Rishikimi i Menaxhimit të Burimeve Njerëzore - Ministria e ...
Rishikimi i Menaxhimit të Burimeve Njerëzore - Ministria e ...
Rishikimi i Menaxhimit të Burimeve Njerëzore - Ministria e ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Rishikimi</strong> Funksional dhe Organizimi Institucional i Ministrive<br />
<strong>Rishikimi</strong> funksional i sistemeve dhe kapaciteteve <strong>të</strong><br />
<strong>Menaxhimit</strong> <strong>të</strong> <strong>Burimeve</strong> <strong>Njerëzore</strong><br />
FRIDOM – <strong>Rishikimi</strong> Funksional dhe Organizimi Institucional i Ministrive ësh<strong>të</strong> projekt i financuar nga DFID<br />
dhe implementuar nga HELM Corporation, Consulting and Public Management Group, Governance institute<br />
Sllovaki dhe Altair Asesores.
PËRMBAJTJA<br />
1. PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE ........................................................................................................ 3<br />
2. MATRICA E PLANIT TË VEPRIMIT ................................................................................................... 6<br />
3. METODOLOGJIA DHE FUSHA E RISHIKIMIT ................................................................................... 11<br />
4. KORNIZA E POLITIKAVE ............................................................................................................. 11<br />
4.1 – Parimet kryesore <strong>të</strong> sistemit .............................................................................................. 11<br />
4.2 – Marrëdhënia legjislacioni parësor – legjislacioni dy<strong>të</strong>sor .................................................. 12<br />
4.3 – Shtrirja e shërbimit civil ..................................................................................................... 12<br />
4.4 – Struktura e decentralizuar e menaxhimit .......................................................................... 14<br />
5. SISTEMET KRYESORE ............................................................................................................... 15<br />
5.1 – Organizimi funksional i institucioneve ............................................................................... 15<br />
5.2 – Stafi i deklaruar i tepërt ..................................................................................................... 16<br />
5.3 – Analizimi i punës, gradimi dhe klasifikimi .......................................................................... 17<br />
5.4 – Pagat dhe skemat e tjera <strong>të</strong> kompensimit ......................................................................... 20<br />
5.5 – Praktika e rekrutimit dhe përzgjedhjes .............................................................................. 23<br />
5.6 – Menaxhimi i performancës dhe karrierës në shërbimin civil ............................................. 25<br />
5.7 – Trajnimi dhe zhvillimi ......................................................................................................... 29<br />
5.8 – Masat disiplinore dhe procedurat e ankimit ...................................................................... 32<br />
5.9 – Menaxhimi i informatave <strong>të</strong> BNj ........................................................................................ 33<br />
6. KAPACITETI QENDROR .............................................................................................................. 34<br />
6.1 – Departamenti i Administrimit <strong>të</strong> Shërbimit Civil ............................................................... 34<br />
6.2 – Këshilli i Pavarur Mbikëqyrës i Kosovës: .......................................................................... 39<br />
6.3 – Komisioni për Emërime <strong>të</strong> Larta Publike (KELP) .............................................................. 40<br />
6.4 – Instituti i Kosovës për Administra<strong>të</strong> Publike ..................................................................... 41<br />
7. KAPACITETI PERIFERIK .............................................................................................................. 42<br />
7.1 – Llojet dhe madhësia e njësive për menaxhimin e burimeve njerëzore ............................. 42<br />
7.2 – Menaxhimi i <strong>Burimeve</strong> <strong>Njerëzore</strong> në Agjenci<strong>të</strong> Ekzekutive ............................................... 44<br />
7.3 – Aktivitetet tipike <strong>të</strong> njësive për menaxhimin e burimeve njerëzore ................................... 45<br />
7.4 – Marrëdhëniet me menaxhmentin në kuadër <strong>të</strong> institucioneve përka<strong>të</strong>se ......................... 46<br />
7.5 – Bashkëpunimi mes njësive për menaxhimin e burimeve njerëzore .................................. 46<br />
SHTOJCA 1 ........................................................................................................................................ 47<br />
LISTA E PERSONAVE TË INTERVISTUAR ............................................................................................... 47<br />
INSTITUCIONET QË U JANË PËRGJIGJUR PYETËSORËVE ........................................................................ 47<br />
INSTITUCIONET QË NUK JANË PJESË E RISHIKIMIT POR TË CILAT I JANË PËRGJIGJUR PYETËSORIT ............ 48<br />
INSTITUCIONET QË E KANË MARRË PYETËSORIN POR NUK I JANË PËRGJIGJUR ....................................... 48<br />
SHTOJCA 2 ........................................................................................................................................ 49<br />
PRAKTIKA E REKRUTIMIT DHE PËRZGJEDHJES: .................................................................................... 49<br />
2
1. Përmbledhje ekzekutive<br />
Ësh<strong>të</strong> gjerësisht e pranuar që menaxhimi i <strong>Burimeve</strong> <strong>Njerëzore</strong> luan një rol thelbësor në zhvillimin e<br />
një vendi dhe, në veçanti, në zbatimin e aktiviteteve <strong>të</strong> rëndësishme strategjike <strong>të</strong> administra<strong>të</strong>s<br />
publike. Burimet njerëzore nuk janë në një numër <strong>të</strong> madh në Kosovë, prandaj ësh<strong>të</strong> e nevojshme që<br />
burimet ekzistuese <strong>të</strong> shfry<strong>të</strong>zohen me kujdes.<br />
Deri më sot ësh<strong>të</strong> bërë shumë në kë<strong>të</strong> fushë nga <strong>të</strong> gjitha qeveri<strong>të</strong>, por ka ende shumë për t‟u bërë.<br />
Vlerësimi i SIGMA-s 1 2008 për Sektorin Publik dhe Kornizën Administrative ësh<strong>të</strong> domethënës<br />
kur bën përshkrimin e shërbimit civil dhe <strong>të</strong> kornizës administrative në Kosovë: “Aktualisht shërbimi<br />
publik dhe korniza administrative ligjore janë <strong>të</strong> papërshtatshme dhe dobësi<strong>të</strong> janë më se evidente.<br />
Thënë në përgjithësi, situata mund <strong>të</strong> përshkruhet nëpërmjet këtyre karakteristikave kryesore:<br />
profesionalizëm i dobët, politizimi, mungesa e kualifikimit dhe motivimit <strong>të</strong> nëpunësve civilë,<br />
legjislacioni inkonsistent dhe jokoherent, mekanizmat dhe kapaciteti i pamjaftueshëm për menaxhim<br />
dhe koordinim, trajnimi i pazhvilluar dhe rolet e paqarta institucionale. 2<br />
Raporti i Progresit i Komisionit Evropian 2008 ësh<strong>të</strong> në <strong>të</strong> njëjtat linja kur bën përshkrimin e<br />
administra<strong>të</strong>s publike në Kosovë “....Nëpunësit civilë vazhdojnë <strong>të</strong> jenë <strong>të</strong> cenueshëm nga ndërhyrjet<br />
politike, korrupsioni dhe nepotizmi. ... përkundër disa përparimeve lidhur me miratimin e një plani <strong>të</strong><br />
veprimit dhe disa ligjeve, reforma e administra<strong>të</strong>s publike mbetet për tu zbatuar. Mbetet që <strong>të</strong><br />
miratohen aktet më <strong>të</strong> rëndësishme ligjore...” 3 .<br />
<strong>Rishikimi</strong> i <strong>Menaxhimit</strong> <strong>të</strong> <strong>Burimeve</strong> <strong>Njerëzore</strong> (MBNj) ësh<strong>të</strong> përpjekur <strong>të</strong> identifikojë problemet që e<br />
karakterizojnë MBNj dhe ka rekomanduar ndryshimet për qeverinë në tre rrafshe: 1. Lidhur me<br />
kornizën kryesore <strong>të</strong> sistemit; 2. Lidhur me proceset individuale që kanë <strong>të</strong> bëjnë me MBNj; dhe 3.<br />
Lidhur me kapacitetet në nivelin qendror dhe institucional.<br />
Si konstatim i përgjithshëm, ne kemi vënë re se problemet kryesore gjenerojnë nga korniza<br />
ligjore. Rregullorja për Shërbimin Civil ësh<strong>të</strong> hartuar në kohën kur Kosova ësh<strong>të</strong> administruar nga<br />
UNMIK-u dhe ka reflektuar çështjet e identifikuara në a<strong>të</strong> kohë. Zhvillimet e fundit dhe nevojat e<br />
Kosovës duhet <strong>të</strong> specifikohen në kornizën e re ligjore. Legjislacioni i ri duhet <strong>të</strong> je<strong>të</strong> kompakt dhe<br />
<strong>të</strong> reflektojë tradi<strong>të</strong>n e përcaktimit <strong>të</strong> parimeve kryesore dhe dispozitave detyruese në ligj e<br />
pastaj procedurat duhet <strong>të</strong> jepen në detaje në legjislacionin dy<strong>të</strong>sor. Legjislacioni dy<strong>të</strong>sor duhet<br />
<strong>të</strong> miratohet ve<strong>të</strong>m nga qeveria. Ne shpresojmë se qeveria do <strong>të</strong> marrë parasysh rekomandimet e<br />
këtij raporti dhe do t‟i transpozojë ato në legjislacionin e ri mbi shërbimin civil dhe strukturën e<br />
pagave, i cili pritet <strong>të</strong> miratohet së shpejti.<br />
Në përgjithësi, MBNj në institucionet e Administra<strong>të</strong>s Publike (AP) në Kosovë ësh<strong>të</strong> tejet i<br />
decentralizuar, duke iu dhënë institucioneve <strong>të</strong> veçanta <strong>të</strong> drejta dhe kompetenca <strong>të</strong> zgjeruara.<br />
Ndërkohë, standardet dhe udhëzimet e përcaktuara nga legjislacioni janë shumë <strong>të</strong> dobëta, ose nuk<br />
egzistojnë fare dhe roli i njësisë qendrore për politikat e BNj ësh<strong>të</strong> shumë i dobët. Kjo ka çuar drejt një<br />
organizimi funksional <strong>të</strong> çorientuar <strong>të</strong> institucioneve, një sistemi <strong>të</strong> shtrembëruar <strong>të</strong> klasifikimit, ka<br />
influencuar sistemin e pagave dhe, <strong>të</strong>rthorazi edhe faturën financiare <strong>të</strong> lidhur me to dhe me shtesat,<br />
si dhe nuk ka siguruar rekrutimin e kandida<strong>të</strong>ve më <strong>të</strong> mirë në shërbimin civil. Në mënyrë që <strong>të</strong><br />
tejkalohen një sërë problemesh <strong>të</strong> identifikuar në proceset e veçanta, ne rekomandojmë<br />
centralizimin e procedurave <strong>të</strong> MBNj në Kosovë, duke përcaktuar standardet në ligje, duke<br />
përforcuar njësi<strong>të</strong> qendrore dhe duke përqendruar një numër atributesh në organet qendrore<br />
(Qeveri, njësi qendrore, etj).<br />
Një masë urgjente ësh<strong>të</strong> miratimi i një sistemi <strong>të</strong> ri për klasifikimin e pozitave <strong>të</strong> punës (me<br />
standarde dhe udhëzime) që do <strong>të</strong> udhëhiqte ndërhyrjen në sistemin e pagave. Këto dy<br />
ndërhzrje janë thelbësore për <strong>të</strong> ardhmen e reformave në Kosovë. Deri tani, problemet e identifikuara<br />
në klasifikimin e pozitave kanë shtrembëruar sistemin dhe kanë krijuar një numër <strong>të</strong> madh <strong>të</strong> pozitave<br />
<strong>të</strong> punës dhe <strong>të</strong> niveleve <strong>të</strong> pagës, duke e bërë <strong>të</strong> vështirë për qeverinë <strong>të</strong> ndërmarrë një reformë <strong>të</strong><br />
1 SIGMA – Support for Improvement in Governance and Management (Mbështetja për Përmirësimin e Qeverisjes dhe<br />
<strong>Menaxhimit</strong>)– ësh<strong>të</strong> një iniciativë e përbashkët e OECD-së dhe Bashkimit Evropian.<br />
2 Raporti i SIGMA për 2008, faqe. 20 - http://www.sigmaweb.org/dataoecd/48/31/41637624.pdf<br />
3 Raporti i Progresit i KE-së 2008, faqe. 12.<br />
3
gjerë <strong>të</strong> pagave. Rezultatet janë aplikimi i shtesave në paga në shkallë <strong>të</strong> gjerë dhe pa kontroll dhe<br />
me një pakënaqësi në rritje mes nëpunësve civilë për pagat e ulëta. Rekomandimet parashikojnë<br />
konsolidimin e <strong>të</strong> gjitha shtesave në pagën bazë nëpërmjet një procesi transparent dhe <strong>të</strong><br />
rregulluar mirë për vlerësimin e arritjeve në punë.<br />
Ndërhyrja e qeverisë kërkohet në organizimin funksional <strong>të</strong> institucioneve. Qeveria duhet <strong>të</strong><br />
centralizojë miratimin e <strong>të</strong> gjitha strukturave <strong>të</strong> brendshme <strong>të</strong> institucioneve, pas shqyrtimit <strong>të</strong><br />
propozimeve në nivel teknike nga Departamenti i Administrimit <strong>të</strong> Shërbimit Civil (DASHC) dhe<br />
<strong>Ministria</strong> e Ekonomisë dhe Financave (MEF).<br />
Riorganizimet e vërteta funksionale asnjëherë nuk kanë ndodhur në Kosovë, kjo edhe për shkak <strong>të</strong><br />
pasojave sociale që do <strong>të</strong> krijoheshin nga shkurtimet e mundshme <strong>të</strong> vendeve <strong>të</strong> punës. Nevoja për <strong>të</strong><br />
krijuar disa skema për mbrojtjen e nëpunësve civilë ësh<strong>të</strong> evidente, prandaj duhet <strong>të</strong> krijohen<br />
procedurat e posaçme lidhur me mbështetjen e stafit <strong>të</strong> deklaruar i tepërt, kjo edhe për <strong>të</strong><br />
leh<strong>të</strong>suar procesin e riorganizimit për institucionet.<br />
Lidhur me sistemin e shërbimit civil, Qeveria duhet <strong>të</strong> ngushtojë fushëveprimin e ligjit ve<strong>të</strong>m tek<br />
ministri<strong>të</strong>, agjenci<strong>të</strong> ekzekutive, institucionet e pavarura dhe administra<strong>të</strong>n e komunave, duke<br />
përjashtuar grupet e mëdha <strong>të</strong> profesionis<strong>të</strong>ve si mësimdhënësit, mjekët dhe shërbimet me uniformë.<br />
Sistemi i rekomanduar ësh<strong>të</strong> sistemi i përzier bazuar në pozi<strong>të</strong>n.<br />
Rekomandohet ndryshimi i procedurave <strong>të</strong> rekrutimit, duke marrë në konsidera<strong>të</strong> zgjerimin e<br />
rekrutimit <strong>të</strong> centralizuar për kategori <strong>të</strong> mëdha <strong>të</strong> stafit. Një cilësi më e madhe e kandida<strong>të</strong>ve te<br />
rekrutuar dhe më shumë objektivitet mund <strong>të</strong> arrihen duke aplikuar testin me shkrim si komponenti<br />
kryesor për procedurën e testimit. Gjithashtu, kohëzgjatja e marrëdhënies së punës në shërbimin<br />
civil nuk duhet <strong>të</strong> kufizohet në kohë.<br />
Qeveria duhet <strong>të</strong> përmirësojë praktikën aktuale <strong>të</strong> menaxhimit <strong>të</strong> performancës duke ndryshuar<br />
filozofinë e procesit, duke rritur objektivitetin e vlerësimit <strong>të</strong> rezultateve dhe duke krijuar stimuj<br />
për ata që kanë performancë <strong>të</strong> mirë në administra<strong>të</strong>. Stimujt, përveç atyre në <strong>të</strong> holla, mund <strong>të</strong><br />
përfshijnë ndërhyrjet jomonetare, p.sh. aplikimi i një shkalle <strong>të</strong> gjerë <strong>të</strong> delegimit <strong>të</strong> kompetencave,<br />
duke aplikuar skemat “fast track”, etj. Rezultatet e vlerësimit <strong>të</strong> performancës për nëpunësit civilë<br />
duhet <strong>të</strong> lidhen me arritjen e objektivave për institucionet dhe duhet <strong>të</strong> ndikojnë procedurat për<br />
zhvillimin e karrierës për nëpunësit civilë.<br />
Lidhur me nevojën e vazhdueshme për rritjen e kapaciteteve për nëpunësit civilë, ne i rekomandojmë<br />
Qeverisë aplikimin e trajnimit <strong>të</strong> detyrueshëm për nëpunësit civilë <strong>të</strong> nivelit <strong>të</strong> ulët. Instituti i<br />
Kosovës për Administra<strong>të</strong> Publike (IKAP) duhet <strong>të</strong> diversifikojë portofolin e tij <strong>të</strong> trajnimeve duke rritur<br />
numrin e trajnimeve <strong>të</strong> specializuara dhe numrin e trajnimeve <strong>të</strong> orientuara për qeverisjen<br />
lokale. Rregullat procedurale për Analizimin e Nevojave <strong>të</strong> Trajnimit (ANT) dhe vlerësimin e<br />
ndikimit <strong>të</strong> trajnimit duhet <strong>të</strong> hartohen dhe <strong>të</strong> miratohen nga qeveria, duke i dhënë rolin qendror<br />
MSHP/DASHC-së. IKAP-i duhet <strong>të</strong> racionalizojë stafin e tij duke alokuar stafin mbështe<strong>të</strong>s në<br />
pozitat substanciale dhe qeveria duhet alokojë më shumë fonde për qëllimet e trajnimeve.<br />
MSHP aktualisht ësh<strong>të</strong> duke ndërtuar dy sisteme <strong>të</strong> rëndësishme <strong>të</strong> TI-së lidhur me MBNj dhe<br />
sistemin e pagave. Ne dëshirojmë t‟i rekomandojmë MSHP-së dhe DASHC-së <strong>të</strong> hartojë rregullat<br />
procedurale për këto dy sisteme, pasi ato janë shumë komplekse dhe përmbajnë <strong>të</strong> dhëna shumë<br />
<strong>të</strong> ndjeshme (për individët, por edhe për ndikimin financiar që do <strong>të</strong> kishte lista e pagave). Gjithashtu,<br />
ata duhet <strong>të</strong> fillojnë procesin e trajnimit për shfry<strong>të</strong>zuesit në institucione shumë kohë para da<strong>të</strong>s së<br />
parashikuar për fillimin e punës së sistemeve.<br />
Lidhur me njësinë qendrorë <strong>të</strong> MBNj, ne propozojmë transformimin e DASHC-së dhe përqëndrimin<br />
e këtij departamenti drejt një qasje <strong>të</strong> fokusuar në politika. DASHC duhet <strong>të</strong> fokusohet më shumë<br />
në politikëbërje për paga, organizim funksional <strong>të</strong> institucioneve, klasifikim <strong>të</strong> pozitave <strong>të</strong> punës,<br />
procedura <strong>të</strong> rekrutimit, mbikëqyrje <strong>të</strong> procesit <strong>të</strong> trajnimit (zhvillimi i IKAP-it si një institucion) dhe <strong>të</strong><br />
hartojë ANT dhe strategji trajnimi në nivel qeveritar, ashtu si edhe mirëmbajtjen dhe zhvillimin e<br />
Sistemeve <strong>të</strong> Informacionit për Menaxhimin e <strong>Burimeve</strong> <strong>Njerëzore</strong> (SIMBNj). DASHC duhet <strong>të</strong><br />
riorganizohet dhe stafi ekzistues <strong>të</strong> racionalizohet.<br />
4
Kompetencat e Këshillit <strong>të</strong> Pavarur Mbikëqyrës <strong>të</strong> Kosovës (KPMK) duhet <strong>të</strong> rishikohen dhe<br />
duhet <strong>të</strong> fokusohen ve<strong>të</strong>m në funksionin e zgjedhjeve <strong>të</strong> ankesave, duke i lënë DASHC-së<br />
funksionet e inspektimit. KPMK duhet <strong>të</strong> transferohet në kuadër <strong>të</strong> përgjegjësisë së qeverisë, pa<br />
influencuar pavarësinë e tij në vendimmarrje. Qeveria, duke pasur parasysh problemet e identifikuara<br />
me ankesat në Gjyka<strong>të</strong>n Supreme, mund <strong>të</strong> rishqyrtojë depozitimin e ankesave në gjyka<strong>të</strong>n e<br />
shkallës së dy<strong>të</strong>.<br />
Nëse qeveria do ta pranojë rekomandimin për sistemin e centralizuar <strong>të</strong> rekrutimit, ne propozojmë<br />
rishqyrtimin e plo<strong>të</strong> <strong>të</strong> rolit <strong>të</strong> Komisionit për Emërime <strong>të</strong> Larta Publike (KELP).<br />
Ne kemi vërejtur se stafit në Njësi<strong>të</strong> e <strong>Menaxhimit</strong> <strong>të</strong> <strong>Burimeve</strong> <strong>Njerëzore</strong> (NjMBNJ) në institucionet<br />
individuale nuk i ësh<strong>të</strong> dhënë roli i duhur. Ata janë <strong>të</strong> margjinalizuar nga proceset dhe vendimet e<br />
rëndësishme dhe strategjike lidhur me menaxhimin e BNj ose me planet e BNj për institucionet. Ata<br />
janë <strong>të</strong> përkushtuar ve<strong>të</strong>m për funksionet mbështe<strong>të</strong>se dhe rutinore. Ne i rekomandojmë qeverisë <strong>të</strong><br />
rishqyrtojë rolin e tyre, <strong>të</strong> rrisë kapacitetet dhe <strong>të</strong> përfshijë stafin në planifikimin strategjik për<br />
institucionet. Delegimi i kompetencave mund <strong>të</strong> funksionojë në kë<strong>të</strong> rast dhe përfitimet mund <strong>të</strong> jenë<br />
<strong>të</strong> prekshme. Këto njësi duhet <strong>të</strong> kenë rol aktiv në proceset e ANT-së dhe <strong>të</strong> bashkëpunojnë me<br />
DASHC për vlerësimin e ndikimit <strong>të</strong> trajnimit.<br />
5
2. Matrica e planit <strong>të</strong> veprimit<br />
Në kë<strong>të</strong> pjesë ne kemi grupuar <strong>të</strong> gjitha rekomandimet që rrjedhin nga rishikimi dhe jemi përpjekur që t‟i lidhim me Planin e Veprimit <strong>të</strong> Reformës së<br />
Administra<strong>të</strong>s Publike (PVRAP) dhe Planin e Veprimit <strong>të</strong> Partneritetit Evropian (PVPE).<br />
Nr. Fusha Rekomandimi Veprimi i ndikuar në<br />
PVRAP<br />
1 Korniza e politikave<br />
2<br />
3<br />
4<br />
Organizimi<br />
funksional në<br />
institucione<br />
Stafi i deklaruar i<br />
tepërt<br />
Analizimi i vendeve<br />
<strong>të</strong> punës, klasifikimi<br />
dhe gradimi<br />
1.1 Aplikoni sistemin ku ligji i SHC<br />
rregullon parimet kryesore dhe<br />
dispozitat detyruese, <strong>të</strong> cilat detajohen<br />
më pas në legjislacionin dy<strong>të</strong>sor.<br />
1.2 Të ngushtohet fushëveprimi horizontal<br />
i LSHC-së në ministri<strong>të</strong>, agjenci<strong>të</strong><br />
ekzekutive, institucionet e pavarura<br />
dhe administratat komunale.<br />
1.3 Të ngushtohet fushëveprimi vertikal i<br />
LSHC-së në pozita profesionale dhe <strong>të</strong><br />
përjashtohen pozitat ndihmëse.<br />
1.4 Të cilësohet i <strong>të</strong>rë stafi në kabinetin e<br />
ministrit si pozita politike.<br />
1.5 Të centralizohen në përgjithësi<br />
proceset e MBNj në institucionet e AP.<br />
2.1 Miratimi qendror i strukturave<br />
organizative për ministri<strong>të</strong> dhe agjenci<strong>të</strong> e<br />
tjera<br />
2.2 Miratimi i rregullave dhe standardeve<br />
që duhet <strong>të</strong> ndiqen nga institucionet me<br />
rastin e propozimit <strong>të</strong> organogramit <strong>të</strong> ri.<br />
3.1 Miratimi i procedurave specifike për<br />
stafin e deklaruar <strong>të</strong> tepërt dhe skemat<br />
specifike për stafin e tepërt ose pakot për<br />
pagesë <strong>të</strong> largimit nga puna.<br />
4.1 Miratimi nga Qeveria i një kategorizimi<br />
<strong>të</strong> përgjithshëm <strong>të</strong> pozitave në AP<br />
4.2 Të përdoret një sistemi i thjesh<strong>të</strong> me<br />
disa kategori<br />
6<br />
Veprimi i ndikuar<br />
në PVPE<br />
1.1.2 Hartimi i LSHC EPP 19, Veprimi 1<br />
& 2.<br />
Aktiviteti i zbatimit Afati kohor<br />
Hartimi i LSHC Afatshkur<strong>të</strong>r<br />
idem Idem idem idem<br />
idem Idem idem idem<br />
idem Idem idem idem<br />
idem & 1.1.6 Hartimi i<br />
legjislacionit dy<strong>të</strong>sor<br />
për LSHC<br />
1.1.4 Hartimi i ligjit<br />
për institucionet e AP<br />
Idem, EPP 19<br />
veprimi 6<br />
EPP 18, veprimet 6<br />
& 7<br />
Idem & hartimi i<br />
legjislacionit dy<strong>të</strong>sor<br />
idem<br />
Hartimi i ligjit Idem<br />
Idem & 1.1.6 Hartimi i ligjit dhe<br />
legjislacionit dy<strong>të</strong>sor<br />
idem<br />
1.1.2 Idem Hartimi i LSHC-së idem<br />
1.1.3 Hartimi i ligjit<br />
për paga & 1.1.2<br />
EPP 19, veprimet 3<br />
& 4<br />
Hartimi i ligjeve Idem<br />
Idem & 1.1.6 Idem Hartimi i ligjit dhe<br />
legjislacionit dy<strong>të</strong>sor<br />
Idem
5<br />
Skemat për pagesa<br />
dhe kompensime <strong>të</strong><br />
tjera<br />
4.3 Të lidhet procesi i kategorizimit me<br />
miratimin e strukturave organizative për<br />
institucionet<br />
4.4 Të përdoret sistemi “benchmarking” si<br />
metodologji për procesin e vlerësimit <strong>të</strong><br />
punës<br />
4.5 Të aplikohet hierarkia e institucioneve<br />
si faktor për <strong>të</strong> ndikuar në procesin e<br />
vlerësimit <strong>të</strong> punës<br />
4.6 Të përcaktohen rregullat që <strong>të</strong><br />
mundësojnë diferencimin ndërmjet<br />
pozitave me emërtim <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong><br />
4.7 Të përcaktohen me rregullore kriteret<br />
që do <strong>të</strong> përdoren për klasifikimin specifik<br />
<strong>të</strong> pozitave <strong>të</strong> veçanta<br />
5.1 Të plo<strong>të</strong>sohet menjëherë korniza ligjore<br />
lidhur me pagat dhe shpërblimet<br />
5.2 Të gjitha vendimet lidhur me nivelet<br />
specifike <strong>të</strong> pagave dhe shtesat e<br />
mundshme duhet <strong>të</strong> miratohen ve<strong>të</strong>m nga<br />
Qeveria<br />
5.3 Të hartohen strategji<strong>të</strong> afatshkurtra dhe<br />
(së paku) ato afatmesme në fushën e<br />
pagave duke analizuar <strong>të</strong> gjitha efektet në<br />
sistem dhe financiare dhe <strong>të</strong> gjitha<br />
ndërhyrjet e ardhshme <strong>të</strong> bazohen në<br />
strategji.<br />
5.4 Të përfshihen <strong>të</strong> gjitha shtesat e<br />
mundshme në pagën bazë<br />
1.1.3 & 1.1.6 & 1.1.4 Hartimi i ligjit dhe<br />
legjislacionit dy<strong>të</strong>sor<br />
1.1.6 EPP 19, veprimi 5 Hartimi i legjislacionit<br />
dy<strong>të</strong>sor<br />
1.1.3 &1.1.6 Idem Hartimi i ligjit dhe<br />
legjislacionit dy<strong>të</strong>sor<br />
1.1.6 Hartimi i legjislacionit<br />
dy<strong>të</strong>sor<br />
1.1.6 Hartimi i legjislacionit<br />
dy<strong>të</strong>sor<br />
1.1.3 EPP 19, veprimet 3<br />
& 4<br />
7<br />
Hartimi i ligjit dhe<br />
legjislacionit dy<strong>të</strong>sor<br />
1.1.6 Hartimi i legjislacionit<br />
dy<strong>të</strong>sor<br />
Idem<br />
Idem<br />
Idem<br />
Idem<br />
Idem<br />
Idem<br />
Idem<br />
Hartimi i strategjive Nga afatshkurtra<br />
në<br />
afatmesme<br />
1.1.3 &1.1.6 Hartimi i ligjit dhe<br />
legjislacionit dy<strong>të</strong>sor<br />
5.5 Të dekompresohet skema e pagës 1.1.6 Hartimi i legjislacionit<br />
dy<strong>të</strong>sor<br />
5.6 Të sigurohet mundësia që <strong>të</strong> bëhen<br />
ndërhyrje për institucionet/sektorët<br />
individualë, pa ndikuar në sistemin në<br />
përgjithësi.<br />
Afatshkur<strong>të</strong>r<br />
Idem<br />
1.1.3 Hartimi i ligjit Idem
6<br />
7<br />
Praktika e rekrutimit<br />
dhe përzgjedhjes<br />
Menaxhimi i<br />
performancës dhe<br />
karrierës<br />
6.1 Ne propozojmë një sistem <strong>të</strong> përzier që<br />
bazohet në pozita<br />
6.2 Të aplikohet sistemi i centralizuar i<br />
rekrutimit për një numër <strong>të</strong> madh pozitash<br />
6.3 Të aplikohet testi me shkrim si pjesë<br />
kryesore e procedurës testuese<br />
6. Të aplikohet kriteri i qar<strong>të</strong> në<br />
legjislacionin dy<strong>të</strong>sor për shpërndarjen e<br />
pikëve ndërmjet metodave testuese dhe<br />
ekzaminimit <strong>të</strong> CV-së.<br />
6.5 Të zgjatet periudha provuese së paku<br />
për 6 muaj<br />
6.6 Të hiqet kontrata dhe <strong>të</strong> themelohet<br />
marrëdhënia e punës nëpërmjet aktit <strong>të</strong><br />
emërimit.<br />
6.7 Në <strong>të</strong>rësi <strong>të</strong> rishqyrtohet procedura e<br />
rekrutimit <strong>të</strong> nëpunësve <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> civilë<br />
7.1 Të krijohet rregulli për marrëdhënie<br />
pune <strong>të</strong> pakufizuar në kohë në shërbimin<br />
civil<br />
7.2 Të aplikohen procedurat specifike për<br />
<strong>të</strong> stimuluar nëpunësit civilë ekzistues.<br />
7.3 Të lidhet promovimi me procesin e<br />
vlerësimit real dhe objektiv <strong>të</strong><br />
performancës<br />
7.4 Të krijohen stimuj jomonetarë për<br />
nëpunësit civilë, si skemat “fast track” dhe<br />
delegimi i kompetencave<br />
7.5 Të rishqyrtohet në <strong>të</strong>rësi procesi i<br />
vlerësimit <strong>të</strong> punës. Të lidhet vlerësimi<br />
individual me përmbushjen e objektivave<br />
institucionale<br />
7.6 Të rishqyrtohet sistemi i vlerësimit <strong>të</strong><br />
performancës për nëpunësit e lar<strong>të</strong> civilë<br />
1.1.2 EPP 19 veprimet 1<br />
& 2<br />
8<br />
Hartimi i ligjit dhe<br />
legjislacionit dy<strong>të</strong>sor<br />
Idem<br />
1.1.2 &1.1.6 Idem Hartimi i ligjit dhe Idem<br />
Idem Idem<br />
legjislacionit dy<strong>të</strong>sor<br />
Idem Idem<br />
1.1.6 Hartimi i legjislacionit<br />
dy<strong>të</strong>sor<br />
1.1.2 &1.1.6 EPP 19 veprimet 1<br />
& 2<br />
Hartimi i ligjit dhe<br />
legjislacionit dy<strong>të</strong>sor<br />
Idem<br />
Idem<br />
1.1.2 Idem Hartimi i ligjit Idem<br />
1.1.2 &1.1.6 EPP 19 veprimet 1<br />
& 2<br />
Hartimi i ligjit dhe<br />
legjislacionit dy<strong>të</strong>sor<br />
Idem<br />
1.1.2 Idem Hartimi i ligjit Idem<br />
1.1.2 &1.1.6 Idem Hartimi i ligjit dhe<br />
legjislacionit<br />
trajnimi<br />
dy<strong>të</strong>sor &<br />
1.1.2 & 1.1.6 Idem Hartimi i ligjit dhe<br />
legjislacionit dy<strong>të</strong>sor &<br />
programeve <strong>të</strong> trajnimit<br />
për menaxherë<br />
1.1.2 & 1.1.6 Idem Hartimi i ligjit dhe<br />
1.5.1<br />
legjislacionit dy<strong>të</strong>sor dhe<br />
trajnimet për menaxherë<br />
<strong>të</strong> lar<strong>të</strong><br />
Trajnimet për <strong>të</strong> gjitha<br />
nivelet e menaxherëve<br />
1.1.2 & 1.1.6 & 1.5.1 Hartimi i kornizës ligjore<br />
dhe trajnimet për<br />
menaxherët e lar<strong>të</strong><br />
Nga afatshkurtra<br />
në<br />
afatmesme<br />
Nga afatshkurtra<br />
në<br />
afatmesme<br />
Afatmesëm<br />
Nga afatshkurtra<br />
në<br />
afatmesme<br />
Nga afatshkurtra<br />
në<br />
afatmesme
8<br />
9<br />
10<br />
Trajnimi dhe<br />
zhvillimi (përfshi<br />
organizimin<br />
institucional)<br />
Masat disiplinore<br />
dhe procedurat e<br />
ankimit<br />
Sistemet e<br />
informacionit <strong>të</strong> BNj<br />
8.1 Të hartohen procedurat për Vlerësimin<br />
e Nevojave <strong>të</strong> Trajnimit dhe procedurat e<br />
Vlerësimit <strong>të</strong> ndikimit <strong>të</strong> Trajnimit<br />
8.2 Të aplikohen trajnimet hyrëse <strong>të</strong><br />
detyrueshme për nëpunësit civilë <strong>të</strong> nivelit<br />
<strong>të</strong> ulët<br />
8.3 Të fokusohen aktivitetet e IKAP-it në<br />
trajnime specifike dhe trajnime lidhur me<br />
qeverisjen lokale<br />
8.4 Të bëhet IKAP-i institucion qëndror për<br />
menaxhimin e trajnimeve që nuk<br />
financohen nga buxheti i Kosovës.<br />
8.5 Të racionalizohet shpërndarja e stafit <strong>të</strong><br />
IKAP-it duke alokuar më shumë burime për<br />
pozitat substanciale.<br />
8.6 Përgjegjësia për hartimin e strategjive<br />
<strong>të</strong> trajnimit <strong>të</strong> kalojë tek DASHC<br />
8.7 DASHC <strong>të</strong> bëhet organi mbikëqyrës për<br />
IKAP-in dhe <strong>të</strong> miratojën programet vjetore<br />
<strong>të</strong> punës dhe raportet vjetore.<br />
8.8 Të shmanget transformimi i IKAP-it në<br />
institucion akademik dhe <strong>të</strong> fokusohet në<br />
trajnimet gja<strong>të</strong> punës.<br />
8.9 Të bëhen operacionale <strong>të</strong> gjitha pajisjet<br />
në dispozicion <strong>të</strong> IKAP-it.<br />
9.1 Të shmanget pjesëmarrja e menaxherit<br />
<strong>të</strong> BNj në komisionet disiplinore<br />
9.2 Të shkurtohen afatet e organeve<br />
administrative për <strong>të</strong> shqyrtuar rastin dhe<br />
shpalljen e vendimit<br />
9.3 Të shqyrtohet aplikimi i ankesave në<br />
gjykatat e shkallës së dy<strong>të</strong><br />
10.1 Të hartohen dhe miratohen nga<br />
Qeveria rregullat procedurale për <strong>të</strong><br />
operuar me SIMBNj dhe sistemin e lis<strong>të</strong>s<br />
së pagave<br />
1.6.5 Hartimi i rregullave<br />
procedurale<br />
1.1.6 & 1.6.9 Hartimi i programeve <strong>të</strong><br />
trajnimit<br />
9<br />
Nga afatshkurtra<br />
në<br />
afatmesme<br />
Nga afatshkurtra<br />
në<br />
afatmesme<br />
1.6.9 EPP 6, veprimi 25 idem Afatmesëm<br />
Hartimi i procedurave <strong>të</strong><br />
menaxhimit<br />
Hartimi i strukturës së re<br />
organizative<br />
1.1.6 & 1.6.2 Hartimi i procedurave <strong>të</strong><br />
menaxhimit<br />
1.1.6 Hartimi i procedurave <strong>të</strong><br />
menaxhimit<br />
1.1.6 Hartimi i legjislacionit<br />
dy<strong>të</strong>sor<br />
1.1.6 EPP 19, veprimi 5,<br />
6<br />
Racionalizimi i stafit dhe<br />
rritja e financimit<br />
Hartimi i legjislacionit<br />
dy<strong>të</strong>sor<br />
