VDIQ NGA DEHIDRATIMI - Gazeta Express

E mërkurë, 25 korrik 2012
Vetoni, i ulur diku në një qoshe të ndërtesës së Rilindjes, të
nxirë nga tymi i cigareve Bozhur dhe me një makinë shtypi
Olimpia para vetës, kishte vendosur që në baza individuale
ta parandalonte ekspansionin politik europian më në lindje
të Austrisë. Ja si e sheh ai lirinë e shprehjes dhe Jugosllavinë e
Titos, në fund të vitit 1986.
“Hajd Parku” i Vetonit
Berat Buzhala
I riu Veton Surroi, fare në fund të vitit 1986, kishte
vendosur të merrej me tema kapitale, me të
cilat kryesisht merreshin veteranët e politikës jugosllave,
që në shtëpi të tyre i kanë pasur së paku
një palë rroba të partizanëve me plot dekorata,
të cilët për çdo 29 nëntor dukeshin si bredha të
Vitit të Ri.
Kjo ishte periudha kur Jugosllavia, dhe të gjithë
popujt që e përbënin federatën, po bëhej gati që të
eksplodonte nga brenda. Ishte koha kur Millosheviqi
kishte hipur në skenën kryesore të politikës.
Ishte koha kur Kosova po qeverisej, edhe në nivel
lokal, edhe në nivel federativ prej një klase politike
shqiptare me mungesë të theksuar të boshtit
kurrizor. Dhe në ketë vorbull kishte vendosur të
hidhej me plot entuziazëm në skenën politike,
përmes gazetës Rilindja, edhe Vetoni.
Mision i tij i parë, siç shihet prej shkrimeve të tij,
kishte qenë plandosja e borgjezisë, që nënkupton
rrymave borgjeze brenda Federatës Jugosllave, që
nënkupton prerja e kokës e të gjithë atyre që në një
formë a në një tjetër synim kishin që ta imitonin
rregullimin politik të Europës apo të SHBA-ve në
shtetin jugosllav.
Vetoni, sigurisht i ulur në një qoshe të nxirë nga
tymi i cigareve Bozhur në ndërtesën e Rilindjes
me një makinë shtypi Olimpia para vetës, kishte
vendosur që në baza individuale ta parandalonte
ekspansionin politik europian më në lindje të
Austrisë.
“Një kumtesë e një mbledhjeje dyditëshe të
udhëheqjes më të lartë shtetërore dhe të LKJ’së
(Lidhja Komuniste e Jugosllavisë), e shpallur në
tetor, vë në shënjestër një problem real, e i cili
ka marrë dimensione të tilla sa që do të meritojë
vëmendjen e aksionit politik, e një aksioni të plotë
e të koordinuar në të gjitha aspektet. Është fjala
për një platformë të organizuar në mesin e forcave
antiqeverisëse dhe antisocialiste, e cila quhet e
djathta borgjeze dhe e cila duke përdorur emocionin
nacionalist si shtizë përpiqet me ngulm të
thyej për së brendmi sistemin politik të vetëqeverisjes
socialiste, rrugën e trasuar të gjerëtanishme
të zhvillimit të federatës jugosllave si shtëpi të përbashkët
të kombeve dhe të kombësive të Jugosllavisë”,
kështu kishte nisur fejtonin e tij katërditor
Vetoni. Duke identifi kuar armiqtë e jashtëm dhe
të brendshëm, që po e rrezikonin shtëpinë e përbashkët
Jugosllave. Shtëpinë e tij të përbashkët.
Dikush mund të pyesë se për çfarë arsye po
merrem tash me të kaluarën e Vetonit. Pse po
ribotoj fragmente të caktuara të shkrimeve të tij
të shkruara në gazetën Rilindja me datën 17, 18,
19 dhe 20 dhjetor të vitit 1986? Sepse Vetoni në
shkrimet e tij të fundit merret saktësisht me këto
tema, pas rreth 26 viteve. Në fejtonin e tij të botuar
në gazetën e familjes së tij, dhe të tijën, ai fl et për
komunizmin, fl et për rolin e Komitetit dhe të Dragodanit,
fl et për lirinë e shprehjes. Flet për shumë
gjëra, që gjithashtu kishte folur edhe para 26 viteve.
Meqë, Vetoni nuk është distancuar asnjëherë
prej të kaluarës së tij prej një sahanlëpirësi jugosllav
- ndoshta i fundit jugosllav që besonte edhe
më tutje në atë kreatur të shëmtuar - atëherë pse të
mos ia kujtojmë atij dhe të gjithë të interesuarve se
në të vërtetë çfarë paska qenë roli i Vetonit në shtetin,
që bota demokratike i referohet si diktatorial.
