matura 2008 – biologia i wiedza o społeczeństwie - Gazeta.pl
matura 2008 – biologia i wiedza o społeczeństwie - Gazeta.pl matura 2008 – biologia i wiedza o społeczeństwie - Gazeta.pl
6 Gazeta Edukacja Wtorek 29 kwietnia 2008 1 Gazeta Wyborcza 1 www.gazetawyborcza.pl Wiedza o społeczeństwie poziom rozszerzony Czas pracy 150 min CZĘŚĆ I W zadaniach 1-4 wybierz prawidłową odpowiedź. Zadanie 1. (1 pkt) Aksjologia to nauka o: A) stereotypach B) wartościach C) rolach społecznych D) postawach Zadanie 2. (1 pkt) Apatryda to inaczej: A) członek klasy rządzącej B) izba niższa w parlamencie hiszpańskim C) bezpaństwowiec D) państwo dokonujące bezprawnego zaboru innego państwa Zadanie 3. (1 pkt) W Polsce modelem ustrojowym demokracji jest system: A) prezydencki B) kanclerski C) gabinetowo-parlamentarny D) parlamentarno-gabinetowy Zadanie 4. (1 pkt) Oportunizm to: A) postawa człowieka twardo broniącego swoich racji B) rodzaj dyktatury wojskowej występujący współcześnie w niektórych krajach Ameryki Łacińskiej C) to forma demokracji bezpośredniej stosowana obecnie w państwach federacyjnych D) skrajna postać konformizmu Zadanie 5. (1 pkt) Wyjaśnij, na czym polega zgodnie z Konstytucją III RP konstruktywne wotum nieufności. …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… Zadanie 6. (2 pkt) Wyjaśnij różnicę między odpowiedzialnością konstytucyjną a polityczną. …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… Zadanie 7. (1 pkt) Na podstawie poniższego rysunku satyrycznego A. Mleczko wykonaj polecenie (1 pkt.) (ANDRZEJ MLECZKO W: BEZPŁATNY DODATEK DO TYGODNIKA „POLITYKA”: MLECZKO NA WYBORY , 13 PAŹDZIERNIKA 2007) Jednoznacznie podkreśl zdanie, które wyjaśnia przesłanie poniższej ilustracji a) Przemysł medialny oznacza ogromne zyski – a pieniądze oznaczają władzę b) Media ze względu na możliwość kontrolowania poczynań władzy i kształtowania opinii publicznej nazywane są IV władzą c) Media dają możliwość autopromocji, co w przyszłości może zaowocować zostaniem np. prezydentem państwa Zadanie 8. (1 pkt) Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy opisanych organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną praw człowieka. Opis Nazwa 1. Informuje opinię publiczną o przypadkach łamania praw człowieka, staje w obronie więźniów sumienia, sprzeciwia się torturom i karze śmierci. 2. Jest jedną z agend ONZ .Wspiera akcje pomocy dzieciom na całym świecie, zwłaszcza żyjącym w trudnych warunkach. 3. Organizuje zaopatrzenie dla najbardziej zagrożonych regionów świata - konwoje pokoju, wysyła konwoje z pomocą humanitarną. Zajmuje się dożywianiem dzieci z południowo-wschodniej Polski w ramach akcji „Pajacyk”. Zadanie 9. (1 pkt) Zaznacz, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe, wpisując odpowiednio: Prawda (zdanie prawdziwe) lub Fałsz (zdanie fałszywe). Zdania A) Oskarżyciel posiłkowy to inaczej adwokat. B) Apelacja to nadzwyczajny środek odwoławczy od prawomocnego wyroku sądu II instancji. Rozpoznaje ją Sąd Najwyższy. C) Umowy adhezyjne to umowy, których warunków nie można negocjować. D) Wykroczenie to czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000 złotych lub nagany. Zadanie 10. (3 pkt) Zapoznaj się z poniższą mapą Europy a następnie wykonaj zadania: A) Na mapie zaznacz cyframi (od 1 do 4) cztery państwa, które wraz z Polską przystąpiły do Unii Europejskiej. Poniżej przy odpowiedniej cyfrze dopisz nazwę tego państwa. 