Utjecaj hibrida, roka sjetve i sklopa na zakorovljenost kukuruza - hr

Izvorni znanstveni rad
Utjecaj hibrida, roka sjetve i sklopa na zakorovljenost kukuruza
Ruņdija Musiš
Institut za biljnju proizvodnju ,Maršala Tita 244, Peć, Kosovo (mermin@bih.net.ba)
Ratarstvo
Saţetak
Kukuruz ima jaku kompeticijsku sposobnost prema korovima. Stoga broj korova izravno
ovisi o gustoši usjeva, odnosno veliţini praznih mjesta u usjevu. Cilj istraņivanja je bio
utvrditi uţinak praznih mjesta na pojavu korova u usjevu kukuruza, ovisno o duņini
vegetacuje hibrida i roku sjetve. Broj i svjeņa masa korova po m 2 znaţajno su ovisili o
veliţini praznih mjesta. Povešanjem postotka praznih mjesta povešali su se broj i svjeņa
masa korova po m 2 , a najniņe vrijednosti bile su na kontroli. Najveši broj i teņina svjeņe
mase korova po m 2 utvrŤeni su kod hibrida ZPTC 256 FAO grupe 200, a najmanji kod
hibrida NSSC 444 FAO grupe 500. Broj i svjeņa masa korova po m 2 bili su najveši u
prvom, a najmanji u trešem roku sjetve.
Kljuţne rijeţi: kukuruz, korovi, prazna mjesta , rokovi sjetve, hibridi kukuruza
Uvod
U proizvodnji ţesto dolazi do smanjenja broja biljaka u odnosu na planirani sklop, a kao
posljedica toga u usjevu kukuruza formiraju se prazna mjesta razliţite veliţine i rasporeda
(Starţeviš i sur., 1991, 1998). Na tim praznim mjestima, ovisno o njihovoj veliţini,
tijekom vegetacije dolazi do intenzivne pojave korova. Svojim prisustvom korovi nanose
velike i raznovrsne ńtete proizvodnji kukuruza, a kao posljedica njihovog djelovanja dolazi
do smanjenja prinosa (Stefanoviš i Ńinņar, 1993). Stoga je vaņan aspekt u proizvodnji
kukuruza uspjeńna borba protiv korova, koja ovisi o temeljnom poznavanju korova i
njihove biologije te razumijevanju populacijske dinamike korova (Hulina 2007). Jedan od
vaņnih ţinitelja borbe protiv korova je i povešanje gustoše usjeva kukuruza gdje se
biomasa korova moņe smanjiti i do 50% (Tollenar et al., 1994., Ghafor i Watson, 1983.,
Weil, 1982., Duncan, 1958). Upotrebom herbicida smanjuje se zakorovljenost kukuruza
kako u ukupnom broju po m 2 , tako i u broju vrsta koje se pojavljuju (Draņiš i Malidņa
2000., Douglas 1992., Boņiš 1973). U ovom radu je prikazan dio rezultata opseņnijeg
istraņivanja u okviru magistarskog rada i to o broju i teņini svjeņe mase korova po m 2 , te
njihova ovisnost od postotka praznih mjesta, duņine vegetacije hibrida i roka sjetve
Materijal i metode
Istraņivanja su obavljena na pokusnom polju „Kojiše―, na aluvijalno skeletoidnom tipu tla
po metodi podjeljenih parcela (split-plot) kao trofaktorijalni pokus u ţetiri ponavljanja.
Podruţje Kosova karakterizira umjereno kontinentalna klima, s vińegodińnjim prosjekom
koliţine oborina oko 350 mm za vegetacijsko razdoblje (travanj – rujan). Tijekom
istraņivanja primjenjene su standardne agrotehniţke mjere za uzgoj kukuruza, ukljuţujuši i
primjenu herbicida poslije sjetve a prije nicanja. Sjetva kukuruza u obje godine istraņivanja
obavljena je ruţno.
Prvi faktor istraņivanja (A) predstavljali su hibridi (a1- ZPTC 256, a2- ZPSC 360, a3-
ZPSC 480, a4- NSSC 444). Drugi faktor bili su rokovi sjetve (B), (b1- prvi rok, b2- drugi
44. hrvatski i 4. međunarodni simpozij agronoma
593

594
Field Crop Production
rok, b3- treši rok sjetve), a razmak izmeŤu rokova sjetve iznosio je 15 dana. U pokus su
bile ukljuţene slijedeše varijante praznih mjesta: c1- kontrola (0%), c2- 15% praznih
mjesta, c3- 30 % praznih mjesta i c4- 45 % praznih mjesta, koje su ujedno bile i treši (C)
faktor istraņivanja. Prazna mjesta bila su ravnomjerno rasporeŤena, a formirana su
rańţupavanjem biljaka. Veliţina osnovne parcele iznosila je 14 m 2 (2 reda x 70cm x 10m).