1.1.6 Idem Hartimi i legjislacionit<br />
dy<strong>të</strong>sor<br />
Afatmesëm<br />
Afatshkur<strong>të</strong>r<br />
Nga afatshkurtra<br />
në<br />
afatmesme<br />
Nga afatshkurtra<br />
në<br />
afatmesme<br />
Afatshkur<strong>të</strong>r<br />
Afatshkur<strong>të</strong>r<br />
Afatshkur<strong>të</strong>r<br />
Afatshkur<strong>të</strong>r<br />
Hartimi i kornizës ligjore Afatmesëm<br />
1.4.1 & 1.4.7 Hartimi i procedurave <strong>të</strong><br />
menaxhimit<br />
Nga afatshkurtra<br />
në<br />
afatmesme
11 DASHC<br />
12 KPMK<br />
13 KELP<br />
14<br />
Njësi<strong>të</strong> e MBNj në<br />
institucione<br />
10.2 Të fillohen trajnimet për shfry<strong>të</strong>zuesit<br />
para se <strong>të</strong> bëhet sistemi operacional<br />
10.3 Të krijohen kapacitete për <strong>të</strong><br />
mirëmbajtur dhe për <strong>të</strong> zhvilluar sistemet<br />
11.1 Të riorganizohet departamenti në tre<br />
divizione: a) Politikat e pagave dhe<br />
organizimi funksional; b) Rekrutimi dhe<br />
zhvillimi i kapaciteteve; c) SIMBNj dhe<br />
zhvillimi i tyre.<br />
11.2 Të fokusohet aktiviteti i departamentit<br />
në politikëbërje<br />
11.3 Transferimi i funksionit <strong>të</strong> lis<strong>të</strong>s së<br />
pagave tek MEF-i<br />
1.4.1 & 1.4.7 Hartimi i programeve <strong>të</strong><br />
trajnimit<br />
1.4.1 & 1.4.7 Miratimi i strukturës<br />
organizative dhe <strong>të</strong><br />
trajnohet stafi<br />
1.3.1 Miratimi i strukturës<br />
organizative<br />
10<br />
Miratimi i përshkrimeve <strong>të</strong><br />
punës për stafin<br />
Miratimi i strukturës<br />
organizative<br />
Nga afatshkurtra<br />
në<br />
afatmesme<br />
Nga afatshkurtra<br />
në<br />
afatmesme<br />
Afatshkur<strong>të</strong>r<br />
Afatshkur<strong>të</strong>r<br />
Afatshkur<strong>të</strong>r<br />
11.4 Transferimi i Divizionit <strong>të</strong> RAP-it Idem Idem<br />
11.5 Të rishqyrtohet pjesa e stafit ekzistues<br />
Racionalizimi i stafit dhe Afatshkur<strong>të</strong>r<br />
kundrejt përshkrimeve <strong>të</strong> reja <strong>të</strong> vendeve <strong>të</strong><br />
punës<br />
trajnimit<br />
12.1 Të kthehet nën autoritetin e qeverisë, 1.1.2 EPP 20 Hartimi i ligjit Afatshkur<strong>të</strong>r<br />
pa influencuar në pavarësinë e<br />
vendimmarrjes.<br />
12.2 Të fokusohet aktiviteti i KPMK ve<strong>të</strong>m<br />
në funksionin e zgjidhjes së ankesave<br />
1.1.2 idem Idem<br />
13.1 Të rishqyrtohet ekzistimi i KELP-it 1.1.2 & 1.1.6 EPP 20 Hartimi i ligjit dhe idem<br />
nëse pranohen nga ana e qeverisë<br />
legjislacionit dy<strong>të</strong>sor<br />
rekomandimet e pjesës së rekrutimit<br />
14.1 Të përfshihen njësi<strong>të</strong> e MBNj në<br />
Trajnimi për stafin e Afatmesëm<br />
zhvillimet strategjike <strong>të</strong> institucioneve<br />
MBNj dhe për menaxherë<br />
<strong>të</strong> lar<strong>të</strong><br />
14.2 Të shmanget krijimi i strukturave<br />
Miratimi i strukturave Afatmesëm<br />
paralele lidhur me çështjet e BNj<br />
organizative<br />
institucione<br />
për<br />
14.3 Të përforcohen kapacitetet në njësi<strong>të</strong><br />
Trajnimi për stafin e Afatmesëm<br />
e MBNJ dhe <strong>të</strong> marrin rol aktiv në<br />
aktivitetet e ANT-së<br />
MBNJ<br />
14.4 Aktivitete më <strong>të</strong> shpeshta dhe më<br />
Përforcimi i kapaciteteve Afatmesëm<br />
shumë <strong>të</strong> orientuara në rezultate <strong>të</strong> forumit<br />
<strong>të</strong> DASHC për <strong>të</strong><br />
<strong>të</strong> menaxherëve <strong>të</strong> BNj<br />
menaxhuar
3. Metodologjia dhe fusha e rishikimit<br />
Ky raport ësh<strong>të</strong> hartuar në kuadër <strong>të</strong> projektit <strong>të</strong> rishikimit funksional dhe organizimit institucional te<br />
ministrive (FRIDOM – Functional Review and Institutional Design of Ministries) dhe bën pjesë në<br />
rishikimet e proceseve horizontale <strong>të</strong> punës. FRIDOM ësh<strong>të</strong> një projekt i Qeverise se Republikës se<br />
Kosoves i financuar nga DFID dhe implementuar nga nje konsorcium kompanish <strong>të</strong> përbërë nga<br />
HELM Irlande, CPM Letoni, GI Sllovaki dhe Altair Asesores Spanje.<br />
Metodologjia e ndjekur për rishikimin e procesit horizontal <strong>të</strong> menaxhimit <strong>të</strong> burimeve njerëzore nga<br />
institucionet e administra<strong>të</strong>s publike ne Kosove ësh<strong>të</strong> miratuar nga <strong>Ministria</strong> e Shërbimeve Publike<br />
dhe Komisioni Ndërministror për Reformën ne Administra<strong>të</strong>n Publike 4 . Metodologjia parashikon një<br />
shqyrtim <strong>të</strong> tre komponen<strong>të</strong>ve përbërës te këtij sistemi horizontal:<br />
1. Sistemin ne përgjithësi, duke nënkuptuar kuadrin ligjor dhe mënyrën e organizimit <strong>të</strong><br />
proceseve <strong>të</strong> punës;<br />
2. Kapacitetet në njësi<strong>të</strong> qëndrore <strong>të</strong> thirrura për menaxhimin e komponen<strong>të</strong>ve <strong>të</strong> ndryshëm <strong>të</strong><br />
sistemit (në rastin tonë kemi identifikuar 4 njësi qendrore: Departamentin e Administrimit te<br />
Shërbimit Civil, Komisionin për Emërime te Larta Publike, Këshillin e Pavarur Mbikëqyrës te<br />
Kosovës dhe Institutin Kosovar për Administra<strong>të</strong> Publike);<br />
3. Kapacitetet në njësi<strong>të</strong> “periferike” (ne ministri<strong>të</strong> dhe agjenci<strong>të</strong> ekzekutive), te cilat bëjnë<br />
menaxhimin e burimeve njerëzore ne këto institucione.<br />
Metodologjia ësh<strong>të</strong> mbështetur në shqyrtimin e dokumentacionit dhe kuadrit ligjor në fuqi, zhvillimin e<br />
intervistave <strong>të</strong> strukturuara me personat kyç në njësi<strong>të</strong> qëndrore 5 dhe dërgimin e pye<strong>të</strong>sorëve për<br />
menaxheret e personelit në institucione 6 . Në disa institucione <strong>të</strong> veçanta janë zhvilluar intervista <strong>të</strong><br />
posaçme me menaxheret e personelit. Të gjitha informacionet e mbledhura janë përpunuar nga<br />
ekspertet e FRIDOM në formën në <strong>të</strong> cilën paraqiten sot.<br />
Qëllimi i këtij raporti ësh<strong>të</strong> që <strong>të</strong> evidentojë procedurat aktuale <strong>të</strong> lidhura me menaxhimin e burimeve<br />
njerëzore ne institucionet e administra<strong>të</strong>s publike, vështirësi<strong>të</strong> që hasen në praktikë dhe <strong>të</strong> bëjë<br />
rekomandime për përmirësimin e këtij procesi pune, në përputhje me praktikat dhe standartet më <strong>të</strong><br />
mira evropiane dhe me objektivin e shprehur në Strategjinë për Reformën në Administra<strong>të</strong>n Publike:<br />
“Krijimin e një administrate publike profesionale dhe <strong>të</strong> depolitizuar, me një organizim <strong>të</strong> efektshëm <strong>të</strong><br />
institucioneve <strong>të</strong> cilat e përbëjnë, transparente dhe <strong>të</strong> hapur ndaj qytetarit, <strong>të</strong> menaxhuar në mënyrë<br />
cilësore, <strong>të</strong> pa korruptuar dhe që <strong>të</strong> gjitha këto <strong>të</strong> arrihen me shpenzime sa më <strong>të</strong> vogla”.<br />
4. Korniza e politikave<br />
Shërbimi civil në Kosovë ka filluar që <strong>të</strong> ndërtohet menjëherë pas ndarjes nga Jugosllavia dhe për<br />
herë <strong>të</strong> parë ësh<strong>të</strong> kodifikuar me Rregulloren e UNMIK-ut nr. 2001/36 “Për Shërbimin Civil në Kosovë”<br />
(me ndryshimet e mëvonshme) dhe Urdhëresa Administrative e UNMIK-ut nr. 2003/2 “Për zbatimin e<br />
rregullores së shërbimit civil”. Korniza ligjore ësh<strong>të</strong> plo<strong>të</strong>suar me 12 udhëzime <strong>të</strong> nxjerra nga Ministri i<br />
Shërbimeve Publike gja<strong>të</strong> vitit 2003.<br />
Gja<strong>të</strong> disa akte nënligjore janë miratuar nga qeveria duke përfshirë aspekte <strong>të</strong> ndryshme <strong>të</strong><br />
marrëdhënieve <strong>të</strong> punës. Së fundi viteve, nëpërmjet një amendamenti <strong>të</strong> Rregullores Nr. 2001/36,<br />
Bordi i Pavarur Mbikëqyrës ka kaluar nga <strong>Ministria</strong> e Shërbimeve Publike në varësi <strong>të</strong> Parlamenti 7 .<br />
4.1 – Parimet kryesore <strong>të</strong> sistemit<br />
Kushtetuta e re e Kosovës, e cila ka hyrë në fuqi më 15 qershor 2008, jep një referim <strong>të</strong> drejtpërdrej<strong>të</strong><br />
për shërbimin civil duke nënvizuar rëndësinë e përfaqësimit <strong>të</strong> minoriteteve dhe barazisë gjinore.<br />
4<br />
Komisioni ndërministror për Reformën në Administra<strong>të</strong>n Publike eshte krijuar me vendimin nr. 04/22 da<strong>të</strong> 30.05.2008 <strong>të</strong><br />
Qeverisë dhe ka në përbërje ZvKryeministrin, Ministrin e Shërbimeve Publike, Ministrin e Ekonomisë dhe Financave dhe<br />
Ministrin e Drej<strong>të</strong>sisë.<br />
5<br />
Ne kemi zhvilluar 17 intervista me zyrtarë <strong>të</strong> njësive qëndrore – lista e plo<strong>të</strong> e personave <strong>të</strong> intervistuar tregohet në<br />
Aneksin 1.<br />
6<br />
Pyetsori u prezantua në Forumin e Menaxherëve <strong>të</strong> personelit në date 23 Qershor 2008. 28 institucione kanë kthyer<br />
pye<strong>të</strong>sorin <strong>të</strong> plo<strong>të</strong>suar. Më pas 6 intervista janë zhvilluar në disa institucione <strong>të</strong> caktuara. Lista e plo<strong>të</strong> e institucioneve që i<br />
janë përgjigjur pye<strong>të</strong>sorit tregohet në Aneksin 1.<br />
7<br />
Rregullorja nr. 2008/12 e da<strong>të</strong>s 27 shkurt, 2008<br />
11
Gjithashtu, ajo kërkon që Këshilli i Pavarur Mbikëqyrës <strong>të</strong> sigurojë zbatimin e rregullave dhe parimeve<br />
<strong>të</strong> shërbimit civil. 8<br />
Duke analizuar Kushtetu<strong>të</strong>n ne mund <strong>të</strong> vërejmë se parimet e përfaqësimit <strong>të</strong> minoriteteve dhe<br />
barazisë gjinore mbizo<strong>të</strong>rojnë mbi parimin e meri<strong>të</strong>s në shërbimin civil dhe, në përgjithësi, për<br />
punësim në administra<strong>të</strong>n publike. Ky parim, gjithashtu, ësh<strong>të</strong> listuar si parimi i gjash<strong>të</strong> në Rregulloren<br />
e Shërbimit Civil. Ne e kuptojmë situa<strong>të</strong>n specifike <strong>të</strong> Kosovës, por ligjvënësit duhet <strong>të</strong> barazpeshojnë<br />
kë<strong>të</strong> situa<strong>të</strong> me rastin e hartimit <strong>të</strong> ligjit <strong>të</strong> ri për shërbim civil duke nënvizuar parimin e meritokracisë si<br />
forcë shty<strong>të</strong>se për shërbimin civil.<br />
Në pjesën tje<strong>të</strong>r, rregullorja e shërbimit civil përcakton si parim themelor parimet e pranuara gjerësisht<br />
<strong>të</strong> barazisë, neutralitetit politik dhe paanshmërinë, integritetin, llogaridhënien, transparencën,<br />
mosdiskriminimin dhe gjithëpërfshirjen. Çdo nëpunës civil ka <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> <strong>të</strong> dorëzojë ankesë në KPMK<br />
bazuar në zbatimin korrekt <strong>të</strong> këtyre parimeve nga ana e institucioneve publike.<br />
4.2 – Marrëdhënia legjislacioni parësor – legjislacioni dy<strong>të</strong>sor<br />
Tradita aktuale ligjore në Kosovë për shërbimin civil ishte ajo që përcaktonte parimet e përgjithshme<br />
në legjislacionin parësor duke lënë hapësirë për legjislacionin dy<strong>të</strong>sor që <strong>të</strong> detajojë dispozitat. Disa<br />
ligje janë miratuar nga qeveria, por pjesa kryesore e legjislacionit dy<strong>të</strong>sor ësh<strong>të</strong> miratuar nga Ministri i<br />
Shërbimeve Publike në formën e udhëzimeve. Kjo ësh<strong>të</strong> një pako gjithëpërfshirëse që mbulon <strong>të</strong><br />
gjitha aspektet operacionale <strong>të</strong> shërbimit civil.<br />
Ne kemi vërejtur një tendencë <strong>të</strong> kundërt në draftin e ri <strong>të</strong> ligjit për shërbimin civil. Në kë<strong>të</strong> draft pjesa<br />
më e madhe e rregullores, nëse jo e gjitha, ësh<strong>të</strong> përfshirë në projektligj, duke lënë pak hapësirë për<br />
legjislacionin dy<strong>të</strong>sor. Si rezultat, kemi një ligj shumë gjithëpërfshirës, por i s<strong>të</strong>rngarkuar me rregullime<br />
<strong>të</strong> niveleve <strong>të</strong> ndryshme dhe me një numër <strong>të</strong> madh <strong>të</strong> temave që pasojnë njëra-tjetrën. Po ashtu, në<br />
disa raste në ligj nuk janë përcaktuar parimet dhe rregullat kryesore që do <strong>të</strong> udhëheqin qeverinë në<br />
hartimin e rregulloreve.<br />
Pasi ky ësh<strong>të</strong> ende draft, ne dëshirojmë t‟i këshillojmë hartuesit që <strong>të</strong> vazhdojnë me përvojën e<br />
mëparshme dhe <strong>të</strong> kufizojnë dispozitat e LSHC-së ve<strong>të</strong>m në parimet dhe rregullimet detyruese <strong>të</strong><br />
instituteve, duke lënë hapësirë për qeverinë që <strong>të</strong> rregullojë me legjislacion dy<strong>të</strong>sor procedurat e<br />
detajuara <strong>të</strong> lidhura me to. Në kë<strong>të</strong> mënyrë, do <strong>të</strong> je<strong>të</strong> e mundshme për qeverinë që vazhdimisht <strong>të</strong><br />
përmirësojë procedurat pa pasur nevojë <strong>të</strong> bëjë rishikimin e ligjit.<br />
4.3 – Shtrirja e shërbimit civil<br />
Lidhur me fushën e veprimit <strong>të</strong> legjislacionit <strong>të</strong><br />
shërbimit civil në Kosovë, rregullorja aktuale<br />
përcakton një shtrirje shumë gjerë duke përfshirë<br />
<strong>të</strong> gjithë <strong>të</strong> punësuarit që marrin paga nga<br />
buxheti i shtetit, përveç Trupave për Mbrojtjen e<br />
Kosovës dhe zyrtarëve <strong>të</strong> zgjedhur/<strong>të</strong> emëruar<br />
politikisht 9 . Praktikisht, <strong>të</strong> gjitha institucionet e<br />
administra<strong>të</strong>s publike janë përfshirë në fushën<br />
horizontale <strong>të</strong> veprimit <strong>të</strong> ligjit. Në bazë <strong>të</strong> <strong>të</strong><br />
dhënave <strong>të</strong> ofruara nga DASHC, në Kosovë ka<br />
73.159 nëpunës civilë që paguhen nga Buxheti i<br />
Konsoliduar i Kosovës.<br />
Ne konsiderojmë se shtrirja horizontale e ligjit<br />
ësh<strong>të</strong> tepër e gjerë. Legjislacioni aktualisht nuk<br />
bën dallimin ndërmjet nëpunësve publikë dhe<br />
nëpunësve civilë. Në literaturën e specializuar<br />
ekziston një dallimi i qar<strong>të</strong> ndërmjet këtyre dy<br />
8 Neni 101 i Kushtetu<strong>të</strong>s.<br />
9 Neni 1/a – Rregullorja Nr. 2001/36<br />
12<br />
Përvojat e vendeve evropiane ndryshojnë në<br />
masë <strong>të</strong> konsiderueshme. Në shtetet e vjetra<br />
anëtare <strong>të</strong> BE-së ka disa vende që aplikojnë<br />
parimet e njëjta si në Kosovë dhe i cilësojnë <strong>të</strong><br />
gjithë <strong>të</strong> punësuarit publik si nëpunës civilë<br />
(Francë Spanjë, Portugali, Greqi, Irlandë,<br />
Holandë, Belgjikë, dhe Suedi). Në anën tje<strong>të</strong>r,<br />
ekzistojnë vende që aplikojnë parimin e “shërbimit<br />
bazë civil”, duke përfshirë në shërbimin civil<br />
ve<strong>të</strong>m një numër <strong>të</strong> kufizuar <strong>të</strong> nëpunësve civilë,<br />
ata “që janë <strong>të</strong> përfshirë në ushtrimin e autoritetit<br />
<strong>të</strong> shtetit” (Gjermani, Danimarkë, Itali).<br />
Një tendencë e kundërt vihet re në shtetet e reja<br />
anëtare dhe në vendet e Evropës Juglindore, <strong>të</strong><br />
cilat kanë miratuar legjislacionin e shërbimit civil<br />
gja<strong>të</strong> periudhës së fundit. Në këto vende qeveri<strong>të</strong><br />
kanë zgjedhur që <strong>të</strong> kufizojnë shërbimin civil,<br />
duke aplikuar rregulloren e shërbimit civil ve<strong>të</strong>m<br />
për nëpunësit e përzgjedhur civilë dhe duke<br />
miratuar statuse speciale për kategori <strong>të</strong> mëdha<br />
profesionale <strong>të</strong> <strong>të</strong> punësuarve publikë.
kategorive 10 . Ligjvënësit në Kosovë kanë zgjedhur “nocionin e gjerë <strong>të</strong> shërbimit civil, duke<br />
konsideruar si nëpunës civilë <strong>të</strong> gjithë <strong>të</strong> punësuarit e kategorive <strong>të</strong> ndryshme profesionale, p.sh.<br />
mësimdhënësit, mjekët, forcat policore.<br />
Ësh<strong>të</strong> mendimi ynë se shtrirja horizontale e shërbimit civil duhet <strong>të</strong> kufizohet në konceptin e<br />
“shërbimit bazë civil” në Kosovë. Kemi vërejtur se në draftin e ri <strong>të</strong> ligjit për shërbimin civil kjo<br />
zgjidhje ësh<strong>të</strong> aplikuar. Një shërbim i madh civil nuk mund <strong>të</strong> menaxhohet me efikasitet si <strong>të</strong>rësi,<br />
posaçërisht kur kapacitetet në institucione janë <strong>të</strong> dobëta. Gjithashtu, ekzistojnë edhe tipare te<br />
veçanta <strong>të</strong> marrëdhënies së punës dhe kërkesa specifike për disa grupe <strong>të</strong> mëdha profesionale, siç<br />
janë mësimdhënësit, mjekët dhe forcat policore, që do <strong>të</strong> mund <strong>të</strong> adresoheshin më me efikasitet në<br />
statute/ligje <strong>të</strong> veçanta. Aktualisht kjo tendencë aplikohet për forcat policore (shërbimet e<br />
uniformuara) dhe, deri në një shkallë, edhe për mjekët, për <strong>të</strong> cilët aplikohen rregulla <strong>të</strong> veçanta për<br />
rekrutim dhe menaxhim <strong>të</strong> perfomancës 11 .<br />
Ne dëshirojmë <strong>të</strong> sugjerojmë si një shtrirje optimale horizontale <strong>të</strong> ligjit <strong>të</strong> ri, ministri<strong>të</strong>, agjenci<strong>të</strong><br />
ekzekutive, stafin profesional në institucionet e pavarura dhe stafin profesional <strong>të</strong> komunave. Ashtu<br />
siç mund <strong>të</strong> vërehet nga diagrami nr.1, ve<strong>të</strong>m 18% e AP-së do <strong>të</strong> je<strong>të</strong> pjesë e shërbimit civil. Ësh<strong>të</strong><br />
më se e dukshme se ësh<strong>të</strong> shumë më e efektshme <strong>të</strong> hartohen dhe zbatohen politikat lidhur me 18%<br />
ose edhe 10% <strong>të</strong> administra<strong>të</strong>s. Kompetencat për mbikëqyrje <strong>të</strong> njësisë qendrore mund <strong>të</strong> ushtrohen<br />
më mirë dhe rezultate më <strong>të</strong> mira mund <strong>të</strong> arrihen.<br />
Administrata<br />
komunale 8%<br />
Gjyqesori<br />
2%<br />
Sherbimet<br />
policore 18%<br />
Institucionet<br />
qendrore 10%<br />
Shendetesia 18%<br />
Arsimi 44%<br />
Figura nr.1: Kjo figurë tregon peshën e çdo sektori në AP në Kosovë 12 .<br />
Diskutimi i njëj<strong>të</strong> mund <strong>të</strong> bëhet edhe për pjesën e fushëveprimit vertikal <strong>të</strong> ligjit. Ligji përfshin në<br />
shërbimin civil <strong>të</strong> gjithë <strong>të</strong> punësuarit duke filluar nga sekretarët e përhershëm deri te stafi i ulët<br />
ndihmës. Në disa institucione disa nga shërbimet mbështe<strong>të</strong>se janë kontraktuar me operatorë <strong>të</strong><br />
jash<strong>të</strong>m (siç janë pastrimi dhe mirëmbajtja në ministri), por ende mbetet një kategori e madhe e <strong>të</strong><br />
punësuarve <strong>të</strong> konsideruar si staf mbështe<strong>të</strong>s. Gjithashtu, ekziston konfuzion për sa i përket<br />
kabineteve <strong>të</strong> ministrave, ku stafi (këshilltarët) i emëruar politikisht janë përzier me nëpunësit civilë<br />
(asisten<strong>të</strong>t administrativë dhe ekzekutivë, shefi i kabinetit, zëdhënësit, vozi<strong>të</strong>sit, etj.).<br />
Nëse aplikohet përkufizimi i njëj<strong>të</strong> për nëpunësit civilë siç ësh<strong>të</strong> përshkruar në paragrafët e mësipërm,<br />
a<strong>të</strong>herë <strong>të</strong>rë stafi mbështe<strong>të</strong>s duhet <strong>të</strong> “përjashtohet” nga shërbimi civil dhe marrëdhënia e tyre<br />
10<br />
Për një përshkrim më <strong>të</strong> detajuar, ju lutemi, referojuni “Evoluimi i sistemeve <strong>të</strong> shërbimit civil në Evropën Qendrore dhe<br />
Lindore 1992 – 2003” nga Francisco Cardona, botuar nga SIGMA, OECD<br />
11<br />
Për më shumë detaje shih pjesën që ka <strong>të</strong> bëjë me MBNj në njësi<strong>të</strong> periferike<br />
12<br />
Në pjesën e Arsimit dhe Shënde<strong>të</strong>si janë përfshirë <strong>të</strong> gjithë <strong>të</strong> punësuarit në nivelin qendror dhe lokal. Në Shërbimet e<br />
Uniformuara janë përfshirë administrata policore, Trupat Mbroj<strong>të</strong>se <strong>të</strong> Kosovës, Shërbimi korrektues dhe Shërbimi<br />
sprovues nga <strong>Ministria</strong> e Drej<strong>të</strong>sisë. Në Sistemin Gjyqësor janë përfshirë Këshilli Gjyqësor i Kosovës dhe Zyrat e Prokurorisë.<br />
13
e punës duhet <strong>të</strong> rregullohet nëpërmjet Ligjit/Kodit <strong>të</strong> Punës. Ësh<strong>të</strong> e qar<strong>të</strong> se institutet tipike për<br />
shërbimin civil si rekrutimi profesional, menaxhimi i performancës dhe avancimi në karrierë nuk mund<br />
<strong>të</strong> aplikohen në masë <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong> për stafin mbështe<strong>të</strong>s.<br />
Gjithashtu, ësh<strong>të</strong> rekomandim i yni që i gjithë stafi i kabineteve <strong>të</strong> konsiderohet si punonjës <strong>të</strong><br />
emëruar politikisht (stafi personal i besueshëm) dhe marrëdhënia e tyre e punës mund <strong>të</strong><br />
përfundojë me mbarimin e mandatit politik <strong>të</strong> eprorit <strong>të</strong> tyre, ve<strong>të</strong>m nëse ekziston një vendim i<br />
funksionarit <strong>të</strong> ardhshëm politik. Praktika aktuale në Kosovë ka çuar drejt situa<strong>të</strong>s ku <strong>të</strong> gjithë<br />
nëpunësit civilë nga kabineti në mënyrë artificiale janë transferuar tek departamentet kur ndërrohet<br />
eprori politik, duke rritur në kë<strong>të</strong> mënyrë numrin e <strong>të</strong> punësuarve nëpër ministri.<br />
Duke përmbledhur rekomandimet e mësipërme ne dëshirojmë <strong>të</strong> nënvizojmë se duke përjashtuar<br />
kategori <strong>të</strong> caktuara nga shërbimi civil, ne nuk kuptojmë uljen e standarteve <strong>të</strong> profesionalizmit në<br />
këto kategori. Në statutet speciale parimet e njëjta <strong>të</strong> profesionalizmit, meritokracia dhe mundësi<strong>të</strong> e<br />
barabarta mund <strong>të</strong> mishërohen ashtu si në legjislacionin e shërbimit civil. Por në <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong>n kohë,<br />
duhet <strong>të</strong> pranohen dhe <strong>të</strong> rregullohen specifikat e sistemit. Ndarja e kategorive <strong>të</strong> <strong>të</strong> punësuarve<br />
publikë mundëson gjithashtu <strong>të</strong> ndërmerren reforma sektoriale pa e prekur <strong>të</strong>rë sistemin.<br />
4.4 – Struktura e decentralizuar e menaxhimit<br />
Duke analizuar legjislacionin e shërbimit civil në Kosovë ne kemi vërejtur se legjislacioni specifikon<br />
një sistem <strong>të</strong> decentralizuar <strong>të</strong> menaxhimit, duke iu dhënë institucioneve <strong>të</strong> drejta <strong>të</strong> gjera për<br />
menaxhim dhe vendimmarrje. Të drejtat për njësinë qëndrore (MSHP-DASHC) i referohen<br />
politikëbërjes në shërbimin civil dhe <strong>të</strong> mbikëqyrjen e zbatimit. Në <strong>të</strong> vërte<strong>të</strong>, institucionet individuale<br />
kanë autonomi <strong>të</strong> madhe në procesin e rekrutimit, organizimit funksional, vlerësimin e punës dhe<br />
klasifikimin e nëpunësve civilë, si dhe pagat dhe praktikat e shpërblimit. Mbikëqyrja e centralizuar<br />
ësh<strong>të</strong> shumë e dobët dhe përgjithësisht nuk mund <strong>të</strong> ndikojë me efikasitet në menaxhimin e<br />
institucioneve.<br />
Sistemet e centralizuara dhe <strong>të</strong> decentralizuara janë përdorur për MBNj në institucione. Secili sistem<br />
ka këto karakteristika, siç vijon:<br />
Karakteristikat Të centralizuara Të decentralizuara<br />
Madhësia e AP dhe institucionet E vogël E madhe<br />
Përvoja në vend E ulët E zgjeruar<br />
Institucionet e konsoliduara Disa raste Po<br />
Korniza ligjore E re E konsoliduar<br />
Ekzistenca e standardeve E kufizuar Të mirënjohur<br />
Fleksibiliteti i sistemit I ulët I lar<strong>të</strong><br />
Fleksibiliteti i menaxherëve I kufizuar I lar<strong>të</strong><br />
Specifikat në sistem Shpërfillen Njihen<br />
Trendi i vërejtur në vendet e tjera ësh<strong>të</strong> zëvendësimi i njëpasnjëshëm i menaxhimit <strong>të</strong> centralizuar me<br />
a<strong>të</strong> <strong>të</strong> decentralizuar e kështu me radhë. Kjo ësh<strong>të</strong> për shkak se kushtet e vendit ndryshojnë dhe stili<br />
i menaxhimit duhet t‟i përshtatet kushteve <strong>të</strong> reja. Gjithashtu, sistemi duhet <strong>të</strong> “shërohet” nga aspektet<br />
“negative” <strong>të</strong> sistemit <strong>të</strong> mëparshëm. Pas disa vitesh përvojë në një sistem, ekziston trendi për <strong>të</strong><br />
kaluar tek sistemi tje<strong>të</strong>r.<br />
Nocioni i shërbimit civil si institut shte<strong>të</strong>ror dobësohet kur çdo agjenci publike ose ministri performon si<br />
një punëdhënës i pavarur pa koordinim. Në kë<strong>të</strong> rast, aspektet e qeverisjes <strong>të</strong> lidhura me shërbimin<br />
civil mund <strong>të</strong> vështirësohen. Menaxhimi i shërbimit civil <strong>të</strong> shtetit duhet <strong>të</strong> disenjohet si përgjegjësi e<br />
qeverisë që shkon nga Këshilli i Ministrave drejt ministrive <strong>të</strong> linjës dhe agjencive publike dhe<br />
përcakton një shpërndarje <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> <strong>të</strong> detyrave dhe përgjegjësive. Themelimi i një institucioni qendror<br />
me kompetenca dhe resurse <strong>të</strong> mjaftueshme për <strong>të</strong> menaxhuar horizontalisht shërbimin civil nëpër<br />
ministri dhe institucionet publike <strong>të</strong> shtetit, ësh<strong>të</strong> një kusht për mirë funksionimin e sistemit <strong>të</strong><br />
shërbimit civil. Ajo që nevojitet ësh<strong>të</strong> që dikush <strong>të</strong> marrë përgjegjësi <strong>të</strong> plo<strong>të</strong> për koordinimin dhe<br />
menaxhimin në <strong>të</strong>rësi <strong>të</strong> shërbimit civil në emër <strong>të</strong> qeverisë.<br />
14
Lidhur me Kosovën, ne mendojmë se sistemi i centralizuar do t’i shërbejë më mirë qëllimit për <strong>të</strong><br />
krijuar një administra<strong>të</strong> publike profesionale. Duke analizuar karakteristikat ne mund <strong>të</strong><br />
klasifikojmë Kosovën si e përshtatshme për sistemin e centralizuar. Mungesa e përvojës dhe<br />
standardet e dobëta ekzistuese janë faktorë kryesorë që sugjerojnë një sistem më <strong>të</strong> centralizuar <strong>të</strong><br />
MBNj. Ne do <strong>të</strong> shqyrtojmë efektet e menaxhimit <strong>të</strong> decentralizuar me rastin e analizimit <strong>të</strong> instituteve<br />
<strong>të</strong> veçanta <strong>të</strong> ligjit dhe kapacitetet në njësi<strong>të</strong> qendrore dhe periferike <strong>të</strong> MBNj.<br />
5. Sistemet kryesore<br />
Në pjesët në vazhdim do <strong>të</strong> analizojmë <strong>të</strong> gjitha institucionet e legjislacionit <strong>të</strong> shërbimit civil që<br />
ndikojnë në menaxhimin e burimeve njerëzore në <strong>të</strong> gjitha institucionet e AP.<br />
5.1 – Organizimi funksional i institucioneve<br />
Korniza ligjore në Kosovë nuk e rregullon procesin e organizimit funksional <strong>të</strong> institucioneve <strong>të</strong><br />
administra<strong>të</strong>s publike. Rregullat ekzistuese nuk përfshijnë as krijimin e ministrive <strong>të</strong> reja ose agjencive<br />
ekzekutive dhe as organizimin e brendshëm <strong>të</strong> këtyre institucioneve. Këto janë proceset më <strong>të</strong><br />
decentralizuara lidhur me menaxhimin e BNj në AP. Gjithashtu, roli i njësisë qendrore lidhur me<br />
organizimin e brendshëm <strong>të</strong> institucioneve mungon. Për sa i përket ministrive dhe agjencive <strong>të</strong> reja ne<br />
kemi shprehur mendimin tonë në raportin e <strong>Rishikimi</strong>t <strong>të</strong> Gjithë Qeverisë, ndërsa në kë<strong>të</strong> raport do <strong>të</strong><br />
kufizohemi në organizimin e brendshëm <strong>të</strong> institucioneve.<br />
Organizimi funksional i institucioneve mbikqyret ve<strong>të</strong>m nga distanca. Mekanizmi i ve<strong>të</strong>m qendror<br />
ekzistues ësh<strong>të</strong> kufiri i përgjithshëm i numrit <strong>të</strong> punonjësve i vendosur nga <strong>Ministria</strong> e Ekonomisë dhe<br />
Financave dhe mjetet korresponduese financiare <strong>të</strong> alokuara për institucionet që <strong>të</strong> mbulojnë pagat.<br />
Ka pak shqe<strong>të</strong>sim lidhur me organizimin e brendshëm <strong>të</strong> institucioneve, cilat janë nivelet e<br />
menaxhimit, hapësira menaxhuese, njësi<strong>të</strong> e krijuara dhe shpërndarjen e funksioneve <strong>të</strong> këtyre<br />
njësive.<br />
Në praktikë ekzistojnë disa përpjekje për standardizimin e njësive organizative me funksione <strong>të</strong> njëjta,<br />
si Departamenti i Administra<strong>të</strong>s së Përgjithshme për shërbimet mbështe<strong>të</strong>se dhe Departamenti Ligjor<br />
në ministri. Por këto iniciativa janë <strong>të</strong> izoluara dhe <strong>të</strong> promovuara sipas nevojave ad hoc. Standardet<br />
në ndërtimin e një strukture mungojnë në legjislacion dhe, gjithashtu, nuk ekziston ndonjë njësi<br />
qendrore që realisht kontrollon situa<strong>të</strong>n, duke u përpjekur <strong>të</strong> shmangë dublifikimin e funksioneve dhe<br />
aplikimin homogjen <strong>të</strong> standardeve.<br />
Në institucionet e AP-së në Kosovë ne kemi vërejtur<br />
një numër <strong>të</strong> madh <strong>të</strong> njësive organizative në <strong>të</strong> gjitha<br />
institucionet. Këto njësi kanë një numër vogël <strong>të</strong><br />
nëpunësve civilë. Ashtu siç ësh<strong>të</strong> vërejtur ekziston një<br />
hapësirë e kufizuar e menaxhimit në nivelet e ulëta <strong>të</strong><br />
institucionit, duke filluar pozita e drejtorit <strong>të</strong><br />
departamentit. Për shembull, Divizioni i Sigurisë në<br />
Ministrinë e Drej<strong>të</strong>sisë ka ve<strong>të</strong>m shefin, pa asnjë<br />
var<strong>të</strong>s. Gjithashtu ekzistojnë raste <strong>të</strong> tjera kur kemi menaxhimin një me një ose një shef dhe ve<strong>të</strong>m dy<br />
var<strong>të</strong>s (p.sh. divizioni i menaxhimit <strong>të</strong> RAP në MSHP). Ky organizim nuk ësh<strong>të</strong> adekuat për<br />
institucionet publike dhe duhet <strong>të</strong> përmirësohet. Nga sondazhi i bërë në Ministrinë e Energjisë dhe<br />
Minierave, kemi vërejtur se 40% e stafit ësh<strong>të</strong> në pozita menaxheriale dhe ve<strong>të</strong>m 60% ësh<strong>të</strong> staf<br />
ekzekutiv (zyrtare) 13 .<br />
Në <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong>n kohë, ka tendencë <strong>të</strong> miratohet struktura organizative nga institucionet pa pasur numrin<br />
e nevojshëm <strong>të</strong> <strong>të</strong> punësuarve <strong>të</strong> miratuar nga MEF. Rezultatet janë disa diagrame virtuale<br />
organizative, por me vende <strong>të</strong> zbraz<strong>të</strong> në realitet. Në praktikë kemi raste kur institucionet kanë një<br />
strukturë <strong>të</strong> miratuar për disa vite, por në <strong>të</strong> vërte<strong>të</strong> nuk kanë mundësi për ta zbatuar a<strong>të</strong> për shkak <strong>të</strong><br />
kufizimeve <strong>të</strong> imponuara nga shtrëngimet buxhetore (p.sh. IKAP ka një strukturë <strong>të</strong> miratuar për 21<br />
nëpunës por në praktikë lejohet <strong>të</strong> rekrutojë dhe <strong>të</strong> paguajë ve<strong>të</strong>m 17 <strong>të</strong> nëpunës).<br />
13 Në këto <strong>të</strong> dhëna ne nuk kemi llogaritur kabinetin e ministrit. Nëse do <strong>të</strong> llogaritej edhe kabineti proporcioni do <strong>të</strong> ishte<br />
45% kundrejt 55%.<br />
15<br />
Në Slloveni mund <strong>të</strong> krijohet një<br />
divizion kur janë <strong>të</strong> punësuar së paku 5<br />
nëpunës civilë. Një departament mund<br />
<strong>të</strong> krijohet kur janë <strong>të</strong> punësuar së<br />
paku 15 nëpunës civilë.