1. ………………………………. 2. ……………………………………….. 3. ………………………………………… 4. ……………………………………. B) Na mapie zaznacz cyframi (6 i 7) dwa państwa, które są najmłodszymi członkami Unii Europejskiej, a następnie napisz ich nazwy poniżej 5 . …………………………………………. 6. …………………………………………… C) Na mapie zaznacz cyframi(8, 9, 10) trzy państwa Europy Zachodniej będące członkami Unii Europejskiej, które w 2002 r. nie wprowadziły u siebie euro. 7. ……………………………………… 8. …………………………………….. 9. …………………………………….. Zadanie 11. (2 pkt) Uzupełnij poniższą tabelkę, wpisując zmiany ustrojowe, które wprowadzono w Polsce po 1989 r. Mapa do zadania 10. Prawda lub Fałsz przykład Polska Republika Ludowa III Rzeczypospolita Jednoizbowy parlament - istnieje tylko izba niższa: Sejm 1. Jedna dominująca partia - PZPR 2. Rada Państwa 3. System rad narodowych 4. Państwo prerogatywne Gospodarka 5. socjalistyczna, centralnie planowana Dwuizbowy parlament składający się z Sejmu i Senatu Zadanie 12. (1 pkt) Uporządkuj chronologicznie poniższe wydarzenia dotyczące polityki zagranicznej Polski. Wpisz obok wydarzeń odpowiednie cyfry (od 1 do 5). Numerem 1 zaznacz wydarzenie najwcześniejsze. Wydarzenie Kolejność chronologiczna (od 1 do 5) A) Przystąpienie Polski do Unii Eu ropejskiej B) Przystąpienie Polski do Rady Europy C) Przystąpienie Polski do strefy Schengen D) Przystąpienie Polski do ONZ E) Przystąpienie Polski do NATO Schemat A do zadania 13 Zadanie 13. (1 pkt) Poniżej znajdują się trzy schematy przedstawiające składy sejmów III RP. Na ich podstawie uzupełnij tabelkę . 1. Sejmy po wyborach w roku: 1991 2. 1997 3. 2005 4. 2007 Schemat A) lub B) lub C) Zadanie 14. (3 pkt) Poniżej opisane są sytuacje, w których zostały złamane prawa człowieka. Dopisz do każdego przypadku prawo, które zostało złamane. Opis sytuacji Prawo człowieka, które zostało złamane 1. W niektórych sytuacjach władze państwa X mogą stosować tortury. Na przykład można torturować kogoś, kto jest uznany za terrorystę. 2. Władze kraju Y mogą bez wyroku sądu zamknąć w więzieniu podejrzanego o dokonanie przestępstwa. 3. W państwie Z nie wolno publicznie głosić poglądów zakazanych przez władzę. 4. Ministerstwo spraw wewnętrznych kraju K ma prawo decydować, dokąd i na jak długo może wyjechać obywatel tego państwa. (J. RULKA: WYCHOWANIE OBYWATELSKIE,WYDAWNICTWO SZKOLNE PWN,WARSZAWA 2001) 1
1 Schemat B do zadania 13. Schemat C do zadania 13. Część II Zadanie 15. (2 pkt) Przeczytaj poniższy teksty źródłowy, a następnie odpowiedz na pytania: Tekst A: Prawo prasowe Art. 1. Prasa zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej korzysta z wolności wypowiedzi i urzeczywistnia prawo obywateli do ich rzetelnego informowania, jawności życia publicznego oraz kontroli i krytyki społecznej. Art. 4. 1. Przedsiębiorcy i podmioty niezaliczone do sektora finansów publicznych oraz niedziałające w celu osiągnięcia zysku są obowiązane do udzielenia prasie informacji o swojej działalności, o ile na podstawie odrębnych przepisów informacja nie jest objęta tajemnicą lub nie narusza prawa do prywatności. Art. 5. 