UtvrŤivanje broja korova po m 2 i njihove mase (g/m 2 ), obavljeno je na kraju vegetacije
neposredno prije berbe kukuruza, s povrńine 143 x 70cm, i to izmeŤu svaka dva reda s
istom varijantom praznih mjesta. Dobiveni rezultati obraŤeni su statistiţki po metodi
analize varijance.
Rezultati i rasprava
Broj korova u usjevu kukuruza direktno ovisi o gustoši usjeva odnosno veliţini praznih
mjesta u usjevu. Podaci o zakorovljenosti, odnosno prosjeţnom broju korovskih biljaka po
m 2 prikazani su u Tablici 1. Prosjeţno za obje godine ispitivanja zakorovljenost je bila
najmanja na kontrolnoj varijanti (82 biljke/m 2 ), a najveša na varijanti najmanjeg sklopa sa
45% praznih mjesta (109 biljaka/m 2 ). Povešanje broja korovskih biljaka s povešanjem
veliţine praznih mjesta iznosilo je 32,93% ńto je statistiţki vrlo znaţajna razlika. Da se sa
povešanjem veliţine praznih mesta u usjevu kukuruza, povešava broj korova po m 2 , u
svojim istraņivanjima zakljuţili su ranije Duncan (1958), Boņiš (1973), Weil (1982),
Ghafar i Watson (1983), a to potvrdili novijim istraņivanjima Douglas (1992), Tollenar et
al. (1994), Draņiš i Malidņa (2000).
Tablica 1. Utjecaj hibrida (A1 = ZPTC 256; A2=ZPSC 360;A3=ZPSC 480; A4= NSSC 444),
roka sjetve (B1=prvi rok; B2=drugi rok ; B3=treći rok) i postotka praznih mjesta
(C1=kontrola 0%, C2=15%, C3=30% i C4=45% praznih mjesta) na zakorovljenost
kukuruza (dvogodišnji prosjek 1996 – 1997.g)
Hibrid (A) Prazna mjesta (C) Vrijeme Sjetve (B) Prosjek
b1 b2 b3
a1 c1 125 86 77 96
c2 122 101 97 107
c3 129 105 80 105
c4 113 108 119 113
Prosjeţno 122 100 93 105
a2 c1 71 103 65 80
c2 110 79 85 91
c3 112 115 88 105
c4 158 110 134 134
Prosjeţno 113 102 93 103
a3 c1 85 83 81 83
c2 125 92 78 98
c3 115 108 70 98
c4 92 90 104 95
Prosjeţno 104 93 83 94
a4 c1 75 83 55 71
c2 88 76 69 78
c3 64 71 68 68
c4 69 122 87 93
Prosjeţno 74 88 70 77
Prosjeţno c1 89 89 70 82
c2 111 87 82 94
c3 105 100 77 94
c4 108 108 111 109
44th Croatian & 4th International Symposium on Agriculture

Ratarstvo
Prosjeţno 103 96 85 95
LSD A B C AB AC BC ABC
0,05 29,83 13,53 10,55 27,06 21,10 18,27 36,55
0,01 42,85 18,33 13,95 36,67 27,89 24,15 48,31
Tablica 2. Utjecaj veliĉine i rasporeda praznih mjesta, duţine vegetacije hibrida i roka sjetve
na masu korova g/m 2 prosjek za 1996 – 1997. godinu
Hibrid (A) Prazna mjesta (C) Vrijeme sjetve (B) Prosjek
b1 b2 b3
a1 c1 1213 1058 906 1059
c2 1110 1467 905 1161
c3 1944 1210 624 1259
c4 2113 1847 1571 1844
Prosjeţno 1595 1396 1002 1331
a2 c1 782 406 397 528
c2 1154 524 615 764
c3 1499 1010 991 1167
c4 1881 842 1094 1272
Prosjeţno 1329 696 774 933
a3 c1 574 339 492 468
c2 732 539 726 666
c3 662 930 897 830
c4 1119 1235 1324 1226
Prosjeţno 772 761 860 797
a4 c1 491 380 647 506
c2 666 616 420 567
c3 1185 727 937 950
c4 896 997 1064 986
Prosjeţno 810 680 767 752
Prosjeţno c1 765 546 611 640
c2 916 787 667 790
c3 1323 969 862 1051
c4 1502 1230 1263 1332
Prosjeţno 1126 883 851 953
LSD A B C AB AC BC ABC
0,05 246,29 153,18 125,73 306,35 251,45 217,76 453,53
0,01 353,87 207,57 166,17 415,15 332,35 287,82 575,64
Osim sklopa, i rok sjetve znaţajno je utjecao na broj korova po m 2 . Prosjeţno najveši broj
korova (103 biljke/m 2 ) bio je u prvom roku sjetve, zatim (96 biljaka/m 2 ) u drugom roku,
dok je najmanja zakorovljenost utvrŤena u trešem roku sjetve (85 biljaka/m 2 ). To je za
21,18% manje u odnosu na prvi rok sjetve, a za 12,94% manje u odnosu na drugi rok.