Në mënyrë që <strong>të</strong> përmirësohet situata ne rekomandojmë futjen e procedurave dhe standarteve në<br />
ligj që duhet <strong>të</strong> ndiqen nga institucionet me rastin e hartimit <strong>të</strong> organogramit <strong>të</strong> ri organizativ.<br />
Gjithashtu, ne rekomandojmë një procedurë standarde për miratimin e strukturave <strong>të</strong><br />
institucioneve:<br />
Propozimi <strong>të</strong> bëhet nga ministri për<br />
ministrinë dhe agjencinë në varësi <strong>të</strong> tij;<br />
Një njësi qendrore teknike <strong>të</strong> je<strong>të</strong><br />
përgjegjëse për rishikimin e strukturës së<br />
propozuar lidhur me organizimin funksional<br />
dhe shpërndarjen e burimeve njerëzore për<br />
çdo funksion. Gjithashtu vëmendje e<br />
posaçme duhet t‟i kushtohet standardizimit<br />
<strong>të</strong> njësive <strong>të</strong> ngjashme organizative dhe <strong>të</strong><br />
shmanget dublifikimi;<br />
MEF jep komentet e saj lidhur me ndikimin<br />
financiar <strong>të</strong> strukturës së propozuar;<br />
Struktura <strong>të</strong> miratohet në mënyrë <strong>të</strong><br />
përqëndruar nga qeveria ose nga<br />
Kryeministri<br />
Miratimi qendror gjithashtu do <strong>të</strong> kufizojë<br />
shpesh<strong>të</strong>sinë e ndërrimit <strong>të</strong> strukturës dhe do <strong>të</strong><br />
kontribuojë për stabilitetin e sistemit 14 .<br />
Lidhur me njësinë teknike qendrore, ky funksion<br />
zakonisht caktohet për njësinë që ësh<strong>të</strong> përgjegjëse<br />
për zhvillimin e politikave <strong>të</strong> MBNj dhe për<br />
kategorizimin e përgjithshëm <strong>të</strong> pozitave <strong>të</strong> punës.<br />
Ky funksion në Kosovë i ësh<strong>të</strong> dhënë DASHC dhe<br />
ne mendojmë se ky departament duhet <strong>të</strong><br />
funksionojë si njësi teknike për filtrimin e propozimit<br />
para se <strong>të</strong> miratohet nga qeveria/KM.<br />
Kjo ishte lidhur me institucionet e ekzekutivit. Për sa<br />
i përket institucioneve <strong>të</strong> pavarura që i raportojnë<br />
Kuvendit, ne sugjerojmë që miratimi i strukturës <strong>të</strong><br />
ndjekë hapat e njëj<strong>të</strong> si në 1, 2 dhe 3 më lar<strong>të</strong>, por<br />
në fund ësh<strong>të</strong> Kuvendi ai që miraton<br />
organogramin 15 . Hapat 2 dhe 3 duhet <strong>të</strong> merren<br />
parasysh si këshillë konsultative për Kuvendin para<br />
se <strong>të</strong> vazhdohet me miratimin.<br />
Në Shqipëri në rastin kur nëpunësit civilë<br />
deklarohen <strong>të</strong> tepërt për shkak <strong>të</strong> riorganizimit<br />
<strong>të</strong> institucionit, ata regjistrohen në lis<strong>të</strong>n e<br />
pritjes dhe marrin pagat e tyre dhe dhe<br />
përfitimet përka<strong>të</strong>se për 1 vit. Gjithashtu, në<br />
rast se pozita <strong>të</strong> ngjashme deklarohen <strong>të</strong> lira,<br />
ata kanë <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> <strong>të</strong> punësohen<br />
drejtpërdrej<strong>të</strong>, pa kaluar nëpër procesin e<br />
zakonshëm <strong>të</strong> rekrutimit.<br />
Në Bosnjë, në rastin kur nëpunësit civilë<br />
deklarohen <strong>të</strong> tepër ata kanë <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> <strong>të</strong><br />
marrin pagat për 6 muaj dhe, në qof<strong>të</strong> se<br />
kanë më shumë se 15 vite përvoje pune ata<br />
kanë <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> <strong>të</strong> marrin pagat e 12 muajve.<br />
Para se <strong>të</strong> marrin pakon e kompensimit për<br />
shkak <strong>të</strong> largimit nga puna, institucioni duhet<br />
<strong>të</strong> përpiqet <strong>të</strong> transferoj nëpunësit civilë në<br />
pozita <strong>të</strong> ngjashme.<br />
Në Maqedoni skema ësh<strong>të</strong> më e komplikuar<br />
dhe aplikohet për <strong>të</strong> punësuarit në kuadër <strong>të</strong><br />
kodit <strong>të</strong> punës. Në parim, nëpunësit civilë<br />
marrin pagesën për shkak <strong>të</strong> largimit nga<br />
puna si staf i tepërt baras me pagën e një<br />
muaji për çdo dy vite në shërbim me <strong>të</strong> njëjtin<br />
punëdhënës. Por ata nuk kanë <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> <strong>të</strong><br />
riintegrohen në shërbim pa konkurruar.<br />
Në Sllovaki, në rastin kur nëpunësit civilë<br />
deklarohen <strong>të</strong> tepërt dhe nuk ka mundësi që<br />
ata <strong>të</strong> integrohen në pozitat e tjera <strong>të</strong> zbrazta,<br />
marrin si kompensim 3-4 paga mujore në<br />
bazë <strong>të</strong> kohëzgjatjes në shërbim.<br />
5.2 – Stafi i deklaruar i tepërt<br />
Një nga zbrazëti<strong>të</strong> në legjislacionin për shërbimin civil, përndryshe gjithëpërfshirës, ësh<strong>të</strong> mungesa e<br />
dispozitave specifike që kanë <strong>të</strong> bëjnë me stafin e deklaruar <strong>të</strong> tepërt pas organizimit funksional. Kjo<br />
mungesë e dispozitave mund <strong>të</strong> kufizojë vullnetin për <strong>të</strong> organizuar institucionet, duke pasur frikë për<br />
nëpunësit që do <strong>të</strong> deklarohen <strong>të</strong> tepërt. Ne kemi vënë re edhe situata kur një njësi organizative ësh<strong>të</strong><br />
shuar, por nëpunësit civilë vazhdojnë ende <strong>të</strong> jenë në pozitat e tyre virtuale duke marrë pagat e tyre.<br />
Meqënëse deri tani trendi në Kosovë ka qënë që <strong>të</strong> krijohen institucione <strong>të</strong> reja, nuk ka pasur nevojë<br />
për procedura <strong>të</strong> tilla.<br />
Mungesa e procedurave dhe rregullave në rastin e stafit <strong>të</strong> deklaruar <strong>të</strong> tepërt ka implikime <strong>të</strong><br />
dyfishta:<br />
a) Kufizon aktivitetet për <strong>të</strong> riorganizuar institucionet dhe rishpërndarjen e funksioneve;<br />
14<br />
Për më shumë analiza <strong>të</strong> detajuara, ju lutemi referojuni raportit “Të rishikimit <strong>të</strong> gjithë Qeverisë”.<br />
15<br />
Me rregulloren e Kuvendit kjo kompetencë mund <strong>të</strong> transferohet tek një komision ose kryesuesi.<br />
16
) Dëmton sigurinë në punë për nëpunësit civilë. Stabiliteti në punë ësh<strong>të</strong> shumë i rëndësishëm si<br />
mjet për <strong>të</strong> mbrojtur dhe promovuar nëpunësin civil dhe gjithashtu luan rol edhe në stimulimin e<br />
NC për performancë më <strong>të</strong> lar<strong>të</strong>.<br />
Nganjëherë ësh<strong>të</strong> themelore për një institucion që <strong>të</strong> marrë disa vendime mbi organizimin dhe <strong>të</strong><br />
shuajë një ose dy departamente, ose <strong>të</strong> zvogëlojë numrin e stafit si rezultat i aplikimit <strong>të</strong> teknologjive<br />
<strong>të</strong> reja. Por <strong>të</strong> gjitha këto aktivitete duhet <strong>të</strong> balancohen me trajtim <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> për nëpunësit ekzistues<br />
civilë. Të bëhesh një nëpunës civil kërkon përpjekje dhe provime që kalohen nga një individ, kështu<br />
që duhet <strong>të</strong> pranohet stabiliteti në punë i nëpunësit civil. Gjithashtu, nëpunësit civilë përfitojnë nga<br />
investime <strong>të</strong> shumta <strong>të</strong> bëra nga institucionet në <strong>të</strong> mirë <strong>të</strong> tyre (më së shpeshti trajnimet). Skema e<br />
stafit <strong>të</strong> deklaruar <strong>të</strong> tepërt duke qenë si një barrë për administra<strong>të</strong>n kufizon sjelljen abuzive <strong>të</strong><br />
riorganizimit dhe deklarimin e stafit si <strong>të</strong> tepërt pa ndonjë motiv për nëpunësit civilë.<br />
Skemat e stafit <strong>të</strong> deklaruar <strong>të</strong> tepërt janë shumë <strong>të</strong> zakonshme në vendet që kanë një sistem <strong>të</strong><br />
bazuar në pozi<strong>të</strong> siç e ka edhe Kosova.<br />
Sistemi i bazuar në pozi<strong>të</strong> ësh<strong>të</strong> shumë liberal në<br />
kuptim <strong>të</strong> konvertimit <strong>të</strong> nëpunësit civil në një pozi<strong>të</strong><br />
tje<strong>të</strong>r, në rast se pozita e tij e mëparshme ësh<strong>të</strong><br />
deklaruar si e tepërt. Në Kosovë, ashtu si në vendet e<br />
tjera ku aplikohet ky sistem, në rastin kur nëpunësi<br />
civil deklarohet si i tepërt ose kur funksioni i kryer nga<br />
ajo pozi<strong>të</strong> nuk ësh<strong>të</strong> më i nevojshëm, nëpunësi civil i<br />
humb <strong>të</strong> gjitha <strong>të</strong> drejtat që i ka pasur në kohën sa ka<br />
qenë i punësuar. Për kë<strong>të</strong> arsye nevojitet që <strong>të</strong><br />
baraspeshohet kjo humbje e <strong>të</strong> drejtave dhe<br />
përfitimeve për nëpunësin civil. Në praktikë, <strong>të</strong> gjitha<br />
vendet ku aplikohen sistemet e bazuar në pozi<strong>të</strong><br />
aplikojnë skema për pagesë për shkak <strong>të</strong> largimit nga<br />
puna ose mekanizma <strong>të</strong> tjerë për <strong>të</strong> mbrojtur<br />
nëpunësit civilë.<br />
Për kë<strong>të</strong> arsye, dëshirojmë <strong>të</strong> rekomandojmë<br />
miratimin e procedurave specifike lidhur me skemat e mbështetjes <strong>të</strong> stafit <strong>të</strong> tepërt dhe<br />
skemat e trajtimit specifik për nëpunësit civilë <strong>të</strong> deklaruar <strong>të</strong> tepërt.<br />
5.3 – Analizimi i punës, gradimi dhe klasifikimi<br />
Një element tje<strong>të</strong>r i organizimit strukturor <strong>të</strong> institucioneve ësh<strong>të</strong> klasifikimi i brendshëm i <strong>të</strong><br />
punësuarve, bazuar në kompleksitetin e pozi<strong>të</strong>s së punës. Në pajtim me filozofinë kryesore <strong>të</strong><br />
sistemit, klasifikimi i pozitave <strong>të</strong> punës ësh<strong>të</strong> <strong>të</strong>rësisht i decentralizuar. Kjo, gjithashtu, ësh<strong>të</strong> e lidhur<br />
me sistemin e pas<strong>të</strong>r <strong>të</strong> bazuar në pozi<strong>të</strong> i miratuar nga legjislacioni.<br />
Dy karakteristika kryesore, ndonëse kontradiktore, janë ilustruese për sistemin aktual:<br />
a) nuk ka një kategorizim <strong>të</strong> përgjithshëm <strong>të</strong> pozitave ekzistuese;<br />
b) në teori ekziston kategorizimi unik për pozitat.<br />
Sistemi në Kosovë vuan nga mungesa e kategorizimit <strong>të</strong> përgjithshëm <strong>të</strong> pozitave, që do <strong>të</strong> tho<strong>të</strong> <strong>të</strong><br />
një udhëzimi që do <strong>të</strong> përkufizonte karakteristikat kryesore <strong>të</strong> çdo grupi <strong>të</strong> pozitave <strong>të</strong> punës. I quajtur<br />
edhe katalog i punës në disa vende, ky kategorizim i përgjithshëm ësh<strong>të</strong> i dobishëm për shkak se<br />
përcakton karakteristikat kryesore <strong>të</strong> pozitave referuese në institucione, kështu që edhe në rast se<br />
sistemi i klasifikimit ësh<strong>të</strong> i decentralizuar si në Kosovë, institucionet kanë një pikënisje për t‟iu<br />
referuar dhe mekanizmin e kontrollit që mbikëqyr sistemin bazuar në këto standarte. Mekanizmat e<br />
kontrollit janë shumë <strong>të</strong> rëndësishëm në procesin e klasifikimit, për shkak se kjo menjëherë<br />
përkthehet në shpenzime për paga dhe përfitime <strong>të</strong> tjera përka<strong>të</strong>se. Më 2007 MSHP ka bërë përpjekje<br />
që <strong>të</strong> sistematizojë sistemin e klasifikimit, së paku për ministri<strong>të</strong>, por pa sukses, pasi që qeveria nuk e<br />
miratoi udhëzimin administrativ.<br />
17<br />
Në kohët e fundit në Shqipëri ësh<strong>të</strong><br />
aplikuar një reformë. Administrata e<br />
Kuvendit dhe e Presidencës si dhe<br />
ministri<strong>të</strong> janë klasifikuar në nivel <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong>.<br />
E njëjta ësh<strong>të</strong> aplikuar edhe për agjenci<strong>të</strong> e<br />
pavarura që i raportojnë Kuvendit.<br />
Agjenci<strong>të</strong> që janë <strong>të</strong> varura nga ministri<strong>të</strong><br />
janë kategorizuar në tri kategori në bazë <strong>të</strong><br />
rëndësisë dhe madhësisë së institucioneve.<br />
Varësisht nga grupi, klasifikimi i pozitave<br />
ësh<strong>të</strong> më i lar<strong>të</strong> apo më i ulët.<br />
Në anën tje<strong>të</strong>r, komunat janë kategorizuar<br />
në tri kategori në bazë <strong>të</strong> madhësisë, duke<br />
ndikuar në mënyrë implicite në<br />
kategorizimin e pozitave në këto komuna.
Përkundër faktit se nuk ekziston një kategorizim i përgjithshëm i pozitave, duket se <strong>të</strong> gjitha pozitat<br />
në administra<strong>të</strong>n publike janë <strong>të</strong> ndërlidhura. Kjo për shkak <strong>të</strong> mekanizmit <strong>të</strong> koeficientit i përdorur për<br />
paga dhe për klasifikim <strong>të</strong> pozitave <strong>të</strong> punës. Në fakt, mundësia për <strong>të</strong> krahasuar <strong>të</strong> gjitha pozitat në<br />
kuadër <strong>të</strong> <strong>të</strong> njëjtit sistem ësh<strong>të</strong> e dobishme, posaçërisht në rastet kur avancimet dhe transferimet<br />
paralele janë përdorur si mjet për <strong>të</strong> promovuar nëpunësit civilë.<br />
Klasifikimi i pozitave <strong>të</strong> punës ësh<strong>të</strong> bazuar në sistemin e koeficientit. Çdo pozi<strong>të</strong> ka koeficientin që<br />
varion nga 4-10. Koeficienti përcakton vlerën e pozitave, përkthyer në paga.<br />
Klasifikimi aplikohet në mënyrë homogjene në administra<strong>të</strong>n publike dhe bazohet në emërtimin e<br />
pozitave. Nuk ka klasifikim <strong>të</strong> institucioneve, p.sh. pozita e drejtorit <strong>të</strong> departamentit ësh<strong>të</strong> vlerësuar<br />
njësoj pavarësisht se ajo pozi<strong>të</strong> ësh<strong>të</strong> në një ministri, në administra<strong>të</strong>n e parlamentit, në një agjenci<br />
ose në institucion <strong>të</strong> pushtetit lokal. Kjo situa<strong>të</strong> nuk ësh<strong>të</strong> e zakonshme në vendet e tjera. Zakonisht<br />
klasifikimi i pozitave reflekton në mënyrë implicite klasifikimin e institucioneve <strong>të</strong> cilave iu takojnë ato.<br />
Kjo për <strong>të</strong> krijuar gjithashtu një hierarki <strong>të</strong> institucioneve, duke reflektuar rëndësinë e tyre relative në<br />
raport me njëri-tjetrin. Klasifikimi i pozitave duhet <strong>të</strong> marrë parasysh shtrirjen e funksioneve <strong>të</strong> kryera<br />
dhe kompetencën territoriale <strong>të</strong> institucioneve, si edhe numrin e var<strong>të</strong>sve dhe publikun e prekur nga<br />
vendimet e tyre.<br />
Në praktikë janë aplikuar disa tentativa për <strong>të</strong> shmangur “barazinë” e klasifikimit, megjithëse <strong>të</strong> gjitha<br />
këto ndërhyrje janë bërë në mënyrë ad hoc dhe <strong>të</strong> motivuara nga interesa individualë. Ndërhyrje <strong>të</strong><br />
shumta janë bërë në sistemin e klasifikimit për <strong>të</strong> promovuar pozita <strong>të</strong> caktuara në <strong>të</strong>rë administra<strong>të</strong>n,<br />
ajo më e fundit për drejtorët në komuna, ku përveç faktit që kanë kaluar nga nëpunës civilë në <strong>të</strong><br />
emëruar politikë, kanë dyfishuar vlerën e pozitave duke u barazuar me sekretarët e përhershëm në<br />
ministri dhe duke dyfishuar dallimin me drejtorët e departamenteve në ministri.<br />
Ne kemi vërejtur se në pozitat e larta menaxheriale ekziston pothuajse një klasifikim unik i pozitave<br />
dhe nuk ka dallime <strong>të</strong> mëdha në nivele. Në anën tje<strong>të</strong>r, në pozitat e ulëta ekzekutive ka një<br />
shumëllojshmëri <strong>të</strong> madhe <strong>të</strong> klasifikimit për pozitat e njëjta. Në disa raste, ekzistojnë pozita <strong>të</strong><br />
ndryshme (përmbajtje e ndryshme) me emërtim <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong>, ndërsa ekzistojnë disa pozita <strong>të</strong> njëjta me<br />
emrërtesë <strong>të</strong> ndryshme 16 . Si rezultat në Kosovë kemi më shumë se 950 emërtime <strong>të</strong> pozitave në <strong>të</strong>rë<br />
administra<strong>të</strong>n publike.<br />
Për sa i përket sistemit <strong>të</strong> klasifikimit, konstatojmë se nuk ekzistojnë rregulla <strong>të</strong> qarta për procesin e<br />
analizës së punës. Në fakt, nuk ka udhëzime në kornizën ligjore dhe DASHC nuk ka bërë përpjekje<br />
që <strong>të</strong> unifikojë praktikën. Vlerësimi i punës dhe vlera e propozuar (koeficienti) vendosen nga<br />
institucioni punëdhënës, bazuar në analizat e tyre. Meqënëse gjithmonë mund <strong>të</strong> ofrohen justifikime,<br />
rezultati ësh<strong>të</strong> një shumëllojshmëri e madhe në vlerësimin e pozitave ekzekutive. Meqë baza<br />
krahasuese mungon, autoriteti kontrollues nuk mund <strong>të</strong> hedhë posh<strong>të</strong> propozimin bazuar në merita,<br />
por ve<strong>të</strong>m mund ta analizojë në bazë <strong>të</strong> qasjes krahasuese <strong>të</strong> asaj se çfarë ka ndodhur deri më tani.<br />
Për a<strong>të</strong> arsye në shumicën e rasteve DASHC kryen ve<strong>të</strong>m kontrollin procedural dhe jo substancën e<br />
propozimit.<br />
Gjithashtu, ekziston edhe një e me<strong>të</strong> e sistemit: pasi që miratimi kërkohet ve<strong>të</strong>m për pozitat e krijuara<br />
rishtazi (praktikisht një emërtim i ri i pozitave që nuk ka qenë më parë në lis<strong>të</strong>n e pagave), kontrolli i<br />
DASHC shmanget në rastin kur emërtimet e ngjashme <strong>të</strong> pozitave janë futur më parë.<br />
Si rezultat, kemi dallimet në vlerësimin e punëve për pozitat e ngjashme ndërmjet institucioneve, në<br />
institucionin e njëj<strong>të</strong> dhe madje në <strong>të</strong> njëjtin departament. Një tje<strong>të</strong>r gjetje ka <strong>të</strong> bëjë me vlerësimet<br />
individuale <strong>të</strong> punës dhe klasifikimet. Me anë <strong>të</strong> vendimeve <strong>të</strong> qeverisë ose vendimeve ministrore,<br />
disa pozita janë klasifikuar në mënyrë <strong>të</strong> ndryshme, krahasuar me pozita <strong>të</strong> ngjashme, motivuar kjo<br />
nga vështirësi<strong>të</strong> për <strong>të</strong> rekrutuar/mbajtur stafin e specializuar ose bazuar në raportet e pastra<br />
politike/nepotike.<br />
Duke analizuar <strong>të</strong> gjitha çështjet lidhur me vlerësimin e punëve dhe sistemin e gradimit ne<br />
rekomandojmë siç vijon:<br />
16<br />
Të dhënat e ofruara gja<strong>të</strong> intervistave me stafin e divizionit <strong>të</strong> lis<strong>të</strong>s së pagave (DASHC/MSHP)<br />
18
a) Të miratohet një kategorizim i përgjithshëm i pozitave në administra<strong>të</strong>n publike në<br />
Kosovë:<br />
Kategorizimi i përgjithshëm duhet <strong>të</strong> përkufizojë karakteristikat themelore dhe detyrat<br />
kryesore <strong>të</strong> tipeve më <strong>të</strong> zakonshëm <strong>të</strong> pozitave. Gjithashtu, duhet <strong>të</strong> realizohet marrëdhënia<br />
ndërmjet pozitave <strong>të</strong> ngjashme në institucionet e niveleve <strong>të</strong> ndryshme.<br />
b) Të shfry<strong>të</strong>zohet një sistem i thjesh<strong>të</strong> me pak kategori në sistemin e kategorizimit <strong>të</strong><br />
përgjithshëm:<br />
Me rastin e hartimit <strong>të</strong> sistemit, zyrtarët duhet <strong>të</strong> marrin parasysh ndarjen e administra<strong>të</strong>s<br />
publike në kategori <strong>të</strong> ndryshme (ashtu siç ësh<strong>të</strong> sqaruar në kë<strong>të</strong> pjesë lidhur me<br />
fushëveprimin e legjislacionit <strong>të</strong> shërbimit civil). Gradat lidhur me administra<strong>të</strong>n qendrore dhe<br />
lokale nuk duhet <strong>të</strong> jenë <strong>të</strong> njëjta si për mësimdhënësit, mjekët dhe shërbimet e uniformuara.<br />
Për këto tri kategori mund <strong>të</strong> përve<strong>të</strong>sohen sisteme <strong>të</strong> ndryshme por duhet <strong>të</strong> sigurohet lidhja<br />
me administra<strong>të</strong>n qendrore dhe lokale. Për këto dy kategori<strong>të</strong> e fundit (më pak se 18% e<br />
administra<strong>të</strong>s publike) duhet <strong>të</strong> miratohet një sistem i thjesh<strong>të</strong> me pak grada 17 .<br />
c) Të lidhet procesi i kategorizimit me miratimin e strukturave <strong>të</strong> brendshme për<br />
institucionet:<br />
Të përdoren <strong>të</strong> njëjtat procedura si për miratimin e strukturave <strong>të</strong> brendshme edhe për<br />
kategorizimin e pozitave. Në kuadër <strong>të</strong> kategorizimit <strong>të</strong> përgjithshëm <strong>të</strong> pozitave, alokimi i<br />
gradave për çdo pozi<strong>të</strong> <strong>të</strong> bëhet gja<strong>të</strong> miratimit <strong>të</strong> strukturës së brendshme <strong>të</strong> institucioneve,<br />
pas kontrollimit nga <strong>Ministria</strong> e Ekonomisë dhe Financave dhe MSHP/DASHC.<br />
d) Të shfry<strong>të</strong>zohet sistemi “benchmarking” si mjet metodologjik lidhur me udhëzimet për<br />
sistemin e analizimit <strong>të</strong> vendeve <strong>të</strong> punës:<br />
Me rastin e hartimit <strong>të</strong> udhëzimeve për sistemin e analizimit <strong>të</strong> punës, <strong>të</strong> bazohet metodologjia<br />
në modelin “benchmarking”. Ky model bazohet në ushtrimin krahasues <strong>të</strong> <strong>të</strong> gjitha pozitave<br />
me pozicionet tip (benchmark). Si mjet procedural, në kategorizimin e përgjithshëm <strong>të</strong><br />
pozitave, pozitat si shembuj nga <strong>të</strong> gjitha gradat hierarkike vlerësohen dhe iu jepet një vlerë.<br />
Për kë<strong>të</strong> proces ekzaminuar disa faktorë (përgjegjësi<strong>të</strong> menaxheriale për stafin dhe burimet,<br />
kompleksiteti i pozitave, kompetencat vendimmarrëse, njohuria dhe përvoja e kërkuar për a<strong>të</strong><br />
pozi<strong>të</strong>, kontaktet dhe përfaqësimi, etj.). Si hap i dy<strong>të</strong>, <strong>të</strong> gjitha pozitat krahasohen me pozitat<br />
„benchmark” duke përcaktuar vlerën e tyre.<br />
Ne e rekomandojmë kë<strong>të</strong> sistem për shkak se ësh<strong>të</strong> i leh<strong>të</strong> për t‟u zbatuar, ësh<strong>të</strong> i thjesh<strong>të</strong><br />
dhe mund <strong>të</strong> kontrollohet leh<strong>të</strong>sisht. Duke pasur parasysh praktikën aktuale dhe problemet që<br />
e shoqërojnë a<strong>të</strong>, ne fuqimisht rekomandojmë centralizimin e procesit dhe rritjen e rolit dhe<br />
përgjegjësi<strong>të</strong> e institucioneve qendrore kontrolluese.<br />
e) Të sigurohet hierarkia e institucioneve kur <strong>të</strong> miratohet klasifikimi i pozitave:<br />
Menaxherët duhet <strong>të</strong> marrin parasysh specifikat e institucioneve me rastin e miratimit <strong>të</strong><br />
kategorizimit <strong>të</strong> përgjithshëm <strong>të</strong> pozitave. Një dallim i caktuar duhet <strong>të</strong> vendoset për pozitat e<br />
ngjashme në institucione <strong>të</strong> ndryshme. Posaçërisht ky dallim duhet <strong>të</strong> je<strong>të</strong> i qar<strong>të</strong> në rastet<br />
ministrive dhe <strong>të</strong> agjencive <strong>të</strong> tyre var<strong>të</strong>se.<br />
f) Të vendoset një sistem që <strong>të</strong> bëjë dallimin ndërmjet pozitave me emërtim <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong>:<br />
Nuk ësh<strong>të</strong> praktike që <strong>të</strong> gjitha pozitat e ngjashme në institucionet e ngjashme <strong>të</strong> jenë në <strong>të</strong><br />
njëj<strong>të</strong>n kategori (p.sh. <strong>të</strong> gjithë drejtorët e departamenteve <strong>të</strong> ministrive në <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong>n kategori).<br />
Sistemi i ri i klasifikimit duhet <strong>të</strong> ofrojë mekanizma që <strong>të</strong> bëhet dallimi ndërmjet pozitave <strong>të</strong><br />
ngjashme dhe <strong>të</strong> miratohen vlera specifike <strong>të</strong> disa pozitave <strong>të</strong> përgjithshme. Një nga kriteret<br />
që do <strong>të</strong> përdorej mund <strong>të</strong> je<strong>të</strong> fusha e politikë bërjes për a<strong>të</strong> njësi, krahasuar me ofrimin e<br />
shërbimeve ose shërbimet mbështe<strong>të</strong>se.<br />
g) Të vendosen në rregullore baza ligjore dhe kriteret që duhet <strong>të</strong> përdoren për<br />
klasifikimin specifik për disa pozita <strong>të</strong> ndjeshme:<br />
Të institucionalizohet praktika aktuale e klasifikimit <strong>të</strong> pozitave specifike në grada më <strong>të</strong> larta<br />
sesa ato që janë ngjashme me to, për arsye që kanë <strong>të</strong> bëjnë me kërkesën e tregut <strong>të</strong> punës<br />
17 Shih gjithashtu raportin e “<strong>Rishikimi</strong>t <strong>të</strong> gjithë qeverisë” lidhur me propozimin për <strong>të</strong> shuar nivelin e tre<strong>të</strong> <strong>të</strong> menaxhimit<br />
– shef i sektorit.<br />
19
për ata profesionis<strong>të</strong>, stimulimi i kandida<strong>të</strong>ve me nivel <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> edukimi, etj. Qeveria duhet <strong>të</strong><br />
shndërrojë praktikën jotransparente në rregulla dhe kritere <strong>të</strong> qarta, që <strong>të</strong> aplikohen pas<br />
plo<strong>të</strong>simit <strong>të</strong> kushteve.<br />
5.4 – Pagat dhe skemat e tjera <strong>të</strong> kompensimit<br />
Sistemi i pagave në administra<strong>të</strong>n publike në Kosovë ësh<strong>të</strong> i bazuar sipas modelit <strong>të</strong> koeficientit.<br />
Koeficienti 4 ësh<strong>të</strong> përdorur pozitat ndihmëse <strong>të</strong> nivelit <strong>të</strong> ulët; koeficienti 10 ësh<strong>të</strong> përdorur për<br />
pozitat e drejtorit <strong>të</strong> departamentit. Në <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong>n kohë, pagat specifike deri te koeficienti 18 aplikohen<br />
aktualisht për pozitat <strong>të</strong> veçanta në administra<strong>të</strong>n publike. Vlera e çdo pike <strong>të</strong> koeficientit ësh<strong>të</strong> 32,55<br />
Euro. Ky sistem i përdorur në Kosovë ka si bazë ligjore një memorandum <strong>të</strong> UNMIK-ut <strong>të</strong> vitit 2000 ku<br />
sqarohet në terma shumë <strong>të</strong> gjera përdorimi i koeficienteve. Nuk ka asnjë bazë tje<strong>të</strong>r ligjore në fushën<br />
e pagave dhe <strong>të</strong> shpërblimeve. Më 2004 një projekt i CARDS ka kryer një rishikim <strong>të</strong> detajuar <strong>të</strong><br />
sistemit <strong>të</strong> pagave dhe ka propozuar një <strong>të</strong> ri. Fatkeqësisht, për disa arsye që nga implikimet<br />
financiare e deri te paaf<strong>të</strong>sia e qeverisë, sistemi asnjëherë nuk ësh<strong>të</strong> zbatuar.<br />
Shpërndarja e koeficienteve për pozitat ësh<strong>të</strong> bërë nga çdo institucion në një mënyrë <strong>të</strong> pavarur dhe<br />
ësh<strong>të</strong> mbikëqyrur nga DASHC në momentin kur pozita e re ësh<strong>të</strong> futur në lis<strong>të</strong>n e pagave. Në<br />
përgjithësi koeficien<strong>të</strong>t për pozitat menaxheriale janë shpërndarë në mënyrë homogjene në<br />
institucione dhe ekziston një unifikim i praktikës. Në anën tje<strong>të</strong>r, për pozitat ekzekutive një numër i<br />
madh i koeficienteve aplikohet dhe dallimet ndërmjet pozitave, madje edhe në kuadër <strong>të</strong> institucionit<br />
<strong>të</strong> njëj<strong>të</strong> janë evidente. Në procesin e mbikëqyrjes DASHC ka pak mundësi që <strong>të</strong> refuzojë përcaktimin<br />
e koeficienteve për pozitat e nivelit <strong>të</strong> ulët. Kjo ësh<strong>të</strong> për shkak <strong>të</strong> deficiteve në sistemin e vlerësimit <strong>të</strong><br />
vendeve <strong>të</strong> punës dhe mungesës së pozicioneve tipike krahasimore. Gjithashtu, laramania e madhe e<br />
pozitave në administra<strong>të</strong>n publike ka qënë një vështirësi në vetvete, duke qenë që DASHC nuk ka<br />
shumë përvojë në procese <strong>të</strong> tilla.<br />
Në fakt, sistemi i koeficientit nuk ësh<strong>të</strong> i vetmi i aplikuar në Kosovë. Paralelisht aplikohet i<br />
ashtuquajturi “sistemi i pagave fikse”. Ky sistem nënkupton një shumë fikse <strong>të</strong> pagës për disa<br />
institucione ose kategori <strong>të</strong> pozitave. Me kë<strong>të</strong> sistem paguhen sektori i arsimit dhe shënde<strong>të</strong>sisë,<br />
policia dhe gjyqësori. Gjithashtu, një numër pozitash në institucione paguhen me paga fikse duke<br />
filluar nga sekretarët e përhershëm deri te pozitat e tjera individuale <strong>të</strong> cilat kanë një gradë jo <strong>të</strong><br />
zakonshme. Për sa i përket forcave policore sistemi i pagave mbështetet në gradat policore, ku çdo<br />
gradë korrespondon me një pagë 18 .<br />
Për shkak <strong>të</strong> konfuzionit në sisteme aktualisht janë 52 koeficien<strong>të</strong> (shumëzues) në përdorim dhe 86<br />
nivele <strong>të</strong> tjera pagash me sistemin e pagave fikse. Nivele e koeficiente <strong>të</strong> reja janë shtuar në mënyrë<br />
frekuente.<br />
Problemi kryesor i sistemit <strong>të</strong> pagave ësh<strong>të</strong> sistemi i dobët vlerësimit <strong>të</strong> vendeve <strong>të</strong> punës dhe<br />
mungesa e rregullimit ligjor. Kjo mungesë e rregullimit iu ka lejuar institucioneve <strong>të</strong> krijojnë nivele <strong>të</strong><br />
pagave pa ndonjë kontroll. Gjithashtu, për<br />
shkak <strong>të</strong> zanafillës së sistemit <strong>të</strong> pagave nuk<br />
ka rregulla <strong>të</strong> qarta për institucionin që <strong>të</strong><br />
miratojë nivelet e pagave. Kjo ësh<strong>të</strong> edhe më<br />
shumë e theksuar në shtesat e aplikuara që<br />
zakonisht miratohen nga ministri.<br />
Të gjitha ndërhyrjet në fushën e pagave nuk<br />
janë shqyrtuar me kujdes dhe efektet<br />
asnjëherë nuk janë marrë parasysh nga një<br />
këndvështrim gjithëpërfshirës. Ndërhyrjet e<br />
kohëpaskohshme <strong>të</strong> qeverisë asnjëherë nuk<br />
janë shoqëruar me analiza <strong>të</strong> shëndosha për<br />
<strong>të</strong> justifikuar ndërhyrjet dhe për <strong>të</strong> analizuar<br />
efektet në piramidën e pagave dhe reagimet<br />
nga grupet e tjera. Një nga ndërhyrjet më <strong>të</strong> fundit ësh<strong>të</strong> niveli i ri i pagave për drejtorët e<br />
departamenteve në komuna, që tani barazohen me nivelin e sekretarëve <strong>të</strong> përhershëm.<br />
18<br />
Të dhënat e ofruara gja<strong>të</strong> intervistave me stafin e divizionit <strong>të</strong> lis<strong>të</strong>s së pagave, MEF dhe Administrata e Policisë.<br />
20
Gjithashtu, për pozita individuale ne kemi vërejtur nivele jo <strong>të</strong> zakonshme <strong>të</strong> pagave. Në disa raste<br />
këto paga <strong>të</strong> larta janë arsyetuar me kërkesën e lar<strong>të</strong> në sektorin privat për këto profesione<br />
(posaçërisht TI dhe inxhinierët), por në disa raste ato nuk janë arsyetuar fare. Për shembull, në një<br />
ministri një pozi<strong>të</strong> e nëpunësit civil (zyrtar i lar<strong>të</strong>) në Divizionin e Financave paguhet njësoj si drejtori i<br />
departamentit (koeficienti 10). Shembujt e tjerë janë në kategorinë e këshilltarëve politikë, ku disa<br />
paguhen mbi nivelin e pagave <strong>të</strong> kolegëve <strong>të</strong> tyre. Institucionet që propozojnë këto nivele <strong>të</strong> larta <strong>të</strong><br />
pagave zakonisht nuk analizojnë dhe nuk justifikojnë propozimin dhe arsyeja e vetme për propozimin<br />
ësh<strong>të</strong> mundësia buxhetore për <strong>të</strong> bërë rritjen.<br />
Lidhur me këto nivele specifike, ajo që ne sugjerojmë nuk ësh<strong>të</strong> shuarja e tyre dhe krijimi i një niveli<br />
unik <strong>të</strong> pagave për <strong>të</strong> gjitha pozitat e kategorisë së njëj<strong>të</strong>. Ne rekomandojmë që qeveria me kujdes <strong>të</strong><br />
studiojë dhe analizojë <strong>të</strong> gjitha rastet dhe <strong>të</strong> përcaktojë kritere dhe nivele <strong>të</strong> qarta për paga për<br />
këto profesione specifike, <strong>të</strong> cilat janë shumë <strong>të</strong> kërkuara në tregun e punës. Në <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong>n kohë,<br />
nivelet uniforme <strong>të</strong> pagave duhet <strong>të</strong> aplikohen për këto pozita në <strong>të</strong> gjitha institucionet. Ky<br />
rekomandim përputhet me vendimin e qeverisë nr. 07/29 i da<strong>të</strong>s 31.07.2008 për <strong>të</strong> iniciuar një studim<br />
<strong>të</strong> pagave specifike përcaktimin e standarteve për zbatimin uniform në institucionet e administra<strong>të</strong>s<br />
publike. Edhe një pikë tje<strong>të</strong>r e rëndësishme në kë<strong>të</strong> vendim <strong>të</strong> qeverisë ndërlidhet me dispozi<strong>të</strong>n ku<br />
asnjë pagë në <strong>të</strong> ashtuquajturat “pozita deficitare” nuk duhet <strong>të</strong> je<strong>të</strong> më e lar<strong>të</strong> sesa paga për zyrtarët<br />
e emëruar nga KELP (Komisioni për Emërime <strong>të</strong> Larta Publike), që do <strong>të</strong> tho<strong>të</strong> pagën e sekretarëve <strong>të</strong><br />
përhershëm.<br />
Duke analizuar pagat dhe marrëdhënien me pozitat, vërejmë se sistemi ësh<strong>të</strong> shumë i ngjeshur.<br />
Dallimet ndërmjet SP-ve, drejtorëve <strong>të</strong> departamentit, zëvendësve <strong>të</strong> tyre, udhëheqësve <strong>të</strong><br />
divizioneve dhe zyrtarëve <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> janë paraqitur në diagramin e mëposh<strong>të</strong>m:<br />
Ashtu siç ësh<strong>të</strong> treguar në kë<strong>të</strong> diagram, rritja e pagës kur nëpunësit civilë përparojnë në pozita në<br />
ka<strong>të</strong>r hapat e parë në hierarki ësh<strong>të</strong> ve<strong>të</strong>m 2,5% duke pasur një rritje në mënyrë <strong>të</strong> veçan<strong>të</strong> për 50%<br />
për pozitat e SP. Situata ësh<strong>të</strong> e njëj<strong>të</strong> edhe për agjenci<strong>të</strong> ekzekutive, por në kë<strong>të</strong> rast pozita e SP<br />
ësh<strong>të</strong> zëvendësuar me kryeshefin ekzekutiv.<br />
Duke marrë parasysh nivelin e ulët <strong>të</strong> pagave rritja ësh<strong>të</strong> pothuaj e papërfillshme për nëpunësin<br />
civil 19 . Niveli i pagës nuk e arsyeton shumën e përgjegjësive <strong>të</strong> shtuara me rastin e kalimit nga një<br />
pozi<strong>të</strong> në një tje<strong>të</strong>r, duke kufizuar performancën e pritur <strong>të</strong> pozi<strong>të</strong>s. Në ndërhyrjet e ardhshme në paga<br />
dhe reformat e gjera, qeveria duhet <strong>të</strong> marrë parasysh dekompresimin e niveleve <strong>të</strong> pagave, për <strong>të</strong><br />
bërë më <strong>të</strong>rheqës përparimin në karrierë dhe për <strong>të</strong> stimuluar NC për perfomancë më <strong>të</strong> mirë, duke i<br />
çuar drejt ngritjes në pozi<strong>të</strong>.<br />
Një problem tje<strong>të</strong>r i vërejtur në sistemim e pagave që ka çuar drejt krijimit <strong>të</strong> “sistemit <strong>të</strong> pagave fikse”<br />
ësh<strong>të</strong> ndërvarësia e sistemit <strong>të</strong> pagave në <strong>të</strong> gjitha institucionet për shkak <strong>të</strong> faktorit <strong>të</strong> koeficientit.<br />
19 Ne nuk iu referohemi pozitave <strong>të</strong> SP për shkak se janë ve<strong>të</strong>m pak pozita <strong>të</strong> këtij lloji, duke llogaritur gjithashtu edhe<br />
kryeshefat ekzekutivë.<br />
21
Qeveria nuk ka pasur mundësi <strong>të</strong> ndërhyjë në vlerën e koeficientit për shkak <strong>të</strong> efektit zinxhir që do <strong>të</strong><br />
gjenerohej. Gjithashtu edhe fatura financiare do <strong>të</strong> ishte shumë e lar<strong>të</strong>. Në praktikë, sistemi i pagave<br />
nuk ësh<strong>të</strong> më unitar dhe dëshirojmë <strong>të</strong> nxisim qeverinë <strong>të</strong> institucionalizojë pavarësinë e sistemit <strong>të</strong><br />
pagave <strong>të</strong> aplikuar në grupet e ndryshme <strong>të</strong> institucioneve. Kjo do <strong>të</strong> mundësojë aplikimin e reformave<br />
<strong>të</strong> pagës në fushat specifike <strong>të</strong> administra<strong>të</strong>s publike <strong>të</strong> konsideruara si prioritet i qeverisë dhe<br />
gjithashtu <strong>të</strong> stimulojë grupet specifike.<br />
Një çështje tje<strong>të</strong>r ësh<strong>të</strong> e lidhur me shtesat e aplikuara gjerësisht në administra<strong>të</strong>n publike në<br />
Kosovë. Në kë<strong>të</strong> fushë gjithashtu nuk ekzistojnë kritere për aplikimin e tyre. Për më tepër, ato<br />