2. Nikt nie może być narażony na uszczerbek lub zarzut z powodu udzielenia informacji prasie, jeżeli działał w granicach prawem dozwolonych. Art. 6. 4. Nie wolno utrudniać prasie zbierania materiałów krytycznych ani w inny sposób tłumić krytyki. Art. 12. 1. Dziennikarz jest obowiązany: 1) zachować szczególną staranność i rzetelność przy zbieraniu i wykorzystaniu materiałów prasowych, zwłaszcza sprawdzić zgodność z prawdą uzyskanych wiadomości lub podać ich źródło, 2) chronić dobra osobiste, a ponadto interesy działających w dobrej wierze informatorów i innych osób, które okazują mu zaufanie, 3) dbać o poprawność języka i unikać używania wulgaryzmów. Art. 15. 1. Autorowi materiału prasowego przysługuje prawo zachowania w tajemnicy swego nazwiska. 2. Dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy: 1) danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również innych osób udzielających informacji opublikowanych albo przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych, 2) wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób trzecich. Art. 16. 1. Dziennikarz jest zwolniony od zachowania tajemnicy zawodowej, o której mowa w art. 15 ust. 2, w razie gdy informacja, materiał pra- Gazeta Edukacja 7 www.gazetawyborcza.pl 1 Gazeta Wyborcza 1 Wtorek 29 kwietnia 2008 (A.WASKIEWICZ,T.MATERA,W.KLAUS,D.WOŹNIAKOWSKA,A.PACEWICZ: PRZEWODNIK MŁODEGO OBYWATELA, CEO CIVITAS,WARSZAWA 2007 (J. RULKA: WYCHOWANIE OBYWATELSKIE,WYDAWNICTWO SZKOLNE PWN,WARSZAWA 2001) sowy, list do redakcji lub inny materiał o tym charakterze dotyczy przestępstwa określonego w art. 254 kodeksu karnego albo autor lub osoba przekazująca taki materiał wyłącznie do wiadomości dziennikarza wyrazi zgodę na ujawnienie jej nazwiska lub tego materiału. (HTTP://DEWU.PL/USTAWY/PRAWO-PRASOWE) A) Na podstawie tekstu źródłowego podaj trzy prawa, które daje dziennikarzom w Polsce powyższa ustawa prasowa. ………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………… B) Na podstawie tekstu źródłowego podaj trzy ograniczenia, które nakłada na dziennikarzy w Polsce powyższa ustawa prasowa ………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………… Dokończenie – s. 8 uuu R E K L A M A 26035531.p 26024293 numer ogł.
- Page 1 and 2: 1 GazetaEdukacja.pl GAZETA EDUKACJA
- Page 3 and 4: 1 26165981 INFORMACJA DLA OGŁOSZEN
- Page 5: 1 Model odpowiedzi i schemat punkto
- Page 9 and 10: 1 Tabela nr 1. do zadania 18. Czę
- Page 11 and 12: 1 Rozmowa z Izabelą Chmielewską A
6 <strong>Gazeta</strong> Edukacja<br />
Wtorek 29 kwietnia <strong>2008</strong> 1 <strong>Gazeta</strong> Wyborcza 1 www.gazetawyborcza.<strong>pl</strong><br />
Wiedza<br />
o <strong>społeczeństwie</strong><br />
poziom rozszerzony<br />
Czas pracy 150 min<br />
CZĘŚĆ I<br />
W zadaniach 1-4 wybierz prawidłową odpowiedź.<br />
Zadanie 1. (1 pkt)<br />
Aksjologia to nauka o:<br />
A) stereotypach<br />
B) wartościach<br />
C) rolach społecznych<br />
D) postawach<br />
Zadanie 2. (1 pkt)<br />
Apatryda to inaczej:<br />
A) członek klasy rządzącej<br />
B) izba niższa w parlamencie hiszpańskim<br />
C) bezpaństwowiec<br />
D) państwo dokonujące bezprawnego zaboru<br />
