spahiša kuša.
Rezultati i rasprava
Na osnovu analize postoješih arhitektonskih i bioloških elemenata, moţe se ustanoviti da
su stare sarajevske okušnice i vrtovi znatno promijenile izgled i izgubile nekadašnji sjaj,
bez obzira na to što još uvijek imaju svoje specifiţnosti, kao što su: bunari, kaldrma,
šadrvani i drugo. Od biljnog materijala vešina je išţezla, meŤutim još uvijek se mogu naši
neke vrste koje su specifiţne za stara dvorišta- okušnice.
Okušnice su sarajevskim kušama davale poseban ţar i ljepotu. S okušnicom je kuša imala:
cvijetnjak, hladnjak, vodu i miris, ukratko, pruţala je osješaj posebnog zadovoljstva.
Avlijom dominira bijela boja zida, sivkasta boja kaldrme i zelena boja šimšira ili nekog
drugog zimzelenog ţbuna. Ove tri boje su predstavljale pozadinu na kojoj se posebno istiţu
cvjetovi crvene boje, zbog ţega ova boja dominira avlijom. Crvena boja cviješa je
omiljena, prisutna u mnogo nijansi, a slijede je ţuta i bijela. Od arhitektonskih elemenata u
sarajevskoj okušnici od davnina do danas su prisutni: zid, ograda, kaldrma, sofa i ţesma.
Voda se javila kao posljedica orijentalnog vrtnog stila. Ljepoti ambijenta okušnice i vrta
znaţajno su doprinosile ţesme s kamenim koritima iz kojih je neprestano tekla voda i
ţuboreši kanalima otjecala kroz dvorište. Šadrvani su bili prisutni u imušnijim kušama, i
svojim prisustvomi ţuborom vode tokom ljetnih dana su u vrt unosili prijatnu svjeţinu.
Obvezno dvorište ili visokim zidom ograŤeni prostor ispred kuše, sastavni je dio gotovo
svake tipiţne sarajevske gradske kuše, a sastoji se od muške i ţenske okušnice. Zidovi
kuša su bijeli što isto tako ţini prepoznatljivom sarajevsku ali i bosansku okušnicu (slika 1.
i 6.). Sve sarajevske okušnice su bogate bujnim zelenilom, drvešem, grmljem, a posebno
trajnicama i sezonskim cviješem, ţija je površina daleko veša u odnosu na kamene, drvene
i bijelo obojane plohe zidova. To zelenilo je sasvim dovoljno da ostavi ugodan dojam
svjeţine i slikovite, sjenkama prošarane i suncem obasjane okušnice. Biljni materijal
sarajevskih okušnica ţini: grmlje, trajnice, jednogodišnje cviješe, dvogodišnje cviješe i
lukoviţasto i gomoljasto cviješe. Grmovi u okušnicama su bili prisutni iskljuţivo zbog
lijepog mirisa i boje. Najzastupljeniji su: Buxus sempervirens L. (šimšir), Jasminum
fruticans L. (jasmin), Rosa sp. (ruţa), Syringa vulgaris L. (jorgovan) i Viburnum opulus L.
(hudika). U bosanskim okušnicama šimšir se od davnina najţešše sadio kao soliterna biljka
koja je puštana da slobodno raste, dok se danas sve više teţi orezivanju (slika 2).
45. hrvatski i 5. međunarodni simpozij agronoma
163