nganjëherë vendosen nga udhëheqësi i institucionit (ministri ose kryeshefi) dhe nuk ekziston kontrolli<br />
qendror mbi arsyet dhe nivelet e shtesave. Në disa raste kemi vërejtur se 50% e stafit <strong>të</strong> institucionit<br />
merr shtesa që ndryshojmë në bazë <strong>të</strong> pozi<strong>të</strong>s dhe/ose personit. Niveli i këtyre shtesave nganjëherë<br />
ësh<strong>të</strong> i njëj<strong>të</strong> si paga bazë, duke shtrembëruar filozofinë e sistemit <strong>të</strong> pagave. Deri në vitin e shkuar<br />
shtesat shkonin nga 20-400 Euro, por në vitin 2008 niveli i shtesave ësh<strong>të</strong> rritur në mënyrë drastike<br />
duke kapur shumën 1207 Euro në një rast, ose 5 herë më shumë sesa paga bazë 20 . Në <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong>n<br />
kohë, mungesa e kritereve <strong>të</strong> qarta dhe transparente mund <strong>të</strong> çojnë drejt pakënaqësisë në mesin e<br />
stafit, si dhe abuzimit nga ana e udhëheqësit <strong>të</strong> institucionit. Ne e kuptojmë që institucionet e Kosovës<br />
duhet <strong>të</strong> kompensojnë ata që kryejnë punën mirë, por do <strong>të</strong> sugjeronim që kjo <strong>të</strong> bëhet në mënyrë<br />
transparente dhe <strong>të</strong> rregulluar. Gjithashtu, për pozitat e ngjashme në institucionet e ndryshme shtesat<br />
ndryshojnë. Për shembull, <strong>të</strong> gjithë drejtorët dhe këshilltarët politikë përfitojnë një shtesë <strong>të</strong> madhe në<br />
administra<strong>të</strong>n e Kuvendit 21 , <strong>të</strong> vendosura nga Kryetari i Kuvendit, një shtesë që në përgjithësi nuk<br />
aplikohet në institucionet e tjera. Kjo ësh<strong>të</strong> lista zyrtare e institucioneve që përfitojnë nga shtesat:<br />
Institucioni Nr. i stafit përfitues<br />
Forcat Policore 7016<br />
Gjyqësori 1675<br />
Shërbimi Korrektues 1098<br />
Administrata Tatimore 601<br />
Administrata e Doganave 939<br />
IPK 215<br />
Ministri<strong>të</strong> dhe agjenci<strong>të</strong> 1928<br />
TOTALI 13471<br />
Prandaj ne do t‟i rekomandonim qeverisë që t’i përfshijë <strong>të</strong> gjitha shtesat në pagën bazë dhe<br />
gjithashtu <strong>të</strong> llogarisë shtesat specifike për grupin specifik <strong>të</strong> pozitave dhe <strong>të</strong> gjitha këto t’i<br />
përshijë në pagën bazë. Mendimi ynë ësh<strong>të</strong> se, në qof<strong>të</strong> se para<strong>të</strong> që aktualisht shpenzohen për<br />
paga dhe shtesa do <strong>të</strong> konsolidoheshin në pagën bazë, <strong>të</strong> shoqëruara me një reformë <strong>të</strong> gjerë <strong>të</strong><br />
pagave duke synuar rritjen e niveleve por edhe dekompresimin, ndikimi financiar nuk do <strong>të</strong> ishte aq i<br />
lar<strong>të</strong> dhe qeveria do <strong>të</strong> mund ta përballonte një gjë <strong>të</strong> tillë. Në fund <strong>të</strong> fundit këto para shpenzohen –<br />
kështu që le <strong>të</strong> rregullojmë sistemin dhe ta bëjmë më transparent. Përfitimet do <strong>të</strong> jenë <strong>të</strong> prekshme<br />
me përfitime pensionale, mjedisin e punës, joshjen e kandida<strong>të</strong>ve <strong>të</strong> kualifikuar në punë, si dhe me<br />
përmirësimin e imazhit <strong>të</strong> qeverisë në sy<strong>të</strong> e publikut.<br />
Për shtesat, gjithashtu, si për nivelet e pagës kompetenca për <strong>të</strong> miratim duhet t‟i takojë ve<strong>të</strong>m<br />
qeverisë, e jo udhëheqësve individualë <strong>të</strong> institucioneve.<br />
Për sa i përket menaxhimit <strong>të</strong> sistemit <strong>të</strong> pagave ne kemi vërejtur një <strong>të</strong> mete që mund <strong>të</strong><br />
përmirësohet nga qeveria në ndërhyrjet e ardhshme. Për shkak se kërkesa për paga kryhet nga<br />
institucionet në mes <strong>të</strong> muajit aktual, në praktikë ekzistojnë vështirësi për <strong>të</strong> mbajtur një pjesë <strong>të</strong><br />
pagës në rast se nëpunësi civil përfundon marrëdhënien e punës në pjesën e dy<strong>të</strong> <strong>të</strong> muajit ose<br />
mungon në punë për disa arsye. Sipas DASHC-së institucionet asnjëherë nuk kanë rikthyer pagesat e<br />
paligjshme gja<strong>të</strong> muajit <strong>të</strong> ardhshëm, duke shkaktuar në kë<strong>të</strong> mënyrë dëme për institucionin.<br />
20 Burimi i <strong>të</strong> dhënave: DASHC<br />
21 Duke shkuar deri në 300 euro<br />
22
Reforma e pagës ësh<strong>të</strong> një aktivitet urgjent <strong>të</strong> cilin qeveria duhet ta ndërmarrë, kështu që për <strong>të</strong><br />
ndihmuar në kë<strong>të</strong> drejtim ne rekomandojmë:<br />
a) Menjëherë <strong>të</strong> kompletohet korniza ligjore lidhur me pagat dhe pagesat e tjera. Në<br />
rregulloren e re qeveria duhet <strong>të</strong> je<strong>të</strong> institucioni i ve<strong>të</strong>m që ka fuqinë <strong>të</strong> miratojë nivelet e<br />
pagave për kategori<strong>të</strong> gjenerike <strong>të</strong> sqaruara më lar<strong>të</strong> në kategorizimin e përgjithshëm <strong>të</strong><br />
pozitave në administra<strong>të</strong>n publike. Gjithashtu, duhet <strong>të</strong> miratohen rregulla dhe kritere <strong>të</strong> qarta<br />
nga qeveria lidhur me shtesat, kur aplikohen.<br />
b) Çdo ndërhyrje në paga duhet <strong>të</strong> shoqërohet me një analizë <strong>të</strong> mirëfill<strong>të</strong> <strong>të</strong> propozimit duke<br />
shqyrtuar <strong>të</strong> gjitha efektet, qofshin ato financiare ose sistemike. Qeveria duhet <strong>të</strong> hartojë<br />
strategji afatshkurtra dhe afatmesme për fushën e pagave për <strong>të</strong> shmangur ndërhyrjet ad<br />
hoc.<br />
c) Vëmendje e posaçme duhet t‟i kushtohet pagave specifike për pozitat specifike. Niveli i<br />
pagave duhet <strong>të</strong> lidhet me procesin e vlerësimit <strong>të</strong> punës dhe duhet <strong>të</strong> je<strong>të</strong> uniform për pozitat<br />
e ngjashme në <strong>të</strong>rë administra<strong>të</strong>n.<br />
d) Të përfshihen si rregull <strong>të</strong> gjitha shtesat në pagën bazë.<br />
e) Të dekompresohet skema e pagave duke rritur dallimin ndërmjet pozitave <strong>të</strong><br />
njëpasnjëshme hierarkike. Përparimi në nivelet e pagave duhet <strong>të</strong> je<strong>të</strong> proporcional me<br />
përgjegjësi<strong>të</strong> e shtuara <strong>të</strong> pozi<strong>të</strong>s.<br />
f) Duke ruajtur rregulla <strong>të</strong> njëjta për sistemin e pagave, <strong>të</strong> bëhet i mundshëm aplikimi i<br />
ndërhyrjeve individuale në sektorët e veçan<strong>të</strong> <strong>të</strong> administra<strong>të</strong>s publike, ose kategori<strong>të</strong> e<br />
caktuara <strong>të</strong> <strong>të</strong> punësuarve. Për kë<strong>të</strong> arsye sistemi i përgjithshëm duhet <strong>të</strong> fragmentohet.<br />
5.5 – Praktika e rekrutimit dhe përzgjedhjes 22<br />
Në bazë <strong>të</strong> organizimit <strong>të</strong> përgjithshëm <strong>të</strong> shërbimit civil, procesi i rekrutimit ësh<strong>të</strong> i decentralizuar dhe<br />
procedurat kryhen në mënyrë <strong>të</strong> pavarur nga secili institucion. Përjashtimi i ve<strong>të</strong>m ësh<strong>të</strong> rekrutimi i<br />
menaxherëve <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> në mënyrë qendrore nga ana e Komisionit për Emërime <strong>të</strong> Larta Publike<br />
(KELP).<br />
Sistemi i shërbimit civil ësh<strong>të</strong> një sistem i pas<strong>të</strong>r i bazuar në pozi<strong>të</strong>n, me <strong>të</strong> gjitha pasojat që rrjedhin<br />
nga kjo. Legjislacioni nuk ofron asnjë nuancë <strong>të</strong> karrierës për nëpunësit civilë. Kjo ndikon në <strong>të</strong>rë<br />
sistemin e rekrutimit, por edhe ngritjen në pozi<strong>të</strong> <strong>të</strong> nëpunësve civilë. Në përgjithësi, ësh<strong>të</strong> shumë<br />
vështirë <strong>të</strong> gjesh një shtet që aplikon njërin prej sistemeve (bazuar në pozi<strong>të</strong> apo karrierë) sipas<br />
natyrës së pas<strong>të</strong>r ashtu siç ësh<strong>të</strong> në Kosovë. Zakonisht shtetet zgjedhin një sistem <strong>të</strong> përzier, <strong>të</strong><br />
mbështetur në pozi<strong>të</strong> ose në karrierë sipas nevojave <strong>të</strong> tyre <strong>të</strong> brendshme. Kombinimi i dy sistemeve<br />
sjell përfitime për shkak se mund <strong>të</strong> përdoren aspektet pozitive <strong>të</strong> çdo sistemi.<br />
Për sa i përket Kosovës ne do <strong>të</strong> rekomandonim një sistem <strong>të</strong> përzier, <strong>të</strong> mbështetur në pozi<strong>të</strong>n.<br />
Kjo ësh<strong>të</strong> për shkak se shërbimi civil në Kosovë ka nevojë për <strong>të</strong> ndërtuar kapacitete për punë, duke<br />
pasur parasysh ekzistencën e tij <strong>të</strong> shkur<strong>të</strong>r (elementet e karrierës) dhe, në anën tje<strong>të</strong>r, duhet <strong>të</strong><br />
ekzistojë mundësia për <strong>të</strong> përfituar nga përvoja që kanë marrë kosovarët duke punuar për organizatat<br />
ndërkombëtare, pas largimit <strong>të</strong> tyre, kur <strong>të</strong> punësuarit vendorë do t‟iu drejtohen institucioneve <strong>të</strong> AP<br />
(elementet e pozi<strong>të</strong>s).<br />
Ne kemi vërejtur që institucionet e AP në Kosovë nuk përgatisin Planet e <strong>Menaxhimit</strong> <strong>të</strong> BNj.<br />
Mungesa e këtyre planeve mund <strong>të</strong> shpjegohet me komunikimin e dobët <strong>të</strong> brendshëm <strong>të</strong> njësive <strong>të</strong><br />
BNj me nivelin e menaxhimit dhe mungesën e strategjive <strong>të</strong> qarta afatgjata në zhvillimin e politikave,<br />
që ndikojnë në mungesën e planeve për BNj <strong>të</strong> nevojshme për <strong>të</strong> mbështetur këto strategji.<br />
Për sa i përket procesit <strong>të</strong> rekrutimit, shpallja e vendeve <strong>të</strong> lira <strong>të</strong> punës vazhdimisht bëhet në dy<br />
gjuhë dhe deri më tani nuk ka pasur ankesa për mosrespektim <strong>të</strong> <strong>të</strong> drejtave <strong>të</strong> minoriteteve. Afati për<br />
22 Për një sqarim më <strong>të</strong> detajuar dhe arsyetim lidhur me rekrutimin ju lutemi referojuni Shtojcës 2<br />
23
pranimin e aplikacioneve ësh<strong>të</strong> zgjatur edhe për 15 di<strong>të</strong> shtesë në rastin kur nuk ka pasur<br />
përfaqësues <strong>të</strong> minoriteteve në mesin e kandida<strong>të</strong>ve, ose kur nuk ka pasur përfaqësim gjinor <strong>të</strong><br />
baraspeshuar. Ne mund <strong>të</strong> themi se legjislacioni lidhur me minoritetet dhe çështjet gjinore ësh<strong>të</strong> në<br />
<strong>të</strong>rësi i drej<strong>të</strong>.<br />
Në diagram ësh<strong>të</strong> paraqitur<br />
pjesëmarrja e minoriteteve në<br />
shërbimin civil në numrin e<br />
përgjithshëm <strong>të</strong> pozitave dhe në<br />
pozitat menaxheriale:<br />
Ashtu siç mund <strong>të</strong> vërehet<br />
minoritetet përbëjnë 10% <strong>të</strong><br />
pozitave <strong>të</strong> përgjithshme në<br />
administra<strong>të</strong>n qendrore. Ndërsa<br />
ato zënë ve<strong>të</strong>m 6% në pozitat<br />
menaxheriale.<br />
Diagrami tje<strong>të</strong>r tregon<br />
pjesëmarrjen sipas gjinisë në<br />
shërbimin civil në institucionet<br />
qendrore në përgjithësi dhe në<br />
pozitat menaxheriale.<br />
Procesi i rekrutimit udhëhiqet nga një komision ad hoc i balancuar me përfaqësim gjinor dhe <strong>të</strong><br />
minoriteteve i emëruar nga SP ose kryeshefi ekzekutiv. Testi pothuaj <strong>të</strong>rësisht bazohet në intervis<strong>të</strong>.<br />
Tipi i testimit dhe pikët e dhëna për secilin komponent përcaktohen nga komisioni që jep një<br />
rekomandim në fund për shefin e institucionit.<br />
Ne do t‟i rekomandonim qeverisë <strong>të</strong> rishqyrtojë <strong>të</strong>rë procedurën dhe <strong>të</strong> bëjë <strong>të</strong> detyrueshëm<br />
testin me shkrim, posaçërisht për pozitat ekzekutive. Për këto pozita testi me shkrim gjithmonë<br />
duhet <strong>të</strong> përbëjë pjesën më <strong>të</strong> madhe <strong>të</strong> pikëve <strong>të</strong> testimit. Një kombinim i testit me shkrim dhe<br />
intervis<strong>të</strong>s ësh<strong>të</strong> zgjidhja më e mirë.<br />
Në rregullore duhet <strong>të</strong> përcaktohet një kriter i qar<strong>të</strong> për shpërndarjen e pikëve. Kjo nuk mund t‟i<br />
lihet diskrecionit <strong>të</strong> komisionit. Së paku shpërndarja e pikëve ndërmjet testit me shkrim, intervis<strong>të</strong>s<br />
dhe përvojës së mëhershme (ekzaminimi i CV-së dhe dokumenteve <strong>të</strong> tjera përka<strong>të</strong>se) duhet <strong>të</strong><br />
vendoset.<br />
Sipas rregullimit aktual procesi i rekrutimit mund <strong>të</strong> ndikohet leh<strong>të</strong>sisht. Menaxherët e lar<strong>të</strong> mund <strong>të</strong><br />
ushtrojnë presion mbi anëtarët e komisionit. Për kë<strong>të</strong> arsye, por jo ve<strong>të</strong>m, ne do t‟i rekomandonim<br />
qeverisë <strong>të</strong> konsiderojë krijimin e një sistemi rekrutimi më <strong>të</strong> centralizuar, duke i dhënë <strong>të</strong> drej<strong>të</strong>n<br />
DASHC-së që <strong>të</strong> organizojë procedurat e rekrutimit. Në kë<strong>të</strong> mënyrë presioni nga institucionet<br />
individuale do <strong>të</strong> përballohej më leh<strong>të</strong> dhe do <strong>të</strong> kishte më shumë mundësi për <strong>të</strong> zgjedhur kandida<strong>të</strong>t<br />
më <strong>të</strong> kualifikuar. Në anën tje<strong>të</strong>r, DASHC do <strong>të</strong> je<strong>të</strong> në gjendje <strong>të</strong> përmirësojë shkath<strong>të</strong>si<strong>të</strong> e kërkuara<br />
për procesin e rekrutimit për personat që marrin pjesë në panele si dhe cilësinë e pyetjeve për<br />
kandida<strong>të</strong>t, duke i përgatitur ato paraprakisht.<br />
24
Një çështje tje<strong>të</strong>r që ka <strong>të</strong> bëjë me procesin e rekrutimit ësh<strong>të</strong> periudha provuese. Në bazë <strong>të</strong><br />
rregullave periudha provuese zgjat tre muaj, pas së cilës nëpunësi civil mund <strong>të</strong> marrë konfirmimin<br />
për <strong>të</strong> vazhduar punën apo jo. Deri më tash nuk ka rezultuar asnjë rast kur nëpunësit civil nuk i ësh<strong>të</strong><br />
vazhduar kontrata e punës pas mbarimit <strong>të</strong> periudhës provuese.<br />
Ne kemi ardhur në përfundim se periudha provuese ësh<strong>të</strong> shumë e shkur<strong>të</strong>r, posaçërisht në pozitat<br />
hyrëse ku kandida<strong>të</strong>t e rekrutuar kanë mungesë përvoje në shërbim. Tre muaj ësh<strong>të</strong> zakonisht<br />
periudha akomoduese dhe kandidati mezi arrin <strong>të</strong> kryejë ndonjë detyrë substanciale. Sipas<br />
këndvështrimit tonë ësh<strong>të</strong> shumë e vështirë për eprorin që <strong>të</strong> vendosë për një periudhë aq <strong>të</strong> shkur<strong>të</strong>r<br />
lidhur me kapacitetet e kandidatit dhe potencialin e tij për pozi<strong>të</strong>n e punës. Ne do t‟i rekomandonim<br />
qeverisë <strong>të</strong> zgjasë periudhën provuese së paku në 6 muaj. Në rast <strong>të</strong> transferimeve mund <strong>të</strong><br />
përdoret një zgjidhje tje<strong>të</strong>r duke eliminuar fare periudhën provuese. Në vend <strong>të</strong> rasteve <strong>të</strong> ngritjes në<br />
pozi<strong>të</strong>, nëse qeveria do <strong>të</strong> marrë parasysh aplikimin e disa nuancave <strong>të</strong> karrierës në sistem, mund <strong>të</strong><br />
caktohet një periudhë më e shkur<strong>të</strong>r provuese.<br />
Përveç procedurës së zakonshme <strong>të</strong> rekrutimit, LSHC përcakton një sistem special <strong>të</strong> centralizuar <strong>të</strong><br />
rekrutimit për menaxherët e lar<strong>të</strong>, i kryer nga KELP-i. Duke gjykuar në bazë <strong>të</strong> anëtarësisë së tij,<br />
KELP-i mund <strong>të</strong> cilësohet si një kompromis ndërmjet politikës dhe përzgjedhjes së pavarur.<br />
Kombinimi i politikanëve profesionis<strong>të</strong> me përfaqësues <strong>të</strong> shoqërisë civile ka dëshmuar <strong>të</strong> je<strong>të</strong> i<br />
dobishëm, ndonëse ne mendojmë se përzgjedhja kryesisht ësh<strong>të</strong> motivuar në baza politike. Ne<br />
mbështesim mendimin tonë në faktin që një numër i madh i SP-ve ësh<strong>të</strong> larguar nga puna për arsye<br />
<strong>të</strong> ndryshme (aktualisht 7 SP janë zëvendësuar që nga ardhja në pushtet e qeverisë aktuale më pak<br />
se një vit më parë) dhe në pikëpamjet e fundit <strong>të</strong> shprehura nga ministrat që pozita e SP <strong>të</strong><br />
transformohen në post politik.<br />
Në rast se qeveria do <strong>të</strong> konsiderojë centralizimin e rekrutimit, ne do <strong>të</strong> rekomandonim një rishikim<br />
<strong>të</strong> thellë <strong>të</strong> dispozitave që kanë <strong>të</strong> bëjnë me KELP dhe rekrutimin e menaxherëve <strong>të</strong> lar<strong>të</strong>.<br />
Menaxherët e lar<strong>të</strong> mund <strong>të</strong> përzgjidhen në mënyrë efikase nëpërmjet procedurave normale <strong>të</strong><br />
rekrutimit (duke respektuar rëndësinë e pozitave në strukturën e testit), pa pasur nevojë për <strong>të</strong> shpikur<br />
sisteme hibride që kanë dëshmuar <strong>të</strong> jenë <strong>të</strong> paefektshme.<br />
Një çështje që ka <strong>të</strong> bëjë në përgjithësi me procesin e rekrutimit ësh<strong>të</strong> instrumenti juridik i përdorur<br />
për <strong>të</strong> krijuar marrëdhënien e punës ndërmjet institucioneve dhe nëpunësve civilë - kontrata.<br />
Regjimi i shërbimit civil ësh<strong>të</strong> në natyrën e tij esenciale një marrëdhënie administrative, e drejtuar në<br />
përgjithësi nga ligji administrativ. Kontrata në përgjithësi ësh<strong>të</strong> një instrument i përdorur në ligjin<br />
privat, duke i dhënë <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> <strong>të</strong> dy palëve <strong>të</strong> ndikojnë në përmbajtjen e kontra<strong>të</strong>s dhe për <strong>të</strong><br />
kush<strong>të</strong>zuar klauzola <strong>të</strong> ndryshme. Kjo ka një konsekuencë <strong>të</strong> rëndësishme kur kemi <strong>të</strong> bëjmë me llojin<br />
e gjyka<strong>të</strong>s e autorizuar për <strong>të</strong> gjykuar rastet si dhe për procedurat dhe legjislacionin që duhet <strong>të</strong><br />
aplikohet. Një marrëdhënie tipike e shërbimit civil qeveriset nga ligji administrativ për shkak se akti i<br />
emërimit ësh<strong>të</strong> një vendim i një organi administrativ. Në anën tje<strong>të</strong>r, kushtet për punësim, <strong>të</strong> drejta<br />
dhe obligimet në vendin e punës dhe përfitimet e tjera siç janë paga, pushimet dhe pensioni janë<br />
vendosur për një kategori <strong>të</strong> madhe <strong>të</strong> <strong>të</strong> punësuarve në aktet ligjore <strong>të</strong> cilat nuk mund <strong>të</strong> ndryshohen<br />
nga nëpunësi civil. Ai ka <strong>të</strong> vetmen mundësi që t‟iu përshtatet rregullave, duke pranuar që <strong>të</strong> je<strong>të</strong><br />
pjesë e marrëdhënies së punës. Nënshkrimi i kontra<strong>të</strong>s së punës nga nëpunësi civil ësh<strong>të</strong> një akt<br />
juridik i pakuptim<strong>të</strong> që ve<strong>të</strong>m sa komplikon pasojat ligjore <strong>të</strong> marrëdhënies së punës. Kjo ësh<strong>të</strong><br />
karakteristikë në sistemin ligjor kontinental në <strong>të</strong> cilin bën pjesë edhe Kosova.<br />
Prandaj ne do <strong>të</strong> rekomandonim që pas rekrutimit, baza ligjore për fillimin e marrëdhënies së punës<br />
duhet <strong>të</strong> je<strong>të</strong> vendimi i autoritetit punëdhënës, qof<strong>të</strong> institucioni individual ose njësia qendrore që<br />
menaxhon shërbimin civil. Të gjitha dispozitat e kontra<strong>të</strong>s duhet <strong>të</strong> jenë <strong>të</strong> përfshira në kuadrin ligjor<br />
në fuqi.<br />
5.6 – Menaxhimi i performancës dhe karrierës në shërbimin civil<br />
Ashtu siç ësh<strong>të</strong> shpjeguar në pjesën e mësipërme, sistemi i shërbimit civil, me ve<strong>të</strong>m një përjashtim<br />
deri më tani (Shërbimi Policor i Kosovës) dhe një përjashtim i pritur (shërbimi diplomatik), ku<br />
aplikohen sistemet e mbyllura <strong>të</strong> karrierës, bazohet në sistemin e pas<strong>të</strong>r <strong>të</strong> pozi<strong>të</strong>s. Kjo zgjedhje e<br />
ligjvënësve ka ndikuar në mungesën e procedurave që kanë <strong>të</strong> bëjnë me menaxhimin e karrierës dhe<br />
stimulimin e nëpunësve ekzistues civilë për përparimin në karrierë.<br />
25
Marrëdhënia e punës në shërbimin civil bazohet në një kontra<strong>të</strong> <strong>të</strong> kufizuar në kohë, që nuk mund <strong>të</strong><br />
je<strong>të</strong> e gja<strong>të</strong> se tri vjet. Në fund kontrata mund <strong>të</strong> zgjatet ose jo dhe kjo ësh<strong>të</strong> lënë në diskrecion <strong>të</strong><br />
eprorit për <strong>të</strong> vendosur për zgjatjen e saj. Kontratat e kufizuara janë elemente që dëmtojnë karrierën<br />
dhe stabilitetin e shërbimit civil në Kosovë. Kohëzgjatja e kontra<strong>të</strong>s dhe “kërcënimi” për moszgjatje<br />
pas da<strong>të</strong>s së mbarimit janë mjete <strong>të</strong> përdorura nga menaxherët e lar<strong>të</strong> për <strong>të</strong> ndikuar mbi nëpunësit<br />
civilë. Situata ësh<strong>të</strong> e komplikuar edhe më shumë për shkak se në praktikë kontratat tre vjeçare nuk<br />
janë rregulli. Në bazë <strong>të</strong> disa vizitave inspektuese <strong>të</strong> bëra nga DASHC në institucione <strong>të</strong> ndryshme<br />
gja<strong>të</strong> 2008, ka rezultuar që në disa raste ishin <strong>të</strong> regjistruara kontrata që zgjasin ve<strong>të</strong>m tre muaj 23 .<br />
Kontratat me një ose dy vite kohëzgjatje janë më <strong>të</strong> zakonshme. Problemi ësh<strong>të</strong> se kohëzgjatja e<br />
kontra<strong>të</strong>s nuk vendoset në bazë <strong>të</strong> disa kritereve, por i ësh<strong>të</strong> lënë diskrecionit <strong>të</strong> eprorit.<br />
Në bazë <strong>të</strong> KPMK, pjesa më e madhe<br />
ankesave <strong>të</strong> dorëzuara në kë<strong>të</strong><br />
institucion iu referohet procedurave që<br />
kanë <strong>të</strong> bëjnë me moszgjatjen ose<br />
ndërprerjen e kontratave (për arsye <strong>të</strong><br />
tjera sesa masat disiplinore) 24 . Nga<br />
shpesh<strong>të</strong>sia e madhe e këtyre rasteve,<br />
ne mund <strong>të</strong> konkludojmë se largimet nga<br />
shërbimi civil kanë si një nga shkaqet<br />
kryesore kontratat me afat.<br />
Në nivelin ligjor, gjithashtu janë duke u<br />
zhvilluar diskutime duke argumentuar<br />
nëse eprori ka thjesh<strong>të</strong> <strong>të</strong> drej<strong>të</strong><br />
diskrecionare për zgjatjen/moszgjatjen e<br />
kontra<strong>të</strong>s ose nëse ai duhet <strong>të</strong><br />
respektojë kushtet e përshkruara në Udhëzimin Administrativ <strong>të</strong> MSHP/DASHC 2003/2 “Mbi<br />
Procedurat Kontraktuale”. Sipas KPMK ligji ësh<strong>të</strong> i qar<strong>të</strong> kur përcakton kë<strong>të</strong> <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> diskrecionare<br />
për eprorin në rastin e ripër<strong>të</strong>ritjes së kontra<strong>të</strong>s ose jo. Udhëzimi Administrativ i MSHP-së përcakton<br />
tre kërkesa që duhet <strong>të</strong> merren parasysh para se <strong>të</strong> merret vendimi nga ana e eprorit <strong>të</strong> drejtpërdrej<strong>të</strong>,<br />
por KPMK i ka cilësuar këto dispozita si shtesë në ligj, në situa<strong>të</strong>n kur ligji nuk ka autorizuar ministrinë<br />
<strong>të</strong> nxjerrë dispozita <strong>të</strong> tilla. Kjo situa<strong>të</strong> ka krijuar konfuzion në mesin e nëpunësve civilë, por KPMK ka<br />
interpretuar rastet sipas ligjit dhe ka pranuar <strong>të</strong> drej<strong>të</strong>n diskrecionare <strong>të</strong> eprorit për <strong>të</strong><br />
zgjatur/moszgjatur kontra<strong>të</strong>n<br />
Në <strong>të</strong> vërte<strong>të</strong>, duhet <strong>të</strong> ekzistojnë disa kushte dhe rregulla për <strong>të</strong> udhëzuar eprorin në kë<strong>të</strong> vendim<br />
marrje. Ne e konsiderojmë se më i rëndësishmi ësh<strong>të</strong> performanca e demonstruar nga nëpunësi civil<br />
në pozi<strong>të</strong>n e punës. Nëse qeveria do <strong>të</strong> vazhdojë <strong>të</strong> ruajë sistemin e kontratave <strong>të</strong> kufizuara a<strong>të</strong>herë<br />
duhet <strong>të</strong> krijohen kushte dhe rregulla <strong>të</strong> qarta që kanë <strong>të</strong> bëjnë me zgjatjen/moszgjatjen e kontra<strong>të</strong>s.<br />
Në parim ne do <strong>të</strong> rekomandonim qeverinë <strong>të</strong> miratojë një sistem ku marrëdhënia e punës për<br />
nëpunësit civilë nuk ësh<strong>të</strong> e kufizuar në kohë. Shërbimi i ri civil në Kosovë kërkon stabilitet <strong>të</strong><br />
nëpunësve civilë në pozitat e tyre për <strong>të</strong> bërë përpjekje për përmirësim <strong>të</strong> performancës së tyre.<br />
Stabiliteti në shërbim ësh<strong>të</strong> parakushti i parë për reforma <strong>të</strong> qëndrueshme dhe për <strong>të</strong> rritur kapacitetet<br />
ne shërbimin civil. Zakonisht, reformat strukturore lidhur me administra<strong>të</strong>n publike kërkojnë disa vite<br />
që <strong>të</strong> zhvillohen dhe <strong>të</strong> zbatohen. Ndërrimet e shpeshta <strong>të</strong> stafit ve<strong>të</strong>m sa e vonojnë procesin dhe<br />
kërkojnë një periudhë kur kapacitetet duhet <strong>të</strong> zhvillohen përsëri dhe që ve<strong>të</strong>dija <strong>të</strong> krijohet në mesin<br />
e stafit dhe udhëheqësve. Nëse nga stafi teknik mungon presioni për reforma dhe procedura<br />
përmirësuese, ësh<strong>të</strong> shumë e vështirë që <strong>të</strong> shtyhen përpara reformat dhe që binden liderët politikë<br />
për t‟i kuptuar përfitimet, përveç kur ekziston një klasë politike shumë e përkushtuar. Ve<strong>të</strong>m nëpunësit<br />
civilë me përvojë dhe <strong>të</strong> përgatitur mirë mund t‟i ndihmojnë liderët politikë, që <strong>të</strong> arrijnë objektivat e<br />
tyre <strong>të</strong> përshkruar në programin politik <strong>të</strong> çdo qeverie.<br />
23 Raporti i inspektimit i DASHC. Këto kontrata tremujore nuk i referohen periudhës provuese.<br />
24 Burimi i <strong>të</strong> dhënave:Raporti vjetor i KPMK 2007<br />
26
Duke krijuar një sistemi <strong>të</strong> pas<strong>të</strong>r <strong>të</strong> bazuar në pozi<strong>të</strong>, ligji nuk ofron ndonjë avantazh për nëpunësit<br />
civilë ekzistues lidhur me promovimin e tyre në pozita më <strong>të</strong> larta. Në rastin kur shpallet konkursi për<br />
punë, nëpunësi civil egzistues konkurron me ata nga jash<strong>të</strong> në baza <strong>të</strong> barabarta. Qeveria duhet <strong>të</strong><br />
shqyrtojë mundësinë e aplikimit <strong>të</strong> disa procedurave specifike për <strong>të</strong> stimuluar nëpunësit<br />
ekzistues civilë dhe <strong>të</strong> lidhë ngritjen në pozi<strong>të</strong> me procesin real dhe objektiv <strong>të</strong> vlerësimit <strong>të</strong><br />
performancës.<br />
Aktualisht, përparësia e vetme për nëpunësit civilë ekzistues ësh<strong>të</strong> “procedura e transferimit” e cila<br />
mund <strong>të</strong> iniciohet nga institucionet. Transferimi mund <strong>të</strong> aplikohet për nëpunësit civilë që kanë <strong>të</strong><br />
njëj<strong>të</strong>n kategori me pozi<strong>të</strong>n e zbrazët, në kuadër <strong>të</strong> institucionit ose në institucione <strong>të</strong> ndryshme.<br />
Transferimi ësh<strong>të</strong> një stimulim që i mundëson nëpunësve civilë që kanë performancë <strong>të</strong> mirë <strong>të</strong> gjejnë<br />
motivime <strong>të</strong> reja në pozi<strong>të</strong>n e re dhe që t‟i shfry<strong>të</strong>zojnë shkath<strong>të</strong>si<strong>të</strong> dhe kapacitetet për <strong>të</strong> arritur<br />
objektivat në pozi<strong>të</strong>n e re. Transferimi dhe rotacioni i stafit ësh<strong>të</strong> një metodë e përdorur shpesh në<br />
vendet e tjera.<br />
Në <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong>n kohë, Qeveria e Kosovës duhet t‟i kushtojë më shumë kujdes promovimit <strong>të</strong> stafit dhe<br />
<strong>të</strong>rheqjes/mbajtje së atyre që kanë arsim <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> si dhe <strong>të</strong> punësuarve që kanë performancë <strong>të</strong> mirë<br />
në administra<strong>të</strong>. Meqënëse aktualisht në Kosovë funksionon një treg i deformuar i punës, ku sektori<br />
privat <strong>të</strong>rheq kandida<strong>të</strong>t më <strong>të</strong> kualifikuar për shkak <strong>të</strong> ofer<strong>të</strong>s më <strong>të</strong> mirë, qeveria duhet <strong>të</strong> krijojë disa<br />
procedura për t‟i <strong>të</strong>rhequr dhe mbajtur nëpunësit civilë në AP. Pakoja e pagave mund <strong>të</strong> përmirësohet<br />
por ekzistojnë kufizime buxhetore për kë<strong>të</strong>. Një alternativë ësh<strong>të</strong> krijimi i stimujve jomonetarë për<br />
nëpunësit civilë.<br />
Kosova ka një popullsi shumë <strong>të</strong> re dhe gjithnjë e më shumë po kthehen në vend kandida<strong>të</strong> pas<br />
diplomimit ose pas studimeve post-universitare në universitete <strong>të</strong> mirënjohura jash<strong>të</strong> vendit. Një<br />
stimulim për ta do <strong>të</strong> ishte krijimi i procedurave <strong>të</strong> ashtuquajtura “fast track”, ku kandida<strong>të</strong>t me<br />
edukim <strong>të</strong> mirë do <strong>të</strong> punësoheshin në shërbimin civil dhe brenda disa vitesh do <strong>të</strong> kishin mundësi që<br />
<strong>të</strong> ngrihen në karrierë duke kaluar në pozita menaxheriale. Këto pozita <strong>të</strong>rheqin ata nëpunës civilë që<br />
nuk e llogarisin pagën e tyre si përfitimin numër një nga punësimi, por duan <strong>të</strong> grumbullojnë<br />
eksperiencë dhe <strong>të</strong> kontribuojnë për zhvillimin e vendit, gjithashtu duke pasur parasysh edhe ngritjen<br />
e mundshme në pozi<strong>të</strong> në një afat <strong>të</strong> shkur<strong>të</strong>r. Shembujt tregojnë se disa nga stafi i ri janë aq <strong>të</strong><br />
motivuar në punë në rastin kur ata ishin përgjegjës për <strong>të</strong> marrë vendime <strong>të</strong> rëndësishme, ose për <strong>të</strong><br />
përfaqësuara vendin në procese <strong>të</strong> rëndësishme negocimi, sa që paga për ta nuk ishte aq e<br />
rëndësishme dhe ata vërte<strong>të</strong> kanë bërë një punë shumë <strong>të</strong> mirë. Delegimi i kompetencave me<br />
mundësinë për përparim <strong>të</strong> shpej<strong>të</strong> në karrierë ësh<strong>të</strong> një stimulim shumë i mirë, <strong>të</strong> cilin qeveria<br />
duhet ta marrë parasysh lidhur me motivimin e stafit dhe mbajtjen e nëpunësve civilë <strong>të</strong> kualifikuar në<br />
administra<strong>të</strong>n publike.<br />
Aktualisht në Kosovë funksionon një skemë e ngjashme e quajtur “young cell” – nëpunësit civilë ose<br />
studen<strong>të</strong>t e shkëlqyeshëm përzgjidhen për <strong>të</strong> marrë pjesë në programin master dhe pastaj janë <strong>të</strong><br />
obliguar që <strong>të</strong> kthehen në Kosovë dhe <strong>të</strong> shërbejnë për një periudhë <strong>të</strong> caktuar në administra<strong>të</strong>. Një<br />
numër i studen<strong>të</strong>ve ka përfunduar programin master por, fatkeqësisht, ve<strong>të</strong>m pak prej tyre janë kthyer<br />
apo ende punojnë në administra<strong>të</strong>. Në bazë <strong>të</strong> <strong>të</strong> dhënave <strong>të</strong> siguruara nga Agjencia për Integrime<br />
Evropiane ve<strong>të</strong>m 23 nga gjithsej 61 studen<strong>të</strong> nga ka<strong>të</strong>r gjeneratat e para <strong>të</strong> studen<strong>të</strong>ve janë kthyer<br />
ose ende punojnë në administra<strong>të</strong>. Qeveria duhet <strong>të</strong> marrë masa specifike që <strong>të</strong> mbaj kë<strong>të</strong> lloj stafi në<br />
administra<strong>të</strong> dhe, mundësisht, <strong>të</strong> <strong>të</strong>rheqë kandida<strong>të</strong> te tjerë. Në kohë <strong>të</strong> fundit ësh<strong>të</strong> lansuar një<br />
iniciativë, e cila duhet përkrahur – procesi “kthimi i trurit” (brain gain). Fatkeqësisht, nuk ekziston asnjë<br />
procedurë dhe kurrfarë stimulimi nuk ësh<strong>të</strong> ofruar nëpërmjet këtij programi për kandida<strong>të</strong>t potencialë.<br />
Në legjislacion procesi i vlerësimit <strong>të</strong> performancës ësh<strong>të</strong> përshkruar në detaje. Gjithashtu, në<br />
udhëzimet administrative procedurat dhe rolet e aktorëve janë paraqitur në mënyrë <strong>të</strong> detajuar.<br />
Fatkeqësisht, i <strong>të</strong>rë procesi i vlerësimit dhe rëndësia e menaxhimit <strong>të</strong> performancës nuk janë duke<br />
funksionuar siç duhet në Kosovë institucion dhe asnjë drejtues nuk po e kupton rëndësinë e këtij<br />
procesi.<br />
Në teori vlerësimi ësh<strong>të</strong> i regjistruar në dosjen e nëpunësve civilë ve<strong>të</strong>m njëherë në vit, por në<br />
praktikë institucionet bëjnë vlerësimin 4 herë në vit. Çdo tremujor nëpunësi civil duhet <strong>të</strong> ulet me<br />
eprorin e tij dhe <strong>të</strong> përcaktojë objektivat që duhet <strong>të</strong> vlerësohen në fund <strong>të</strong> tremujorit. Rezultatet<br />
praktike <strong>të</strong> vlerësimit dëshmojnë <strong>të</strong> jenë një proces shumë formal dhe askush nuk i kushton<br />
27
vëmendje. Në përgjithësi, <strong>të</strong> gjitha institucionet raportojnë se stafi i tyre në rreth 98-100% <strong>të</strong> ke<strong>të</strong><br />
vlerësim <strong>të</strong> shkëlqyeshëm <strong>të</strong> punës 25 dhe duket se menaxherët e lar<strong>të</strong> nuk janë farë <strong>të</strong> brengosur për<br />
kë<strong>të</strong> gjendje.<br />
Tërë procesit i mungojnë dy elemente shumë <strong>të</strong> rëndësishme:<br />
1. Stimujt që rrjedhin nga procesi:<br />
Procesi i vlerësimit nuk ka konsekuenca për nëpunësit civilë nga aspektet e përparësive ose<br />
mundësive për ngritje në pozi<strong>të</strong>. Ata që kanë performancë <strong>të</strong> mirë nuk kanë asnjë trajtim<br />
preferencial në krahasim me <strong>të</strong> tjerët. Gjithashtu, vlerësimi nuk çon në asnjë procedurë<br />
shpërblimi ose rritje <strong>të</strong> mundshme <strong>të</strong> pagës.<br />
2. Përkushtimi nga menaxhmenti i nivelit <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> për <strong>të</strong> implementuar sistemin në bazë <strong>të</strong><br />
frymës dhe filozofisë së tij:<br />
Menaxherët e lar<strong>të</strong> në Kosovë deri më tani i kanë kushtuar pak vëmendje menaxhimit <strong>të</strong><br />
performancës, kjo ësh<strong>të</strong> edhe për shkak se procedurat e menaxhimit nuk janë shqyrtuar siç<br />
duhet si dhe për shkak se çështje <strong>të</strong> tjera më <strong>të</strong> rëndësishme kanë kërkuar vëmendjen e tyre.<br />
Ata e kanë konsideruar kë<strong>të</strong> proces si një barrë shtesë dhe e kanë trajtuar a<strong>të</strong> shumë<br />
formalisht. Tash ësh<strong>të</strong> momenti për <strong>të</strong> rishqyrtuar menaxhimin e performancës dhe <strong>të</strong> fillohet<br />
me aplikimin e disa teknikave lidhur me <strong>të</strong>. Institucionet e administra<strong>të</strong>s publike duhet <strong>të</strong><br />
bazohen në rezultate dhe vlerësimi i performancës në kë<strong>të</strong> aspekt ësh<strong>të</strong> i rëndësishëm.<br />
Lidhur me menaxhimin e performancës, qeveria duhet <strong>të</strong> marrë parasysh marrëdhënien ndërmjet<br />
vlerësimit <strong>të</strong> performancës institucionale dhe performancës individuale <strong>të</strong> nëpunësve civilë.<br />
Zbërthimi i vlerësimit duhet <strong>të</strong> shkojë që nga vlerësimi institucional, tek vlerësimi i departamenteve<br />
dhe tek vlerësimi individual i nëpunësve civilë. Kjo mënyrë e qasjes ësh<strong>të</strong> e dobishme gjithashtu edhe<br />
për stimujt që mund <strong>të</strong> rrjedhin nga ajo. Nganjëherë ësh<strong>të</strong> e vështirë <strong>të</strong> ofrohen stimuj në baza<br />