innego państwa<br />
Zadanie 3. (1 pkt)<br />
W Polsce modelem ustrojowym demokracji<br />
jest system:<br />
A) prezydencki<br />
B) kanclerski<br />
C) gabinetowo-parlamentarny<br />
D) parlamentarno-gabinetowy<br />
Zadanie 4. (1 pkt)<br />
Oportunizm to:<br />
A) postawa człowieka twardo broniącego<br />
swoich racji<br />
B) rodzaj dyktatury wojskowej występujący<br />
współcześnie w niektórych krajach Ameryki<br />
Łacińskiej<br />
C) to forma demokracji bezpośredniej stosowana<br />
obecnie w państwach federacyjnych<br />
D) skrajna postać konformizmu<br />
Zadanie 5. (1 pkt)<br />
Wyjaśnij, na czym polega zgodnie z Konstytucją<br />
III RP konstruktywne wotum nieufności.<br />
……………………………………………………………………<br />
……………………………………………………………………<br />
……………………………………………………………………<br />
Zadanie 6. (2 pkt)<br />
Wyjaśnij różnicę między odpowiedzialnością<br />
konstytucyjną a polityczną.<br />
……………………………………………………………………<br />
……………………………………………………………………<br />
……………………………………………………………………<br />
Zadanie 7. (1 pkt)<br />
Na podstawie poniższego rysunku satyrycznego<br />
A. Mleczko wykonaj polecenie<br />
(1 pkt.)<br />
(ANDRZEJ MLECZKO W: BEZPŁATNY DODATEK<br />
DO TYGODNIKA „POLITYKA”: MLECZKO NA WYBORY ,<br />
13 PAŹDZIERNIKA 2007)<br />
Jednoznacznie podkreśl zdanie, które wyjaśnia<br />
przesłanie poniższej ilustracji<br />
a) Przemysł medialny oznacza ogromne<br />
zyski <strong>–</strong> a pieniądze oznaczają władzę<br />
b) Media ze względu na możliwość kontrolowania<br />
poczynań władzy i kształtowania opinii<br />
publicznej nazywane są IV władzą<br />
c) Media dają możliwość autopromocji, co<br />
w przyszłości może zaowocować zostaniem<br />
np. prezydentem państwa<br />
Zadanie 8. (1 pkt)<br />
Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy<br />
opisanych organizacji pozarządowych<br />
zajmujących się ochroną praw człowieka.<br />
Opis Nazwa<br />
1. Informuje opinię publiczną<br />
o przypadkach łamania praw<br />
człowieka, staje w obronie<br />
więźniów sumienia, sprzeciwia się<br />
torturom i karze śmierci.<br />
2. Jest jedną z agend ONZ .Wspiera<br />
akcje pomocy dzieciom na całym<br />
świecie, zwłaszcza żyjącym<br />
w trudnych warunkach.<br />
3. Organizuje zaopatrzenie<br />
dla najbardziej zagrożonych<br />
regionów świata - konwoje pokoju,<br />
wysyła konwoje z pomocą<br />
humanitarną.<br />
Zajmuje się dożywianiem dzieci<br />
z południowo-wschodniej Polski<br />
w ramach akcji „Pajacyk”.<br />
Zadanie 9. (1 pkt)<br />
Zaznacz, które zdania są prawdziwe, a które<br />
fałszywe, wpisując odpowiednio: Prawda<br />
(zdanie prawdziwe) lub Fałsz (zdanie fałszywe).<br />
Zdania<br />
A) Oskarżyciel posiłkowy to inaczej<br />
adwokat.<br />
B) Apelacja to nadzwyczajny środek<br />
odwoławczy od prawomocnego wyroku<br />
sądu II instancji. Rozpoznaje ją Sąd<br />
Najwyższy.<br />
C) Umowy adhezyjne to umowy, których<br />
warunków nie można negocjować.<br />
D) Wykroczenie to czyn społecznie<br />
szkodliwy, zabroniony przez ustawę<br />
obowiązującą w czasie jego popełnienia<br />
pod groźbą kary aresztu, ograniczenia<br />
wolności, grzywny do 5000 złotych<br />
lub nagany.<br />
Zadanie 10. (3 pkt)<br />
