warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski
Share Embed Flag
Download ePaper

warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski

warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski

cultus.nazwa.pl
from cultus.nazwa.pl More from this publisher
29.07.2013 Views

IX. PRZYKŁADY UFUNDOWANYCH ŚWIĄTYŃ Większość warszawskich świątyń wszystkich wyznań została wzniesiona dzięki ofi arności wiernych lub pojedynczych fundatorów, którzy, pragnąc zapewnić owym budowlom stałych gospodarzy, w przypadku katolików, osadzali przy sfi nansowanym przez siebie kościele mniszki lub mnichów. Ci zaś, mieszkając we wzniesionym obok klasztorze, PRZYKŁADY UFUNDOWANYCH ŚWIĄTYŃ opiekowali się świątynią. Przykład może stanowić żeński zakon wizytek, męski – bonifratrów i inne. Nie sposób wymienić wszystkich, dlatego ograniczymy się do najbardziej reprezentatywnych przykładów, po jednej świątyni każdego wyznania występującego na terenie Warszawy. Kościół Św. Krzyża ul. Krakowskie Przedmieście. W końcu XV wieku były to peryferie miasta. Mieszkańcy okolicy wznieśli w tym miejscu niewielką drewnianą kapliczkę pod wezwaniem Św. Krzyża. W 1526 roku, dzięki pomocy księżnej Anny Mazowieckiej i ofi arności mieszczan, wybudowano tu kościółek. Na początku XVII w. Paweł Zembrzuski (ok. 1560-1633), rajca miejski i klucznik Starej Warszawy, odremontował go i dostawił do niego dwie kapliczki, a także wyjednał dla niego oddzielną parafi ę. W 1653 r. Królowa Marya Ludwika (1611- 1667) przekazała świątynię księżom misjonarzom francuskim. 1 kwietnia 1682 roku, dzięki publicznym składkom i pomocy króla Jana III Sobieskiego (1629-1696), położono węgielny kamień pod budowę kościoła według projektu Józefa Bellotiego (zm. 1708) – wieże zaprojektował architekt Kościół Św. Krzyża pod koniec XIX wieku. Ze zbiorów R. Chwiszczuka. 85

WARSZAWSKI RUCH SPOŁECZNIKOWSKI Antonio Fontana (1696-1765), który oddano po czternastu latach. Pierwsza msza odbyła się 1 kwietnia 1696 roku, a odprawił ją nuncjusz papieski, ksiądz Andrzej della Crozze. W 1818 r. kościół został przebudowany, zniesiono schody z przodu a dodano dwustronne po obu stronach. Charakterystyczna fi - gura Chrystusa, wykonana z brązu, została ustawiona w 1858 r., dzięki ofi arności Andrzeja hr. Zamoyskiego (1716-1792) – z jego zapisu. Kościół Ewangelicko-Augsburski pl. Małachowskiego 1 (daw. pl. Ewangelicki). Gmina luterska, pomimo niemałej liczby członków, nie posiadała swojej świątyni w Warszawie. Wyznawcy korzystali z kościoła w dalekim Węgrowie, ufundowanego przez Bogusława ks. Radziwiłła (1620-1669). Prób budowy było kilka, niestety kolejni monarchowie w porozumieniu z Kościołem Katolickim nie wyrażali na nią zgody. Pierwsza kaplica powstała w 1732 r. za panowania Augusta II, w jednym z pawilonów koszar Kazimierowskich. Istniała 31 lat do chwili śmierci Augusta III. W czas jakiś po tym świątynię luterańską wskrzesić próbował poseł nadzwyczajny, Danii Mestrel de St. Saphorin, początkowo na nabożeństwa udostępnił siedzibę swej ambasady, następnie własnym sumptem wystawił kaplicę w miejscu, gdzie w wiele lat później stanęła szkoła ewangelicka. Dopiero bankier królewski, Piotr Tepper, 15 stycznia 1777 r. wyjednał u króla Stanisława 86 Augusta przywilej, na mocy którego ewangelikom augsburskim wolno było wystawić własny kościół. Liczebnie grupa wyznawców, wg szacunków, sięgała od 7 do 8 tysięcy osób. Sporo było krezusami ówczesnej warszawskiej fi nansjery, co pozwoliło szybko zebrać stosowną sumę (sam Tepper wyasygnował niemal połowę potrzebnej kwoty), a i Europę faktem budowania świątyni ewangelickiej udało się zainteresować, więc datki szły z różnych zakątków Starego Kontynentu, natomiast kamień na budowę przypłynął ze Szwecji. Zakupiono spory grunt w centrum ówczesnej Warszawy, a projekt sporządził luteranin, architekt Szymon Bogumił Zug (1733-1807), który też dołożył się do budowy. Świątynia o amfi teatralnej architekturze bardzo przypadła do gustu nie tylko wyznawcom, ale i samemu królowi – na przeszło wiek stała się najwyższym punktem dawnej Warszawy. Zniszczona już w 1939 r. przez lotnictwo niemieckie, w latach 1950-1954 została odbudowana według projektu Teodora Bursche (1893-1965) z przeznaczeniem na Filharmonię Narodową. W 1956 roku zwrócona została ewangelikom po kolejnej adaptacji wnętrza wykonanej w 1964 r. według planów sporządzonych przez wspomnianego architekta z kręgów ewangelickich. W chwili obecnej kościół występuje pod wezwaniem Świętej Trójcy. Kościół Ewangelicko-Augsburski pod koniec XIX wieku. Ze zbiorów R. Chwiszczuka.