individuale, ndërsa ata mund <strong>të</strong> ofrohen më leh<strong>të</strong> në baza departamentesh, ku arritja e objektivave <strong>të</strong><br />
departamenteve, reflekton përfitimet e marra nga nëpunësit civilë në a<strong>të</strong> departament.<br />
Udhëzimi administrativ i fundit i qeverisë nr. 11/2008 mbi KELP përcakton procedurat për vlerësimin e<br />
performancës së PS dhe KE në agjenci. Zakonisht, vlerësimi i performancës kryhet nga ministri. Por<br />
në dy raste procedura speciale <strong>të</strong> vlerësimit <strong>të</strong> performancës janë përcaktuar, p.sh. në rastin kur<br />
kontrata e nëpunësit civil ësh<strong>të</strong> afër da<strong>të</strong>s së mbarimit dhe kur iniciohet procedura kundër nëpunësit<br />
civil për performancë <strong>të</strong> dobët.<br />
Në rastin e parë UA përcakton një procedurë <strong>të</strong> detajuar që do <strong>të</strong> udhëhiqet nga nënkomisioni i<br />
KELP-it. Janë përcaktuar afate <strong>të</strong> qarta kohore dhe dispozita <strong>të</strong> rëndësishme që lidhen me zgjatjen e<br />
kontra<strong>të</strong>s në rast se vlerësimi ësh<strong>të</strong> pozitiv. Në kë<strong>të</strong> rast, kontrata duhet <strong>të</strong> zgjatet për tri vite, përveç<br />
kur për shkaqe <strong>të</strong> veçanta aplikohet një periudhë më e shkur<strong>të</strong>r kohore.<br />
Në rastin e dy<strong>të</strong>, nënkomisioni, i përbërë nga anëtarët jo-ministrorë <strong>të</strong> KELP, mund <strong>të</strong> hetojnë<br />
vlerësimin e performancës <strong>të</strong> kryer nga ministri. Ata kanë <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> <strong>të</strong> intervistojnë <strong>të</strong> gjithë bar<strong>të</strong>sit e<br />
interesit dhe <strong>të</strong> arrijnë në përfundim që duhet t‟i prezantohet KELP-it për vendim final. Në qof<strong>të</strong> se<br />
nënkomisioni vendos që vlerësimi nuk ësh<strong>të</strong> i sak<strong>të</strong>, a<strong>të</strong>herë ata mund <strong>të</strong> propozojnë një periudhe<br />
tremujore për verifikim, ku njëri nga anëtarët emërohet <strong>të</strong> përcjellë progresin si dhe t‟i raportojë KELPit.<br />
Bazuar në raport, KELP vendos për <strong>të</strong> miratuar apo hedhur posh<strong>të</strong> vlerësimin, duke u mbështetur<br />
në rekomandimin e nënkomisionit. Në rast se KELP hedh posh<strong>të</strong> rekomandimin, ata duhet <strong>të</strong><br />
arsyetojnë vendimin.<br />
Procedura e përcaktuar për menaxherët e nivelit <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> ësh<strong>të</strong> specifike dhe ka disa veçanti në<br />
krahasim me procedurën për nëpunësit e zakonshëm civilë. Një shqe<strong>të</strong>sim që duhet <strong>të</strong> demonstrohet<br />
nga praktika e ardhshme ësh<strong>të</strong> efikasiteti i nënkomisionit. Ne nuk jemi <strong>të</strong> sigurt se sa përbërja e tij,<br />
varësisht nga rasti dhe anëtarët, mund <strong>të</strong> ofroj garanci<strong>të</strong> më <strong>të</strong> mira për vlerësim profesional <strong>të</strong> rastit.<br />
Kompetenca dhe njohuria e fushave <strong>të</strong> veçanta mund <strong>të</strong> ndikojë vendimin e anëtarëve <strong>të</strong><br />
nënkomisionit.<br />
25<br />
Të dhënat nga pye<strong>të</strong>sori <strong>të</strong> plo<strong>të</strong>suara nga institucionet e MBNj<br />
28
Çështja e menaxhimit <strong>të</strong> performancës ësh<strong>të</strong> shumë e rëndësishme për një administra<strong>të</strong> publike <strong>të</strong><br />
shëndoshë dhe efektive. Për kë<strong>të</strong> arsye ne do t‟i rekomandonim qeverisë që me kujdes <strong>të</strong><br />
shqyrtojë gjendjen e tanishme dhe <strong>të</strong> përcaktojë procedurat adekuate <strong>të</strong> menaxhimit <strong>të</strong><br />
performancës. Kjo gjithashtu përfshin themelimin e stimujve për ata që kanë performancë <strong>të</strong><br />
mirë, qof<strong>të</strong> ato në <strong>të</strong> holla ose jomonetare.<br />
5.7 – Trajnimi dhe zhvillimi<br />
Trajnimi i nëpunësve civilë në Kosovë zyrtarisht ësh<strong>të</strong> ofruar nga Instituti i Kosovës për Administra<strong>të</strong><br />
Publike (IKAP). IKAP ofron programe për trajnime në pozi<strong>të</strong>n e punës për <strong>të</strong> gjitha kategori<strong>të</strong> e<br />
nëpunësve civilë, në <strong>të</strong> gjithë llojet e institucioneve. Në kë<strong>të</strong> pjesë ne do <strong>të</strong> merremi me procesin e<br />
trajnimit, në pjesët në vazhdim do <strong>të</strong> analizojmë kapacitetet dhe organizimin e IKAP-it.<br />
IKAP ofron trajnime në këto fusha <strong>të</strong> zgjedhura:<br />
1. Administrata e Përgjithshme<br />
2. Burimet <strong>Njerëzore</strong><br />
3. Buxheti dhe financa<br />
4. Legjislacioni<br />
5. Menaxhimi i Përgjithshëm<br />
6. Çështjet komunale<br />
7. TI<br />
IKAP ofron edhe trajnim hyrës për stafin e porsaemëruar, por ky trajnim nuk ësh<strong>të</strong> i obligueshëm dhe<br />
nuk shoqërohet me asnjë provim. Në <strong>të</strong> vërte<strong>të</strong>, ky trajnim nuk organizohet gja<strong>të</strong> periudhës provuese,<br />
kështu rezultatet nuk mund <strong>të</strong> merren parasysh për vendimin <strong>të</strong> cilin duhet ta marrë eprori i<br />
drejtpërdrej<strong>të</strong>.<br />
Ky grafik tregon statistikat e trajnimit <strong>të</strong> IKAP-it për 2007<br />
Trajnimet e ofruara nga IKAP financohen nga buxheti i Kosovës, por gjithashtu edhe nga projektet<br />
ndërkombëtare. Në <strong>të</strong> vërte<strong>të</strong>, buxheti i IKAP-it i caktuar për trajnime në vitet e fundit ka ardhur duke<br />
u ulur gjithnjë e më shumë, duke regjistruar ve<strong>të</strong>m 100.000 Euro për vitin 2008 26 . Me këto burime <strong>të</strong><br />
kufizuara ësh<strong>të</strong> e kuptueshme që trajnimet kryesisht financohen nga organizatat ndërkombëtare.<br />
Tendenca për <strong>të</strong> përfshirë IKAP-in në trajnime ësh<strong>të</strong> e përhapur dhe organizatat ndërkombëtare<br />
kërkojnë nga projektet e financuara prej tyre <strong>të</strong> organizojnë trajnime në bashkëpunim me IKAP-in. Në<br />
kë<strong>të</strong> kornizë IKAP vë në dispozicion logjistikën, projekton fondet e nevojshme për trajnerët, kurrikula,<br />
etj. Fatkeqësisht në disa raste procesi i trajnimit nuk ësh<strong>të</strong> shoqëruar me trajnimin e trajnerëve (TT),<br />
ashtu që kapacitetet nuk janë krijuar dhe IKAP-i nuk ësh<strong>të</strong> përfituesi final i kurrikulës së trajnimit që do<br />
<strong>të</strong> përdorej në raste <strong>të</strong> tjera. Por në disa rastet <strong>të</strong> tjera, IKAP-i ka menaxhuar më mirë procesin dhe<br />
TT janë organizuar nga IKAP-i dhe një grup trajnerësh kanë mbetur në databazën e tyre ashtu si<br />
edhe kurrikula e zhvilluar 27 .<br />
26<br />
Të dhënat e ofruara nga IKAP-i.<br />
27<br />
TT e organizuar nga IKAP-i dhe HAUS për <strong>të</strong> gjitha fushat e trajnimeve <strong>të</strong> ofruara nga IKAP-i; TT për çështjet e BE-së<br />
organizuar nga Sofreco; TT për Çështjet Gjinore, organizuar me UNIFEM; TT për Menaxhimin e Projektit organizuar me<br />
Human Dynamics; TT për çështjet e Prokurimit organizuar në bashkëpunim me Agjencinë e Prokurimit Publik; TT për emësimin<br />
organizuar në bashkëpunim me SDC, etj.<br />
29
Pas trajnimit IKAP-i lëshon Certifika<strong>të</strong>n e Pjesëmarrjes për nëpunësit civilë dhe ve<strong>të</strong>m në një rast<br />
(trajnimi në fushën e prokurimit publik) ata mund <strong>të</strong> certifikojnë pjesëmarrësit, nëpunësit civilë ose<br />
trajnerët.<br />
Përveç trajnimeve <strong>të</strong> ofruara nga IKAP-i një numër i madh i trajnimeve janë ofruar në kuadër <strong>të</strong><br />
projekteve, në bazë <strong>të</strong> termave <strong>të</strong> referencës së tyre. Ndërkohë, institucionet e ndryshme organizojnë<br />
trajnime në fushën e tyre <strong>të</strong> aktiviteteve me fondet tyre ose fondet e donatorëve. Disa nga këto<br />
trajnime janë <strong>të</strong> specializuar, duke plo<strong>të</strong>suar trajnimet e përgjithshme <strong>të</strong> ofruara nga IKAP-i. <strong>Ministria</strong><br />
e Administra<strong>të</strong>s së Pushtetit Lokal dhe Agjencia për Integrime Evropiane janë ndër institucionet më<br />
aktive në kë<strong>të</strong> fushë. Gjithashtu, Administrata Tatimore ofron trajnime <strong>të</strong> specializuara me burimet e<br />
veta për stafin e vet 28 . Administrata Policore ka një infrastrukturë <strong>të</strong> specializuar për trajnime <strong>të</strong><br />
shfry<strong>të</strong>zuar nga policia, por jo ve<strong>të</strong>m nga ata.<br />
Si koment i përgjithshëm lidhur me procesin e trajnimit ne mund <strong>të</strong> theksojmë se ai ësh<strong>të</strong> i udhëhequr<br />
në mënyrë <strong>të</strong> pakoordinuar. Një bazë e <strong>të</strong> dhënave e <strong>të</strong> gjitha trajnimeve <strong>të</strong> ofruara nuk ekziston dhe<br />
një vlerësim i përgjithshëm i ndikimit <strong>të</strong> trajnimit nuk ësh<strong>të</strong> bërë asnjëherë. IKAP-i ka një databazë me<br />
<strong>të</strong> gjitha trajnimet e ofruara nga IKAP-i dhe disa institucione kanë databazat e tyre, por ato nuk<br />
komunikojnë me njëra-tjetrën.<br />
Në <strong>të</strong> gjitha këto analiza nuk janë marrë parasysh trajnimet e organizuara jash<strong>të</strong> Kosovës <strong>të</strong> cilat<br />
kanë qenë <strong>të</strong> shumta gja<strong>të</strong> viteve <strong>të</strong> fundit.<br />
Procesi i trajnimit nuk ësh<strong>të</strong> i organizuar mirë në<br />
Kosovë. IKAP-i ka programin e vet <strong>të</strong> trajnimit, por ky<br />
program trajnimi nuk bazohet në analizimin e<br />
nevojave <strong>të</strong> duhura <strong>të</strong> trajnimit (ANT). ANT e fundit<br />
ësh<strong>të</strong> bërë më 2005 nga IKAP-i, i mbështetur nga një<br />
projekt. Të gjitha programet e trajnimit, përfshi ato për<br />
2008, janë hartuar në bazë <strong>të</strong> kësaj ANT-je.<br />
Fatkeqësisht, DASHC nuk ësh<strong>të</strong> përfshirë në kë<strong>të</strong><br />
proces dhe gjithashtu nuk ka luajtur ndonjë rol në<br />
diskutimin për programet e trajnimit.<br />
Aktualisht strategjia e vetme ekzistuese e trajnimeve<br />
ësh<strong>të</strong> Strategjia Evropiane e Trajnimeve për Kosovën<br />
2008-2010, pjesë e Planit për Integrime Evropiane<br />
2008-2010, e miratuar nga qeveria më 3 prill 2008.<br />
Një strategji gjithëpërfshirëse për trajnime nuk ësh<strong>të</strong><br />
hartuar dhe ekzistojnë disa përpjekje <strong>të</strong> kufizuara për<br />
<strong>të</strong> bërë kë<strong>të</strong>. Gjithashtu, përpjekje <strong>të</strong> kufizuara janë<br />
regjistruar edhe në fushën e ANT-së ku metodologjia<br />
nuk ekziston dhe mungesa e bashkëpunimit ndërmjet<br />
DASHC-së dhe IKAP-it ndikon në cilësinë e punës.<br />
Cilësia dhe shumëllojshmëria e trajnimeve <strong>të</strong> ofruara<br />
nga IKAP-i nuk ësh<strong>të</strong> çmuar edhe aq shumë nga<br />
institucionet. Ata konsiderojnë se temat nuk janë<br />
relevante pasi shumica e stafit <strong>të</strong> tyre së paku një<br />
herë kanë qenë në trajnime, por edhe cilësia e<br />
trajnimit dhe trajnerëve duhet <strong>të</strong> përmirësohet.<br />
Në anën tje<strong>të</strong>r, institucionet nuk iu kushtojnë<br />
vëmendje <strong>të</strong> duhur procesit <strong>të</strong> trajnimit, duke mos<br />
plo<strong>të</strong>suar në mënyrë cilësore dhe në kohë <strong>të</strong> duhur<br />
pye<strong>të</strong>sorin e shpërndarë nga IKAP-i. Ata nuk e ndihmojnë punën e IKAP-it dhe nuk kanë përfshirje<br />
aktive në përcaktimin e nevojave dhe hartimit <strong>të</strong> strategjive. Ata, gjithashtu, nuk i dërgojnë në trajnime<br />
28 Në Administra<strong>të</strong>n Tatimore çdo nëpunës civil i emëruar për herë <strong>të</strong> parë ësh<strong>të</strong> i obliguar që t’i nënshtrohet trajnimit<br />
hyrës për 7 di<strong>të</strong>, lidhur me llojet e tatimeve dhe procedurat specifike.<br />
30<br />
Në Shqipëri instituti për trajnime<br />
raporton te Departamenti i<br />
Administra<strong>të</strong>s Publike, që miraton<br />
planin vjetor <strong>të</strong> punës dhe raportin<br />
vjetor <strong>të</strong> tij. DAP ësh<strong>të</strong> gjithashtu<br />
përgjegjës për koordinimin e ANT dhe<br />
strategjive <strong>të</strong> trajnimit.<br />
Në Letoni Shkolla Kombëtare për<br />
Administra<strong>të</strong> Publike i raporton<br />
Drejtorit (SP) <strong>të</strong> Kancelarisë<br />
Shte<strong>të</strong>rore, por nga aspekti i krijimit <strong>të</strong><br />
politikave dhe kontrollit <strong>të</strong> përditshëm<br />
<strong>të</strong> punës si dhe vlerësimit <strong>të</strong><br />
performancës përgjegjës ësh<strong>të</strong><br />
Departamenti për Koordinim <strong>të</strong><br />
Politikave dhe Reformën e<br />
Administra<strong>të</strong>s Publike.<br />
Në Maqedoni, funksioni lidhur me<br />
trajnimin kryhet nga Agjencia e<br />
Shërbimit Civil me stafin e saj.<br />
Në Malin e Zi funksioni i trajnimi kryhet<br />
nga njësia në kuadër <strong>të</strong> Agjencisë së<br />
Shërbimit Civil.<br />
In Slloveni instituti i trajnimit ësh<strong>të</strong><br />
ve<strong>të</strong>m një departament në Ministrinë e<br />
Administra<strong>të</strong>s Publike.
nëpunësit civil <strong>të</strong> kërkuar (në bazë <strong>të</strong> gradës), por dërgojnë nëpunësit civilë që janë më pak <strong>të</strong> zënë<br />
me punë, por <strong>të</strong> cilët nuk kanë asnjë interesim <strong>të</strong> posaçëm lidhur me temën.<br />
Përveç këtyre vështirësive në raport me institucionet e tjera, IKAP-i ka pasur vështirësi në komunikim<br />
dhe bashkëpunim madje edhe me MSHP dhe DASHC. Bashkëpunimi ësh<strong>të</strong> përmirësuar së fundmi<br />
në a<strong>të</strong> që ka <strong>të</strong> bëjë me ministrin dhe stafin e kabinetit, por situata vazhdon <strong>të</strong> je<strong>të</strong> e njëj<strong>të</strong> me<br />
DASHC. Në fakt, këto dy institucione nuk i ndajnë përgjegjësi<strong>të</strong> dhe nga<strong>të</strong>rrohen lidhur me a<strong>të</strong> se cilat<br />
punë duhet t‟i kryej DASHC dhe cilat IKAP-i. Linja specifike e përgjegjësisë që ka një agjenci lidhur<br />
me ministrinë mëmë dhe problemet që rrjedhin nga ajo (për më shumë sqarime për kë<strong>të</strong> temë shih<br />
Raportin e <strong>Rishikimi</strong>t <strong>të</strong> Gjithë Qeverisë), mund <strong>të</strong> ilustrohet më së miri nëpërmjet marrëdhënies dhe<br />
mungesës së bashkëpunimit ndërmjet IKAP-it dhe DASHC-së. Të dy institucionet injorojnë njëratjetrën<br />
dhe punën e bërë nga secili prej tyre.<br />
Ësh<strong>të</strong> shumë e rëndësishme që linja aktuale e marrëdhënies dhe llogaridhënies duhet <strong>të</strong><br />
ndryshojë. IKAP jo ve<strong>të</strong>m që duhet <strong>të</strong> bashkëpunojë ngush<strong>të</strong> me DASHC, por duhet edhe t’i<br />
raportojë atij Departamenti, lidhur me planin e aktivitetit dhe strategjive në <strong>të</strong> ardhmen. DASHC<br />
duhet <strong>të</strong> je<strong>të</strong> institucioni që udhëheq procesin e ANT-së dhe <strong>të</strong> hartojë strategji<strong>të</strong> e trajnimit për <strong>të</strong>rë<br />
qeverinë. Në <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong>n kohë, ata duhet <strong>të</strong> mbikëqyrin trajnimin e ofruar nga IKAP-i. DASHC dhe<br />
MSHP janë në pozi<strong>të</strong> më <strong>të</strong> mirë për koordinimin e aktiviteteve me institucionet e tjera në a<strong>të</strong> që ka <strong>të</strong><br />
bëjë me identifikimin e af<strong>të</strong>sive <strong>të</strong> munguara. Ato mund <strong>të</strong> vlerësojnë më mirë dhe koordinojnë me<br />
AIE lidhur me kapacitetet e nevojshme për tu ballafaquar me agjendën e integrimeve evropiane. Në <strong>të</strong><br />
njëj<strong>të</strong>n kohë, nëpërmjet mekanizmave siç ësh<strong>të</strong> forumi i sekretarëve <strong>të</strong> përhershëm dhe GP <strong>të</strong><br />
PVRAP mund <strong>të</strong> kërkojnë në mënyrë aktive përfshirjen e institucioneve <strong>të</strong> tjera në identifikimin e<br />
nevojave <strong>të</strong> tyre për trajnime.<br />
Një pjesë tje<strong>të</strong>r e rëndësishme që mungon në kë<strong>të</strong> “mekanizëm” ësh<strong>të</strong> vlerësimi i ndikimit <strong>të</strong><br />
trajnimit. Aktualisht, kjo nuk bëhet nga asnjë institucion në nivel qendror ose nga institucionet<br />
individualisht. Situata më e mirë ësh<strong>të</strong> një lis<strong>të</strong> e nëpunësve civilë që marrin pjesë në trajnime. Asnjë<br />
institucion nuk ka bërë asnjë vlerësim <strong>të</strong> ndikimit <strong>të</strong> trajnimit. Mungesa e këtij procesi ësh<strong>të</strong> e lidhur<br />
ngush<strong>të</strong> me sistemin joadekuat <strong>të</strong> vlerësimit <strong>të</strong> performancës. Meqënëse kjo e fundit nuk ësh<strong>të</strong> duke<br />
funksionuar mirë, ësh<strong>të</strong> e vështirë që <strong>të</strong> identifikohen mangësi<strong>të</strong> e kapaciteteve <strong>të</strong> stafit 29 .<br />
Ne do <strong>të</strong> mbështesnim iniciativën e MSHP-së për <strong>të</strong> krijuar një njësi për ANT dhe vlerësim <strong>të</strong><br />
ndikimit <strong>të</strong> trajnimit në kuadër <strong>të</strong> DASHC. Por, para se <strong>të</strong> krijohet kjo njësi, ësh<strong>të</strong> e<br />
rëndësishme <strong>të</strong> miratohet metodologjia e domosdoshme. Tërë ANT dhe procedurat e vlerësimit<br />
<strong>të</strong> ndikimit (efektit) <strong>të</strong> trajnimit duhet <strong>të</strong> sqarohen në detaje dhe përgjegjësi<strong>të</strong> e institucioneve<br />
individuale, ashtu si edhe përgjegjësi<strong>të</strong> e njësisë qendrore, duhet <strong>të</strong> renditen dhe t‟u sqarohen qar<strong>të</strong><br />
<strong>të</strong> gjithë bar<strong>të</strong>sve <strong>të</strong> interesit. Roli i DASHC duhet <strong>të</strong> fokusohet në përgjithësimin e nevojave <strong>të</strong><br />
trajnimit <strong>të</strong> identifikuar nga çdo institucion dhe udhëzimet për IKAP-in për programet e ardhshme <strong>të</strong><br />
trajnimeve. Për <strong>të</strong> bërë kë<strong>të</strong> duhet <strong>të</strong> merren parasysh zbrazëti<strong>të</strong> e kapaciteteve <strong>të</strong> identifikuara nga<br />
AIE dhe institucionet e tjera koordinuese. Ësh<strong>të</strong> roli i IKAP-it që <strong>të</strong> transformojë këto instruksione<br />
dhe nevojat e përgjithshme <strong>të</strong> trajnimit në programe specifike <strong>të</strong> trajnimeve.<br />
DASHC duhet <strong>të</strong> kërkojë nga institucionet që <strong>të</strong> mbledhin nevojat e tyre <strong>të</strong> trajnimit në rezultatet e<br />
procesit <strong>të</strong> vlerësimit <strong>të</strong> performancës, duke nxitur përmirësime substanciale në kë<strong>të</strong> proces. Në qof<strong>të</strong><br />
se <strong>të</strong> dy proceset vazhdojnë <strong>të</strong> zbatohen ndaras, ka shumë <strong>të</strong> ngjarë që rezultatet do <strong>të</strong> jenë <strong>të</strong> njëjta.<br />
Ne do t‟i rekomandonim qeverisë <strong>të</strong> aplikojë trajnimin e detyrueshëm hyrës për <strong>të</strong> gjithë stafin e<br />
ri në shërbimin civil, i shoqëruar me një test për <strong>të</strong> verifikuar informatat e transmetuara. Rezultatet e<br />
testit mund <strong>të</strong> luajnë një rol eliminues në fund <strong>të</strong> periudhës provuese dhe mund <strong>të</strong> jenë një nga<br />
kriteret e përdorura nga eprori për <strong>të</strong> vendosur lidhur me zgjatjen e kontra<strong>të</strong>s.<br />
29<br />
Një rast i veçan<strong>të</strong> ësh<strong>të</strong> Administrata Tatimore – përveç Njësisë së MBNj në kë<strong>të</strong> institucion funksionon një njësi e<br />
veçan<strong>të</strong> që merret me trajnimin e stafit <strong>të</strong> administra<strong>të</strong>s tatimore. Njësia e MBNj koordinon procesin e vlerësimit <strong>të</strong><br />
performancës, por çudi<strong>të</strong>risht njësia tje<strong>të</strong>r asnjëherë nuk ka qenë e interesuar në rezultatet e procesit <strong>të</strong> vlerësimit dhe<br />
asnjëherë nuk ka konsultuar formularët e vlerësimit.<br />
31
5.8 – Masat disiplinore dhe procedurat e ankimit<br />
Masat disiplinore dhe zgjidhjet e ankesave <strong>të</strong> tjera janë <strong>të</strong> rregulluara me ligjin për shërbimin civil dhe<br />
Udhëzimin Administrativ MSHP/DASHC Nr. 2003/04. Një rol i rëndësishëm në proces i ësh<strong>të</strong> dhënë<br />
Këshillit <strong>të</strong> Pavarur Mbikëqyrës <strong>të</strong> Kosovës (KPMK).<br />
Në kuadër <strong>të</strong> institucioneve janë krijuar dy komisione (ad hoc), komisioni disiplinor dhe komisioni për<br />
ankesa. Roli i <strong>të</strong> parit ësh<strong>të</strong> që <strong>të</strong> shqyrtojë rastin si instancë e parë administrative. Rasti shkon te<br />
komisioni disiplinor nëse menaxheri i BNj konsideron se ka <strong>të</strong> bëjë me shkelje <strong>të</strong> rëndë dhe ka<br />
parakushte për procedime disiplinore. Nëse shkelja kualifikohet si e leh<strong>të</strong>, menaxheri i BNj mund <strong>të</strong><br />
qortojë nëpunësin civil me gojë ose me shkrim dhe rasti nuk paraqitet para komisionit disiplinor.<br />
Sipas UA, menaxheri i BNj në institucion kërkohet që <strong>të</strong> je<strong>të</strong> anëtar i komisionit disiplinor (tre<br />
anëtarë gjithsej). Disa menaxherë <strong>të</strong> BNj dhe KPMK konsiderojnë se kjo dispozi<strong>të</strong> e UA krijon konflikt<br />
<strong>të</strong> interesit duke pasur parasysh faktin që menaxheri i BNj shqyrton rastin para se ai <strong>të</strong> dërgohet në<br />
a<strong>të</strong> komision, kështu që në parim ai ësh<strong>të</strong> shprehur njëherë për rastin. Ky gjithashtu ësh<strong>të</strong> edhe<br />
mendimi ynë dhe ne do t’i rekomandonim qeverisë <strong>të</strong> ndryshojë kë<strong>të</strong> dispozi<strong>të</strong> gja<strong>të</strong> hartimit <strong>të</strong><br />
kornizës së re ligjore <strong>të</strong> shërbimit civil.<br />
Sipas procedurës nëpunësit civil i njihet e drejta që <strong>të</strong> je<strong>të</strong> i informuar, t‟i jepen faktet dhe t‟i ofrohet<br />
ndihma ligjore. Sipas KPMK, deri më tani nuk janë prezantuar shumë raste lidhur me mosrespektimin<br />
e këtyre dispozitave nga institucioni ose komisioni disiplinor.<br />
Një procedurë speciale dhe një organ i posaçëm ësh<strong>të</strong> themeluar për <strong>të</strong> gjitha ankesat e mundshme.<br />
Ky komision ka tre anëtarë. Detyra kryesore ësh<strong>të</strong> që <strong>të</strong> veprojë si organ administrativ i shkallës së<br />
dy<strong>të</strong>, për <strong>të</strong> gjykuar masat disiplinore <strong>të</strong> marra nga komisioni disiplinor. Në <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong>n kohë, funksionon<br />
edhe si instancë e parë administrative për <strong>të</strong> gjitha çështjet e tjera lidhur me mbrojtjen e <strong>të</strong> drejtave <strong>të</strong><br />
nëpunësve civilë dhe procesin e rekrutimit, nëse ndonjë kandidat konteston rezultatet e rekrutimit.<br />
Çdo nëpunës civil ose kandidat në procedurën e rekrutimit, mund <strong>të</strong> dorëzojë ankesë në kë<strong>të</strong><br />
komision, i cili duhet <strong>të</strong> shprehet me vendim brenda 60 di<strong>të</strong>sh pas regjistrimit <strong>të</strong> ankesës.<br />
Organi administrativ i cili shqyrton në shkallë <strong>të</strong> dy<strong>të</strong> ose <strong>të</strong> tre<strong>të</strong>, respektivisht, për ankesat e<br />
nëpunësve civilë ësh<strong>të</strong> KPMK. Në bazë <strong>të</strong> llogaritjeve <strong>të</strong> KPMK-së, ve<strong>të</strong>m për 50% <strong>të</strong> masave<br />
disiplinore janë dorëzuar ankesa në KPMK. Posaçërisht, në rastin e “Vërejtjeve” nëpunësit civilë nuk<br />
dorëzojnë ankesa.<br />
Struktura e ankesave në KPMK që nuk<br />
lidhen me zgjatjen/mbarimin e kontra<strong>të</strong>s<br />
ësh<strong>të</strong> paraqitur në kë<strong>të</strong> diagram 30 :<br />
Ashtu siç mund <strong>të</strong> vërehet ve<strong>të</strong>m 30% e<br />
ankesave janë raste që nuk lidhen me<br />
mbarimin, apo moszgjatjen e kontra<strong>të</strong>s.<br />
Masat disiplinore si shkak kanë sjelljet<br />
korruptive <strong>të</strong> nëpunësve civilë, pengimi në<br />
zbatimin e detyrave, mungesa e<br />
respektimit <strong>të</strong> programit <strong>të</strong> punës dhe<br />
dhuna e nëpunësve civilë.<br />
Një çështje specifike që ka <strong>të</strong> bëjë me<br />
procedurat e ankesave lidhet me rishikimin gjyqësor <strong>të</strong> rasteve. Në bazë <strong>të</strong> ligjit <strong>të</strong> aplikueshëm në<br />
Kosovë, për <strong>të</strong> gjitha rastet e vendosura në KPMK një rekurs mund <strong>të</strong> depozitohet në Gjyka<strong>të</strong>n<br />
Supreme, si shkallë e fundit e gjykimit (në fakt i pari dhe i vetmi rishqyrtim gjyqësor). Gjykata<br />
Supreme ka <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> që <strong>të</strong> shqyrtojë procedurën dhe themelin e çështjes, por në përgjithësi e kufizon<br />
veten në çështje procedurale. Gjykata Supreme në disa raste e kthen rekursin për rishqyrtim në<br />
gjykatave komunale duke keqinterpretuar ligjin dhe duke krijuar një rreth vicioz. Sipas<br />
Ombudspersonit ka pasur raste kur nëpunësit civilë janë sorrollatur posh<strong>të</strong> e lar<strong>të</strong> për 5 vjet pa pasur<br />
një vendim përfundimtar.<br />
30 Burimi: Raporti Vjetor i KPMK 2007<br />
32<br />
10.50%<br />
Rekrutimi<br />
Ulje ne detyre<br />
2.80%<br />
Demshperblime<br />
6.70%<br />
Pezullim nga puna<br />
1.30%<br />
9.60%<br />
Te tjera
Një problem tje<strong>të</strong>r që ka <strong>të</strong> bëjë me Gjyka<strong>të</strong>n Supreme ësh<strong>të</strong> vonesa në marrjen e vendimit për rastet<br />
– vonesa që nuk janë tipike për procedurat administrative. Gjykata Supreme justifikon situa<strong>të</strong>n me<br />
numrin e madh <strong>të</strong> rasteve që kërkojnë ndihmë dhe mungesën e stafit.<br />
Lidhur me zbatimin e vendimeve <strong>të</strong> KPMK-së, statistikat tregojnë një numër <strong>të</strong> vogël rastesh kur<br />
vendimet nuk janë zbatuar. KPMK regjistroi ve<strong>të</strong>m një rast kur ministria haptas ka refuzuar zbatimin e<br />
vendimit <strong>të</strong> tij. Në <strong>të</strong> vërte<strong>të</strong>, për arsye <strong>të</strong> ndryshme, shumica e vendimeve <strong>të</strong> KPMK-së janë në favor<br />
<strong>të</strong> institucioneve. Në 65.5% <strong>të</strong> rasteve, KPMK ka vendosur në favor <strong>të</strong> institucionit dhe në 20% <strong>të</strong><br />
rasteve në favor <strong>të</strong> ankuesit. Pjesa tje<strong>të</strong>r e vendimeve i takon pranimit <strong>të</strong> pjesshëm <strong>të</strong> ankesës ose<br />
lloje <strong>të</strong> tjera <strong>të</strong> vendimeve.<br />
Deri pak kohë më parë, KPMK i ka raportuar Kryeministrit dhe PSSP-së kur janë regjistruar raste <strong>të</strong><br />
paligjshmërisë ose kur institucionet kishin refuzuar <strong>të</strong> zbatonin vendimin e KPMK-së. Me ndryshimin e<br />
mënyrës së raportimit dhe vendosjen e KPMK-së në kuadër <strong>të</strong> Kuvendit, KPMK duhet t‟i raportojë<br />
Kryetarit <strong>të</strong> Kuvendit. Për shkak <strong>të</strong> kohës së shkur<strong>të</strong>r <strong>të</strong> zbatimit, ne nuk mund <strong>të</strong> gjykojmë për<br />
efikasitetin e një dispozite <strong>të</strong> tillë.<br />
Nga <strong>të</strong> gjitha <strong>të</strong> dhënat e mbledhura ne mund <strong>të</strong> vërejmë se korniza ligjore ësh<strong>të</strong> e plo<strong>të</strong> për sa i<br />
përket procedurave disiplinore dhe <strong>të</strong> ankimeve <strong>të</strong> tjera. Një çështje që mbetet për t‟u rishikuar ësh<strong>të</strong><br />
kohëzgjatja e procedurës dhe koha në dispozicion e komisionit disiplinor, ose komisionit për ankesa<br />
dhe KPMK-së për shpalljen e vendimit për rastin (duke shkuar nga 30-90 di<strong>të</strong>). Ne jemi <strong>të</strong> mendimit<br />
se këto afate mund <strong>të</strong> shkurtohen duke hapur mundësinë për <strong>të</strong> marrë vendimin në një kohë më <strong>të</strong><br />
shkur<strong>të</strong>r.<br />
Çështja tje<strong>të</strong>r ka <strong>të</strong> bëjë me rekurset në Gjyka<strong>të</strong>n Supreme. Problemi nuk qëndron ve<strong>të</strong>m në vonesën<br />
e pazakon<strong>të</strong> për <strong>të</strong> marrë vendimin, por edhe në paqar<strong>të</strong>sinë e interpretimit lidhur me gjyka<strong>të</strong>n<br />
kompetente dhe shqyrtimin e rastit në themel <strong>të</strong> tij. Ligji thekson në mënyrë <strong>të</strong> qar<strong>të</strong> se vendimi i<br />
KPMK-së ësh<strong>të</strong> vendimi përfundimtar administrativ, i cili mund <strong>të</strong> shqyrtohet ve<strong>të</strong>m në Gjyka<strong>të</strong>n<br />
Supreme, jo në gjyka<strong>të</strong>n komunale. Kjo çështje, e lidhur me shqyrtimi e rastit, ësh<strong>të</strong> më e ndërlikuar<br />
dhe në përgjithësi lidhet me organizimin e gjyqësorit dhe praktikën e aplikuar në Gjyka<strong>të</strong>n Supreme,<br />
për arsye objektive ose subjektive. Ne ve<strong>të</strong>m mund <strong>të</strong> rekomandojmë se ligji duhet <strong>të</strong> je<strong>të</strong> i qar<strong>të</strong><br />
në përcaktimin jo ve<strong>të</strong>m <strong>të</strong> së drej<strong>të</strong>s, por edhe obligimin e Gjyka<strong>të</strong>s Supreme për <strong>të</strong> shqyrtuar<br />
një rekurs në themel, kur plo<strong>të</strong>sohen kushtet.<br />
5.9 – Menaxhimi i informatave <strong>të</strong> BNj<br />
Institucionet kosovare janë <strong>të</strong> obliguara <strong>të</strong> ruajnë <strong>të</strong> dhënat e përgjithshme për çdo nëpunës civil në<br />
kopje <strong>të</strong> shkruara. Në përgjithësi, <strong>të</strong> gjitha institucionet i mbajnë <strong>të</strong> dhënat siç duhet dhe nuk ka<br />
problem sa i përket informatave. Në disa institucione janë krijuar databaza <strong>të</strong> veçanta 31 . Një bazë<br />
qendrore e <strong>të</strong> dhënave ende nuk ësh<strong>të</strong> në funksion. DASHC aktualisht mbikëqyr krijimin e një Sistemi<br />
qendror <strong>të</strong> Informatave për Menaxhimin e <strong>Burimeve</strong> <strong>Njerëzore</strong> (SIMBNj), që pritet <strong>të</strong> bëhet funksional<br />
në fillim <strong>të</strong> vitit <strong>të</strong> ardhshëm, varësisht gjithashtu edhe nga miratimi i ligjit <strong>të</strong> ri për shërbimin civil.<br />
SIMBNj i ri do <strong>të</strong> je<strong>të</strong> një sistem gjithëpërfshirës që përfshin informatat lidhur me nëpunësin civil, por<br />
edhe informatat që kanë <strong>të</strong> bëjnë me pozi<strong>të</strong>n, institucionin dhe shërbimin civil, në përgjithësi.<br />
Menaxhimi i informatave do <strong>të</strong> bëhet bashkërisht ndërmjet njësisë qendrore (DASHC) dhe<br />
institucioneve. Këto do <strong>të</strong> jenë përgjegjëse për futjen e <strong>të</strong> gjithë <strong>të</strong> dhënave dhe për <strong>të</strong> vepruar me<br />
pjesën e SIMBNj lidhur me institucionin e tyre.<br />
Aktualisht, sistemi më gjithëpërfshirës i informatave në shkallë <strong>të</strong> gjerë ësh<strong>të</strong> sistemi i lis<strong>të</strong>s së<br />
pagave. Fillimisht, i përdorur për <strong>të</strong> paguar pagat për <strong>të</strong> gjithë nëpunësit civilë, kjo databazë gjithashtu<br />
shfry<strong>të</strong>zohet edhe për prodhimin e <strong>të</strong> dhënave <strong>të</strong> përgjithshme për shërbimin civil dhe organizimin e<br />
institucioneve.<br />
Sistemi i pagave (i menaxhuar nga një divizion i veçan<strong>të</strong> në kuadër <strong>të</strong> DASHC) përfshin <strong>të</strong> dhënat për<br />
stafin e administra<strong>të</strong>s qendrore dhe komunale. Të dhënat e lis<strong>të</strong>s së pagave përbëhen nga <strong>të</strong> dhënat<br />
personale për çdo nëpunës civil. Lista e pagave shërben si fil<strong>të</strong>r i <strong>të</strong> dhënave personale <strong>të</strong> cilat<br />
31<br />
Më e avancuara ësh<strong>të</strong> në Administra<strong>të</strong>n Tatimore dhe Policinë e Kosovës.<br />
33
prodhohen çdo muaj me qëllim <strong>të</strong> pagimit <strong>të</strong> pagave për <strong>të</strong>rë stafin që financohet nga Buxheti i<br />
Kosovës. Derisa në <strong>të</strong> kaluarën transferimi i informatave nga agjenci<strong>të</strong> buxhetore në lis<strong>të</strong>n e pagave<br />
kryhej në formën e kopjeve <strong>të</strong> shkruara, aktualisht shumica e informatave transferohen në mënyrë<br />
elektronike. Megjitha<strong>të</strong>, ka edhe një numër aplikacionesh (3500 për muaj) që bëhen në kopje <strong>të</strong><br />
shkruara. MSHP dhe DASHC aktualisht janë duke nisur një projekt për <strong>të</strong> përmirësuar sistemin e<br />
lis<strong>të</strong>s së pagave, në mënyrë që <strong>të</strong> sigurojë decentralizimin e menaxhimit. Në fund <strong>të</strong> përmirësimit, <strong>të</strong><br />
gjitha institucionet do <strong>të</strong> jenë në gjendje <strong>të</strong> fusin <strong>të</strong> dhënat në mënyrë <strong>të</strong> pavarur dhe DASHC ve<strong>të</strong>m<br />
do <strong>të</strong> kontrollojë sak<strong>të</strong>sinë e tyre.<br />
Për nevojat e tij <strong>të</strong> brendshme DASHC përdor disa burime <strong>të</strong> dhënash. Prandaj, në disa raste<br />
informatat e ofruara nuk janë koherente dhe dallojnë madje edhe në kuadër <strong>të</strong> grupit <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong> <strong>të</strong> <strong>të</strong><br />
dhënave.<br />
Sistemi i ri që ësh<strong>të</strong> në ndërtim e sipër ësh<strong>të</strong> planifikuar që <strong>të</strong> ke<strong>të</strong> dy databaza në kuadër <strong>të</strong> MSHP,<br />
që do <strong>të</strong> komunikojnë me njëri-tjetrin dhe me databazën ekzistuese që ësh<strong>të</strong> e vendosur në<br />
Departamentin e Thesarit (MEF). Databaza në kuadër <strong>të</strong> MSHP-së do <strong>të</strong> shërbejë për menaxhimin e<br />
burimeve njerëzore dhe do <strong>të</strong> ushqejë <strong>të</strong> dhënat në sistemin e lis<strong>të</strong>s së pagave, që do <strong>të</strong> vazhdojë <strong>të</strong><br />
përdoret për dhënien e pagave. SIMBNj do <strong>të</strong> lidhet me <strong>të</strong> gjitha agjenci<strong>të</strong> buxhetore. Diçka që duhet<br />
<strong>të</strong> zgjidhet nga DASHC ësh<strong>të</strong> migrimi i <strong>të</strong> dhënave nga databazat ekzistuese në institucionet e<br />
përzgjedhura, <strong>të</strong> cilat aktualisht shfry<strong>të</strong>zojnë databazat e tyre <strong>të</strong> pavarura për menaxhimin e BNj.<br />
Qëllimi ësh<strong>të</strong> që <strong>të</strong> kihet së paku një sistem i harmonizuar duke marrë parasysh specifika <strong>të</strong> caktuara<br />
<strong>të</strong> çdo kategorie (policia, etj.).<br />
Dy sistemet e BNj do <strong>të</strong> vazhdojnë <strong>të</strong> bashkëekzistojnë (SIMBNj dhe lista e pagave), por do <strong>të</strong><br />
shkëmbejnë <strong>të</strong> dhënat me njëri-tjetrin. Posa SIMBNj <strong>të</strong> bëhet funksional, lista e pagave do <strong>të</strong><br />
transformohet kryesisht në një makinë llogari<strong>të</strong>se. Përmirësimi i sistemit dhe decentralizimi i futjes së<br />
<strong>të</strong> dhënave do <strong>të</strong> zvogëlojë nevojën për staf dhe do <strong>të</strong> ke<strong>të</strong> nevojë ve<strong>të</strong>m për staf për mirëmbajtje.<br />
Në nivel <strong>të</strong> agjencive buxhetore bazuar në Udhëzimin Administrativ MSHP/DASHC 2003/11, njësi<strong>të</strong> e<br />
BNj në agjenci<strong>të</strong> buxhetore janë përgjegjëse për mbajtjen e dosjeve <strong>të</strong> personelit <strong>të</strong> institucionit.<br />
Njësi<strong>të</strong> e personelit i ruajnë në dosje <strong>të</strong> gjitha <strong>të</strong> dhënat konfidenciale <strong>të</strong> rekrutimit, regjistrimin e<br />
pushimeve vjetore dhe <strong>të</strong> tjera <strong>të</strong> stafit, vlerësimet e performancës, dokumentet lidhur me trajnimet e<br />
ndjekura nga stafi, dokumentet disiplinore dhe <strong>të</strong> ankesave, etj. Në praktikë nuk kishte probleme <strong>të</strong><br />
