warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski
warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski
warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Pierwszy gmach<br />
„Spo<strong>ł</strong>em”<br />
ul. Grażyny 13.<br />
Wzniesiony zosta<strong>ł</strong><br />
w 1913 r. dla Spó<strong>ł</strong>dzielczości<br />
Spożywców „Spo<strong>ł</strong>em”,<br />
wspó<strong>ł</strong>cześnie nadal wchodzi<br />
w sk<strong>ł</strong>ad kompleksu gmachów<br />
należących do tej<br />
organizacji – stojących pomiędzy<br />
ulicami Grażyny<br />
a Różaną. Budynek mia<strong>ł</strong> trzy<br />
piętra i kszta<strong>ł</strong>tem przypomina<strong>ł</strong><br />
literę „L”. Mieści<strong>ł</strong> biura<br />
zarządu oraz rozmieszczone<br />
również na piętrach maga<br />
zyny. Jego parter poprzedza<strong>ł</strong>a<br />
os<strong>ł</strong>onięta dachem<br />
rampa, s<strong>ł</strong>użąca do wy<strong>ł</strong>adunku<br />
magazynowanych<br />
tutaj towarów. W końcu lat<br />
dwudziestych XX w. zarząd<br />
wzniós<strong>ł</strong> kolejny swój gmach (od strony ul. Grażyny),<br />
do którego w latach trzydziestych dostawiono trzeci,<br />
nowoczesny budynek. Staną<strong>ł</strong> on w środku i po<strong>ł</strong>ączy<strong>ł</strong><br />
je wszystkie w jedną ca<strong>ł</strong>ość.<br />
Kompleks ze wzorowo utrzymanym ogrodem,<br />
urządzonym wzd<strong>ł</strong>uż równolegle biegnącej<br />
ulicy Różanej, zachowa<strong>ł</strong> się do chwili obecnej. Przed<br />
1939 r. vis-a-vis swej centrali przy ul. Grażyny, zapobiegliwi<br />
spó<strong>ł</strong>dzielcy wznieśli dwa stojące do dziś<br />
– domy mieszkalne.<br />
Spó<strong>ł</strong>dzielnia Spożywców „Spo<strong>ł</strong>em” powsta<strong>ł</strong>a<br />
w końcu XIX w. Od początku swego istnienia<br />
Wnętrze sklepu Zrzeszenia Spożywców – rok 1906.<br />
Ze zbiorów R. Chwiszczuka.<br />
Gmach „Spo<strong>ł</strong>em” na Mokotowie.<br />
Ze zbiorów Tadeusza W. Świątka.<br />
zajmowa<strong>ł</strong>a się handlem artyku<strong>ł</strong>ami <strong>spo</strong>żywczymi,<br />
które pozyskiwa<strong>ł</strong>a bezpośrednio od producentów.<br />
Swój zysk kalkulowa<strong>ł</strong>a jak najniżej – opierając go na<br />
cenie hurtowej. Najliczniejszą jej klientelę stanowi<strong>ł</strong>a<br />
uboga ludność przedmieść i robotnicy. Posiada<strong>ł</strong>a<br />
w<strong>ł</strong>asne sklepy: w Śródmieściu, na Woli, Mokotowie,<br />
Powiślu oraz Pradze.<br />
W okresie międzywojennym na terenie<br />
Warszawy dzia<strong>ł</strong>a<strong>ł</strong>o 16 spó<strong>ł</strong>dzielni <strong>spo</strong>żywców zrzeszających<br />
oko<strong>ł</strong>o 5.500 tys. cz<strong>ł</strong>onków. Mia<strong>ł</strong>y one<br />
na terenie miasta oko<strong>ł</strong>o 50 sklepów powsta<strong>ł</strong>ych<br />
w miejscu zbankrutowanej Spó<strong>ł</strong>dzielni Spożywców<br />
„Merkury” – pierwszej <strong>warszawski</strong>ej spó<strong>ł</strong>dzielni,<br />
za<strong>ł</strong>ożonej w 1869 r.<br />
W stolicy istnia<strong>ł</strong>a też Centrala Spó<strong>ł</strong>dzielczych<br />
Stowarzyszeń Rolniczych i Zarobkowo-Go<strong>spo</strong>darczych.<br />
Swoją siedzibę mia<strong>ł</strong>a przy ul. Wareckiej 11,<br />
w budynku wzniesionym w 1928 r. Zrzesza<strong>ł</strong>a oddzia<strong>ł</strong>y<br />
rozsiane po ca<strong>ł</strong>ym kraju, w tym Kasy Pożyczkowo-<br />
Oszczędnościowe dr. Franciszka Stefczyka (1861-<br />
1924), zw. Stefczykówkami. W 1935 r. do Centrali<br />
należa<strong>ł</strong>o 4.949 kooperatyw (w tym również niemieckie<br />
i ukraińskie) zrzeszających ok. 1,5 mln cz<strong>ł</strong>onków.<br />
81
Change language