RULLANDI FISKI- LOYVIR GEVA FÁMANNA- VELDI

Nr. 46 · 5. mars 2012 INNANLANDS
7
fáum einarætt til fiskin
Thorvaldur Gyflason, professari, talaði við stórum og álvarsligum stavum í Norðurlandahúsinum fríggjadagin um “fólksins ogn” og
kom við hvassari ávaring til føroysku politikararnar. At lata nøkrum fáum reiðarum tilfeingið ókeypis fer bæði at elva til skeiklan av
valdinum í landinum, til húsagang, umframt at hetta er ólógligt sambært alttjóða lóg, segði hann. Í 1984 gav íslendska stjórnin
nøkrum fáum reiðarum kvoturnar ókeypis, í 1990 bleiv lógligt hjá kvotabarónunum at selja tær við risastórum vinningi, hetta var,
sambært professaranum, viðvirkandi til bólgnandi bankabløðruna, tá kvoturnar vórðu settar í veð, - og at enda til størsta
landshúsagangin í heimssøguni, segði hann Mynd Bjartur Vest
Í Íslandi var tað so, at
nøkur fá fingu rættin til
fiskin í 1984, og hesi fólkini
hava síðan sett seg á alt
vald í Íslandi.
- Tey hava fingið kvotur
nar forerandi, uttan at
fólk ið, sum eigur fiskin,
hevur fingið nakað afturfyri.
Tað er ikki rætti mátin
at gera tað uppá, segði
Gylfason.
Í hesum sambandi nært
hann eisini við spurningin
um mutur, har politik ar arnir
høvdu fingið nakað
aftur fyri frá teimum, sum
fingu kvoturnar.
- Vit hava ongi prógv,
um at nakar hevur fingið
nakað afturfyri, men tað
hava vit fingið í sambandi
við íslendska húsagangin.
Har vísa kanningarnar, at
mutur hevur verið ein
part ur av tí skipanini.
Kunnu vit ikki tá seta
spurn artekn við, um mutur
ikki eisini var ein partur, tá
kvoturnar vóru lætnar
nøkrum fáum – fyri einki?
Spurningurin slapp at
hanga í leysari luft, tí har
er einki svar til tann spurningin.
Brutu
mannarættindini
Tað var ikki rætt, tá nakrar
fáar familjur fingu ræðisrættin
á íslendska fiskivinnu
tilfeinginum í 1984.
Kvoturnar, sum vóru
ásett ar í 1984, bygdu á
fiski s kap árini 1981-83, og
við teimum ásetingunum
fingu “kvotabarónarnir”
gjøgn um hesi ”søguligu
rætt indini” fría atgongd til
til feingið.
Men framferðarhátturin
var skeivur.
Málið endaði í rættinum,
og í 1998 staðfesti íslendski
hægsti rættur, at skipanin
var diskriminerandi og var
brot á mannarættindini og
tann manna rættinda sáttmála,
sum Ísland hevði sett
í gildi. Men sambært professara
num elvdi hetta til,
at valdsmiklir bólkar løgdu
so stórt trýst á dómararnar
í hægsta rætti, at teir stutt
seinni vendu hendan sama
dóm á høvdið. Tá høvdu
allir fakbólkar við uni versiteti
í Íslandi - undantikið
løg frøðingarnir - skrivað
undir yvirlýsing, har tey
kravdu, at óheftnið hjá
hægsta rætti varð virt.
Vegna hetta endaði
málið við manna rætt indadóms
tólin í Haag, og í
2007 staðfesti hann, at
talan var um brot á grein
26 í manna rætt inda sáttmála
num.
- Tað er serstakliga álvars
ligt, tá manna rætt inda -
dóm s tólurin slær fast, at
talan er um eitt brot, og
tað eiga tit í Før oyum at
hava í huga, segði Thorvald
ur Gylfa son.
Gerið sum Noreg
Heldur enn at hyggja eftir
íslendsku skipanini, har
nøkur fá meira ella minni
hava fingið ognarrætt til
fiskatilfeingið og við at
forbróta seg móti mannarættinda
sátt málanum, so
mælir Thorvaldur
Gylfason føroyingum til at
hyggja til Noregs.
Ikki eftir, hvussu tey
hava avgreitt fiskatilfeingið,
sum jú er ein lítil nisjuvinna
har, men hvussu norðmenn
hava avgreitt oljuna.
- Norski staturin letur
ong an iva vera um, at tað
er norska fólkið, sum eigur
til feingið. Tí tryggjar staturin
eisini, at fólkið fær
gjald frá teimum fyritøkum,
sum taka tilfeingið upp.
Norski statskassin fær 80
prosent av inntøkunum, tí
tað er norska fólkið, sum
eig ur tilfeingið. Og kortini
vilja oljufeløg arbeiða í
norsku frálandavinnuni,
vísti Thorvaldur Gylfason
á.
Tí var hann øgiliga
greiður í sínum boðskapi,
tá hann endaði sín fyrilestur.
- Hyggið til Noregs og
lær ið av norðmonnum.
Geri ikki sum íslendingar,
tí so endar galið, segði
Thor valdur Gylfason.
ICCPR og manna rættindi
ST-sáttmálin um borgarlig og politisk rættindi
(ICCPR), grein 1:
“All people may, for their own ends, freely dispose
of their natural wealth and resources …”
Altjóðasáttmálin um borgarlig og politisk rættindi
er galdandi í Føroyum.
Munurin
millum
lands ogn og
tjóðar ogn
*Landsogn (t.e.
almennir
skrivstovubygningar)
ber í sær, at landið
kann selja ella
veðseta slíkar ognir
*Tjóðarogn (t.e.
mentanarligar ognir
so sum Thingvellir
ella náttúrutilfeingi
so sum fiskur ella
orka) bera í sær, at
landið kann ikki selja
ella veðseta slíkar
ognir
*Eins og við
mentanarognum
okkara, so hava vit
arvað okkara
náttúrutilfeingi frá
ættarliðunum
frammanundan og
mugu varðveita tað
til komandi ættarlið
*Vit hava ikki rætt at
søpla tjóðarognirnar
burtur
Kelda: Thorvaldur
Gyflason í NLH
2. mars 2012
Álvarsligar
avleiðingar
* Ókeypis útlutanin
av kvotum í Íslandi
skapti eina lítla stætt
av ríkum reiðarum,
sum gjøgnum sítt
ríkidømi og sína
politisku ávirkan
skakaði valds javnvágina
í landinum
*Í politikki er tað
”sjálvmorð” at seta
seg upp móti ríku
reiðarunum
*Ríku reiðararnir eiga
nú Morgunblaðið,
sum kann sammetast
við føroysku Dimmalætting,
og teir brúka
blaðið til at berj ast
ímóti re formum og
somu leiðis móti
limaskapi í ES
*Reiðararnir brúktu
kvoturnar sum trygd í
peningastovnum við
álvars ligum av leiðing
um
*Eingin eigur
nakrantíð at sleppa at
brúka ogn anramanna
sum trygd
Kelda: Thorvaldur
Gyflason í NLH
2. mars 2011
SETT UPP: PETRA ELIASDÓTTIR MIKKELSEN