mëdha për ruajtjen e <strong>të</strong> dhënave <strong>të</strong> personelit nga njësi<strong>të</strong> BNj. Disa mangësi ishin identifikuar nga ana<br />
e Auditorit <strong>të</strong> Përgjithshëm: jo <strong>të</strong> gjitha organizatat buxhetore i raportojnë DASHC-së për ndryshimet<br />
në kontratat e punës për nëpunësit e tyre civilë, <strong>të</strong> cilat do <strong>të</strong> ndihmonin për përmirësimin eventual <strong>të</strong><br />
sistemit <strong>të</strong> lis<strong>të</strong>s së pagave. Në mungesë <strong>të</strong> këtyre informatave, DASHC nuk mund <strong>të</strong> intervenojë dhe<br />
ësh<strong>të</strong> në pamundësi që <strong>të</strong> bëjë përmirësimet dhe ndryshimin më <strong>të</strong> vogël në sistemin e lis<strong>të</strong>s së<br />
pagave, ve<strong>të</strong>m nëse kërkohet me shkrim nga organizata buxhetore.<br />
SIMBNj <strong>të</strong> mëdhenj zakonisht janë <strong>të</strong> ndërlikuar për t‟u menaxhuar në nivel <strong>të</strong> qeverisë. Problemet<br />
kryesore kanë <strong>të</strong> bëjnë mbikëqyrjen e sistemit dhe kontrollin e <strong>të</strong> dhënave <strong>të</strong> futura në sistem. Njësia<br />
qendrore ësh<strong>të</strong> përgjegjëse jo ve<strong>të</strong>m për mirëmbajtjen e sistemit, por, gjithashtu, edhe për <strong>të</strong><br />
siguruar sak<strong>të</strong>sinë e <strong>të</strong> dhënave <strong>të</strong> futura nga çdo institucion. Funksionimi i databazës duhet<br />
<strong>të</strong> shoqërohet me miratimin e rregullat procedurale dhe obligimet për çdo bar<strong>të</strong>s <strong>të</strong> përfshirë <strong>të</strong><br />
interesit. Gjithashtu, kapacitetet në kuadër <strong>të</strong> DASHC-së duhet <strong>të</strong> krijohen jo ve<strong>të</strong>m për funksionim <strong>të</strong><br />
brendshëm, por edhe për <strong>të</strong> shërbyer si trajnerë për operatorët në <strong>të</strong> gjitha institucionet.<br />
6. Kapaciteti qendror<br />
Kjo pjesë e raportit i referohet organizimit <strong>të</strong> institucioneve/njësisë qendrore <strong>të</strong> përfshira në<br />
menaxhimin e burimeve njerëzore në Kosovë. Në kë<strong>të</strong> pjesë ne do <strong>të</strong> analizojmë organizimin, <strong>të</strong><br />
drejtat dhe obligimet si dhe kapacitetet e brendshme <strong>të</strong> këtyre njësive/institucioneve.<br />
Në Kosovë ekzistojnë 4 njësi/institucione qëndrore <strong>të</strong> përfshira në menaxhimin e BNj: Departamenti i<br />
Administrimit <strong>të</strong> Shërbimit Civil, Këshilli i Pavarur Mbikëqyrës i Kosovës, Komisioni për Emërime <strong>të</strong><br />
Larta Publike dhe Instituti i Kosovës për Administra<strong>të</strong> Publike.<br />
6.1 – Departamenti i Administrimit <strong>të</strong> Shërbimit Civil<br />
DASHC ësh<strong>të</strong> një nga departamentet e para <strong>të</strong> krijuara në MSHP që nga krijimi i kësaj ministrie.<br />
Funksionet e tij kryesore janë përcaktuar nga Rregullorja e UNMIK-ut nr. 2001/19 (me ndryshimet e<br />
34
mëvonshme) dhe legjislacioni i shërbimit civil (legjislacioni parësor dhe dy<strong>të</strong>sor). Në bazë <strong>të</strong><br />
Rregullores nr. 2001/19 tri funksionet kryesore <strong>të</strong> departamentit janë:<br />
(i) Zhvillimi dhe mbikëqyrja e zbatimit <strong>të</strong> politikave për një Shërbim Civil multietnik, <strong>të</strong> paanshëm,<br />
profesional dhe llogaridhënës,<br />
(ii) Zhvillimi dhe koordinimi i zbatimit <strong>të</strong> politikave për trajnime dhe zhvillim <strong>të</strong> kapaciteteve <strong>të</strong><br />
Shërbimit Civil;<br />
(iii) Administrimi i lis<strong>të</strong>s së pagave dhe sistemin e pagesave <strong>të</strong> Shërbimit Civil;<br />
Për <strong>të</strong> përmbushur këto tri funksione DASHC ësh<strong>të</strong> e organizuar në tri divizione dhe ka gjithsej 25<br />
nëpunës civilë. Divizioni i lis<strong>të</strong>s së pagave ka 14 nëpunës civilë dhe 11 nëpunësit e tjerë janë <strong>të</strong><br />
organizuar në dy divizione, përfshi drejtorin dhe asistentin e tij administrativ. Në vazhdim ësh<strong>të</strong><br />
paraqitur diagrami i DASHC-së:<br />
Në <strong>të</strong> vërte<strong>të</strong>, në DASHC edhe ekziston një nëpunës civil i cili mban pozi<strong>të</strong>n e Shefit <strong>të</strong> Divizionit për<br />
Zhvillimin e BNj, por në realitet një divizion i tillë nuk figuron në organogramin zyrtar <strong>të</strong> departamentit.<br />
Dy divizionet më <strong>të</strong> rëndësishme në DASHC janë Divizioni për BNj dhe Politika <strong>të</strong> Punësimit dhe<br />
Divizioni i Lis<strong>të</strong>s së Pagave. Divizioni për Menaxhimin e RAP-it ësh<strong>të</strong> vendosur në kuadër <strong>të</strong><br />
DASHC-së për shkak <strong>të</strong> kërkesës në PVRAP dhe për shkak se fushëveprimi i tij ësh<strong>të</strong> më shumë i<br />
ngjashëm me DASHC sesa me ndonjë departament tje<strong>të</strong>r në ministri. Por nuk ësh<strong>të</strong> aq shumë i lidhur<br />
me përkufizimin e përgjithshëm <strong>të</strong> fushëveprimit <strong>të</strong> DASHC ashtu siç ësh<strong>të</strong> miratuar në Rregulloren e<br />
UNMIK-ut nr. 2001/19.<br />
Shpërndarja e stafit <strong>të</strong> DASHC ësh<strong>të</strong> <strong>të</strong>rësisht në favor <strong>të</strong> Divizionit <strong>të</strong> Lis<strong>të</strong>s së Pagave dhe ve<strong>të</strong>m 5<br />
nëpunës civilë (përveç drejtorit) janë <strong>të</strong> angazhuar për menaxhimin e përgjithshëm dhe mbikëqyrjen e<br />
shërbimit civil. Ky staf ësh<strong>të</strong> përgjegjës për hartimin e politikave lidhur me shërbimin civil në<br />
përgjithësi, duke filluar nga rekrutimi, ngritja në karrierë, menaxhimi i performancës, politikat e<br />
rëndësishme <strong>të</strong> pagave dhe politikat për përmirësimin e kapaciteteve. Në kë<strong>të</strong> divizion dy nëpunës<br />
civilë janë <strong>të</strong> angazhuar për miratimin e koeficienteve për <strong>të</strong> gjithë nëpunësit civilë, një për mbledhjen<br />
e <strong>të</strong> dhënave dhe përpunimin e statistikave dhe dy nëpunës civilë për çështjet e tjera relevante.<br />
Ashtu siç mund <strong>të</strong> vërehet leh<strong>të</strong>sisht, stafi ekzistues nuk mund <strong>të</strong> mbulojë <strong>të</strong> gjitha funksionet që<br />
aktualisht janë <strong>të</strong> alokuara për kë<strong>të</strong> divizion dhe për departamentin në <strong>të</strong>rësi. Ata zakonisht fokusohen<br />
në menaxhimin e aktiviteteve ditore dhe neglizhojnë zhvillimin strategjik dhe hartimin e strategjive<br />
afatshkurtra dhe afatmesme. Tani për tani, departamenti nuk ka kapacitete për <strong>të</strong> hartuar politikat për<br />
paga dhe <strong>të</strong> ndërmarrë një reformë <strong>të</strong> gjerë <strong>të</strong> kategorizimit. Për kë<strong>të</strong> arsye në kë<strong>të</strong> fushë nuk ka<br />
pasur shumë zhvillime në kohët e fundit.<br />
Divizioni i Lis<strong>të</strong>s së Pagave ësh<strong>të</strong> përgjegjës për ekzekutimin e funksionit <strong>të</strong> lis<strong>të</strong>s së pagave, një<br />
detyrë shumë teknike që nuk shoqërohet me asnjë obligim për politikëbërje. Të gjitha funksionet e<br />
politikave janë <strong>të</strong> alokuara ne divizionin tje<strong>të</strong>r. Për shkak <strong>të</strong> mungesës së stafit dhe kapaciteteve<br />
egzistuese, Divizioni për Politika <strong>të</strong> Punësimit mbulon ve<strong>të</strong>m funksionin e miratimit <strong>të</strong> koeficienteve<br />
dhe duke u përpjekur që <strong>të</strong> bëjë një unifikim <strong>të</strong> përgjithshëm <strong>të</strong> koeficienteve, bazuar në emërtimin e<br />
pozitave.<br />
35
Në anën tje<strong>të</strong>r, shumë pak punë ësh<strong>të</strong> bërë lidhur me përmirësimin e kapaciteteve për nëpunësit<br />
civilë. Në vitet e fundit, DASHC nuk ka prodhuar asnjë strategji trajnimi, ose ndonjë analizë <strong>të</strong><br />
nevojave <strong>të</strong> trajnimit. .<br />
Në DASHC problemi nuk qëndron ve<strong>të</strong>m ne kapacitetet ekzistuese, por edhe në rolin që ky<br />
departament kishte në ministri. Mungesa e stabilitetit në pozi<strong>të</strong>n e drejtorit ka ndikuar drejtpërdrejt në<br />
performancën e departamentit. Gjithashtu, raportet me menaxhmentin e lar<strong>të</strong> në ministri nuk kanë<br />
qënë gjithmonë <strong>të</strong> mira. Për shkak <strong>të</strong> profilit <strong>të</strong> ulët <strong>të</strong> kultivuar me kalimin e kohës, departamenti ka<br />
humbur kredibilitetin përballë institucioneve <strong>të</strong> tjera dhe nuk ka mundur <strong>të</strong> luajë rolin rregullativ <strong>të</strong><br />
përcaktuar me ligj. Gjithashtu, raportet me IKAP-in janë dëmtuar keq, jo ve<strong>të</strong>m për shkak <strong>të</strong><br />
mungesës së stafit dhe kapaciteteve në Departament, por gjithashtu edhe për shkak <strong>të</strong> raporteve <strong>të</strong><br />
këqija ndërmjet menaxhmentit <strong>të</strong> nivelit <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> në ministri dhe në IKAP. Së fundmi, me emërimin e<br />
drejtorit aktual gjendja ësh<strong>të</strong> përmirësuar dukshëm dhe komunikimi dhe koordinimi i aktiviteteve me<br />
kabinetin e ministrit ësh<strong>të</strong> shumë më efikas.<br />
Nëse një numër rekomandimesh <strong>të</strong> përvijuara në kë<strong>të</strong> raport do <strong>të</strong> merren parasysh nga MSHP dhe<br />
qeveria, DASHC duhet <strong>të</strong> ndryshojë thellësisht profilin e tij dhe kapacitetet e stafit <strong>të</strong> alokuar për<br />
zbatimin e këtyre detyrave. Ne kemi parasysh miratimin qendror <strong>të</strong> strukturave <strong>të</strong> brendshme për<br />
ministri<strong>të</strong> dhe agjenci<strong>të</strong> dhe nevojën që DASHC <strong>të</strong> je<strong>të</strong> si njësi qendrore teknike për <strong>të</strong> kontrolluar<br />
propozimin para se <strong>të</strong> miratohet 32 ; miratimi qendror i kategorive <strong>të</strong> nëpunësve civilë lidhur me<br />
strukturën, por edhe sistemin e pagave; rekrutimi qendror dhe funksionet e tjera që janë alokuar në<br />
DASHC, si ANT dhe vlerësimi i efektit <strong>të</strong> trajnimeve në institucione.<br />
Një funksion tje<strong>të</strong>r i rëndësishëm që do t‟i shtohet së shpejti DASHC-së ësh<strong>të</strong> menaxhimi qendror dhe<br />
mbikëqyrja e SIMBNj. DASHC nuk e konsideron kë<strong>të</strong> funksion ende për sa i përket organizimeve<br />
strukturore, por stafi dhe kapacitetet duhet <strong>të</strong> alokohen te ai. Pasi që popullimi i databazës do <strong>të</strong><br />
decentralizohet, mekanizmat e kontrollit dhe af<strong>të</strong>sia e stafit <strong>të</strong> DASHC-së për <strong>të</strong> udhëhequr sistemin<br />
duhet <strong>të</strong> krijohen. Ekziston një përvojë e mirë në menaxhimin e lis<strong>të</strong>s së pagave, por sistemet janë <strong>të</strong><br />
ndryshme nga aspekti i menaxhimit substancial dhe më pak nga aspekti i mirëmbajtjes së TI-së. Nga<br />
këndvështrimi substancial DASHC-ja duhet <strong>të</strong> kontrollojë sistemin dhe <strong>të</strong> dhënat e futura nga<br />
institucionet. Në mënyrë që <strong>të</strong> sigurohet sak<strong>të</strong>sia e sistemit, disa <strong>të</strong> dhëna themelore lidhur me<br />
strukturat organizative dhe sistemin e pagave duhet <strong>të</strong> futen në mënyrë qendrore nga DASHC. Kjo<br />
do <strong>të</strong> tho<strong>të</strong> që DASHC do <strong>të</strong> krijojë strukturat organizative dhe çdo pozi<strong>të</strong> me nivelin e<br />
bashkëngjitur <strong>të</strong> pagës. A<strong>të</strong>herë institucionet do <strong>të</strong> fusin ve<strong>të</strong>m <strong>të</strong> dhënat e nëpunësit civil dhe<br />
“do <strong>të</strong> personalizojnë” pozi<strong>të</strong>n. DASHC do <strong>të</strong> ke<strong>të</strong> nevojë që <strong>të</strong> krijoj disa mekanizma për <strong>të</strong><br />
mbikëqyrur vërte<strong>të</strong>sinë e <strong>të</strong> dhënave dhe disa procedura autorizuese dhe zbatime për t’u<br />
aplikuar nga institucionet.<br />
Krijimi dhe fillimi i funksionimit <strong>të</strong> SIMBNj do <strong>të</strong> vërë në pyetje operimin në vazhdim <strong>të</strong> sistemit <strong>të</strong> lis<strong>të</strong>s<br />
së pagave, në mënyrën se si ësh<strong>të</strong> organizuar aktualisht. Meqënëse <strong>të</strong> dhënat e lis<strong>të</strong>s së pagave do<br />
<strong>të</strong> ofrohen automatikisht nga SIMBNj, Divizioni aktual i Lis<strong>të</strong>s së Pagave do <strong>të</strong> humbasë disa nga<br />
funksionalitetet lidhur me futjen e <strong>të</strong> dhënave në sistem. Sistemi aktual do <strong>të</strong> transformohet në një<br />
makinë llogari<strong>të</strong>se që në parim do <strong>të</strong> dyfishojë funksionet e kryera nga Departamenti i Thesarit në<br />
MEF. Sipas mendimit tonë, nuk ka arsye për mbajtjen ndaras <strong>të</strong> Divizionit <strong>të</strong> Lis<strong>të</strong>s së Pagave me<br />
kë<strong>të</strong> funksion dhe Departamentin e Thesarit në MEF. Funksioni i lis<strong>të</strong>s së pagave duhet <strong>të</strong><br />
transferohet në MEF pas vendosjes në punë <strong>të</strong> SIMBNj dhe futjes së te dhënave individualisht nga<br />
çdo institucion. Ky transformim duhet <strong>të</strong> reflektohet në alokimin e stafit. Përderisa disa nga stafi do <strong>të</strong><br />
vazhdojnë <strong>të</strong> ofrojnë mbështetje për SIMBNj, stafi tje<strong>të</strong>r 33 mund <strong>të</strong> transferohet në Divizionin për<br />
Punësim dhe Paga ose në Departamentin e Thesarit në MEF.<br />
Divizioni aktual për Punësim dhe Paga duhet <strong>të</strong> përforcohet më tutje. MSHP dhe DASHC do <strong>të</strong><br />
vazhdojnë <strong>të</strong> kenë funksionin e politikave për çështjet e pagave. Ata do <strong>të</strong> shërbejnë si institucion<br />
rregullativ për <strong>të</strong>rë qeverinë dhe ky funksion ësh<strong>të</strong> aq i rëndësishëm sa që staf i përshtatshëm dhe<br />
32<br />
Kjo kompetencë ësh<strong>të</strong> tashmë e themeluar në projektligjin mbi Qeverinë<br />
33<br />
Ne nuk iu referohemi nëpunësve civilë aktualë, por numrit <strong>të</strong> <strong>të</strong> punësuarve – ësh<strong>të</strong> detyrë e MSHP-së <strong>të</strong> vlerësojë<br />
kapacitetet e stafit aktual dhe përshtatshmërinë e tyre me funksionet e reja. Nëse ata konsiderohen <strong>të</strong> përshtatshëm<br />
a<strong>të</strong>herë ata mund <strong>të</strong> transferohen. Nëse nuk mund <strong>të</strong> përshtaten, atehere <strong>të</strong> futen në skemën e <strong>të</strong> deklaruarve <strong>të</strong> tepërt<br />
që do <strong>të</strong> krijohet nga qeveria.<br />
36
kapacitete <strong>të</strong> nevojshme duhet <strong>të</strong> alokohen te ky funksion. Divizioni duhet <strong>të</strong> ke<strong>të</strong> më shumë staf dhe<br />
kapacitetet aktuale duhet <strong>të</strong> përforcohen.<br />
Nëse këtij divizioni i bashkëngjisim funksionin e shqyrtimit <strong>të</strong> strukturave <strong>të</strong> brendshme <strong>të</strong> ministrive<br />
dhe agjencive, ësh<strong>të</strong> e qar<strong>të</strong> se stafi aktual dhe kapacitetet aktuale nuk mund ta përmbushin a<strong>të</strong>. Në<br />
Kosovë aktualisht ka 46 institucione (përfshi ministri<strong>të</strong>, agjenci<strong>të</strong> ekzekutive dhe agjenci<strong>të</strong> e<br />
pavarura). Nga pye<strong>të</strong>sorët e shpërndarë nga ana e Projektit FRIDOM, rezulton se institucionet kanë<br />
ndryshuar organizimet e tyre <strong>të</strong> brendshme në dy vitet e fundit 14 herët 34 . Ashtu siç mund <strong>të</strong> vërehet<br />
ky nuk ësh<strong>të</strong> një numër i madh dhe funksioni i kontrollimit dhe shqyrtimit nga DASHC mund <strong>të</strong> kryhet<br />
me një numër <strong>të</strong> vogël <strong>të</strong> stafit prej 2-3 nëpunës civilë. Këta do <strong>të</strong> jenë përgjegjës gjithashtu edhe për<br />
zhvillimin e politikave dhe mbështetjen metodologjike për procesin e vlerësimit <strong>të</strong> punës në<br />
institucione. Aktualisht, ekzistojnë disa kapacitete në divizion lidhur me kë<strong>të</strong> funksion që do <strong>të</strong> mund<br />
<strong>të</strong> shfry<strong>të</strong>zohen, por trajnimi i mëtjeshëm ësh<strong>të</strong> një kërkesë. Stafi tje<strong>të</strong>r mund <strong>të</strong> rekrutohet pasi që<br />
MSHP <strong>të</strong> bëjë vlerësimin e kapaciteteve <strong>të</strong> stafit aktual kundrejt funksioneve <strong>të</strong> reja ose ridefinimin e<br />
funksioneve aktuale. Ky divizion gjithashtu do <strong>të</strong> je<strong>të</strong> përgjegjës për mbikëqyrjen e skemës së<br />
punëtorëve <strong>të</strong> deklaruar <strong>të</strong> tepërt (nëse një skemë e tillë do <strong>të</strong> miratohej nga qeveria), prandaj stafi i<br />
propozuar duhet <strong>të</strong> mbështesë gjithashtu edhe kë<strong>të</strong> funksion.<br />
Nëse qeveria do <strong>të</strong> miratojë rekomandimin e propozuar për centralizimin e rekrutimit, ose një pjesë <strong>të</strong><br />
tij, kapacitetet e përshtatshme do <strong>të</strong> kenë nevojë <strong>të</strong> krijohen në kuadër <strong>të</strong> DASHC-së. Këto kapacitete<br />
mund <strong>të</strong> akomodohen në kuadër <strong>të</strong> divizionit <strong>të</strong> ri që duhet <strong>të</strong> krijohet në departament. Divizioni i ri do<br />
<strong>të</strong> përfshijë funksionet e zhvillimit <strong>të</strong> kapaciteteve në shërbimin civil dhe vlerësimin e ndikimit (efektit)<br />
<strong>të</strong> trajnimit. Këto dy funksione <strong>të</strong> rëndësishme aktualisht <strong>të</strong> vendosura në DASHC asnjëherë nuk janë<br />
zbatuar, për shkak <strong>të</strong> mungesës së stafit dhe kapaciteteve. Divizioni i ri mund <strong>të</strong> kombinojë funksionet<br />
lidhur me trajnimin dhe funksionet lidhur me rekrutimin. Numri i stafit do <strong>të</strong> varet nga shkalla e<br />
mbajtjes në nivel qendror <strong>të</strong> rekrutimit. Lidhur me funksionet e trajnimit ne ndajmë mendimin se nuk<br />
ka nevojë t‟i kushtohet asaj më shumë se dy veta, gjithashtu për shkak se funksioni do ndahet disi me<br />
IKAP-in dhe do <strong>të</strong> ke<strong>të</strong> edhe përfshirje <strong>të</strong> stafit <strong>të</strong> këtij <strong>të</strong> fundit.<br />
Për sa i përket Divizionit <strong>të</strong> <strong>Menaxhimit</strong> <strong>të</strong> RAP, ne mendojmë se duhet <strong>të</strong> transferohet nga DASHC.<br />
Sipas rregullimit aktual, ky divizion shërben si sekretariat dhe strukturë monitoruese e Grupit Punues<br />
<strong>të</strong> PVRAP, i cili kryesohet nga SP i MSHP-së. Prandaj, Divizioni i RAP duhet t‟i raportojë<br />
drejtpërdrej<strong>të</strong> SP <strong>të</strong> MSHP-së, ose <strong>të</strong> transferohet aty ku funksioni i koordinimit dhe menaxhimit <strong>të</strong><br />
RAP mund <strong>të</strong> transferohet. Ekziston një arsye tje<strong>të</strong>r për kë<strong>të</strong> lëvizje – Divizioni i RAP duhet <strong>të</strong><br />
monitorojë zbatimin e komponentit <strong>të</strong> BNj <strong>të</strong> Strategjisë së RAP. Struktura përgjegjëse për kë<strong>të</strong><br />
komponent ësh<strong>të</strong> DASHC. Divizioni i RAP nuk mund <strong>të</strong> ushtrojë kurrfarë presioni ose <strong>të</strong> kërkojë<br />
zbatimin e planit nga eprori i tij. Gjithashtu, pozicionimi i Divizionit në krahasim me homologët e tij në<br />
ministri ësh<strong>të</strong> i ulët. Vendosja e Divizionit drejtpërdrejt në kuadër <strong>të</strong> SP do <strong>të</strong> rriste mundësinë e tyre<br />
që në mënyrë pozitive dhe efektive <strong>të</strong> ndikojë në institucionet e tjera.<br />
34<br />
Ne jemi duke bazuar analizat tona në <strong>të</strong> dhënat e ofruara nga institucionet ne pye<strong>të</strong>sorët e tyre.<br />
37
Duke përmbledhur <strong>të</strong> gjitha <strong>të</strong> lartpërmendurat organizimi dhe funksionet kryesore <strong>të</strong> DASHC do <strong>të</strong> jenë siç vijon më posh<strong>të</strong>:<br />
Divizioni për Politikat e Pagave dhe<br />
Organizimin Funksional<br />
Funksionet kryesore:<br />
Dizajnimi dhe zbatimi i politikave <strong>të</strong> pagave<br />
për <strong>të</strong>rë institucionet e AP-së;<br />
Dhenia e komenteve per te gjitha aktet<br />
ligjore te lidhura me pagat dhe organizimet<br />
strukturore dhe aprovimi i propozimeve<br />
perpara miratimit nga qeveria;<br />
Hartimi i politikave dhe standarteve te<br />
pergjithshme per kategorizimin e<br />
pozicioneve te punes ne institucione dhe<br />
miratimi i kategorive per çdo pozicion;<br />
Hartimi i politikave dhe standarteve per<br />
pershkrimin e punes dhe vleresimin e<br />
pozicioneve te punes dhe mbikqyrja e<br />
zbatimit te tyre nga institucionet;<br />
Siguron unifikimin e kategorizimit ne te<br />
gjitha institucionet dhe administron listen e<br />
pozicioneve atipike;<br />
Administron skemen e perkrahjes se NC te<br />
deklaruar te tepert, ose mbikëqyr<br />
administrimin e kësaj skeme nga<br />
institucionet e tjera;<br />
Të gjitha funksionet e tjera që mund <strong>të</strong><br />
burojnë nga fushëveprimi kryesor i<br />
departamentit/divizionit.<br />
DREJTORI<br />
Divizioni për Rekrutimin dhe Zhvillimin e<br />
Kapaciteteve<br />
Funksionet kryesore:<br />
Hartimi i politikave dhe përcaktimi i<br />
parimeve lidhur me rekrutimin;<br />
Administrimi i procesit <strong>të</strong> përqendruar <strong>të</strong><br />
rekrutimit (për kategori<strong>të</strong> e miratuara);<br />
Rritja e kapaciteteve në institucione në<br />
hartimin e testeve me shkrim dhe krijimi i<br />
një databaze për pyetjet me opsione te<br />
shumëllojshme;<br />
Përcaktimi i standardeve dhe parimeve<br />
lidhur me zhvillimin e karrierës për<br />
nëpunësit civilë;<br />
Hartimi i politikave dhe udhëzimeve për<br />
procesin e vlerësimit <strong>të</strong> rezultateve në punë<br />
dhe për menaxhimin e performancës;<br />
Krijimi i procedurave për sistemin e ANT<br />
dhe administron skemën në bashkëpunim<br />
me IKAP-in;<br />
Përcaktimi i udhëzimeve për vlerësimin e<br />
ndikimit <strong>të</strong> trajnimit në institucione;<br />
Mbikëqyrja e aktivitetit <strong>të</strong> IKAP-it në baza<br />
ditore dhe aprovon para miratimit nga<br />
ministri, planin vjetor <strong>të</strong> punës, buxhetin<br />
dhe raportin vjetor;<br />
Të gjitha funksionet e tjera që mund <strong>të</strong><br />
burojnë nga fushëveprimi kryesor <strong>të</strong><br />
departamentit/divizionit.<br />
Të gjitha këto funksione janë propozime që lidhen me rekomandimet e bëra në pjesët e mëparshme lidhur me funksionet adekuate për njësinë qendrore <strong>të</strong><br />
personelit. Në varësi <strong>të</strong> rekomandimeve <strong>të</strong> miratuara nga qeveria, funksionet mund <strong>të</strong> ndryshojnë në përputhje me rrethanat;<br />
38<br />
Divizioni i Zhvillimit <strong>të</strong> Procesit dhe<br />
SIMBNj<br />
Funksionet kryesore:<br />
Mirëmbajtja dhe zhvillimi i sistemit <strong>të</strong><br />
SIMBNj në përgjithësi;<br />
Të fusë në sistem në menyrë <strong>të</strong><br />
përqëndruar strukturat organizative dhe<br />
strukturën e pagave për <strong>të</strong> gjitha<br />
institucionet;<br />
Të përcaktoj rregullat dhe procedurat për<br />
menaxhim dhe operim <strong>të</strong> SIMBNj dhe <strong>të</strong><br />
drejtat dhe detyrat për çdo institucion;<br />
Të mbikëqyrë <strong>të</strong> dhënat e futura në<br />
sistem dhe <strong>të</strong> bëjë verifikimin e tyre;<br />
Organizimi i trajnimeve për operim me<br />
SIMBNj dhe përfitimet nga shfry<strong>të</strong>zimi i<br />
SIMBNj;<br />
Zhvillimi i sistemit në bazë <strong>të</strong> nevojave<br />
dhe propozimeve <strong>të</strong> shfry<strong>të</strong>zuesve<br />
kryesorë (end users);<br />
Të gjitha funksionet e tjera që mund <strong>të</strong><br />
burojnë nga fushëveprimi kryesor i<br />
departamentit/divizionit.
6.2 – Këshilli i Pavarur Mbikëqyrës i Kosovës:<br />
Këshilli i Pavarur Mbikëqyrës i Kosovës (KPMK) ësh<strong>të</strong> krijuar si organ për zgjidhjen e kontesteve dhe<br />
shërben si organ suprem administrativ për gjykimin e <strong>të</strong> gjitha masave disiplinore dhe ankesave <strong>të</strong><br />
tjera lidhur me <strong>të</strong> drejtat e nëpunësve civilë. Të gjitha vendimet e KPMK-së mund <strong>të</strong> apelohen në<br />
Gjyka<strong>të</strong>n Supreme.<br />
Përveç këtij funksioni <strong>të</strong> zgjidhjes së kontestit, KPMK ka dy funksione <strong>të</strong> tjera: një që ka <strong>të</strong> bëjë me<br />
pjesëmarrjen në procesin e rekrutimit për <strong>të</strong> gjitha pozitat e drejtorit në institucione; dhe tjetri ka <strong>të</strong><br />
bëjë me mbikëqyrjen e zbatimit <strong>të</strong> legjislacionit <strong>të</strong> shërbimit civil në institucione.<br />
Funksionet dhe organizimi i KPMK ësh<strong>të</strong> përcaktuar me Rregulloren e UNMIK-ut nr. 2001/36 “Mbi<br />
Shërbimin Civil”, më vonë e plo<strong>të</strong>suar me Rregulloren Nr. 2008/12. KPMK ka mandat kushtetues <strong>të</strong><br />
përshkruar në nenin 101 <strong>të</strong> Kushtetu<strong>të</strong>s së re.<br />
Që nga krijimi i tij, KPMK ësh<strong>të</strong> menduar që <strong>të</strong> je<strong>të</strong> një institucion i pavarur në kuadër <strong>të</strong> fushës<br />
ekzekutive. Ka qënë vendosur në MSHP dhe ka pasur pavarësinë në funksionim dhe vendimmarrje.<br />
Aktualisht, me rregulloren e re KPMK ësh<strong>të</strong> transferuar në kuadër <strong>të</strong> Kuvendit.<br />
KPMK ka 7 anëtarë <strong>të</strong> emëruar nga Kuvendi. Bordi ndihmohet nga një sekretariat, i cili ka aktualisht 8<br />
nëpunës. Sekretariati ka pas qënë në varësi <strong>të</strong> MSHP dhe KPMK ka psur kompetenca <strong>të</strong> kufizuara në<br />
menaxhimin e stafit në aspektin e rekrutimit, vlerësimit <strong>të</strong> performancës dhe masave disiplinore. Kjo<br />
ka krijuar probleme <strong>të</strong> brendshme sa i përket menaxhimit <strong>të</strong> stafit dhe koordinimit <strong>të</strong> punës në kuadër<br />
<strong>të</strong> KPMK dhe <strong>të</strong> sekretariatit. Me transferimin në Kuvend, situata nuk ësh<strong>të</strong> e qar<strong>të</strong> sa duhet dhe<br />
paqar<strong>të</strong>si<strong>të</strong> lidhur me stafin e sekretariatit vazhdojnë <strong>të</strong> jenë <strong>të</strong> pranishme.<br />
Duke analizuar kompetencat e KPMK ne kemi vërejtur se e drejta për <strong>të</strong> mbikëqyr rekrutimin e<br />
drejtorëve në <strong>të</strong> gjitha institucionet nuk ësh<strong>të</strong> një atribut i qëlluar për kë<strong>të</strong> lloj institucioni, që në teori<br />
nuk ka kompetenca për menaxhim, por kryesisht shërben si organ për zgjidhjen e konflikteve dhe<br />
vendos për ankesat e nëpunësve civilë. Gjithashtu, dispozita që përcakton se tre anëtarë duhet <strong>të</strong><br />
marrin pjesë në procedurën e rekrutimit, ësh<strong>të</strong> tej mase konsumuese e burimeve, për shkak se<br />
anëtarët e bordit më së shumti duhet <strong>të</strong> marrin pjesë ne procedurat e rekrutimit. Gja<strong>të</strong> vitit 2007<br />
KPMK ka monitoruar përzgjedhjen e 134 drejtorëve në institucione <strong>të</strong> ndryshme. KPMK, gjithashtu,<br />
konsideron kë<strong>të</strong> aktivitet si konsumues i kohës dhe disi dyfishim, për shkak se KPMK do <strong>të</strong> je<strong>të</strong><br />
përgjegjës për shqyrtimin e rastit në rast se ligji nuk ësh<strong>të</strong> respektuar dhe ësh<strong>të</strong> dorëzuar ankesa në<br />
KPMK.<br />
Pas shqyrtimit <strong>të</strong> kësaj gjendjeje, ne rekomandojmë që KPMK <strong>të</strong> koncentrohet në fushën e<br />
“ankesave” dhe <strong>të</strong> shmangë kompetencat e pastra “menaxheriale”. Në rast se regjistrohet<br />
shkelja e ligjit, KPMK mund <strong>të</strong> ndërhyjë me ekzaminimin e rastit duke shqyrtuar ankesën e dorëzuar<br />
nga pala e interesuar.<br />
Edhe një çështje tje<strong>të</strong>r lidhur me organizimin e ri dhe marrëdhëniet e raportimit ka <strong>të</strong> bëjë me raportin<br />
e Kuvendit dhe më vonë dorëzimin e raportit tek Kryeministri nga ana e Kuvendit. Ne nuk jemi shumë<br />
<strong>të</strong> bindur lidhur me efikasitetin e kësaj zgjidhjeje dhe e konsiderojmë a<strong>të</strong> ve<strong>të</strong>m si një shtresë <strong>të</strong> re<br />
burokratike. Kryetari i Kuvendit ose një komision parlamentar nuk mund <strong>të</strong> përcjellë në baza ditore<br />
aktivitetin e KPMK dhe nuk mund <strong>të</strong> ushtrojë presionin përka<strong>të</strong>s te Kryeministri dhe qeveria për rastet<br />
individuale. Ndryshe qëndron situata sa i përket raportimit vjetor dhe përgjithësimin e rasteve kur<br />
Kuvendi mund <strong>të</strong> ushtrojë presion mbi Qeverinë kundrejt respektimit <strong>të</strong> kornizës ligjore dhe parimeve<br />
<strong>të</strong> përgjithshme.<br />
Në vendet e rajonit ekzistojnë zgjidhje <strong>të</strong> ndryshme lidhur me vendosjen e këtij institucioni në kuadër<br />
<strong>të</strong> qeverisë ose në kuadër <strong>të</strong> parlamentit. Gjithashtu, rezultatet dhe opinionet për çdo zgjidhje<br />
ndryshojnë, nga vendi në vend dhe nga rasti në rast.<br />
Ashtu siç mund <strong>të</strong> vërehet nga shembujt e ofruar, në shumicën e vendeve organi për ankesa i<br />
raporton qeverisë ose ka lidhje <strong>të</strong> ngush<strong>të</strong> me qeverinë. Kjo ësh<strong>të</strong> për shkak <strong>të</strong> faktit se qeveria ësh<strong>të</strong><br />
përgjegjëse për menaxhimin e shërbimit civil në përgjithësi dhe gjithashtu si përgjegjësi politike<br />
kundrejt publikut dhe parlamentit.<br />
39
Rastet kur organi i apelit i raporton te parlamenti<br />
janë pasojë e nevojës së depolitizimit <strong>të</strong><br />
mëtejshëm <strong>të</strong> shërbimit civil dhe krijimit <strong>të</strong> një<br />
balance ndërmjet menaxhimit <strong>të</strong> shërbimit civil dhe<br />
zbatimit <strong>të</strong> sundimit <strong>të</strong> ligjit. Shembujt e Shqipërisë<br />
dhe <strong>të</strong> Maqedonisë dëshmojnë se ky sistem nuk<br />
ësh<strong>të</strong> perfekt (ndonëse në Shqipëri rezultate <strong>të</strong><br />
mira janë regjistruar dhe janë miratuar një numër<br />
vendimesh shumë <strong>të</strong> mira kundër veprimeve <strong>të</strong><br />
paligjshme <strong>të</strong> qeverisë). Tendenca që <strong>të</strong> krijohet<br />
një balancë me qeverinë shtyn në afat <strong>të</strong> gja<strong>të</strong><br />
drejt politizimit <strong>të</strong> organit <strong>të</strong> ankesave, pasi<br />
anëtarët janë <strong>të</strong> emëruar nga kuvendi ku lojërat<br />
politike janë <strong>të</strong> rëndomta. Kjo ësh<strong>të</strong> arsyeja qe<br />
qëllimi kryesor i kësaj zgjidhjeje kthehet në<br />
nbumerang për a<strong>të</strong> ve<strong>të</strong>.<br />
Ajo që do <strong>të</strong> mund <strong>të</strong> rekomandojmë për situa<strong>të</strong>n<br />
e Kosovës do <strong>të</strong> ishte ri-integrimi i KPMK-së në<br />
kuadër <strong>të</strong> përgjegjësisë së qeverisë, <strong>të</strong> shoqëruar<br />
me procedurat dhe mekanizmat që lejojnë një<br />
pavarësi <strong>të</strong> zgjeruar në procesin e funksionimit, e<br />
posaçërisht në a<strong>të</strong> <strong>të</strong> vendimmarrjes. Ajo që ësh<strong>të</strong><br />
edhe më e rëndësishme, dispozitat relevante<br />
lidhur me rishikimin gjyqësor <strong>të</strong> vendimeve <strong>të</strong><br />
shpallura nga KPMK duhet <strong>të</strong> përcaktohen.<br />
Rregullimi aktual që kërkon depozitimin ve<strong>të</strong>m në<br />
Gjyka<strong>të</strong>n Supreme dhe praktika aktuale e kësaj<br />
Gjykate duhet <strong>të</strong> jenë një arsye shtesë për<br />
rishikimin e sistemit dhe korrigjimin e <strong>të</strong> gjitha<br />
mangësive dhe dobësive <strong>të</strong> regjistruara. Ndoshta,<br />
duhet <strong>të</strong> merret parasysh aplikimi i mundësisë<br />
për <strong>të</strong> shkuar në gjyka<strong>të</strong>n e shkallës së dy<strong>të</strong>.<br />
Lidhur me mbikëqyrjen e zbatimit <strong>të</strong> legjislacionit<br />
<strong>të</strong> shërbimit civil, ne do <strong>të</strong> rekomandonim që<br />
DASHC dhe KPMK <strong>të</strong> kenë ndarjen e qar<strong>të</strong> <strong>të</strong><br />
kompetencave <strong>të</strong> tyre. Ne mendojmë se KPMK<br />
duhet <strong>të</strong> fokusohet në funksionin e zgjidhjes<br />
së ankesave dhe t‟ia lërë DASHC-së funksionin e<br />
mbikëqyrjes. Ky proces mund <strong>të</strong> kryet leh<strong>të</strong> gja<strong>të</strong><br />
menaxhimit <strong>të</strong> <strong>të</strong> dhënave <strong>të</strong> SIMBNj dhe<br />
funksionit <strong>të</strong> mbikëqyrjes strukturore që do <strong>të</strong><br />
vendoset në DASHC. Nëse KPMK e përqendron<br />
stafin e tij (Bordin dhe Sekretariatin) në fushën e<br />
ankesave, ky staf ësh<strong>të</strong> i mjaftueshëm, duke<br />
marrë parasysh edhe propozimin për <strong>të</strong> ngushtuar shtrirjen e shërbimit civil. Përndryshe, KPMK do <strong>të</strong><br />
kërkojë staf shtesë për <strong>të</strong> përmbushur <strong>të</strong> gjitha funksionet e tij ashtu siç janë përcaktuar aktualisht me<br />
ligj. Aktualisht, sekretariati nuk ësh<strong>të</strong> i mjaftueshëm që <strong>të</strong> kryejë <strong>të</strong> gjitha funksionet dhe nëpunësit<br />
civilë janë <strong>të</strong> s<strong>të</strong>rngarkuar me detyra <strong>të</strong> ndryshme.<br />
6.3 – Komisioni për Emërime <strong>të</strong> Larta Publike (KELP)<br />
Shumica e kompetencave funksionale <strong>të</strong> KELP-it janë përshkruar në pjesën lidhur me rekrutimin dhe<br />
vlerësimin e performancës. Në kë<strong>të</strong> pjesë, ne do <strong>të</strong> fokusohemi në organizimin e brendshëm <strong>të</strong><br />
sekretariatit dhe përbërjen e KELP-it.<br />
Sekretariati ka tre nëpunës civilë dhe stafi ësh<strong>të</strong> aktualisht i mjaftueshëm për <strong>të</strong> mbuluar <strong>të</strong> gjitha<br />
funksionet që kanë <strong>të</strong> bëjnë me KELP-in. Ata ofrojnë mbështetje sekretarie për anëtarët e KELP-it<br />
dhe përgatisin <strong>të</strong> gjitha dokumentet që kanë <strong>të</strong> bëjnë me emërime dhe shkarkime.<br />
40<br />
Në Shqipëri institucioni korrespondues<br />
ësh<strong>të</strong> organizuar dhe funksionin në kuadër <strong>të</strong><br />
parlamentit, ndonëse disa anëtarë janë<br />
propozuar nga qeveria, por <strong>të</strong> miratuar nga<br />
parlamenti.<br />
Në Maqedoni situata ësh<strong>të</strong> e njëj<strong>të</strong> dhe<br />
agjencia inkorporon funksionet e ankesës së<br />
bashku me rekrutimin qendror dhe<br />
kompetencat e tjera.<br />
Në Bosnjë Bordi për Ankesa në Shërbimin<br />
Civil i themeluar në nivel federal i raporton<br />
Qeverisë, ndonëse ka një pavarësi <strong>të</strong><br />
përcaktuar me ligj.<br />
Në Kroaci Bordi i Shërbimit Civil vendos për<br />
masat disiplinore dhe çështjet e lidhura me<br />
rekrutimin. Anëtarët e tij emërohen nga<br />
Qeveria në radhët e nëpunësve civilë dhe<br />
bordit funksionon në kuadër <strong>të</strong> Administra<strong>të</strong>s<br />
së Zyrës Qendrore <strong>të</strong> Shtetit. Gjithashtu atje<br />
ekziston Tribunali i Lar<strong>të</strong> i Shërbimit Civil që<br />
shqyrton rastet e shkallës së parë dhe <strong>të</strong><br />
dy<strong>të</strong> lidhur me shkeljet e rënda disiplinore.<br />
Anëtarët e tyre emërohen nga qeveria.<br />
Në Mal <strong>të</strong> Zi Komisioni i Ankesave ka 7<br />
anëtarë <strong>të</strong> emëruar nga qeveria për një<br />
mandat 4 vjeçar që nuk ripër<strong>të</strong>rihet.<br />
Komisioni i Ankesave vendos për ankesat e<br />
nëpunësve civilë kundër vendimeve lidhur<br />
me <strong>të</strong> drejtat dhe detyrat e tyre.<br />
Në Serbi Komisioni Qeveritar për Ankesa<br />
ësh<strong>të</strong> një organ i pavarur anëtarët <strong>të</strong> cilit janë<br />
<strong>të</strong> emëruar nga dhe i përgjigjen Qeverisë.<br />
Përgjegjësia e tij ësh<strong>të</strong> që <strong>të</strong> vendosë për<br />
ankesat e nëpunësve civilë kundër<br />
vendimeve lidhur me <strong>të</strong> drejtat dhe obligimet<br />
e tyre si dhe ankesat nga aplikan<strong>të</strong>t e<br />
pakënaqur në konkurset e rekrutimit <strong>të</strong><br />
brendshëm dhe publik.