Broj korova znaţajno je ovisio i o duņini vegetacije hibrida, jer svaki hibrid ima odreŤeni
habitus i pokrovnost, te se formiraju specifiţni uvjeti koji imaju za posljedicu razlike u
masi i broju korovskih biljaka/m 2 . Najveši broj korova, u prosjeku utvrŤen je kod hibrida
ZPTC 256 FAO grupe 200 (105 biljaka/m 2 ), a najmanji kod hibrida NSSC 444 FAO grupe
500 (77 biljaka/m 2 ). Razlike u broju korova izmeŤu hibrida ZPTC 256 FAO grupe 200,
ZPSC 360 FAO grupe 300 i ZPSC 480 FAO grupe 400 nisu bile statistiţki znaţajne.
MeŤutim, broj korova u usjevu hibrida NSSC 444 FAO grupe 500 bio je signifikantno
manji u odnosu na broj korova kod prethodna tri hibrida. Razlika u broju korova izmeŤu
hibrida ZPTC 256 FAO grupe 200 i NSSC 444 FAO grupe 500 iznosi 36,36%, ZPSC 360
44. hrvatski i 4. međunarodni simpozij agronoma
595

596
Field Crop Production
FAO grupe 300 i NSSC 444 FAO grupe 500 33,77%, te izmeŤu ZPSC 480 FAO grupe 400
i NSSC 444 FAO grupe 500 22,08%.
Na osnovu podataka iznesenih u Tablici 2. vidljivo je da je veliţina praznih mjesta jedan
od faktora koji znaţajno utjeţe na masu korova. Prosjeţno najveša svjeņa masa korova
(1332 g/m 2 ) bila je na varijanti s 45% praznih mjesta da bi se s povešanjem sklopa tj. sa
smanjenjem veliţine praznih mjesta, ona takoŤer smanjivala i bila najmanja na kontroli
(640 g/m 2 ). UtvrŤena vrijednost je za 108,13% bila manja od varijante s najvešim
postotkom praznih mjesta, ńto je statistiţki vrlo signifikantna razlika. Sliţno zakljuţuje
Weil (1982), koji je utvrdio negativnu korelaciju izmeŤu gustoše usjeva kukuruza i mase
suhe tvari korova.
Rok sjetve takoŤer je utjecao na masu korova. Najveša masa korova u dvogodińnjem
prosjeku bila je u prvom roku setve 1126 g/m 2 , zatim u drugom roku 883 g/m 2 , a najmanja
851 g/m 2 , u trešem roku sjetve. Razlika u masi korova izmeŤu prvog i drugog roka sjetve
iznosi 243 g/m 2 ili 27,52%, a izmeŤu prvog i trešeg roka sjetve 275 g/m 2 t.j. 32,31% i
statistiţki je vrlo znaţjna. Razlika u masi korova izmeŤu drugog i trešeg roka sjetve bila je
neznatna (32 g/m 2 ) i statistiţki nije bila znaţajna.
Masa korova ovisila je i o duņini vegetacije hibrida. U prosjeku najvińe zelene mase
korova bilo je u usjevu hibrida ZPTC 256 FAO grupe 200 (1331 g/m 2 ), a najmanje kod
hibrida NSSC 444 FAO grupe 500 (752 g/m 2 ). Vrlo signifikantna razlika u svjeņoj masi
korova utvrŤena je samo izmeŤu ZPTC 256 FAO grupe 200 i ostala tri hibrida, a izmeŤu
hibrida FAO grupe 300, 400 i 500 nisu ustanovljene znaţajne razlike.
