warszawski ruch spo ł ecznikowski warszawski ruch spo ł ecznikowski

WARSZAWSKI RUCH SPOŁECZNIKOWSKI
Ujazdowskich na rogu Pięknej, szpital Dzieciątka
Jezus. Przy ul. Daniłowiczowskiej wybudował Teatr
Mały. Pozostawił dwóch synów: Stanisława – architekta
i Władysława – malarza, oraz córkę Florę Briggs.
Pośmiertnie obdarzył potężnymi zapisami szereg
instytucji Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego oraz
użyteczności publicznej.
Wiktor Magnus (1833-1912), działacz spółdzielczy
i wielki polski patriota, mimo że był rodem ze Szwecji.
Żonaty z Marią z Głogowskich (1835-1915), córką
mokotowskiego fabrykanta cegieł, umiejętnie
pomnożył krociowy posag, lokując go w inwestycjach
miejskich, organizacjach spółdzielczych oraz
kolejkach dojazdowych: grójeckiej i wilanowskiej.
Był członkiem założycielem i dyrektorem Stowarzyszenia
Spółdzielczego „Merkury”, fundator popiersia
Fryderyka Chopina w dolnośląskim kurorcie Bad
Reinertz (ob. Duszniki-Zdrój). Wraz z żoną zapisał
znaczne kwoty na rzecz warszawskich instytucji
charytatywnych.
Zofi a z Fukierów Norblinowa (1848-1912), żona
Ludwika, działaczka społeczna, twórczyni pierwszej
w kraju fundacji emerytalnej dla robotników własnej
fi rmy: Norblin, Bracia Buch i T. Werner. Na różne cele
społeczne zapisała 60.000 rb.
Maurycy Robert Bormann (1845-1913), przemysłowiec.
Jego rodzina wywodziła się z Pirny w Saksonii.
Po ukończeniu szkoły średniej w Warszawie studiował
w Ecole Centrale des Arts et Manufactures w Paryżu
(1867). Przez cztery lata pracował w zakładach John
Cockeril w Seraing w Belgii. Po powrocie do kraju
zatrudnił się w fabryce „Lilpop, Rau, Loewenstein”.
W 1874 r. nabył wraz z Aleksandrem Szwede, po
zmarłym Janie Troetzerze, fabrykę wyrobów miedzianych
w Warszawie, która od 1875 r. występowała
pod fi rmą „Bormann i Szwede”. Wraz z rozwojem
techniki produkcji urządzeń miedzianych fi rma
zyskiwała renomę jako producent maszyn i przyrządów
używanych w gorzelnictwie i rektyfi kacji
spirytusu. Wyroby fi rmy w szybkim czasie osiągnęły
poziom pozwalający na konkurencję z wyrobami
fi rm zachodnioeuropejskich i zaczęły podbijać rynek
rosyjski. Od 1900 r. fi rma przeszła na własność spółki
akcyjnej Zakłady Mechaniczne „Bormann, Szwede
i S-ka” w Warszawie. Bormann został naczelnym
dyrektorem i prezesem zarządu. Po jego śmierci
w Mentonie naczelnym dyrektorem spółki został
syn – Stanisław Fryderyk Ludwik Bormann. Firma
116
„Bormann i Szwede” wraz z fi rmą „B. Hantke” przystąpiły
jako pierwsze do akcji Tow. Higieny Dziecięcej
– udostępnienia łaźni dla swych robotników na cotygodniowe
kąpiele dzieci ze szkół warszawskich.
Władysław Grosse (1826-1914), fi lantrop. Były
dyrektor Towarzystwa Akcyjnego „Wojciechów”.
Przeznaczył 20 tysięcy rubli na fundusz wieczysty,
którego odsetki w znacznym stopniu pokrywały
stypendia dla młodzieży kształcącej się w wyższych
zakładach technicznych.
Władysław Rolbiecki (1841-1914), fi lantrop. Zapisał
75 tys. rb. na cele społeczne. Stosownie do jego woli
kapitał ten miał stanowić fundusz wieczysty, z którego
odsetki miały zasilać w równych częściach: Szpital
Dziecięcy przy ul. Kopernika, Towarzystwo Kolonii
Letnich, Towarzystwo Nędzy Wyjątkowej, Pogotowie
Ratunkowe i Towarzystwo Pomocy Ubogim.
Antoni Chojnacki (1859-1914), przemysłowiec oraz
kupiec. Urodzony w Warszawie. Inicjator i założyciel
Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego – na
jego rzecz podarował łódź o nazwie „Warszawianka”
i na niej w charakterze sternika odbywał najodleglejsze
rejsy.
Ludwik Norblin (1836-1914), mąż Zofi i z Fukierów,
przemysłowiec, kolekcjoner dzieł sztuki, członek kolegium
Kościoła E-R, od 1886 r. jego prezes. Zapisał
znaczny zbiór obrazów i rzeźb Towarzystwu Sztuk
Pięknych Zachęta oraz organizacjom dobroczynnym,
zarówno kościelnym, jak i miejskim, a także
własnej służbie. Na swego spadkobiercę wyznaczył
stryjecznego bratanka Stanisława Ignacego Norblina
(1859-1920).
Gustaw Adolf Gerlach (1827-1915), przemysłowiec.
Praktykował w fabrykach na terenie Niemiec.
Po przyjeździe do kraju w 1852 r. nabył fabrykę narzędzi
optycznych i rysunkowych i prowadził ją pod
fi rmą „G. Gerlach”. Przeniósł ją z pałacu Krasińskich
do pałacu Tarnowskich (obecnie na tym miejscu stoi
Hotel „Bristol”), następnie na ul. Tamka 40. Wychował
liczne grono fachowców, pokrywając koszty
nauki dzieci swojego personelu. W 1887 r. przekazał
zarząd fi rmy synom: Emilowi i Gustawowi.
Ludwik Grossman (1835-1915), kompozytor, handlował
instrumentami muzycznymi. Urodził się
w Turku pod Kaliszem, gdzie już w gimnazjum