IX. PRZYKŁADY<br />

UFUNDOWANYCH ŚWIĄTYŃ<br />

Większość <strong>warszawski</strong>ch świątyń wszystkich<br />

wyznań zosta<strong>ł</strong>a wzniesiona dzięki ofi arności wiernych<br />

lub pojedynczych fundatorów, którzy, pragnąc<br />

zapewnić owym budowlom sta<strong>ł</strong>ych go<strong>spo</strong>darzy,<br />

w przypadku katolików, osadzali przy sfi nansowanym<br />

przez siebie kościele mniszki lub mnichów.<br />

Ci zaś, mieszkając we wzniesionym obok klasztorze,<br />

PRZYKŁADY UFUNDOWANYCH ŚWIĄTYŃ<br />

opiekowali się świątynią. Przyk<strong>ł</strong>ad może stanowić<br />

żeński zakon wizytek, męski – bonifratrów i inne.<br />

Nie <strong>spo</strong>sób wymienić wszystkich, dlatego ograniczymy<br />

się do najbardziej reprezentatywnych przyk<strong>ł</strong>adów,<br />

po jednej świątyni każdego wyznania występującego<br />

na terenie Warszawy.<br />

Kośció<strong>ł</strong> Św. Krzyża<br />

ul. Krakowskie Przedmieście.<br />

W końcu XV wieku<br />

by<strong>ł</strong>y to peryferie miasta.<br />

Mieszkańcy okolicy<br />

wznieśli w tym miejscu<br />

niewielką drewnianą kapliczkę<br />

pod wezwaniem<br />

Św. Krzyża. W 1526 roku,<br />

dzięki pomocy księżnej<br />

Anny Mazowieckiej<br />

i ofi arności mieszczan,<br />

wybudowano tu kośció<strong>ł</strong>ek.<br />

Na początku XVII w.<br />

Pawe<strong>ł</strong> Zembrzuski (ok.<br />

1560-1633), rajca miejski<br />

i klucznik Starej Warszawy,<br />

odremontowa<strong>ł</strong> go<br />

i dostawi<strong>ł</strong> do niego dwie<br />

kapliczki, a także wyjedna<strong>ł</strong><br />

dla niego oddzielną<br />

parafi ę. W 1653 r. Królowa<br />

Marya Ludwika (1611-<br />

1667) przekaza<strong>ł</strong>a świątynię<br />

księżom misjonarzom<br />

francuskim. 1 kwietnia<br />

1682 roku, dzięki publicznym<br />

sk<strong>ł</strong>adkom i pomocy<br />

króla Jana III Sobieskiego<br />

(1629-1696), po<strong>ł</strong>ożono<br />

węgielny kamień pod<br />

budowę kościo<strong>ł</strong>a wed<strong>ł</strong>ug<br />

projektu Józefa Bellotiego<br />

(zm. 1708) – wieże<br />

zaprojektowa<strong>ł</strong> architekt<br />

Kośció<strong>ł</strong> Św. Krzyża<br />

pod koniec XIX wieku.<br />

Ze zbiorów<br />

R. Chwiszczuka.<br />

85

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!