ż<strong>ł</strong>obka, a ich dzieci mia<strong>ł</strong>y możliwość skorzystania z kolonii. Podczas oblężenia stolicy w 1939 r. dos<strong>ł</strong>ownie żywi<strong>ł</strong> ca<strong>ł</strong>e miasto oraz uzupe<strong>ł</strong>nia<strong>ł</strong> paczki wysy<strong>ł</strong>ane przez rodziny dla jeńców dodatkami ze s<strong>ł</strong>odyczy. Do końca wojny niezliczona liczba osób, w tym bezrobotni pracownicy nauki, korzystali z jego pomocy, zarówno fi nansowej, jak i w naturze. Ufundowa<strong>ł</strong> jako pierwszy, jak niegdyś jego ojciec, 2 witraże w odbudowanym po wojnie <strong>warszawski</strong>m kościele E-A Świętej Trójcy. By<strong>ł</strong> też fundatorem kościo<strong>ł</strong>a rzymskokatolickiego na Kamionku i pomnika Ignacego Paderewskiego. W 1946 r. fabryka na Pradze zosta<strong>ł</strong>a znacjonalizowana i aż do 1989 r. występowa<strong>ł</strong>a pod nazwą Zak<strong>ł</strong>ady Przemys<strong>ł</strong>u Cukierniczego im. 22 Lipca – d. „E. Wedel” SA. Po tym okresie fabrykę sprywatyzowano, z pominięciem spadkobierców i w<strong>ł</strong>ączono w sk<strong>ł</strong>ad brytyjskiego koncernu cukierniczego – istnia<strong>ł</strong>a pod fi rmą Cadbury-E. Wedel SA – w ostatnich miesiącach nabyta przez japoński koncern <strong>spo</strong>żywczy. Herman Knothe (1879-1961), Wielki Łowczy RP, absolwent Instytutu Rolniczego w Marymoncie oraz architektury w Petersburgu i Karlsruhe. Zbudowa<strong>ł</strong> m.in. 2 latarnie żeglugowe na Jez. Ładoga oraz Szpital św. Łazarza. Znany by<strong>ł</strong> jako hodowca psów myśliwskich, od 1907 r. cz<strong>ł</strong>onek Warszawskiego Cesarskiego Towarzystwa Myśliwskiego, wspó<strong>ł</strong>pracownik Łowcy Polskiego (1924), od 1931 r. organizator polowań pod patronatem prezydenta RP. Z jego inicjatywy sprowadzono do Polski mufl ony. Podczas II wojny i okupacji pracowa<strong>ł</strong> w konspiracji w Naczelnej Radzie Łowieckiej, od 1945 r. w Dyrekcji Lasów w Olsztynie, od 1950 r. w Naczelnej Radzie Łowieckiej w Warszawie. Organizator wystaw i <strong>spo</strong><strong>ł</strong>ecznik. Kazimierz Szpotański (1887-1966), inżynier elektryk, pionier polskiego nowoczesnego przemys<strong>ł</strong>u elektrotechnicznego, za<strong>ł</strong>ożyciel i dyrektor, w latach 1918-1944, największej polskiej Fabryki Aparatów Elektrycznych „K. Szpotański” SA w Warszawie, w której produkowano m.in.: nastawniki tramwajów <strong>warszawski</strong>ch. Jeden ze wspó<strong>ł</strong>za<strong>ł</strong>ożycieli Stowarzyszenia Elektryków Polskich, a w latach od 1938 do 1946 jego prezes. Mojżesz Koerner (1877-1966), mocno związany z rodzinnym miastem – Warszawą, cz<strong>ł</strong>onek Rady Miejskiej. Zasiada<strong>ł</strong> w Komisjach: Finansowo- POCZET SPOŁECZNIKÓW Budżetowej, Mieszkaniowej, Regulacji Miasta, Spraw Elektryfi kacji, Wodociągów i Kanalizacji. Od 1927 r. by<strong>ł</strong> przewodniczącym Zarządu Dyrekcji Wodociągów i Kanalizacji, później senatorem RP, cz<strong>ł</strong>onkiem kilku komitetów m.in. budowy Szpitala im. Bersohnów i Baumanów, G<strong>ł</strong>ównej Biblioteki Judaistycznej, Żydowskiego Domu Akademickiego na Pradze, Domu dla Opuszczonych Dzieci Żydowskich. Jerzy Loth (1880-1967), geograf, profesor Wyższej Szko<strong>ł</strong>y Handlowej (później SGPiS) oraz Uniwersytetu Warszawskiego, inicjator za<strong>ł</strong>ożenia Polskiego Towarzystwa Geografi cznego, jeden z pionierów <strong>spo</strong>rtu polskiego: prezes Polskiego Towarzystwa Wioślarskiego, cz<strong>ł</strong>onek Polskiego Komitetu Olimpijskiego, od 1948 r. cz<strong>ł</strong>onek Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, autor licznych prac naukowych z dziedziny geografi i go<strong>spo</strong>darczej. Bronis<strong>ł</strong>aw Mieszkowski (1873-1967), by<strong>ł</strong>y pracownik fi rmy „Orion”, fi lantrop, jeden z czo<strong>ł</strong>owych <strong>warszawski</strong>ch fotografów zawodowych pierwszej po<strong>ł</strong>owy XX w. W lokalu przy Nowym Świecie w 1906 r. za<strong>ł</strong>oży<strong>ł</strong> tzw. Salon Rozrywek przystosowany do pokazów fi lmowych, zamieniony później na iluzjon. Janusz Franciszek ks. Radziwi<strong>ł</strong><strong>ł</strong> (1880-1967), absolwent studiów rolniczych w Niemczech, ordynat O<strong>ł</strong>ycki, dziedzic Szpanowa (Wo<strong>ł</strong>yń) i Nieborowa (Mazowsze), w<strong>ł</strong>aściciel pa<strong>ł</strong>acu przy ul. Bielańskiej w Warszawie (ob. siedziba Muzeum Niepodleg<strong>ł</strong>ości). Dzia<strong>ł</strong>alność na forum publicznym zaczą<strong>ł</strong> jeszcze przed I wojną jako reprezentant ziemian, związany z krakowskim Stronnictwem Prawicy Narodowej. Po rewolucji w Rosji musia<strong>ł</strong> uciekać do Szwecji, następnie przez Berlin w 1920 r. wróci<strong>ł</strong> do Polski i wstąpi<strong>ł</strong> do wojska. Bra<strong>ł</strong> udzia<strong>ł</strong> w bitwie o Warszawę. Po 1926 r. by<strong>ł</strong> przywódcą konserwatystów (Stronnictwa Zachowawczego) i dzia<strong>ł</strong>aczem Bezpartyjnego Bloku Wspó<strong>ł</strong>pracy z Rządem, pos<strong>ł</strong>em na sejm, następnie senatorem RP. Ostro protestowa<strong>ł</strong> przeciwko istnieniu Berezy, pacyfi - kacji mniejszości narodowych i aresztowaniom przeciwników politycznych. Podczas II wojny interweniowa<strong>ł</strong> w Berlinie w sprawie gwa<strong>ł</strong>tów pope<strong>ł</strong>nianych na Polakach przez wojska hitlerowskie. Ponadto by<strong>ł</strong> prezesem RGO. Zosta<strong>ł</strong> aresztowany przez Niemców, później Rosjan (trafi <strong>ł</strong> na Syberię), każdorazowo zwalniany. W PRL-u by<strong>ł</strong> autorytetem i seniorem arystokracji polskiej. 135
WARSZAWSKI RUCH SPOŁECZNIKOWSKI 136
Change language