Zapoznaj się z poniższą mapą Europy a następnie<br />
wykonaj zadania:<br />
A) Na mapie zaznacz cyframi (od 1 do 4) cztery<br />
państwa, które wraz z Polską przystąpiły do<br />
Unii Europejskiej. Poniżej przy odpowiedniej<br />
cyfrze dopisz nazwę tego państwa.<br />
1. ……………………………….<br />
2. ………………………………………..<br />
3. …………………………………………<br />
4. …………………………………….<br />
B) Na mapie zaznacz cyframi (6 i 7) dwa państwa,<br />
które są najmłodszymi członkami Unii Europejskiej,<br />
a następnie napisz ich nazwy poniżej<br />
5 . ………………………………………….<br />
6. ……………………………………………<br />
C) Na mapie zaznacz cyframi(8, 9, 10) trzy<br />
państwa Europy Zachodniej będące członkami<br />
Unii Europejskiej, które w 2002 r. nie wprowadziły<br />
u siebie euro.<br />
7. ………………………………………<br />
8. ……………………………………..<br />
9. ……………………………………..<br />
Zadanie 11. (2 pkt)<br />
Uzupełnij poniższą tabelkę, wpisując zmiany<br />
ustrojowe, które wprowadzono w Polsce po<br />
1989 r.<br />
Mapa do zadania 10.<br />
Prawda<br />
lub Fałsz<br />
przykład<br />
Polska Republika Ludowa III Rzeczypospolita<br />
Jednoizbowy parlament -<br />
istnieje tylko izba niższa:<br />
Sejm<br />
1.<br />
Jedna dominująca partia<br />
- PZPR<br />
2. Rada Państwa<br />
3. System rad narodowych<br />
4. Państwo prerogatywne<br />
Gospodarka<br />
5. socjalistyczna,<br />
centralnie <strong>pl</strong>anowana<br />
Dwuizbowy<br />
parlament<br />
składający się z<br />
Sejmu i Senatu<br />
Zadanie 12. (1 pkt)<br />
Uporządkuj chronologicznie poniższe wydarzenia<br />
dotyczące polityki zagranicznej Polski.<br />
Wpisz obok wydarzeń odpowiednie cyfry<br />
(od 1 do 5). Numerem 1 zaznacz wydarzenie najwcześniejsze.<br />
Wydarzenie Kolejność<br />
chronologiczna<br />
(od 1 do 5)<br />
A) Przystąpienie Polski<br />
do Unii Eu ropejskiej<br />
B) Przystąpienie Polski do Rady<br />
Europy<br />
C) Przystąpienie Polski<br />
do strefy Schengen<br />
D) Przystąpienie Polski do ONZ<br />
E) Przystąpienie Polski<br />
do NATO<br />
Schemat A do zadania 13<br />
Zadanie 13. (1 pkt)<br />
Poniżej znajdują się trzy schematy przedstawiające<br />
składy sejmów III RP. Na ich podstawie<br />
uzupełnij tabelkę .<br />
1.<br />
Sejmy po wyborach<br />
w roku:<br />
1991<br />
2. 1997<br />
3. 2005<br />
4. 2007<br />
Schemat<br />
A) lub B) lub C)<br />
Zadanie 14. (3 pkt)<br />
Poniżej opisane są sytuacje, w których zostały<br />
złamane prawa człowieka.<br />
Dopisz do każdego przypadku prawo, które<br />
zostało złamane.<br />
Opis sytuacji Prawo<br />
człowieka, które<br />
zostało złamane<br />
1. W niektórych sytuacjach władze<br />
państwa X mogą stosować tortury.<br />
Na przykład można torturować<br />
kogoś, kto jest uznany za terrorystę.<br />
2. Władze kraju Y mogą bez wyroku<br />
sądu zamknąć w więzieniu<br />
podejrzanego o dokonanie<br />
przestępstwa.<br />
3. W państwie Z nie wolno publicznie<br />
głosić poglądów zakazanych przez<br />
władzę.<br />
4. Ministerstwo spraw wewnętrznych<br />
kraju K ma prawo decydować,<br />
dokąd i na jak długo może wyjechać<br />
obywatel tego państwa.<br />
(J. RULKA: WYCHOWANIE OBYWATELSKIE,WYDAWNICTWO SZKOLNE PWN,WARSZAWA 2001)<br />
1
Change language