Është mirë që t’ia kujtojmë Vetonit se cilat kanë
qenë qëndrimet e tij për sistemin shumëpartiak
- që është shtylla bazike për demokracinë? Cilat
kanë qenë qëndrimet e tij për ekonominë e tregut
- që është treguar të jetë shtylla bazike për zhvillimin
ekonomik? Dhe cilat kanë qenë qëndrimet e
tij për lirinë e shprehjes, temë të cilën me shumë
dëshirë e ka rrahur kohëve të fundit?
Kështu, Vetoni sistemin shumëpartiak dhe lirinë
e shprehjes e krahason në shkrimin e tij me Hajd
- Parkun. Ja si tallet Surroi me lirinë e shprehjes:
“Parku Hajd, apo Hajd Parku siç e quajnë anglezët
gjendet në Londër dhe është i njohur si një tribunë
e hapët, ku çdokush, e me mendimet edhe më të
skajshme mund t’i drejtohet auditoriumit, i cili
mblidhet për të dëgjuar oratorin, sipas interesimit,
por edhe për argëtim. Për shumëkë simbol i
demokracisë, meqë çdokush mund të fl as çdo gjë,
Hajd - Parku është më shumë simbol i padepërtueshmërisë
të fjalës së shqiptuar publikisht, është
simbol i një mungese gati totale të lidhjeve mes
interesit të shtresave më të ulëta popullore dhe
qendrave të vendosjes në sistemin politik. Si i tillë
Hajd - Parku pa kurrfarë orientimi, as që ia vret kujt
syrin nga këto qendra dhe ka mbetur një atraksion
politik”. Pra, sipas Vetonit në shtetet perëndimore
demokracia paraqet një kaos të vërtet. Ai dëshiron
të theksoj se atje duke folur të gjithë njëherësh
nuk dëgjon askush. Pra, sipas tij, kjo është një
hile politike, e qeverive perëndimore, me anë të
të cilës ata e zhvendosin vëmendjen, duke lejuar
që të gjithë të fl asin pa rend. Vetoni kërkon rend.
Ja çka thotë, tash në kontekstin jugosllav, për lirinë
e shprehjes: “Hajd - Parku, në terminologjinë
tonë politike, ose përpjekjet për të themeluar një
‘Hajd Park’ të përgjithshëm në sistemin tonë politik,
kanë domethënien e përpjekjeve për themelimin
e demokracisë dhe lirisë abstrakte, pa kurrfarë
orientimi ideor, dhe, fundja, kthim në një sistem
politik, të cilin e ka pasur Jugosllavia e vjetër e i cili
e çoi atë në vetëshkatërrim”.
A e lexuat me vëmendje? Edhe pse nuk kërkon
kushedi se çfarë vëmendje për ta kuptuar. Pra,
Vetoni, ka menduar në atë kohë se Jugosllavinë e
vjetër e ka shkatërruar vetëm “Hajd Parku”, ose liria
e madhe që ka ekzistuar, si ajo politike, poashtu
edhe liria e shprehjes.
“Këto forca, në Jugosllavinë e re, humbën legalitetin
dhe mbeten atje ku ishin gjatë luftës, në
emigracion”, shkruan Vetoni.
Në fund të vitit 1986, kur fryma e ndryshimeve
tashmë kishte fi lluar në mbarë Europën Juglindore,
Veton Surroi Jugosllavinë e pasluftës së Dytë
Botërore, që pothuajse të gjithë po ia numëronin
ditët, e quante Jugosllavi të re. Në fund të vitit
1986, kur përfaqësuesit e të gjitha republikave ishin
ulur veç e veç e po vizatonin harta se kush do
ta shqyente më të madhe hisen e Republikës dhe
ta braktiste shtetin sa nuk ishte shembur, Vetoni
fl iste si zëri i arsyes. Kërkonte mirëkuptimin për
t’i ndihmuar federatës.
Vijon nesër: Pse sipas Vetonit në Jugosllavi
duhej të ndalohej mundësia që çdokush ta
marrë fjalën dhe pushtetin? Si e sheh Vetoni
emigracionin shqiptar në Europën Perëndimore
dhe në SHBA? Si i sheh ai lëvizjet për një
sistem shumëpartiak në Jugosllavinë e Titos?
» Autori është
Deputet i PDK’së në Kuvendin e Kosovës.
Kjo kolumne është shkruar enkas për Gazetën Express.
Dhuratë
për klientët
besnik!
Bëhu pjesë e programit
IPKO Pika!
Mbledh pika dhe shëndrroi në minuta,
internet në mobil apo dhurata!
Regjistrohu FALAS duke dërguar
SMS me tekst “pika” në numrin 123
3