Përbërja aktuale e KELP-it ësh<strong>të</strong> një reminishencë e rregullimit <strong>të</strong> vitit 2001, duke përfshirë edhe<br />
përfaqësuesit ndërkombëtarë në anëtarësi. Nëse qeveria do <strong>të</strong> vazhdojë <strong>të</strong> përkrahë ekzistimin e<br />
KELP-it, ne rekomandojmë që ta ndryshojë përbërjen dhe ta bëjë kosovarizimin e plo<strong>të</strong> <strong>të</strong> komisionit.<br />
Sugjerimi znë kryesor do <strong>të</strong> ishte që <strong>të</strong> shqyrtohej ekzistenca e KELP-it, në rast se rekrutimi i<br />
përqëndruar do <strong>të</strong> miratohej nga qeveria. Rekrutimi nuk ka pse <strong>të</strong> je<strong>të</strong> në mënyrë drastike i ndryshëm<br />
varësisht nga kategori<strong>të</strong> e nëpunësve civilë. Gjithashtu, problemet e lidhura me pamundësinë e<br />
KELP-it që <strong>të</strong> ke<strong>të</strong> kuorumin e nevojshem, ose përfshirjen specifike <strong>të</strong> shoqërisë civile në përzgjedhje,<br />
vlerësim <strong>të</strong> performancës dhe masa disiplinore, kërkojnë një rregullim uniform me kategori<strong>të</strong> e tjera <strong>të</strong><br />
nëpunësve civilë. Në disa vende, dallimi i ve<strong>të</strong>m ndërmjet nëpunësve civilë <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> dhe kategorive <strong>të</strong><br />
tjera ësh<strong>të</strong> akti formal i emërimit dhe shkarkimit <strong>të</strong> SP dhe KE që kryhet nga qeveria. Procedura ësh<strong>të</strong><br />
e njëj<strong>të</strong>.<br />
Nëse ne kërkojmë në rastin e KPMK-së që ta bëjmë qeverinë përgjegjëse për zbatimin e legjislacionit<br />
<strong>të</strong> shërbimit civil, nuk ka kurrfarë kuptimi që qeveria <strong>të</strong> ndajë përgjegjësinë me shoqërinë civile, kur<br />
kemi <strong>të</strong> bëjmë me rekrutimin dhe shkarkimin e nëpunësve <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> civilë<br />
6.4 – Instituti i Kosovës për Administra<strong>të</strong> Publike<br />
Instituti i Kosovës për Administra<strong>të</strong> Publike (IKAP) ësh<strong>të</strong> organizuar si një agjenci ekzekutive që i<br />
raporton MSHP-së. Funksionet e tij janë paraparë në Urdhëresën Administrative <strong>të</strong> UNMIK-ut nr.<br />
2003/25 dhe kanë <strong>të</strong> bëjnë me rritjen e kapaciteteve <strong>të</strong> nëpunësve civilë dhe programet e trajnimit në<br />
vendin e punës. Udhëheqësi i IKAP-it aktualisht i raporton drejtpërdrejt ministrit.<br />
Në bazë <strong>të</strong> organogramit zyrtar IKAP-i ka 21 pozita për nëpunës civilë, por në realitet ësh<strong>të</strong> i lejuar <strong>të</strong><br />
rekrutojë ve<strong>të</strong>m 17 nëpunës civilë, për shkak <strong>të</strong> ngrirjes së punësimit dhe kufizimit buxhetor.<br />
Shpërndarja e stafit ësh<strong>të</strong> shumë disproporcionale si raport ndërmjet zhvillimit <strong>të</strong> trajnimeve dhe<br />
mbështetjes së procesit <strong>të</strong> trajnimit. Nga 17 nëpunës civilë, ve<strong>të</strong>m 6 janë <strong>të</strong> angazhuar për procesin<br />
aktual <strong>të</strong> trajnimit. Struktura ësh<strong>të</strong> e s<strong>të</strong>rngarkuar me staf mbështe<strong>të</strong>s. Ndonëse disa nga këto pozita<br />
mbështe<strong>të</strong>se janë <strong>të</strong> nevojshme, drejtuesit duhet <strong>të</strong> përqendrojnë stafin drejt pozitave substanciale.<br />
Aktualisht kemi një raport 40% me 60% ndërmjet pozitave substanciale dhe pozitave mbështe<strong>të</strong>se,<br />
një raport i pazakon<strong>të</strong> për një institucion. Shërbimet mbështe<strong>të</strong>se ekzistojnë për <strong>të</strong> mbështetur pozitat<br />
substanciale dhe nuk ësh<strong>të</strong> normale që këto pozita <strong>të</strong> jenë më shumë sesa pozitat që ato duhet t‟iu<br />
shërbejnë.<br />
Ësh<strong>të</strong> e vërte<strong>të</strong> se disa pozita kërkohen me legjislacion në fusha <strong>të</strong> ndryshme, por esenca e atij<br />
legjislacioni nuk ndalon akumulimin e funksioneve në një nëpunës civil. Organizimi aktual nuk ësh<strong>të</strong><br />
funksional dhe nuk i shërben qëllimit <strong>të</strong> misionit dhe objektives së IKAP-it. Pjesa më e madhe e<br />
burimeve dhe energjive nuk janë <strong>të</strong> alokuara për pozitat që prodhojnë rezultate, por për pozitat<br />
mbështe<strong>të</strong>se.<br />
Stafi i IKAP-it i angazhuar për menaxhimin e programeve <strong>të</strong> trajnimit nuk ësh<strong>të</strong> autor i kurrikulës së<br />
trajnimit. Ata janë përgjegjës për koordinimin e <strong>të</strong> gjitha aktiviteteve, duke identifikuar trajnerin dhe<br />
duke siguruar cilësinë e materialit dhe procesit <strong>të</strong> trajnimit në përgjithësi. Prandaj, ne konsiderojmë se<br />
stafi i alokuar (numri i stafit) ësh<strong>të</strong> i mjaftueshëm që <strong>të</strong> mbulojë <strong>të</strong> gjitha fushat e trajnimit aktualisht <strong>të</strong><br />
mbuluara nga IKAP-i. Nëse do <strong>të</strong> futen fusha <strong>të</strong> reja, menaxhmenti duhet <strong>të</strong> konvertojë disa nga<br />
pozitat mbështe<strong>të</strong>se (jo domosdoshmërisht stafin që punon atje) në pozita substanciale.<br />
Nga aspekti i kapaciteteve <strong>të</strong> stafit, ne kemi vërejtur se stafi ësh<strong>të</strong> i porsa-rekrutuar në disa nga<br />
pozitat dhe disa pozita <strong>të</strong> tjera <strong>të</strong> rëndësishme kanë mbetur <strong>të</strong> lira për një periudhë <strong>të</strong> gja<strong>të</strong> kohore<br />
(drejtuesi i ekipit në njësinë e trajnimit). Kjo ka ndikuar në cilësinë dhe zhvillimin e institucionit. Nga<br />
aspekti i pagës, stafi i përfshirë në pozitat për menaxhimin e trajnimit ësh<strong>të</strong> i kategorizuar me<br />
koeficientin 9.5 (që korrespondon me zëvendës drejtorin e departamentit). Kategorizimi i pozitave<br />
ësh<strong>të</strong> në shkallën më <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> <strong>të</strong> mundshme në arkitekturën e përgjithshme <strong>të</strong> administra<strong>të</strong>s publike,<br />
ndonëse shpërblimi real mund <strong>të</strong> mos je<strong>të</strong> i mjaftueshëm për siguruar cilësinë e kërkuar.<br />
IKAP-i ka potencial në aktivitetin e trajnimit dhe duhet <strong>të</strong> shfry<strong>të</strong>zojë <strong>të</strong> gjitha shkath<strong>të</strong>si<strong>të</strong> dhe pajisjet<br />
që ka në dispozicion. Vëmendje e posaçme duhet <strong>të</strong> kushtohet nga MSHP-ja për <strong>të</strong> nxjerrë<br />
maksimumin e mundshëm nga institucioni. Situata si ajo që ka <strong>të</strong> bëjë me modelin e <strong>të</strong> mësuarit në<br />
distancë duhet <strong>të</strong> shmanget – IKAP-i ka pajisje në vlerë prej 500.000 Eurosh për <strong>të</strong> mësuarit në<br />
distancë dhe ka marrë asistencë në kë<strong>të</strong> fushë që mund <strong>të</strong> je<strong>të</strong> beneficiale për trajnime në<br />
41
institucionet e pushtetit lokal, por që nuk ka staf për <strong>të</strong> vënë në punë pajisjet, për shkak <strong>të</strong><br />
pamundësisë për <strong>të</strong> rekrutuar staf <strong>të</strong> ri dhe mungesës së iniciativës në konvertimin e pozitave<br />
ekzistuese mbështe<strong>të</strong>se në pozita substanciale. <strong>Ministria</strong> duhet <strong>të</strong> intervenojë në këto raste.<br />
Një nga intervenimet kryesore duhet <strong>të</strong> je<strong>të</strong> kompetenca e përcaktuar e DASHC-së për<br />
mbikëqyrjen dhe drejtimin e IKAP dhe përcjelljen e punës se tyre ditore. Praktika aktuale ku<br />
IKAP-i nuk monitorohet nga DASHC dhe harton politika për trajnime sipas mënyrës së vet duhet <strong>të</strong><br />
shmanget. Komunikimi i brendshëm ndërmjet institucioneve duhet <strong>të</strong> rivendoset dhe duhet <strong>të</strong> bëhet<br />
raportimi periodik në DASHC. Në anën tje<strong>të</strong>r, DASHC duhet <strong>të</strong> përcaktojë objektivat e trajnimit për<br />
IKAP-in dhe <strong>të</strong> vlerësoje përmbushjen e tyre.<br />
Në ndërhyrjet e ardhshme në legjislacionin e shërbimit civil duhet <strong>të</strong> rregullohen shkronjat “c” dhe “d”,<br />
pjesa 2 e Udhëzimit Administrativ <strong>të</strong> UNMIK-ut Nr. 2003/25. Këto funksione duhet t‟i takojnë qar<strong>të</strong><br />
DASHC-së.<br />
IKAP-i parashikon angazhimin në konsulencë për ministri<strong>të</strong>; sidoqof<strong>të</strong>, madje edhe në një periudhë<br />
afatmesme ekspertiza e tij e brendshme për <strong>të</strong> ndërmarrë një përpjekje <strong>të</strong> tillë duket <strong>të</strong> je<strong>të</strong> shumë e<br />
kufizuar. Të gjithë <strong>të</strong> punësuarit në IKAP janë menaxherë dhe nuk zhvillojnë kurrikula, materiale<br />
trajnimi ose <strong>të</strong> veprojnë si trajnerë. IKAP-i <strong>të</strong> gjitha këto shërbime i kryen me kontraktim <strong>të</strong> jash<strong>të</strong>m;<br />
kështu që nuk ka kapacitete <strong>të</strong> brendshme për t‟u përfshirë në konsulenca. IKAP-i duhet <strong>të</strong><br />
koncentrohet në funksionet e tij parësore dhe objektivat, si dhe <strong>të</strong> përmirësojë cilësinë e shërbimeve<br />
lidhur me to.<br />
IKAP-i duhet <strong>të</strong> përforcojë kredibilitetin e tij dhe rolin si ofrues kryesor i trajnimeve në vendin e punës<br />
në Kosovë, si edhe <strong>të</strong> sigurojë konsistencën e trajnimit <strong>të</strong> ofruar me qëllimet e përgjithshme<br />
administrative dhe <strong>të</strong> ndërtimit institucional. Do <strong>të</strong> ke<strong>të</strong> nevojë që <strong>të</strong> rishikojë materialet ekzistuese <strong>të</strong><br />
trajnimit dhe mund <strong>të</strong> ke<strong>të</strong> nevojë për krijimin e një librarie për materialet e tilla (përfshi edhe ato që<br />
rrjedhin nga projektet e asistencës teknike). Duhet <strong>të</strong> bëjë përpjekje serioze që <strong>të</strong> koordinojë<br />
aktivitetet e donatorëve në trajnime në mënyrë që <strong>të</strong> shfry<strong>të</strong>zojë me efikasitet fondet e donatorëve për<br />
<strong>të</strong> shmangur dyfishimin ose trajnimin jorelevant. IKAP-i duhet <strong>të</strong> përqendrohet në trajnimet e<br />
orientuara në praktikë <strong>të</strong> ofruara në vendin e punës. Ai duhet <strong>të</strong> shmang rrezikun që <strong>të</strong> shndërrohet<br />
në një institucion akademik. Për më tepër, ai duhet <strong>të</strong> rrisë aktivitetet e trajnimit për komunat. Me<br />
reformën e decentralizimit gjithnjë e më shumë kompetenca janë duke u transferuar tek autoritetet<br />
lokale, ndërsa komunave iu mungojnë kapacitetet. IKAP-i ësh<strong>të</strong> tashmë i vonuar në ofrimin e<br />
trajnimeve për komunat duke lënë hapësirë për institucionet e tjera që <strong>të</strong> organizojnë trajnime ad hoc.<br />
Trajnimet e ofruara për komunat nuk janë <strong>të</strong> mjaftueshme për këto institucione.<br />
Në fund, IKAP duhet <strong>të</strong> fillojë <strong>të</strong> fokusohet në trajnime <strong>të</strong> specializuara dhe <strong>të</strong> kalojë praktikën aktuale<br />
<strong>të</strong> trajnimeve <strong>të</strong> përgjithshme. Shërbimi civil në Kosovë kërkon gjithnjë e më shumë trajnime <strong>të</strong><br />
specializuara lidhur me proceset specifike <strong>të</strong> punës.<br />
7. Kapaciteti periferik<br />
Në kë<strong>të</strong> pjesë ne do <strong>të</strong> flasim për njësi<strong>të</strong> e<br />
menaxhimit <strong>të</strong> BNj në institucione, kapacitetet dhe<br />
aktivitetet themelore <strong>të</strong> tyre lidhur me MBNj.<br />
Gjithashtu, do <strong>të</strong> shqyrtohet marrëdhënia me<br />
menaxhmentin e lar<strong>të</strong> në institucion dhe me<br />
DASHC-në.<br />
7.1 – Llojet dhe madhësia e njësive për<br />
menaxhimin e burimeve njerëzore<br />
Analiza për kapacitetin periferik <strong>të</strong> menaxhimit <strong>të</strong><br />
burimeve njerëzore përfshin strukturat institucionale<br />
që janë përgjegjëse për menaxhimin e BNj në<br />
ministri<strong>të</strong> dhe agjenci<strong>të</strong> ekzekutive <strong>të</strong> Qeverisë së Kosovës. Kjo nuk do <strong>të</strong> përfshijë ose ve<strong>të</strong>m<br />
42
pjesërisht do <strong>të</strong> prekë agjenci<strong>të</strong> e pavarura rregullative, <strong>të</strong> cilat janë përgjegjëse drejtpërdrejt para<br />
Kuvendit <strong>të</strong> Republikës së Kosovës. Informatat bazohen në legjislacionin në dispozicion, raportet,<br />
përgjigjet e institucioneve nga pye<strong>të</strong>sori dhe disa takime që ekipi i FRIDOM-it i ka mbajtur menaxherët<br />
e BNj. Ekipi i rishikimit në bashkëpunim me DASHC ka shpërndarë 44 pye<strong>të</strong>sorë për <strong>të</strong> gjitha<br />
ministri<strong>të</strong> dhe agjenci<strong>të</strong> e pavarura/ekzekutive. Të gjitha ministri<strong>të</strong>, përveç Ministrisë për Komunitete<br />
dhe Kthim, i janë përgjigjur pye<strong>të</strong>sorëve. Prej 28 institucioneve <strong>të</strong> tjera (përfshi edhe agjenci<strong>të</strong><br />
ekzekutive në kuadër <strong>të</strong> ministrive, agjenci<strong>të</strong> e pavarura në kuadër <strong>të</strong> parlamentit, administrata e<br />
parlamentit, doganat, TMK, etj.), 13 janë përgjigjur.<br />
Sipas ligjit çdo ministri/agjenci ekzekutive ësh<strong>të</strong> përgjegjëse për menaxhimin e burimeve njerëzore <strong>të</strong><br />
institucionit dhe buxhetit <strong>të</strong> tyre në kuadër kornizës së aplikueshme ligjore. Aktualisht, nuk ekziston<br />
ndonjë akt ligjor që përcakton standardet mbi organizimin e njësive <strong>të</strong> burimeve njerëzore në<br />
ministri/agjenci, ose ndonjë model <strong>të</strong> unifikuar për strukturën, organizimin dhe numrin e stafit <strong>të</strong> tyre.<br />
Të gjitha ministri<strong>të</strong> tashmë kanë themeluar njësi<strong>të</strong> e BNj. Madhësia, kapacitetet dhe struktura në<br />
kuadër <strong>të</strong> organiza<strong>të</strong>s buxhetore në realitet ndryshojnë nga njëra ministri në tjetrën. Për sa i përket<br />
agjencive jo <strong>të</strong> gjitha kanë njësi<strong>të</strong> ose personin e angazhuar për çështjet e personelit.<br />
Numri i stafit në njësi<strong>të</strong> e BNj në ministri<strong>të</strong> varion nga 2 deri 10, varësisht nga madhësia e ministrisë.<br />
Numri i stafit ndryshon varësisht nga fakti nëse stafi i njësisë <strong>të</strong> BNj menaxhon ve<strong>të</strong>m stafin e<br />
ministrisë, funksionet e dekoncentruara <strong>të</strong> ministrisë, ose madje disa pjesë <strong>të</strong> ministrisë që do <strong>të</strong><br />
mund <strong>të</strong> funksiononin edhe si agjenci. Njësi<strong>të</strong> e <strong>Burimeve</strong> <strong>Njerëzore</strong> në disa ministri me numrin e lar<strong>të</strong><br />
<strong>të</strong> stafit janë përgjegjëse për <strong>të</strong> menaxhuar stafin e administra<strong>të</strong>s qendrore, stafin e njësive <strong>të</strong><br />
dekoncentruara dhe agjencive 35 . Në disa raste <strong>të</strong> tjera, NjBNj ësh<strong>të</strong> përgjegjëse <strong>të</strong> menaxhojë ve<strong>të</strong>m<br />
stafin e institucionit qendror, kurse funksionet e dekoncentruar dhe institucionet var<strong>të</strong>se kanë sektorët<br />
e tyre <strong>të</strong> personelit për <strong>të</strong> menaxhuar stafin e tyre 36 .<br />
Në disa institucione ekziston më shumë se një njësi përgjegjëse për zhvillimin e BNj. Gjendja e tillë<br />
ësh<strong>të</strong> në Ministrinë e Shënde<strong>të</strong>sisë, ku përveç Divizionit <strong>të</strong> Personelit (në kuadër <strong>të</strong> Departamentit <strong>të</strong><br />
Administra<strong>të</strong>s Qendrore) gjithashtu ekziston edhe Divizioni për Zhvillimin e <strong>Burimeve</strong> <strong>Njerëzore</strong> (i<br />
vendosur në Departamentin e Planifikimit Strategjik), i cili merret më së shumti me trajnimin e<br />
nëpunësve civilë dhe stafin tje<strong>të</strong>r <strong>të</strong> ministrisë. Gjendja ësh<strong>të</strong> pak a shumë e njëj<strong>të</strong> në Ministrinë e<br />
Arsimit, ku zhvillimi i burimeve njerëzore kryhet nga një njësi tje<strong>të</strong>r përveç njësisë së BNj. Një gjendje<br />
e tillë mund <strong>të</strong> haset gjithashtu edhe në Administra<strong>të</strong>n Tatimore, ku ekziston Njësia e Personelit dhe<br />
një njësi e veçan<strong>të</strong> përgjegjëse për trajnim. Në <strong>të</strong> gjitha rastet bashkëpunimi ndërmjet këtyre dy<br />
njësive ësh<strong>të</strong> shumë i dobët. Për shkak <strong>të</strong> mungesës së bashkëpunimit procesi i vlerësimit <strong>të</strong><br />
performancës dhe zhvillimi i programeve <strong>të</strong> trajnimit janë <strong>të</strong> zhvilluara ndarasi. Kjo e pengon zhvillimin<br />
adekuat <strong>të</strong> burimeve njerëzore në institucion. Prandaj, ne rekomandojmë që këto dy struktura <strong>të</strong><br />
vendosen nën një ombrellë <strong>të</strong> përbashkët, në <strong>të</strong> gjitha institucionet ku egzistojnë <strong>të</strong> ndara nga<br />
njëra-tjetra.<br />
Në <strong>të</strong> vërte<strong>të</strong>, ajo që kemi vërejtur në këto njësi që merren me zhvillimin e kapaciteteve ësh<strong>të</strong> së ato<br />
nuk merren me vlerësimin e nevojës së trajnimit ose strategjinë e trajnimit. Ato kryesisht menaxhojnë<br />
marrëdhëniet ndërkombëtare duke u marrë me ftesat për trajnime që vijnë nga asistenca teknike e<br />
jashtme. Ato, gjithashtu, bashkëpunojnë me IKAP-in lidhur me trajnimet e ofruara nga ky institucion.<br />
35<br />
NjBNj në Ministrinë e Drej<strong>të</strong>sisë ësh<strong>të</strong> përgjegjëse <strong>të</strong> menaxhojë stafin e administra<strong>të</strong>s qendore, stafin e shërbimit<br />
korrektues, shërbimin sprovues, etj.<br />
36<br />
Një situa<strong>të</strong> e tillë mund <strong>të</strong> haset në Ministrinë e Shënde<strong>të</strong>sisë ku, përveç njësisë qendrore <strong>të</strong> BNj, spitalet dhe agjenci<strong>të</strong><br />
kanë NjBNj-<strong>të</strong> e tyre. Situata e ngjashme ësh<strong>të</strong> identifikuar edhe në Ministrinë e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë, ku<br />
NjBNj merret ve<strong>të</strong>m stafin e ministrisë.<br />
43
Institution<br />
Nr. i nëpunësve<br />
civilë<br />
Njësi<strong>të</strong> e BNj<br />
Nr. i NC<br />
Plani Fakti Plani Fakti<br />
44<br />
Vendosja e Njësisë <strong>të</strong><br />
BNj në kuadër <strong>të</strong><br />
institucionit<br />
Njësia tje<strong>të</strong>r që<br />
merret me BNj<br />
1 ZKM 260 245 4 2 Zyra e Adm. Drejtoria për Trajnime<br />
dhe Komunikim/AIE<br />
2 MASHT 207 207 10 4 D. për Financa dhe<br />
Personel<br />
3 MSHP 230 225 5 4 D. i Admin. së<br />
Përgjithshme<br />
4 MPMS 1286 1286 7 D. i Adm. së<br />
Përgjithshme<br />
5 MTPT 272 272 3 1 D. i Adm. së<br />
Përgjithshme<br />
6 MSH 114 105 2 D. i Adm. së<br />
Përgjithshme<br />
7 MAPH 206 206 2 2 D. i Adm. së<br />
Përgjithshme<br />
8 MTI 158 144 4 4 D. i Adm. së<br />
Përgjithshme<br />
9 MBPZHR 486 478 3 3 D. i Adm. së<br />
Përgjithshme<br />
10 MEM 85 85 6 6 D. i Adm. së<br />
Përgjithshme<br />
11 MKRS 322 311 5 4 D. i Adm. së<br />
Përgjithshme. (Divizioni i<br />
Personelit dhe<br />
Administra<strong>të</strong>s)<br />
12 MAPL 98 77 4 4 D. i Adm. dhe Financave<br />
13 MPB 844 811 5 4 D. i Adm. së<br />
Përgjithshme<br />
14 MDJ 2178 2066 14 8 D. i Adm. dhe Personelit<br />
15 MEF 155 143 4 4 D. i Adm. së<br />
Përgjithshme<br />
Trajnimi i njësive <strong>të</strong><br />
mësimdhënësve (3<br />
veta)<br />
Departamenti i TI<br />
merret me trajnimin e<br />
stafit <strong>të</strong> TI-së<br />
Divizioni për<br />
Zhvillimin e <strong>Burimeve</strong><br />
<strong>Njerëzore</strong> në kuadër<br />
<strong>të</strong> Departamentit për<br />
Zhvillim Strategjik<br />
7.2 – Menaxhimi i <strong>Burimeve</strong> <strong>Njerëzore</strong> në Agjenci<strong>të</strong> Ekzekutive<br />
Agjenci<strong>të</strong> ekzekutive kanë autonomi <strong>të</strong> plo<strong>të</strong> në menaxhimin e burimeve <strong>të</strong> tyre njerëzore. Për sa i<br />
përket strukturës përgjegjëse për <strong>të</strong> menaxhuar burimet njerëzore, shumica e agjencive kanë<br />
rekrutuar nga një zyrtar përgjegjës për menaxhim <strong>të</strong> burimeve njerëzore. Ai ësh<strong>të</strong> kryesisht i vendosur<br />
nën strukturën që merret administra<strong>të</strong>n e përgjithshme <strong>të</strong> agjencisë. Sidoqof<strong>të</strong>, ekzistojnë raste kur<br />
agjenci<strong>të</strong> nuk kanë asnjë njësi personeli ose zyrtar që merret ekskluzivisht me çështjet e BNj. Në<br />
rastet e tilla, një zyrtar nga një pozi<strong>të</strong> tje<strong>të</strong>r ësh<strong>të</strong> caktuar <strong>të</strong> merret edhe me çështjet e personelit<br />
(përjashtuar IKAP-in). Ekzistojnë agjenci me numër <strong>të</strong> madh <strong>të</strong> stafit, <strong>të</strong> cilat kanë themeluar NjBNj,<br />
madje disa edhe njësi <strong>të</strong> veçanta që merren me trajnimin e stafit <strong>të</strong> tyre (ATK).<br />
Rekomandohet që agjenci<strong>të</strong> me numër <strong>të</strong> vogël <strong>të</strong> stafit <strong>të</strong> bashkëpunojnë për çështjet e personelit<br />
me ministri<strong>të</strong> në kuadër <strong>të</strong> <strong>të</strong> cilave ato funksionojnë, përkundër autonomisë së tyre për <strong>të</strong> menaxhuar<br />
burimet njerëzore. Një rast i tillë ësh<strong>të</strong> identifikuar në ZKM që mbështet Agjencinë për Barazinë<br />
Gjinore dhe Agjencinë për Integrime Evropiane për çështjet e personelit. Një shembull tje<strong>të</strong>r, ësh<strong>të</strong>
divizioni i personelit në MAPH që mbështet Agjencinë për Mbrojtje <strong>të</strong> Mjedisit. Kjo do <strong>të</strong> shmangte<br />
krijimin e strukturave <strong>të</strong> panevojshme dhe rekrutimin e stafit <strong>të</strong> panevojshëm.<br />
Ne mendojmë se një zgjidhje e tillë do <strong>të</strong> ke<strong>të</strong> përparësi <strong>të</strong> shumta. Së pari, do <strong>të</strong> ndihmojë në<br />
alokimin e burimeve <strong>të</strong> kufizuara <strong>të</strong> agjencive në pozita që janë substanciale dhe mund <strong>të</strong> shërbejnë<br />
më mirë veprimtarisë së institucionit. Së dyti, NjBNj-<strong>të</strong> në ministri janë më <strong>të</strong> specializuara për sa i<br />
përket MBNj sesa një person që me gjysmë-orar merret me procesin e njëj<strong>të</strong> në agjenci. Së treti,<br />
proceset e BNj në agjenci<strong>të</strong> e vogla nuk mund <strong>të</strong> jenë një barrë e jash<strong>të</strong>zakonshme për NjBNj në<br />
ministri, për shkak <strong>të</strong> numrit <strong>të</strong> kufizuar <strong>të</strong> stafit. Kur kemi pyetur NjBNj në ZKM ata e pranuan se<br />
procesi i MBNj në agjenci nuk ësh<strong>të</strong> më një barrë për ta dhe ata e konsiderojnë stafin e agjencive si<br />
pjesë <strong>të</strong> punës së tyre <strong>të</strong> përditshme.<br />
7.3 – Aktivitetet tipike <strong>të</strong> njësive për menaxhimin e burimeve njerëzore<br />
Agjenci<strong>të</strong> buxhetore janë përgjegjëse për menaxhimin e buxhetit <strong>të</strong> institucioneve <strong>të</strong> tyre dhe<br />
burimeve njerëzore në kuadër <strong>të</strong> institucioneve <strong>të</strong> tyre. NjBNj-<strong>të</strong> në emër <strong>të</strong> institucioneve <strong>të</strong> tyre janë<br />
përgjegjëse që <strong>të</strong> propozojnë zhvillimin e politikave për çështjet specifike lidhur me burimet njerëzore,<br />
si dhe koordinimin dhe raportimin te njësia qendrore (DASHC) për zbatimin e legjislacionit <strong>të</strong><br />
Shërbimit Civil dhe një numër Udhëzimesh Administrative <strong>të</strong> nxjerra nga Qeveria dhe MSHP-ja.<br />
Duke pasur parasysh që Kosova aplikon shumë sistemin e decentralizuar <strong>të</strong> menaxhimit <strong>të</strong> burimeve<br />
njerëzore, zyrtarët e burimeve njerëzore në kuadër <strong>të</strong> institucioneve në përgjithësi janë përgjegjëse<br />
për planet e BNj. Ky aktivitet duhet <strong>të</strong> bëhet nën autoritetin e Sekretarit <strong>të</strong> Përhershëm/KE dhe në<br />
bashkëpunim me departamentet dhe zyrat e tjera. E njëjta duhet <strong>të</strong> ndodhë edhe për proceset tjera si<br />
planifikimi i trajnimit, menaxhimi dhe përcjellja e zbatimit <strong>të</strong> procedurave <strong>të</strong> rekrutimit, lëshimi i<br />
kontratave, menaxhimi i procesit <strong>të</strong> vlerësimit <strong>të</strong> performancës dhe koordinimi i procedurave<br />
disiplinore, <strong>të</strong> ankesave dhe shkarkimeve, etj. Në fakt, ne asnjëherë nuk kemi gjetur në institucione<br />
planifikim <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> <strong>të</strong> BNj dhe programe adekuate <strong>të</strong> trajnimit, bazuar në nevojat e nëpunësve civilë.<br />
“Planifikimi” i ve<strong>të</strong>m bëhet gja<strong>të</strong> dëgjimeve buxhetore dhe në mënyrë strikte ësh<strong>të</strong> i lidhur me aspektet<br />
ekonomike <strong>të</strong> kostove <strong>të</strong> stafit. Në vitet e fundit, nuk ka pasur shumë ndryshime strukturore në<br />
institucione. Kjo ndikon në nevojën për planifikim paraprak. Ajo që gjithashtu mungon ësh<strong>të</strong><br />
koordinimi i aktiviteteve strategjike në institucione me resurset e kërkuara për t‟i zbatuar ato.<br />
Dokumentet strategjike zakonisht janë <strong>të</strong> hartuara nga njësi<strong>të</strong> e tjera ose projektet e AT-së dhe njësi<strong>të</strong><br />
e BNj-së nuk janë <strong>të</strong> përfshira në pjesën që ka <strong>të</strong> bëjë me resurset e nevojshme për a<strong>të</strong> strategji.<br />
Sistemi i decentralizuar i menaxhimit, në një situa<strong>të</strong> siç ësh<strong>të</strong> Kosova me mungesë <strong>të</strong> kapaciteteve në<br />
kuadër <strong>të</strong> sektorëve <strong>të</strong> personelit, shkakton fragmentimin e proceseve dhe mungesë <strong>të</strong> kordinimit dhe<br />
kontrollit qendror. Në <strong>të</strong> vërte<strong>të</strong>, njësi<strong>të</strong> e BNj janë <strong>të</strong> angazhuara që <strong>të</strong> kryejnë kryesisht funksionet<br />
mbështe<strong>të</strong>se për stafin tje<strong>të</strong>r përgjegjës për vendimmarrje, derisa zëri i tyre në këto çështje nuk<br />
merret thuajse fare parasysh. Njësi<strong>të</strong> e BNj de facto janë <strong>të</strong> angazhuara në çështjet teknike në<br />
zbatimin e procedurave <strong>të</strong> personeli (përgatitja e procedurave <strong>të</strong> personelit, pushimet e stafit,<br />
koordinimi i vlerësimit <strong>të</strong> performancës, etj.). Përfshirja e tyre varet nga mundësi<strong>të</strong> e dhëna për ta nga<br />
strukturat e tjera përgjegjëse në institucione. Gjithashtu, kapacitetet e personelit <strong>të</strong> BNj konsiderohet<br />
se nuk janë në nivel <strong>të</strong> duhur ashtu siç kërkohet. Në mënyrë joformale, shumë menaxherë <strong>të</strong><br />
personelit pranojnë ndërhyrjet dhe presionet gja<strong>të</strong> punës së personelit, qof<strong>të</strong> në procedura <strong>të</strong><br />
rekrutimit ose gja<strong>të</strong> çështjeve <strong>të</strong> tjera <strong>të</strong> rëndësishme. Ekziston një arsyetim në administra<strong>të</strong> se<br />
personeli i BNj duhet <strong>të</strong> angazhohet ve<strong>të</strong>m në çështjet teknike dhe mbështe<strong>të</strong>se që kanë <strong>të</strong> bëjnë me<br />
stafin, sesa për zhvillimin e burimeve njerëzore.<br />
Stafi i NjBNj në shumicën e institucioneve ësh<strong>të</strong> përgjegjës që nën mbikëqyrjen e SP/KE dhe në<br />
bashkëpunim me departamentet e tjera <strong>të</strong> hartojë vlerësimin e nevojave <strong>të</strong> trajnimit për çdo vit dhe<br />
propozon programet e trajnimit për vitin pasues. Ky proces duhet <strong>të</strong> je<strong>të</strong> i lidhur me planifikimin e<br />
buxhetit, planet e punës dhe planifikimin e stafit. NjBNj në përgjithësi nuk janë sa duhet <strong>të</strong> përfshira<br />
në kë<strong>të</strong> proces planifikimi. Prandaj, kjo shkakton mungesën e planeve për zhvillimin e burimeve<br />
njerëzore. Procesi i trajnimit nganjëherë nxitet nga agjenda e donatorëve ndërkombëtarë ose<br />
projektet e tjera <strong>të</strong> AT-së. Në këto raste, njësi<strong>të</strong> e BNj në institucione kanë një rol shumë pasiv.<br />
Gjithashtu, bashkëpunimi me IKAP-in ësh<strong>të</strong> shumë i dobët. Njësi<strong>të</strong> e BNj zakonisht luajnë rol reaktiv<br />
në aktivitetet e trajnimit dhe zhvillimin e programeve që i bën IKAP-i.<br />
Kjo do <strong>të</strong> tho<strong>të</strong> që NjBNj nuk janë <strong>të</strong> përfshira në zhvillimin e programeve <strong>të</strong> trajnimit <strong>të</strong> IKAP-it dhe<br />
nuk bëjnë vlerësimin nëse trajnimet e ofruara i kanë plo<strong>të</strong>suar kërkesat ose jo.<br />
45
Në disa raste specifike, menaxhimi i aktiviteteve <strong>të</strong> trajnimit ësh<strong>të</strong> bërë nga njësi<strong>të</strong> specifike në<br />
institucione, fusha e veprimit <strong>të</strong> <strong>të</strong> cilave lidhet me temën. Një shembull në kë<strong>të</strong> drejtim ësh<strong>të</strong><br />
programi për ngritjen e kapaciteteve në fushën e çështjeve që kanë <strong>të</strong> bëjnë me BE-në. Në ato raste,<br />
strukturat për integrime në BE në institucione janë kryesisht <strong>të</strong> përfshira në menaxhimin e ftesave që<br />
vijnë nga donatorët, derisa koordinimi me njësi<strong>të</strong> e BNj nuk ekziston ose ësh<strong>të</strong> sporadik.<br />
7.4 – Marrëdhëniet me menaxhmentin në kuadër <strong>të</strong> institucioneve përka<strong>të</strong>se<br />
Ndonëse në shumicën e rasteve, menaxherët e personelit zyrtarisht i raportojnë drejtorit <strong>të</strong><br />
administra<strong>të</strong>s qendrore, në realitet shumica e tyre në punën e përditshme komunikojnë drejtpërdrejt<br />
me sekretarin e përhershëm/KE. Në disa raste, sekretarët e përhershëm/KE injorojnë pozi<strong>të</strong>n e<br />
Drejtorit <strong>të</strong> Administra<strong>të</strong>s së Përgjithshme dhe në disa <strong>të</strong> tjera ky i fundit nuk ësh<strong>të</strong> sa duhet aktiv në<br />
çështjet e burimeve njerëzore, ndonëse ai/ajo në bazë <strong>të</strong> hierarkisë ësh<strong>të</strong> përgjegjëse për a<strong>të</strong>.<br />
Në masë <strong>të</strong> gjerë ësh<strong>të</strong> e pranuar se komunikimi ndërministror në AP <strong>të</strong> Kosovës ësh<strong>të</strong> shumë i<br />
dobët. Kjo, gjithashtu, ësh<strong>të</strong> e reflektuar edhe në komunikimin dhe bashkëpunimin ndërmjet<br />
menaxherëve <strong>të</strong> personelit dhe departamenteve <strong>të</strong> tjera në kuadër <strong>të</strong> institucioneve relevante. Në<br />
shumë raste, NjBNj-<strong>të</strong> deklarojnë konfuzionin e kompetencave me Zyrën Ligjore <strong>të</strong> institucionit<br />
relevant lidhur me çështjet që kanë <strong>të</strong> bëjnë me hartimin e kontratave <strong>të</strong> shërbimit, për vendimet e<br />
promovimit në pozi<strong>të</strong> <strong>të</strong> ndonjë punonjësi <strong>të</strong> institucionit, etj. Ne kemi hasur disa situata kur stafi në<br />
njësi<strong>të</strong> e BNj-së nuk ishte i njohur me politikat dhe aktivitetet kryesore <strong>të</strong> parapara që <strong>të</strong> ndodhin në<br />
a<strong>të</strong> institucion, si struktura e re organizative, etj. Në disa raste, ato madje as që ishin pjesë e grupit <strong>të</strong><br />
punës për <strong>të</strong> diskutuar organogramit e ri <strong>të</strong> institucionit.<br />
Situatat e mësipërme duhet <strong>të</strong> shmangen në maksimum. NjBNj-<strong>të</strong> duhet <strong>të</strong> përfshihen në <strong>të</strong> gjitha<br />
aktivitetet kryesore <strong>të</strong> planifikimit dhe <strong>të</strong> kontribuojnë për zhvillimet e reja. Stafi i NjBNj ësh<strong>të</strong><br />
më i kualifikuari nga aspekti i përshkrimit <strong>të</strong> vendit <strong>të</strong> punës dhe vlerësimit si dhe duhet <strong>të</strong> kontribuojë<br />
për rishpërndarjen e funksioneve ose rishpërndarjen e resurseve.<br />
7.5 – Bashkëpunimi mes njësive për menaxhimin e burimeve njerëzore<br />
Bashkëpunimi dhe koordinimi i strukturave <strong>të</strong> burimeve njerëzore në <strong>të</strong> gjitha institucionet në nivelin<br />
qendror dhe komunal kryhet nga DASHC nëpërmjet Forumit <strong>të</strong> Menaxherëve <strong>të</strong> Personelit. Ky Forum<br />
ka rreth 80 anëtarë dhe ësh<strong>të</strong> formalizuar me Udhëzimin Administrativ 05/2008-MSHP, ashtu siç<br />
ësh<strong>të</strong> kërkuar me Strategjinë e RAP-it. Forumi i zhvillon takimet rregullisht çdo tre muaj dhe në baza<br />
ad hoc, sipas nevojës. Nëpërmjet këtij forumi, menaxherët e BNj kanë mundësi <strong>të</strong> informohen, <strong>të</strong><br />
shkëmbejnë përvojat dhe ndikojnë në zhvillimin e sistemit <strong>të</strong> shërbimit civil në Kosovë. Ekzistenca e<br />
