You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
óëñûí (1911-1921) ¿åä òîõèîæýý.<br />
Íýãä: ×èíãèñ õààí 1206 îíä Èõ Ìîíãîë óëñûã<br />
áàéãóóëàí òóíõàãëààä àðä ò¿ìýí, öýðýã àðìèà çîõèîí<br />
áàéãóóëàõäàà öýðýã, çàñàã çàõèðãààíû îâãèéí áàéãóóëëààñ<br />
óëáààòàé “õ¿ðýý”-íèé çîõèîí áàéãóóëàëòûã á¿ðìºñºí òàÿãäàí<br />
õàÿñàí òºäèéã¿é ýðòíèé äîðíî äàõèí áà ìîíãîëä áàéñàí<br />
“àðàâòûí” òîãòîëöîîíä ººðèéí øèíý÷ëýëèéã îðóóëñàí þì. Ýíý<br />
íü:<br />
10.000 õ¿íýýñ á¿ðäñýí “Õèøèãòýí” õýìýýõ öýðãèéã<br />
áàéãóóëàâ. “Õèøèãòýí”-ã àëáàäëàãûí áà ñàéí<br />
äóðûí æóðìààð á¿ðä¿¿ëýõ áºãººä òýäíèé óíàëãà,<br />
õ¿íñ, õóâöàñ òýðã¿¿òíèéã ãàäààä ìÿíãàòóóäààñ<br />
òàòâàðëàí àâíà. Òýä áóñàä ìÿíãàíààñ èë¿¿ ýðõ<br />
äàðõ ýäýëíý, çýâñãýýðýý òºðºëæèí íýãäýæ, õààíû<br />
çàðëèã-öýðãèéí ä¿ðìýýð àëáà õààíà. Õààíû äýðãýä<br />
áàéíãà áàéðëàæ, áàéëäààíû áàéíãûí áýëýí<br />
áàéäàëä áàéæ õààíû áèå áà îðäûã õàìãààëàõ<br />
¿¿ðýã ã¿éöýòãýíý.<br />
Òèéìýýñ õèøèãòýí íü, òóõàéí ¿åäýý áàéíãûí àðìèéí<br />
çàðèì øèíæèéã õàäãàëñàí öýðýã áàéñàí þì. “Õèøèãòýí” áóþó<br />
“áàéíãûí àðìè” áàéãóóëñàí öàãààñ ×èíãèñ õààíä õèøèãòýí áà<br />
áóñàä öýðýã, èðãýäèéí õàðèëöààíû àñóóäàëä àíõààðàë òàâèõ<br />
øèíý øààðäëàãà òóëãàðñàí íü ò¿¿õýí áàðèìòóóäààñ èëò<br />
áàéäàã. Ýíý íºõöºëä ×èíãèñ õààí þóíû ºìíº “áàéíãûí àðìè”èéíõàà<br />
íýð õ¿íäèéã ºðãºõ àðãà õýìæýý àâ÷ “ãàäààä ìÿíãàíû”<br />
áóþó öýðýã, èðãýäèéí íî¸äîîñ ìèíèé õèøèãòýí ýðõýì áºãººä<br />
ãàäààä ìÿíãàíû íî¸ä (çàõèðàã÷) ìèíèé õèøèãòýíòýé òýíöýæ<br />
õýðýëäâýë ìÿíãàíû íî¸íûã øèéòãý” [5. 199] ãýñýí õóóëü<br />
ãàðãàæýý. “Ãàäààä ìÿíãàí” íü äàé÷èëãàà çàðëàñàí öàãò àðàâò,<br />
çóóò, ìÿíãàòààðàà áàéëäààíû á¿ðýí áýëýí áàéäàëòàé<br />
öóãëàæ, áàéëäààíû ¿¿ðýã ã¿éöýòãýõ çîðèóëàëòòàé èðãýä þì.<br />
Ýíý ¿çýãäýë íü áàéíãûí öýðýã áàéãóóëìàãö öýðýã, èðãýíèé<br />
õàðèëöààã çîõèöóóëàõ øààðäëàãà ÿàõ àðãàã¿é ãàðäàã áºãººä<br />
òóñ õàðèëöààã çîõèöóóëàõàä þóíû ºìíº òºðèéí õ¿÷òýé<br />
íóäàðãà (õóóëü, öààç) õýðýãòýé áîëñíûã õàðóóëæ áàéíà.<br />
Èõ Ìîíãîë óëñàà ×èíãèñ õààí öýðýã-çàñàã<br />
çàõèðãààíû àðàâòûí òîãòîëöîîíä øèëæ¿¿ëæ, öýðýã<br />
ýð íýã àðàâòààñ íºãºº àðàâòàä øèëæèõ áîëîí<br />
òóõàéí àðàâò, çóóò, ìÿíãàòûí íî¸ä íºãººãººñ öýðýã<br />
9
Change language