Zakljuĉak
Prosjeţno za obje godine istraņivanja broj i svjeņa masa korova po m 2 , najvińe su ovisli o
gustoši usjeva odnosno o veliţini praznih mjesta u usjevu, zatim o duņini vegetacije
hibrida, a najslabiji uţinak imao je rok sjetve.
U obje godine istraņivanja, uslijed reŤeg sklopa usjeva kukuruza i povoljnijh uvjeta za rast
i razvoj korovskih biljaka, najmanji broj i svjeņa masa korova po m 2 bila je na kontroli, a
najveša na varijanti s najvešim postotkom (45%) praznih mjesta.
U usjevu ranog hibrida ZPTC 256 FAO grupe 200 bio je najveši broj i svjeņa masa korova
po m 2 , a najmanji kod srednje ranog hibrida NSSC 444 FAO grupe 500, a sve zbog razlike
u veliţini lisne povrńine i visine biljaka kukuruza kod ispitivanih hibrida razliţitih FAO
grupa zrenja.
Najveši broj i svjeņa masa korova po m 2 bila je u prvom roku sjetve jer su korovi imali
duņi vremenski period za svoj rast i razvoj a samim tim vińe svjetlosne i toplotne energije
na raspolaganju, a najmanja u trešem roku sjetve upravo zbog obrnute situacije.
Literatura
Boņiš D. (1973). Uticaj nege i herbicida na osobine zemljińta i prinos kukuruza. Zbornik radova
poljoprivrednog fakulteta. Sv.569, Beograd, 1 – 33.
Douglas B. (1992). Population dynamics and control of annuel weeds in corn (Zea mays) as
influenced by tillage systems. Weed Science 40, 241 – 247.
Draņiš D., Malidņa G. (2000). Nove mogušnosti suzbijanja korova u kukuruzu. Zbornik
referata. XXXIV Seminar agronoma. Novi Sad, 311 – 320.
Duncan G. (1958). The relatio between corn population and yield. Agronomy Journal 50, 82-85.
Ghafar Z., A. Watson. (1983). Effect of corn (Zea mays L.) seeding rate on growth of yelow
nutsedge (cyperus esculentus). Weed Science. 31, 572 – 575.
44th Croatian & 4th International Symposium on Agriculture

Ratarstvo
Hulina N. (2007). Dinamika populacija najznaţajnijih korovskih vrsta u usjevu kukuruza u
podruţju Posavine. Agronomski Glasnik. Zagreb. 3, 187 – 196.
Starţeviš Lj., Marinkoviš B., Rajţan I. (1991). Uloga nekih agrotehniţkih mera u proizvodnji
kukuruza sposebnim osvrtom na godine sa nepovoljnim vremenskim uslovima. Zbornik
radova. 19. Polj. fakultet. Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, 415 – 425.
Starţeviš Lj., Marinkoviš B., Latkoviš D. (1998). Missing places as a limiting factor of maize
yield. Proceedings of 2-nd balkan Symposium on Field Crops, Novi Sad, 329 – 332.
Stefanoviš L., Ńinņar B. (1993). Korovi kukuruza. Institut za kukuruz „Zemun polje―. Beograd
– Zemun. 1.
Tollenar M., Dibo A., A. Aguilera, Weise S., Swaton C. (1994). Effect of Crop density on Weed
interference in Maize. Agronomy Journal 86. No. 4, 591 – 601.
Weil R. (1982). Maize – weed competition and soil erosion in unweeded maize. Tropic
Agriculture 59. 207 – 213.
Influences of hybrid, term of sowing and plant density on weed status in
maize crop
Abstract
Corn has strong competitions ability against weed. So, number of weed is in direct
dependence from density of crops or size of empty space in crops. The goal of this
investigation was to establish how empty spaces can cut down appearance of weed in corn,
and all that in dependence of duration of vegetation hybrid and term sowing. Number and
weight of green weed mass per m 2 remarkably depends or size of the empty space. With
raising percentage of empty space raises the number and weight of green weed mass per
m 2 , but lower were on control. Biggest number and weight of green weed mass per m 2
fortifies at hybrid ZPTC 256 FAO group ripening 200, and lowest at hybrid NSSC 444
FAO group 500.Number and weight of green weed mass per m 2 was the biggest in first but
the lowest in third terms of sowing.
Key words: corn, weed, empty space, terms of sowing, hybrids of corn
44. hrvatski i 4. međunarodni simpozij agronoma
597