warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski
warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski
warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Klementyna z Tańskich Hoff manowa (1798-1845),<br />
powieściopisarka, reformatorka wychowania dziewcząt<br />
w duchu obywatelskim i narodowym, wizytatorka<br />
szkó<strong>ł</strong> żeńskich i redaktorka wydawanego w Warszawie<br />
pisma: Rozrywki dla Dzieci, autorka licznych<br />
powieści, prac dydaktycznych, bibliografi i znakomitych<br />
Polaków i Polek oraz wydanych pośmiertnie<br />
pamiętników. Podczas powstania listopadowego<br />
za<strong>ł</strong>oży<strong>ł</strong>a Związek Dobroczynności Warszawianek,<br />
którego celem by<strong>ł</strong>a pomoc w wyekwipowaniu żo<strong>ł</strong>nierzy,<br />
s<strong>ł</strong>użba w lazaretach i opieka nad rodzinami<br />
walczących.<br />
August Wolf (1768-1846), doktor medycyny z uniwersytetów<br />
w Berlinie i Getyndze. Od 1793 r. przebywa<strong>ł</strong><br />
w Warszawie, gdzie za<strong>ł</strong>oży<strong>ł</strong> fabrykę chemiczną. Zdoby<strong>ł</strong><br />
wielkie uznanie jako wybitny lekarz i doskona<strong>ł</strong>y<br />
diagnosta, organizator lecznictwa, twórca szko<strong>ł</strong>y lekarskiej<br />
oraz Towarzystwa Lekarskiego w Warszawie.<br />
Samuel Bogumi<strong>ł</strong> Linde (1771-1847), absolwent<br />
teologii w Lipsku, leksykograf przyby<strong>ł</strong>y z Torunia,<br />
twórca s<strong>ł</strong>ownika języka polskiego, pedagog i bibliotekarz.<br />
Przet<strong>ł</strong>umaczy<strong>ł</strong> pod ps. Y. von Z. na język<br />
niemiecki m.in. Powrót pos<strong>ł</strong>a J. Niemcewicza (1792).<br />
Po wybuchu powstania kościuszkowskiego przyby<strong>ł</strong><br />
do Warszawy, gdzie zbiera<strong>ł</strong> materia<strong>ł</strong>y do planowanego<br />
s<strong>ł</strong>ownika języka polskiego. W 1803 r. otrzyma<strong>ł</strong><br />
posadę dyrektora za<strong>ł</strong>ożonego przez w<strong>ł</strong>adze pruskie<br />
w Warszawie liceum, gdzie broni<strong>ł</strong> elementów<br />
polskości. W latach 1807-1815 wyda<strong>ł</strong> swoje opus<br />
magnum: sześciotomowy s<strong>ł</strong>ownik języka polskiego,<br />
co zapewni<strong>ł</strong>o mu znaczną renomę w kraju i za<br />
granicą. Obok prac nad s<strong>ł</strong>ownikiem i kierowaniem<br />
liceum bra<strong>ł</strong> udzia<strong>ł</strong> w pracach administracji Księstwa<br />
Warszawskiego. W 1815 r. powo<strong>ł</strong>any zosta<strong>ł</strong> do pracy<br />
w Wydziale Oświecenia Narodowego, a później<br />
– gene ralnym dyrektorem Biblioteki Publicznej.<br />
W latach 1813-1819 pe<strong>ł</strong>ni<strong>ł</strong> funkcję prezesa <strong>warszawski</strong>ego<br />
kolegium ewangelicko-augsburskiego. Uda<strong>ł</strong>o<br />
mu się doprowadzić do powstania wspólnego<br />
konsystorza wyznań ewangelickich i wraz z Karolem<br />
Diehlem zosta<strong>ł</strong> jego prezesem alternatem. W czasie<br />
powstania manifestowa<strong>ł</strong> postawę patriotyczną, a po<br />
jego klęsce rozpoczą<strong>ł</strong> nieukończone prace nad s<strong>ł</strong>ownikiem<br />
porównawczym polsko-rosyjskim.<br />
102<br />
Samuel Bogumi<strong>ł</strong> Linde (1771-1847).<br />
Ze zbiorów Tadeusza W. Świątka.<br />
Jakub Falkowski (1775-1848), ksiądz pijar, fi lantrop,<br />
pedagog, który wyspecjalizowa<strong>ł</strong> się w nauczaniu<br />
g<strong>ł</strong>uchoniemych. Studiowa<strong>ł</strong> w latach 1815-1816<br />
w Wiedniu i odby<strong>ł</strong> liczne podróże po Niemczach.<br />
W 1817 r. za<strong>ł</strong>oży<strong>ł</strong> Instytut G<strong>ł</strong>uchoniemych w Warszawie,<br />
którego by<strong>ł</strong> pierwszym rektorem do 1831 r.<br />
Do końca życia mieszka<strong>ł</strong> na jego terenie. Pierwotnie<br />
Instytut mieści<strong>ł</strong> się w pa<strong>ł</strong>acu Kazimierzowskim, następnie<br />
w domu sióstr wizytek, a w 1826 r. rozpoczęto<br />
budowę siedziby przy obecnym pl. Trzech Krzyży.<br />
Jan Fryderyk Wilhelm (Maltsch) Malcz (1795-<br />
1852), lekarz <strong>spo</strong><strong>ł</strong>ecznik, prezes kolegium kościelnego<br />
wyznania ewangelicko-augsburskiego, redaktor<br />
i pisarz. By<strong>ł</strong> synem doktora medycyny i chirurgii<br />
przyby<strong>ł</strong>ego z Lomatsch w Saksonii w 1794 r. Karierę<br />
rozpoczyna<strong>ł</strong> od objęcia obowiązków lekarza Zak<strong>ł</strong>adu<br />
G<strong>ł</strong>uchoniemych i Ociemnia<strong>ł</strong>ych, gdzie pracowa<strong>ł</strong><br />
charytatywnie, bez wynagrodzenia. Szybko zdoby<strong>ł</strong><br />
rozleg<strong>ł</strong>ą praktykę, a dochody z niej pozwoli<strong>ł</strong>y mu na<br />
życie na wysokiej stopie i angażowanie się w liczne<br />
przedsięwzięcia fi lantropijne, m.in. bezp<strong>ł</strong>atne leczenie<br />
ubogich bez różnicy wyznań. W 1828 r. zosta<strong>ł</strong><br />
cz<strong>ł</strong>onkiem Towarzystwa Przyjació<strong>ł</strong> Nauk, następnie<br />
za<strong>ł</strong>ożycielem, redaktorem i wydawcą pierwszego<br />
naukowego czasopisma lekarskiego Pamiętnik Lekarski<br />
Warszawski. Podczas powstania listopadowego<br />
powo<strong>ł</strong>any zosta<strong>ł</strong> na naczelnego lekarza wojsk<br />
powstańczych. Razem z Woydem dzia<strong>ł</strong>ali ofi arnie<br />
podczas epidemii cholery w Warszawie w 1831 roku.
Change language