warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski

W 1800 r., z inicjatywy Alojzego Lasockiego
(1766-1823), powstało prywatne Stowarzyszenie Ratunkowe
od Ognia, które w 6 lat później przekształcono
w Oddział Pożarny przy Komendzie Policji.
Tzw. stała Straż Ogniowa została powołana w 1834 r.
i składała się wtedy z czterech oddziałów: na ul. Nalewki,
na pl. Teatralnym (w Ratuszu), przy ul. Nowy
Świat i na Pradze przy ul. Petersburskiej. Cieszyła się
najlepszą opinią w całej Europie.
W dwudziestoleciu międzywojennym straż
pożarna była na utrzymaniu miasta, składała się
z 5 oddziałów, z których 1 był na Pradze. W 1937 r.
straż zatrudniała 468 pracowników, w tym 10 ofi -
cerów i 448 strażaków. Tabor składał się z 13 autopomp,
4 drabin mechanicznych, 3 cystern, 5 motopomp
przenośnych, 4 samochodów rekwizytowych,
3 samochodów ciężarowych i półciężarowych oraz
2 osobowych. W latach 1936-1937 ugaszono na terenie
Warszawy 681 pożarów, a wydatki roczne Straży
Pożarnej kształtowały się na poziomie 1.962,7 tys.
Stowarzyszenie Spożywcze „Merkury”
ul. Podwale 17.
Powstało 1 lutego 1869 r. w celu dostarczania
członkom artykułów żywności i innych przedmiotów
użytku domowego po cenach hurtowych.
Założycielami byli: Wiktor Magnus (1833-1912),
Aleksander Makowiecki (1840-1907), Antoni Nagórny
(1821-1896) i Julian Statkowski. Siedzibą zarządu
Stowarzyszenia była kamienica Magnusa przy ulicy
Hożej 22. W 1903 r. stowarzyszenie liczyło już 2.328
członków i posiadało 9 własnych sklepów, których
adresy zostały wymienione w kolejności otwierania:
przy ul. Nowy Świat 70, Podwale 17, Elektoralnej 37,
Zielnej 16, Chłodnej 68, Hożej 22, Nowo-Senatorskiej
8 (ob. ul. Moliera), Smolnej 2 i Erywańskiej 18
(ob. ulica Kredytowa).
Dochód ze sklepów wynosił w skali roku
110.658 rb. Na majątek organizacji składała się kwota
depozytowa w wysokości 42.761 rb., kapitał rezerwowy
w sumie 7.092 rb., zyski z tytułu oprocentowania
– 2.064 rb., kapitał obrotowy 25.824 rb. i wkłady
członków w kwocie 14.283 rb.
Maurycy Spokorny (1859-1917) – pierwszy dyrektor
mokotowskiej zajezdni tramwajowej.
Ze zbiorów Tadeusza W. Świątka.
PRZEDSIĘWZIĘCIA POWSTAŁE Z INICJATYWY SPOŁECZNEJ
Mokotowska Zajezdnia Tramwajowa
ul. Nowo-Aleksandryjska 13/15
(ob. ul. Puławska).
Powstała w 1882 r., w miejscu, gdzie od ulicy
Puławskiej odchodzi ul. Goworka, według projektu
arch. Zygmunta Kiślańskiego (1831-1897). Początkowo
przeznaczono ją dla tramwajów konnych, dlatego
znajdowały się przy niej również stajnie. Działka,
na której została wzniesiona, po części nosiła hipoteczną
nazwę „Osada Murowanka”, a części zaś „Kujawianka”
– stąd zapewne pochodzi późniejsza nazwa
przeprowadzonej w pobliżu uliczki Kujawskiej.
Od 1908 r. zajezdnia była miejscem postoju
tramwajów elektrycznych. Pierwszym dyrektorem
tramwajów miejskich w Warszawie był Maurycy
Spokorny (1859-1917), z zawodu prowizor farmacji,
inicjator założenia Warszawskich Tramwajów Elektrycznych,
równocześnie założyciel Szkoły Przemysłowo-Rzemieślniczej
(1912) i budowniczy jej
gmachów przy ul. Hożej w Warszawie. Zajezdnia
– zniszczona podczas wojny – po odbudowie służyła
jeszcze do lat pięćdziesiątych i została rozebrana
w związku z przebiciem nowo wytyczonej ul. Goworka,
łączącej ul. Spacerową z Puławską.
77