Forumit ësh<strong>të</strong> një mekanizëm pozitiv, i cili do <strong>të</strong> shtonte mundësinë për një komunikim dhe<br />
bashkëpunim më <strong>të</strong> mirë ndërmjet institucioneve. Megjitha<strong>të</strong>, përkundër kësaj mundësie ekziston një<br />
nevojë për <strong>të</strong> shfry<strong>të</strong>zuar më tutje takimet e menaxherëve <strong>të</strong> personelit. Temat që duhet <strong>të</strong> diskutohen<br />
duhet <strong>të</strong> jenë më shumë substanciale dhe forumi duhet <strong>të</strong> shfry<strong>të</strong>zohet si një mjet për <strong>të</strong> mbledhur<br />
mendimet dhe komentet për <strong>të</strong>rë legjislacionin e ri, që aktualisht ësh<strong>të</strong> duke u përgatitur në fushën e<br />
shërbimit civil. Gja<strong>të</strong> takimeve <strong>të</strong> mbajtura nga Forumi ka një përshtypje se mungon ndjekja e zbatimit<br />
<strong>të</strong> konkluzioneve që dalin nga takimet. Gjithashtu, mbështetja e rekomandimeve që dalin nga takimet<br />
nga ana e niveleve më <strong>të</strong> larta <strong>të</strong> menaxhimit ende ka nevojë për më shumë vëmendje.<br />
46
SHTOJCA 1<br />
8. Lista e personave <strong>të</strong> intervistuar<br />
1. Arsim Bajrami Minis<strong>të</strong>r i MSHP<br />
2. Hajdin Ramadani Sekretar i Përhershëm, MSHP<br />
3. Brikena Mulliqi Këshilltare e Ministrit <strong>të</strong> MSHP-së<br />
4. Visar Morina Këshilltar i Ministrit <strong>të</strong> MSHP-së<br />
5. Shefqet Berisha Drejtor, DASHC, MSHP<br />
6. Besim Kajtazi Drejtor, Departamenti Ligjor, MSHP<br />
7. Hysni Veseli KE, IKAP<br />
8. Qazim Hoxha Drejtor i Shërbimeve Mbështe<strong>të</strong>se, IKAP<br />
9. Rahman Zahiti, Shef i Divizionit, DASHC MSHP<br />
10. Mentor Tershnjaku Shef i Divizionit, DASHC MSHP<br />
11. Shpresa Dushi Shefe e Divizionit, DASHC MSHP<br />
12. Hatmane Lufi Shefe e Divizionit, DASHC MSHP<br />
13. Zade Kuqi Nëpunëse e Lar<strong>të</strong> Civile, DASHC, MSHP<br />
14. Bekim Demiri Administrator i Sistemit <strong>të</strong> Lis<strong>të</strong>s së pagave, DASHC<br />
15. Fitim Krasniqi Sekretar i Përhershëm, ZKM<br />
16. Skender Beqiri Drejtor i Administra<strong>të</strong>s, ZKM<br />
17. Nexhmije Xani Menaxhere për BNj, ZKM<br />
18. Arta Kotorri Nëpunëse Civile për BNj, ZKM<br />
19. Sevdail Kastrati Kryesues, Bordi i Pavarur Mbikëqyrës<br />
20. Lulzim Ismajli Drejtor i Thesarit, MEF<br />
21. Zilif Lufi Zv. i Drejtorit <strong>të</strong> Thesarit, MEF<br />
22. Hasan Isufaj Zv. i Drejtorit <strong>të</strong> Buxhetit, MEF<br />
23. Filloreta Bytyqi Eksperte e PAI-<strong>të</strong>, projekti në ZKM<br />
24. Bajram Ajeti Menaxher i Personelit, MSH<br />
25. Bahrije Spanca Menaxhere e Personelit, MSHP<br />
26. Naxhije Shala Menaxhere e Personelit, MEST<br />
27. Sadri Krasniqi Menaxhere e Personelit, MD<br />
28. Ragip Bunjaku Shef i Dept. <strong>të</strong> Personelit dhe Administra<strong>të</strong>s, Administrata e Policisë<br />
29. Ilir Islami Menaxher i Personelit, Administrata Tatimore<br />
9. Institucionet që u janë përgjigjur pye<strong>të</strong>sorëve<br />
1. Zyra e Kryeministrit<br />
2. <strong>Ministria</strong> e Shërbimeve Publike<br />
3. <strong>Ministria</strong> e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë<br />
4. <strong>Ministria</strong> e Punës dhe Mirëqenies Sociale<br />
5. <strong>Ministria</strong> e Transportit dhe Telekomunikacionit<br />
6. <strong>Ministria</strong> e Shënde<strong>të</strong>sisë<br />
7. <strong>Ministria</strong> e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor<br />
8. <strong>Ministria</strong> e Tregtisë dhe Industrisë<br />
9. <strong>Ministria</strong> e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural<br />
10. <strong>Ministria</strong> e Energjisë dhe Minierave<br />
11. <strong>Ministria</strong> e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve<br />
12. <strong>Ministria</strong> e Administra<strong>të</strong>s së Pushtetit Lokal<br />
13. <strong>Ministria</strong> e Punëve <strong>të</strong> Brendshme<br />
14. <strong>Ministria</strong> e Drej<strong>të</strong>sisë<br />
15. <strong>Ministria</strong> e Ekonomisë dhe Financave<br />
16. Administrata e Policisë<br />
17. Administrata Tatimore<br />
18. Agjencia e Veterinarisë së Kosovës<br />
19. Zyra e Statistikave<br />
47
10. Institucionet që nuk janë pjesë e rishikimit por <strong>të</strong> cilat i janë përgjigjur pye<strong>të</strong>sorit<br />
1. Administrata e Kuvendit<br />
2. Agjencia Kundër Korrupsionit<br />
3. Doganat<br />
4. Komisioni i Pavarur për Media<br />
5. Komisioni Qendror i Zgjedhjeve<br />
6. Trupat Mbroj<strong>të</strong>se <strong>të</strong> Kosovës<br />
7. Instituti Gjyqësor i Kosovës<br />
8. Komisioni i Pavarur për Miniera dhe Minerale<br />
9. Zyra Rregullative për Ujë dhe Mbeturina<br />
11. Institucionet që e kanë marrë pye<strong>të</strong>sorin por nuk i janë përgjigjur<br />
1. <strong>Ministria</strong> për Kthim dhe Komunitete<br />
2. Instituti i Kosovës për Administra<strong>të</strong> Publike<br />
3. Agjencia Kadastrale e Kosovës<br />
4. Departamenti i Thesarit<br />
48
SHTOJCA 2<br />
12. Praktika e rekrutimit dhe përzgjedhjes:<br />
Në pajtim me organizimin e përgjithshëm <strong>të</strong> shërbimit civil, procesi i rekrutimit ësh<strong>të</strong> decentralizuar<br />
dhe procedurat kryhen në mënyrë <strong>të</strong> pavarur nga çdo institucion. Përjashtimi i ve<strong>të</strong>m ësh<strong>të</strong> rekrutimi i<br />
menaxherëve <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> (SP-<strong>të</strong> dhe kryeshefat ekzekutivë <strong>të</strong> agjencive), i organizuar në mënyrë<br />
qendrore nga Komisioni për Emërime <strong>të</strong> Larta Publike (KELP).<br />
Sistemi i shërbimit civil ësh<strong>të</strong> një sistem i pas<strong>të</strong>r i bazuar në pozi<strong>të</strong> me <strong>të</strong> gjitha pasojat që rrjedhin<br />
nga kjo. Legjislacioni nuk ofron asnjë nuancë <strong>të</strong> karrierës për nëpunësit civilë. Kjo ndikon <strong>të</strong>rë<br />
sistemin e rekrutimit, por gjithashtu edhe ngritjen në pozi<strong>të</strong> <strong>të</strong> nëpunësve civilë. Në marrëdhënien tyre<br />
<strong>të</strong> punës nëpunësit civilë janë <strong>të</strong> lidhur me pozi<strong>të</strong>n e tyre për aq kohë sa janë <strong>të</strong> punësuar aty. Në rast<br />
se marrëdhënia e tyre e punës ndërpritet për ndonjë arsye (ne nuk po marrim parasysh masat<br />
disiplinore), nëpunësit civilë humbin <strong>të</strong> gjitha <strong>të</strong> drejtat dhe përfitimet lidhur me statusin e nëpunësit<br />
civil dhe ai duhet <strong>të</strong> fillojë çdo gjë nga e para në rast <strong>të</strong> një marrëdhënie tje<strong>të</strong>r pune.<br />
Sistemet e bazuara në pozi<strong>të</strong> aplikohen në shumicën e vendeve <strong>të</strong> vjetra anëtare <strong>të</strong> BE-së, <strong>të</strong> cilat<br />
kanë shërbim civil tradicional. Trendi në këto vende ësh<strong>të</strong> që <strong>të</strong> kalojnë nga sistemi i karrierës në<br />
sistemin e pozi<strong>të</strong>s. Arsyet që qëndrojnë prapa kësaj lëvizjeje ishin mosha e vje<strong>të</strong>r e shërbimit civil dhe<br />
nevoja për <strong>të</strong> shkëmbyer përvojat me sektorin privat, ndërkohë që shteti gjithnjë e më shumë<br />
transformohej në një organ që ofron shërbime për publikun. Sistem i pozi<strong>të</strong>s ka si karakteristikë <strong>të</strong><br />
përgjithshme fleksibilitetin e institucionit për <strong>të</strong> rekrutuar staf <strong>të</strong> ri jash<strong>të</strong> shërbimit drejtpërdrejt në<br />
pozitat menaxheriale ose <strong>të</strong> eprorëve <strong>të</strong> lar<strong>të</strong>. Ndërsa, në sistemin e karrierës ve<strong>të</strong>m nëpunësit civilë<br />
ekzistues mund <strong>të</strong> ngrihen në pozita më <strong>të</strong> larta. Ky sistem stimulon nëpunësit civilë ekzistues dhe<br />
tenton që <strong>të</strong> krijojë kapacitete afatgjata duke siguruar stabilitet në shërbim.<br />
Në përgjithësi, ësh<strong>të</strong> shumë vështirë që gjendet një vend që aplikon njërin nga sistemet në formën e<br />
pas<strong>të</strong>r, ashtu siç ësh<strong>të</strong> në Kosovë. Zakonisht, vendet zgjedhin sistemin mikst me modelin e pozi<strong>të</strong>s<br />
ose karrierës sipas nevojave <strong>të</strong> tyre <strong>të</strong> brendshme. Kombinimi i dy sistemeve sjell përfitime për shkak<br />
se mund <strong>të</strong> shfry<strong>të</strong>zohen aspektet pozitive e <strong>të</strong> <strong>të</strong> dyjave.<br />
Për sa i përket Kosovës, ne do <strong>të</strong> rekomandonim një sistem <strong>të</strong> përzier që mbështetet në pozi<strong>të</strong>n.<br />
Ekzistojnë disa arsye pse dëshirojmë ta rekomandojmë kë<strong>të</strong> zgjidhje:<br />
Shërbimi civil në Kosovë duhet <strong>të</strong> ndërtojë kapacitetet në punë, duke pasur parasysh kohën e<br />
shkur<strong>të</strong>r që ka <strong>të</strong> funksionimit;<br />
Nëpunësit civilë ekzistues vazhdimisht trajnohen dhe institucionet shpenzojnë shumë para <strong>të</strong><br />
tyre dhe <strong>të</strong> donatorëve për përforcimin e kapaciteteve. Kështu që, institucionet duhet <strong>të</strong><br />
përpiqen që <strong>të</strong> mbështesin dhe <strong>të</strong> promovojnë nëpunësit civilë ekzistues me procedura për<br />
përparim në karrierë;<br />
Në anën tje<strong>të</strong>r, mundësia për <strong>të</strong> rekrutuar jash<strong>të</strong> shërbimit duhet <strong>të</strong> shqyrtohet, duke pasur<br />
parasysh karakteristikat specifike <strong>të</strong> tregut <strong>të</strong> punës. Numri i personave <strong>të</strong> arsimuar shumë<br />
mirë në universitetet e njohura evropiane edhe amerikane ësh<strong>të</strong> duke u rritur vazhdimisht.<br />
Ësh<strong>të</strong> në interes <strong>të</strong> institucioneve <strong>të</strong> AP-së që <strong>të</strong> <strong>të</strong>rheqin kë<strong>të</strong> grup <strong>të</strong> personave në AP. Për<br />
më tepër, tregu i punës ësh<strong>të</strong> i parregullt për momentin për shkak <strong>të</strong> pranisë së madhe <strong>të</strong><br />
organizatave ndërkombëtare, <strong>të</strong> cilat i <strong>të</strong>rheqin kandida<strong>të</strong>t më <strong>të</strong> mirë nga oferta jo e pasur e<br />
kapaciteteve në Kosovë. Këta persona përfitojnë shumë përvojë në sektorin privat, por<br />
brenda një periudhe afatshkur<strong>të</strong>r deri në a<strong>të</strong> afatmesme, prania ndërkombëtare pritet <strong>të</strong><br />
zvogëlohet dhe <strong>të</strong> gjithë këta mund <strong>të</strong> <strong>të</strong>rhiqen që <strong>të</strong> punojnë në sektorin publik. Për kë<strong>të</strong><br />
arsye sistemi i pozi<strong>të</strong>s ësh<strong>të</strong> i dobishëm për Kosovën.<br />
Nga intervista që i kemi pasur dhe nga pye<strong>të</strong>sorët e shpërndarë në disa institucione, ne kemi vërejtur<br />
që institucionet e AP-së në Kosovë zakonisht nuk përgatisin Planet e <strong>Menaxhimit</strong> <strong>të</strong> BNj. Mungesa e<br />
këtyre planeve mund <strong>të</strong> shpjegohet me komunikimin e dobët <strong>të</strong> brendshëm <strong>të</strong> njësive <strong>të</strong> e BNj në<br />
institucione me nivelin menaxherial, në njërën anë. Në anën tje<strong>të</strong>r, mungesa e strategjive <strong>të</strong> qarta<br />
afatgjata në zhvillimin e politikave ndikojnë në mungesën e planeve <strong>të</strong> BNj për <strong>të</strong> mbështetur këto<br />
strategji. Institucionet kosovare zakonisht veprojnë sipas planeve afatshkurtra ose në baza ad hoc,<br />
kështu që ësh<strong>të</strong> vështirë që paraprakisht <strong>të</strong> planifikohet çfarë do <strong>të</strong> ndodhë në periudhën e ardhshme.<br />
Megjitha<strong>të</strong>, disa plane përgatiten gja<strong>të</strong> dëgjimeve buxhetore, kur institucionet aplikojnë për buxhet.<br />
49
Për sa i përket procesit <strong>të</strong> rekrutimit, shpallja e konkursit në mënyrë konstante bëhet në dy gjuhë dhe<br />
deri më tani nuk ka pasur ankesa për mosrespektim <strong>të</strong> <strong>të</strong> drejtave <strong>të</strong> minoriteteve. Afati për pranimin<br />
e aplikacioneve ësh<strong>të</strong> zgjatur edhe për 15 di<strong>të</strong> në rast se nuk ka përfaqësues <strong>të</strong> minoriteteve në<br />
mesin e kandida<strong>të</strong>ve, ose nuk ka përfaqësim <strong>të</strong> balancuar gjinor. Por, në praktikë statistikat<br />
dëshmojnë se ve<strong>të</strong>m në pak raste gjendja ësh<strong>të</strong> përmirësuar pas afatit <strong>të</strong> parë dhe se zgjatja e afatit<br />
ve<strong>të</strong>m sa ka vonuar procesin e rekrutimit.<br />
Në diagram ësh<strong>të</strong> paraqitur<br />
pjesëmarrja e minoriteteve në<br />
shërbimin civil në numrin e<br />
përgjithshëm <strong>të</strong> pozitave dhe në<br />
pozitat menaxheriale:<br />
Ashtu siç mund <strong>të</strong> vërehet<br />
minoritetet përbëjnë 10% <strong>të</strong><br />
pozitave <strong>të</strong> përgjithshme në<br />
administra<strong>të</strong>n qendrore. Ndërsa<br />
ato zënë ve<strong>të</strong>m 6% në pozitat<br />
menaxheriale.<br />
Diagrami tje<strong>të</strong>r tregon<br />
pjesëmarrjen sipas gjinisë në<br />
shërbimin civil në institucionet<br />
qendrore në përgjithësi dhe pozitat<br />
menaxheriale.<br />
Procesi i rekrutimit udhëhiqet nga menaxheri i BNj, i cili ka <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> <strong>të</strong> mbikëqyrë <strong>të</strong>rë procedurën.<br />
Procesi i mirëfill<strong>të</strong> i konkurrimit udhëhiqet nga një komision ad hoc i emëruar nga SP ose kryeshefi<br />
ekzekutiv. Komisioni nuk mund <strong>të</strong> ke<strong>të</strong> më pak se tre anëtarë dhe duhet <strong>të</strong> ke<strong>të</strong> përfaqësim <strong>të</strong><br />
balancuar gjinor dhe <strong>të</strong> minoriteteve. Të gjithë anëtarët duhet <strong>të</strong> kenë gradë më <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> ose së paku<br />
gradën e njëj<strong>të</strong> me pozi<strong>të</strong>n e shpallur në konkurs. Komisioni ësh<strong>të</strong> përgjegjës për përzgjedhjen e<br />
lis<strong>të</strong>s së ngush<strong>të</strong> <strong>të</strong> kandida<strong>të</strong>ve, për përgatitjen e kritereve <strong>të</strong> përzgjedhjes dhe pikëve për çdo kriter.<br />
Ata, gjithashtu, janë përgjegjës për intervistimin e kandida<strong>të</strong>ve dhe përgatitjen e <strong>të</strong> gjitha pyetjeve që<br />
duhen parashtruar. Anëtarët e komisionit kanë <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> diskrecionare në dhënien e pikëve për<br />
kandida<strong>të</strong>t. Në fund ata përgatisin një raport duke i radhitur <strong>të</strong> gjithë kandida<strong>të</strong>t duke filluar më a<strong>të</strong> që<br />
ësh<strong>të</strong> kualifikuar më mirë. Raporti dhe rekomandimet dërgohen tek udhëheqësi i institucionit (SP ose<br />
kryeshefi ekzekutiv). I <strong>të</strong>rë procesi mbikëqyret nga menaxheri i BNj.<br />
Ndonëse sipas rregullave (Udhëzimi Administrativ Nr. MSHP/DASHC 2003/1) komisioni ka <strong>të</strong> drej<strong>të</strong>n<br />
që <strong>të</strong> vendosë për aplikimin e testit me shkrim, me gojë ose ndonjë test tje<strong>të</strong>r specifik, në përgjithësi<br />
shfry<strong>të</strong>zohen ve<strong>të</strong>m testet me gojë. Nga intervistat dhe pye<strong>të</strong>sorët e shpërndarë, ve<strong>të</strong>m njësia e BNj<br />
në Administra<strong>të</strong>n Tatimore ka pranuar se aplikon testin me shkrim, <strong>të</strong> pasuar me intervis<strong>të</strong>. Në<br />
Administra<strong>të</strong>n e Policisë, për shkak <strong>të</strong> natyrës së veçan<strong>të</strong>, gjithashtu aplikohet edhe testi fizik.<br />
Ne mendojmë se testi me shkrim duhet <strong>të</strong> je<strong>të</strong> i obligueshëm në procesin e rekrutimit,<br />
posaçërisht për pozitat ekzekutive. Për këto pozita testi me shkrim duhet <strong>të</strong> përbëjë pjesën më <strong>të</strong><br />
madhe <strong>të</strong> pikëve <strong>të</strong> dhëna. Një kombinim i testit me shkrim dhe intervis<strong>të</strong>s ësh<strong>të</strong> zgjidhja më e mire.<br />
Por për pozitat menaxheriale pesha e testit me shkrim duhet <strong>të</strong> je<strong>të</strong> më e ulët dhe vlera e intervis<strong>të</strong>s<br />
50
më e madhe. Kjo ësh<strong>të</strong> për shkak se nëse në pozitat më <strong>të</strong> ulëta interesi ësh<strong>të</strong> që <strong>të</strong> verifikohet<br />
njohuria teorike e kandida<strong>të</strong>ve, në pozitat menaxheriale interesi ësh<strong>të</strong> <strong>të</strong> verifikohet vizioni i tyre për<br />
pozi<strong>të</strong>n e re, pasi njohuri<strong>të</strong> e tyre teorike janë verifikuar më parë në pozitat më <strong>të</strong> ulëta.<br />
Në rregullore duhet <strong>të</strong> përcaktohen kritere <strong>të</strong> qarta<br />
për shpërndarjen e pikëve. Kjo detyrë nuk mund t‟i<br />
lihet diskrecionit <strong>të</strong> komisionit. Së paku, shpërndarja e<br />
pikëve ndërmjet testit me shkrim, intervis<strong>të</strong>s dhe<br />
përvojës së mëhershme (ekzaminimi i CV dhe<br />
dokumenteve <strong>të</strong> tjera relevante) duhet <strong>të</strong> përcaktohet.<br />
Në rregullimin aktual procesi i rekrutimit mund <strong>të</strong><br />
ndikohet shumë leh<strong>të</strong>. Nivelet e larta mund <strong>të</strong><br />
ushtrojnë presione mbi anëtarët e komisionit.<br />
Interesant ishte rezultati i pyetjes nëse procesi i<br />
rekrutimit ësh<strong>të</strong> aktualisht i ndikuar nga raportet<br />
politike ose <strong>të</strong> nepotizmit. Pozitat e nivelit <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> që i<br />
kemi i intervistuar hodhën posh<strong>të</strong> kë<strong>të</strong> ndikim, ndërsa<br />
pozitat e nivelit <strong>të</strong> ulët në ministri e konfirmuan a<strong>të</strong>.<br />
Ata ishin <strong>të</strong> shqe<strong>të</strong>suar sepse jo gjithmonë<br />
profesionis<strong>të</strong>t më <strong>të</strong> mirë ishin rekrutuar për shkak <strong>të</strong><br />
këtyre presioneve që e çrregullojnë sistemin<br />
Për kë<strong>të</strong> arsye ne do t‟i rekomandonim qeverisë që<br />
<strong>të</strong> shqyrtojë mundësinë për një sistem më <strong>të</strong><br />
centralizuar <strong>të</strong> rekrutimit, duke i dhënë <strong>të</strong> drej<strong>të</strong>n<br />
DASHC-së që <strong>të</strong> organizojë procedurat e rekrutimit.<br />
Në kë<strong>të</strong> mënyrë presioni nga institucionet individuale<br />
do <strong>të</strong> përballohej më leh<strong>të</strong> dhe do <strong>të</strong> kishte më shumë<br />
mundësi për <strong>të</strong> zgjedhur kandida<strong>të</strong>t më <strong>të</strong> mirë. Ne sugjerojmë që qeveria <strong>të</strong> shqyrtojë kë<strong>të</strong> procedurë<br />
ve<strong>të</strong>m për ministri<strong>të</strong> dhe agjenci<strong>të</strong> ekzekutive që janë në kuadër <strong>të</strong> qeverisë, dhe jo për kategori<strong>të</strong> e<br />
tjera <strong>të</strong> institucioneve. Nga statistikat e mbledhura në besojmë se ky departament mund <strong>të</strong> kryejë<br />
procedurat e testimit për këto institucione dhe se nuk ësh<strong>të</strong> një punë e madhe ashtu siç duket në<br />
shikim <strong>të</strong> parë. Në bazë <strong>të</strong> <strong>të</strong> dhënave <strong>të</strong> ofruara nga ministri<strong>të</strong>, në dy vitet e fundit janë kryer 392<br />
procedura <strong>të</strong> reja rekrutimi. Kjo shifër nuk ësh<strong>të</strong> aq e lar<strong>të</strong> duke pasur parasysh që disa ministri janë<br />
krijuar rishtas dhe kanë pasur nevojë që <strong>të</strong> rekrutojnë numër <strong>të</strong> madh <strong>të</strong> stafit dhe se disa procedura<br />
kryhen në mënyrë simultane për disa pozita. Në një gjendje normale, 150-200 rekrutime për një vit<br />
ësh<strong>të</strong> një shifër e realizueshme për një njësi qendrore <strong>të</strong> rekrutimit.<br />
Nëse qeveria vendos <strong>të</strong> miratojë një rekrutim më <strong>të</strong> centralizuar, a<strong>të</strong>herë mund <strong>të</strong> përdoren disa<br />
metoda që mundësojnë reduktimin e procedurave <strong>të</strong> rekrutimit, si psh. rekrutimi në grup. Njësia mund<br />
<strong>të</strong> grupojë kërkesat e ndryshme për rekrutim nga disa institucione në një procedurë unike <strong>të</strong><br />
rekrutimit, duke zvogëluar koston dhe duke krijuar mundësi për <strong>të</strong> <strong>të</strong>rhequr kandida<strong>të</strong> më <strong>të</strong><br />
kualifikuar.<br />
Disa nga përparësi<strong>të</strong> e rekrutimit qendror janë siç vijon:<br />
Specializimi i stafit për teknikat e rekrutimit dhe <strong>të</strong> intervis<strong>të</strong>s;<br />
Mundësi<strong>të</strong> më <strong>të</strong> mira për <strong>të</strong> <strong>të</strong>rhequr dhe zgjedhur kandida<strong>të</strong>t më <strong>të</strong> kualifikuar dhe për <strong>të</strong><br />
zvogëluar mundësinë e shtyrjes së rekrutimit për shkak <strong>të</strong> kërkesës për përfaqësim gjinor dhe<br />
<strong>të</strong> minoriteteve;<br />
Përgatitja paraprake e shablloneve <strong>të</strong> testeve nga profesionis<strong>të</strong>t;<br />
Rritja e transparencës dhe leh<strong>të</strong>simi i shkëmbimit <strong>të</strong> informatave për kandida<strong>të</strong>t;<br />
Mundësia për <strong>të</strong> krijuar një bazë <strong>të</strong> <strong>të</strong> dhënave <strong>të</strong> kandida<strong>të</strong>ve <strong>të</strong> përzgjedhur në lis<strong>të</strong>n e<br />
ngush<strong>të</strong> dhe për <strong>të</strong> shkurtuar procesin e rekrutimit në rast se bëhen kërkesa për plo<strong>të</strong>simin e<br />
pozitave <strong>të</strong> ngjashme nga institucionet;<br />
Jo më pak e vlefshme, reduktimi i presionit nga menaxhmenti i institucioneve lidhur me<br />
rekrutimin e kandida<strong>të</strong>ve <strong>të</strong> paracaktuar. Në kë<strong>të</strong> mënyrë, procesit <strong>të</strong> rekrutimit do t‟i shtohet<br />
më shumë kredibilitet dhe transparencë.<br />
51<br />
Në Lituani ekziston një databazë<br />
qendrore në Departamentin e<br />
Shërbimit Civil me një numër <strong>të</strong> madh<br />
<strong>të</strong> pyetjeve me zgjedhje që<br />
vazhdimisht rifreskohen. Në di<strong>të</strong>n e<br />
konkursit kompjuteri përzgjedh në<br />
menyrë <strong>të</strong> ras<strong>të</strong>sishme një numër <strong>të</strong><br />
caktuar pyetjesh (nga 50 deri 100,<br />
sipas pozi<strong>të</strong>s në fjalë). Këto pyetje<br />
kanë <strong>të</strong> bëjnë me pjesën e<br />
përgjithshme <strong>të</strong> testit lidhur me<br />
organizimin e përgjithshëm <strong>të</strong><br />
administra<strong>të</strong>s dhe informata <strong>të</strong> tjera<br />
relevante <strong>të</strong> cilat çdo nëpunës civil<br />
duhet t‟i dijë. Përveç kësaj, institucioni<br />
me pozi<strong>të</strong>n e lirë përgatit disa pyetje<br />
specifike lidhur me funksionet e<br />
pozi<strong>të</strong>s së lirë. Në qof<strong>të</strong> se konkursi ka<br />
<strong>të</strong> bëjë për pozita <strong>të</strong> nivelit <strong>të</strong> ulët,<br />
a<strong>të</strong>herë rëndësia e testit <strong>të</strong><br />
përgjithshëm ësh<strong>të</strong> më e madhe,<br />
situa<strong>të</strong> kjo që ësh<strong>të</strong> kundërt me a<strong>të</strong> <strong>të</strong><br />
pozitave <strong>të</strong> larta.
Procedura mund <strong>të</strong> ndahet ndërmjet institucioneve; institucioni me pozi<strong>të</strong> <strong>të</strong> lirë mund <strong>të</strong> kryejë disa<br />
nga detyrat lidhur me përgatitjen e shpalljes së konkursit dhe përshtatjes së përshkrimit <strong>të</strong> vendit <strong>të</strong><br />
punës, ndërsa njësia qendrore mund <strong>të</strong> kryejë procedurën e testimit. Rekrutimi qendror kërkon<br />
kapacitete më <strong>të</strong> mira planifikimi <strong>të</strong> njësisë periferike.<br />
Natyrisht se ky ësh<strong>të</strong> një rekomandim në parim dhe, nëse pranohet nga qeveria, duhet <strong>të</strong> elaborohet<br />
më tutje me më shumë procedura specifike. Duhet <strong>të</strong> kuptohet nga niveli i menaxhimit se ata nuk janë<br />
lënë jash<strong>të</strong> procesit <strong>të</strong> rekrutimit, për shkak se përfaqësuesit e institucionit do <strong>të</strong> jenë pjesë e<br />
komisionit për përzgjedhje. Në <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong>n kohë, ata do <strong>të</strong> kenë mundësinë ë <strong>të</strong> zgjedhin nga një grup<br />
më i mirë i kandida<strong>të</strong>ve.<br />
Një çështje tje<strong>të</strong>r që ka <strong>të</strong> bëjë me procesin e rekrutimit ësh<strong>të</strong> periudha provuese. Në bazë <strong>të</strong><br />
rregullave periudha provuese ësh<strong>të</strong> tre muaj, pas së cilës nëpunësi civil mund <strong>të</strong> konfirmohet në<br />
pozi<strong>të</strong> ose jo. Rezulton se në asnjë rast asnjë nëpunësit civil nuk i ësh<strong>të</strong> ndërprerë vazhdimi i punës<br />
pas periudhës provuese.<br />
Një gjë që mund ta themi për kë<strong>të</strong> procedurë ësh<strong>të</strong> se periudha provuese ësh<strong>të</strong> shumë e shkur<strong>të</strong>r,<br />
posaçërisht në pozitat hyrëse, ku kandida<strong>të</strong>ve <strong>të</strong> rekrutuar i mungon përvoja në shërbim. Tre muaj<br />
ësh<strong>të</strong> zakonisht ve<strong>të</strong>m periudhë akomodimi dhe kandida<strong>të</strong>t zor se mund <strong>të</strong> kryejnë ndonjë detyrë<br />
substanciale. Sipas mendimit tonë, ësh<strong>të</strong> shumë e vështirë për eprorin <strong>të</strong> vendosë për një periudhë<br />
aq <strong>të</strong> shkur<strong>të</strong>r për kapacitetet e kandidatit dhe potencialin e tij për pozi<strong>të</strong>n. Ne do t’i rekomandonim<br />
qeverisë <strong>të</strong> zgjasë periudhën provuese së paku për 6 muaj. Në rastet e transferimit mund <strong>të</strong><br />
shfry<strong>të</strong>zohen zgjidhje <strong>të</strong> ndryshme duke eliminuar fare periudhën provuese. Ndërsa, në rastet e<br />
ngritjes në pozi<strong>të</strong>, nëse qeveria do ta shqyrtojë mundësinë e aplikimit <strong>të</strong> disa modeleve <strong>të</strong> karrierës në<br />
sistem, mund <strong>të</strong> përcaktohet një periudhë provuese më e shkur<strong>të</strong>r.<br />
Deri më tani kemi diskutuar procedurën e rekrutimit <strong>të</strong> stafit duke filluar nga drejtori i departamentit e<br />
deri te niveli më i ulët. Legjislacioni në Kosovë parasheh një procedurë speciale për emërimin e<br />
menaxherëve <strong>të</strong> nivelit <strong>të</strong> lar<strong>të</strong>, d.m.th sekretarët e përhershëm dhe kryeshefat ekzekutivë. Këta<br />
emërohen nga komisioni special për emërime i quajtur Komisioni për Emërime <strong>të</strong> Larta Publike<br />
(KELP). Në bazë <strong>të</strong> ligjit në fuqi, KELP kryesohet nga kryeministri dhe si anëtar ka edhe Ministrin e<br />
Shërbimeve Publike dhe ministrin e ministrisë ku shpallet e pozita e re. Gjithashtu, dy ministra nga<br />
komunitetet joshqiptare duhet jenë anëtarë. KELP-i plo<strong>të</strong>sohet edhe me tre anëtarë ndërkombëtarë <strong>të</strong><br />
emëruar nga PSSP dhe tre anëtarë eminen<strong>të</strong> kosovarë <strong>të</strong> emëruar nga PSSP. Ky komision ësh<strong>të</strong><br />
funksional që nga viti 2001 dhe me ligjin e ri për shërbim civil anëtarësia e KELP-it duhet <strong>të</strong><br />
kosovarizohet. KELP-i ndihmohet nga një sekretariat dhe gja<strong>të</strong> procesit <strong>të</strong> rekrutimit krijohet një<br />
komision ad hoc. Sekretari i Përhershëm i MSHP-së dhe SP i ministrisë me pozi<strong>të</strong>n e lirë, një nga<br />
anëtarët ndërkombëtarë dhe një kosovar eminent i emëruar nga Kryeministri, janë anëtarë <strong>të</strong><br />
komisionit që bëjnë përzgjedhjen e ngush<strong>të</strong> <strong>të</strong> kandida<strong>të</strong>ve. Ky komision interviston kandida<strong>të</strong>t dhe<br />
përzgjedh tre kandida<strong>të</strong> prej tyre <strong>të</strong> cilët propozohen për emërim në KELP. Pastaj KELP-i përzgjedh<br />
njërin prej kandida<strong>të</strong>ve për pozi<strong>të</strong>n e lirë.<br />
Duke gjykuar sipas anëtarësisë së tij, KELP-i mund <strong>të</strong> konsiderohet si një kompromis ndërmjet<br />
politikës dhe përzgjedhjes së pavarur. Kombinimi i politikanëve profesionis<strong>të</strong> më përfaqësues nga<br />
shoqëria civile ësh<strong>të</strong> dëshmuar <strong>të</strong> je<strong>të</strong> i dobishëm, ndonëse ne jemi <strong>të</strong> mendimit që përzgjedhja ka<br />
qenë e motivuar nga aspektet politike. Ne e bazojmë mendimin tonë në faktet që një numër i madh i<br />
SP-ve janë larguar nga detyra për arsye <strong>të</strong> ndryshme (aktualisht 7 SP janë zëvendësuar që nga<br />
ardhja e qeverisë aktuale në pushtet, më pak së një vit më parë) dhe mendimet e fundit <strong>të</strong> shprehura<br />
nga ministrat për <strong>të</strong> transformuar pozi<strong>të</strong>n e SP-ve në post politik.<br />
Në aktivitetin e KELP-it janë regjistruar vështirësi lidhur me kuorumin e nevojshëm për vlefshmërinë e<br />
vendimeve. Ka qenë e vështirë që <strong>të</strong> mblidhet numri i nevojshëm i anëtarëve dhe historia e KELP-it<br />
regjistron periudha <strong>të</strong> gjata <strong>të</strong> mos zhvillimit <strong>të</strong> takimeve <strong>të</strong> KELP-it dhe vendime te rëndësishme që<br />
ësh<strong>të</strong> dashur <strong>të</strong> merren kanë mbetur suspenduar. Në rast se qeveria do <strong>të</strong> shqyrtojë mundësinë që <strong>të</strong><br />
centralizoj rekrutimin, ne do <strong>të</strong> rekomandonim një rishikim <strong>të</strong> thellë <strong>të</strong> dispozitave lidhur me<br />
KELP-in dhe rekrutimin e menaxherëve <strong>të</strong> lar<strong>të</strong>.<br />
Një çështje e lidhur në përgjithësi me procesin e rekrutimit ësh<strong>të</strong> instrumenti juridik i përdorur për<br />
themelimin e marrëdhënies së punës ndërmjet institucioneve dhe nëpunësve civilë – kontrata. Për sa<br />
52
i përket kohëzgjatjes së kontra<strong>të</strong>s ne do ta adresojmë në detaje në pjesën që ka <strong>të</strong> bëjë me<br />
menaxhimin e performancës. Në kë<strong>të</strong> pjesë, ne do <strong>të</strong> analizojmë gjendjen ligjore lidhur me natyrën e<br />
kontra<strong>të</strong>s dhe marrëdhënien e punës <strong>të</strong> krijuar prej saj.<br />
Regjimi i shërbimit civil në natyrën e tij bazë ësh<strong>të</strong> një marrëdhënie administrative, e qeverisur në<br />
përgjithësi nga ligji administrativ. Në përgjithësi kontrata ësh<strong>të</strong> një instrument i përdorur në <strong>të</strong> drej<strong>të</strong>n<br />
private duke iu dhënë <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> <strong>të</strong> dy palëve që <strong>të</strong> ndikojnë në përmbajtjen e kontra<strong>të</strong>s dhe <strong>të</strong><br />
përcaktojnë klauzola <strong>të</strong> ndryshme. Ky arsyetim ka një konsekuencë <strong>të</strong> rëndësishme kur ka <strong>të</strong> bëjë me<br />
tipin e gjykatave që kanë <strong>të</strong> drej<strong>të</strong> <strong>të</strong> vendosin për rastin dhe, gjithashtu, edhe me legjislacionin dhe<br />
procedurat që duhet <strong>të</strong> aplikohen. Një marrëdhënie tipike e shërbimit civil qeveriset nga ligji<br />
administrativ për shkak se akti i emërimit ësh<strong>të</strong> një vendim i një organi administrativ. Në anën tje<strong>të</strong>r,<br />
kushtet për punësim, <strong>të</strong> drejtat dhe detyrimet në pozi<strong>të</strong>n e punës dhe përfitimet e tjera, si paga,<br />
pushimet dhe pensioni, janë <strong>të</strong> garantuara për një kategori <strong>të</strong> madhe <strong>të</strong> <strong>të</strong> punësuarve me akte ligjore<br />
<strong>të</strong> cilat nuk mund <strong>të</strong> ndryshohen nga nëpunësi civil. E vetmja mundësi që ka nëpunësi ësh<strong>të</strong><br />
respektimi i rregullave, duke pranuar që <strong>të</strong> je<strong>të</strong> pjesë e marrëdhënies së punës. Për kë<strong>të</strong> arsye,<br />
nënshkrimi i kontra<strong>të</strong>s nga nëpunësi civil ësh<strong>të</strong> një akt juridik i pakuptim<strong>të</strong> që ve<strong>të</strong>m se ndërlikon<br />
konsekuencat ligjore <strong>të</strong> marrëdhënies së punës. Kjo ësh<strong>të</strong> karakteristikë e sistemit ligjor kontinental<br />
pjesë e së cilit ësh<strong>të</strong> edhe Kosova.<br />
Prandaj, ne do <strong>të</strong> rekomandonim që pas rekrutimit baza ligjore për fillimin e marrëdhënies së punës<br />
duhet <strong>të</strong> je<strong>të</strong> vendimi i autoritetit punëdhënës, qof<strong>të</strong> ai institucion ose njësia qendrore që menaxhon<br />
shërbimin civil. Të gjitha rregullimet e kontra<strong>të</strong>s duhet <strong>të</strong> përfshihen në dispozitat ligjore.<br />
53