warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski
warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski
warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
WARSZAWSKI RUCH SPOŁECZNIKOWSKI<br />
Warszawskie Towarzystwo Spożywcze<br />
„Pożytek”<br />
ul. Erywańska 5 (ob. ul. Kredytowa).<br />
Powsta<strong>ł</strong>o w 1901 r. w celu dostarczania swym<br />
cz<strong>ł</strong>onkom przedmiotów użytku codziennego po cenach<br />
umiarkowanych (hurtowych) oraz u<strong>ł</strong>atwienia<br />
oszczędzania dochodów osiąganych z tytu<strong>ł</strong>u przynależności<br />
do organizacji z depozytów z<strong>ł</strong>ożonych na<br />
procent. Cz<strong>ł</strong>onkami mogli być wszyscy mieszkańcy<br />
Warszawy i okolic bez różnicy p<strong>ł</strong>ci. Wpisowe wynosi<strong>ł</strong>o<br />
3 rb. Towarzystwo prowadzi<strong>ł</strong>o sklep przy swej<br />
siedzibie na ul. Erywańskiej.<br />
Elektrownia mokotowska.<br />
Ze zbiorów Tadeusza W. Świątka.<br />
Mokotowska Elektrownia<br />
ul. Sandomierska 16.<br />
Nazywana również stacją transformatorową,<br />
powsta<strong>ł</strong>a w latach 1907-1909 z inicjatywy grupy<br />
mieszkańców Mokotowa, m.in.: Wiktora Magnusa<br />
(1833-1912), Edwarda Rudowskiego (1855-1920)<br />
i mec. Kazimierza Olszowskiego (1844-1923). Zawiązali<br />
oni Komitet ds. Budowy Elektrowni w Mokotowie.<br />
Inwestycja, rozpoczęta przy ul. Sandomierskiej,<br />
na terenie wyznaczonym przez gminę, sk<strong>ł</strong>ada<strong>ł</strong>a się<br />
z trzech budynków o zróżnicowanej wielkości.<br />
W najwyższym zainstalowano silnik prądotwórczy,<br />
czyli agregat, natomiast dwa pozosta<strong>ł</strong>e przeznaczone<br />
by<strong>ł</strong>y na koksownie.<br />
Uroczyste u<strong>ruch</strong>omienie mokotowskiej<br />
elektrowni nastąpi<strong>ł</strong>o w styczniu 1909 r. Eksploatacją<br />
zaję<strong>ł</strong>a się spó<strong>ł</strong>ka komandytowa, na której czele<br />
stanęli: inż. Edward Rudowski i mecenas Kazimierz<br />
Olszowski. Elektrownia dostarcza<strong>ł</strong>a prądu o mocy<br />
80<br />
450 kW, który uzyskiwano z silnika o mocy 35 kM,<br />
napędzanego gazem wytwarzanym na miejscu z antracytu.<br />
Wielkie zas<strong>ł</strong>ugi dla budowy i u<strong>ruch</strong>omienia<br />
tego zak<strong>ł</strong>adu po<strong>ł</strong>oży<strong>ł</strong> Komitet Obywatelski dla Ulepszenia<br />
Mokotowa.<br />
Pierwsza Polska Fabryka Samolotów<br />
ul. Nowo-Aleksandryjska 4a (ob. ul. Pu<strong>ł</strong>awska).<br />
Za<strong>ł</strong>ożona zosta<strong>ł</strong>a 21 maja 1910 r. przez Warszawskie<br />
Towarzystwo Lotnicze „Awiata”. Inicjatorem<br />
jej budowy by<strong>ł</strong> Stanis<strong>ł</strong>aw ks. Lubomirski (1875-1932),<br />
fi nansista i przemys<strong>ł</strong>owiec, entuzjasta automobilizmu<br />
i awiacji. Poza produkcją samolotów, od czerwca<br />
1911 r. wytwórnia prowadzi<strong>ł</strong>a Szko<strong>ł</strong>ę Pilotażu,<br />
której kierownikiem zosta<strong>ł</strong> początkowo pilot Henryk<br />
Segno (1882-1964), potomek koniuszego dworu<br />
Stanis<strong>ł</strong>awa Augusta, we wrześniu zastąpiony przez<br />
równie s<strong>ł</strong>awnego lotnika – Micha<strong>ł</strong>a hr. Scipio del<br />
Campo (1889-1984). Do szkolenia s<strong>ł</strong>uży<strong>ł</strong>y samoloty<br />
Farman-Aviatic i Bleriot XI, produkowane w tutejszej<br />
fabryce na licencji francuskiej. „Awiata” wyda<strong>ł</strong>a tylko<br />
ok. 10 dyplomów pilota, a jeden z nich otrzyma<strong>ł</strong>a<br />
s<strong>ł</strong>ynna aktorka – Mary Mrozińska (1887-1921).<br />
Latem 1911 r. piloci „Awiaty” zorganizowali<br />
pierwszy pokaz lotniczy, poprzedzony otwarciem<br />
sta<strong>ł</strong>ej wystawy lotnictwa. W latach 1911-1912 „Awiata”<br />
produkowa<strong>ł</strong>a samoloty typu Farman-III, -IV. Z pomocy<br />
„Awiaty” korzysta<strong>ł</strong> m.in. pilot Czes<strong>ł</strong>aw Tański<br />
(1863-1942), z wykszta<strong>ł</strong>cenia artysta malarz, budując<br />
swoją s<strong>ł</strong>ynną „Łątkę”. W marcu 1912 r. wytwórnia<br />
zosta<strong>ł</strong>a zlikwidowana, a jej majątek przeję<strong>ł</strong>a armia<br />
rosyjska, która w zabudowaniach „Awiaty” zorganizowa<strong>ł</strong>a<br />
fi lię Szko<strong>ł</strong>y Lotniczej w Gatczynie (Rosja). Po<br />
wybuchu I wojny światowej Niemcy za<strong>ł</strong>ożyli tutaj fi -<br />
lię Zak<strong>ł</strong>adów Lotniczych „Albatros” i Szko<strong>ł</strong>ę Obserwatorów.<br />
W grudniu 1918 r. w zabudowaniach dawnej<br />
Szko<strong>ł</strong>y Obserwatorów przy ul. Pu<strong>ł</strong>awskiej 2A, sztab<br />
WP otworzy<strong>ł</strong> Centralne Warsztaty Lotnicze, posiadające<br />
w sumie 2 hale montażowe, 21 hangarów,<br />
6 budynków warsztatowych, elektrownię, ma gazyn<br />
amunicji, zbiorniki paliw, budynki by<strong>ł</strong>ej „Awiaty” oraz<br />
garaże samochodowe i bocznicę kolejową.<br />
W styczniu 1928 r. CWL przekszta<strong>ł</strong>cone<br />
zosta<strong>ł</strong>y w istniejące do dziś Państwowe Zak<strong>ł</strong>ady<br />
Lotnicze, które w 1934 r. przeniesiono z Pu<strong>ł</strong>awskiej<br />
do nowych zabudowań na Paluchu. Do wybuchu<br />
II wojny większość budynków po PZL-u – stojących<br />
w pobliżu Pu<strong>ł</strong>awskiej – rozebrano, przygotowując<br />
tereny pod przysz<strong>ł</strong>ą zabudowę mieszkaniową.
Change language