Untitled
Untitled Untitled
Wieś Trzaski w gminie Bieżuń w 1775 r. należała do parafii Szreńsk, obok wsi: Przy chód, Proszkowo, Wola, Ostrów, Rocheń (obecnie Rochnia), Liberadz, Miączyno Mniejsze, Miączyno Większe. Zaremby, Kunki, Boń- kowo Zrzody, Bońkowo Podleśne, Pączkowo. Sławkowo, Ługi, Małocino Poświętne, Nadratowo, Miłoski. Garkowo, Bargły, Mostowo, Krzywki Bo- szki, Krzywki Piaski.162 Wymieniona wyżej wieś Sławkowo leży' w sąsiedztwie Trzask. W XV wieku nazwę zapisywano jako Sławkowo (1405) i Sławkowo (1578). Pochodzi ona od skróconej formy staropolskiego imienia Bogusław łub Sławomir}63 Obie wsie zatem: Trzaski i Sławkowo były własnością szlachecką. W 1827 r. Trzaski należały do gminy Stawiszyn. Liczyły 5 domów i 46 mieszkańców. W latach Królestwa Polskiego wieś liczyła 12 osad, folwark natomiast był bardzo rozległy. Liczył 563 morgi gruntu (w tym 307 mórg ziem ornych i ogrodów7), 38 mórg łąk, 180 mórg pastwisk, 28 mórg lasu; 14 budynków drewnianych. (SGKP, XII). W aktualnym wykazie miejscowości nazwa Trzaski występuje 5 razy7. 59. WIELUŃ-ZALESIE, WIELUŃ-PEŁKI, WIELUŃ-WILEWO Są to trzy osady w pobliżu wsi Wieluń przy szosie z Bieżunia do Szreńska, we wschodniej części opisywanego terenu. Słowniki notują konteksty etymologiczne od: wiele-, wielo-, wieleń ‘jeleń’, Wielenie ‘czynność’ od wielić (SW, VII, 567). Możliwe są też do przyjęcia formy: jelit% leleń, leiń, wieleń, wileń ‘jeleń’ (Bru, 290). Nazwa Wieluń nie jest w skali kraju odosobniona. Występuje też w7 woj. łódzkim jako nazwa miasta powiatowego. Nazwa pierwszego przysiółku Zalesie jest topograficzna (od położenia terenowego za lasem). Nazwa Wieluń-Pelki wymaga już szerszego omówienia. Jest to przysiółek wsi Wilewo. W 1404 r. nazwę pisano: Wyeluny, Yelun, Wyelun, Wieluń Pelky (8 km na WWS od Szreńska). W 1489 r. należała do tzw „distryktu zaw7krzeńskiego”. W 1578 r. leżała wieś w powiecie szreńskim, parafia Zgliczyn Kościelny. Jako własność szlachecka należała od roku 1404 nadaniem Sicmowita IV do szlachty z rodu Lubiewów o przydomku „Trzaska” (por. nazwę wsi Trzaski)'. Marcinowi. Bernardowi, Stanisławowi, Pełce, Wisławowi, Mikołajowi, Przybysławowi, Wyszynie (stad: Wyszyny), Wojciechowi, Janowi i Wacławkowi z Wielunia. Im to wymieniony książę nadal tzw. „prawo nieodpo- wiedne” tzn. nie wymagające tłumaczenia się, dowodzenia własności. 221
W latach 1414-1425 książę Janusz I darowuje Wisławowi i Wojciechowi (braciom) 20 włók nad rzeką Olszanką w Łomżyńskiem (...). Tenże książę darowuje niejakiemu Strachance zwanym „Pomaska” ziemię na prawie niemieckim w pow. ostrowskim. W 1432 r. Wojciech i Rosłan procesują się o ziemie z jakimś (?) kmieciem. W 1436 r. Rosłan i Marcin z Wielunia sprzedają Wojciechowi, dziedzicowi z Nadratowa Starego, 2 włóki swej ojcowizny w Nadratowie Starym za 12 kóp groszy pospolitych (...) W roku 1489 książę Janusz II nadaje Przecławowi i jego synom Stanisławowi i Wojciechowi z Wielunia prawdo chełmińskie na dobra Wieluń z czynszem po 12 gr. w tzw. „półgroszach”.164 Nazwa Pełki jest więc nazwą rodową o charakterystycznej formie liczby mnogiej i formantem pluralnym. Jeśli chodzi o nazwę przysiółka Wieluń-Wilewo, to historia też odnotowała parę faktów. W 1391 r. zanotowano ją jako: Uilevo, Wylyewo, Wylewo, Wiliewo leżące 8 km od Szreńska. W 1448 r. była w „distrykcie płockim”, a następnie (od 1449 r.) w „ distrykcie zawkrzeńskim”, w powiecie Szreńsk, parafia Zgliczyn Kościelny. W 1391 r. jako własność szlachecką ks. Siemowit IV nadaje szlachcie herbu Gozdawa (dziedzicom z Wilewa) tzw. „prawo nieodpowiedne”. Właścicielem w 1416 r. był Bartłomiej z Wilewa. W czasie wizytacji ze strony biskupstwa płockiego (26 XI 1775 r.) zanotowano, że w „Pełkach” i „Wieluniu” mieszka szlachta, m.in. Walentinus Wieluński i Jan Wieluński, Paulus, Petrus i Matheus Wilewscy}65 Z. Gloger odnotowuje w swej encyklopedii nazwę herbową Pełka wśród innych: Krzemień, Klusek, Kapusta, Człąb, Wieczorek, Pietrzyk, Szczuka, Rybak, Broniec (EstpG, III, 258). Językowo biorąc, w nazwie rodowej Pełki występuje rdzeń *peł-, będący podstawą hydronimów czyli wyrazów nazywających moczary, bagna (sta- ropruskie - pelky (pelki), litewskie - pelke ‘bagno, torfowisko’, łacińskie palus(-udis) ‘stojąca woda’). Nazwa Pełk występuje jeszcze w gminie Pasłęk i oznacza teren bagna.166 Nazwa Wilewo jako posiadłość rodowa pochodzi od pnia *Wil(< Wiłam) (nazw brzmiących Wilamy słowniki notują dużo). Nazwę notowano jako: de Yilewo (1391), de Wilewo (1416), de Wylewo (1416), Wiliewo (1578).167 Wieś Wilewo (wraz ze Stawiszynem) została wymieniona w przywileju Siemowita IV dla rodu Gozdawów (1391 r.) i weszła od roku 1384 w skład tzw. „zastawu krzyżackiego”.168 W okresie „potopu szwedzkiego” dwaj bracia z rodu Wieluńskich - 222
- Page 10 and 11: „Niech mi wolno będzie dokończy
- Page 12 and 13: Bruckner zalicza tę nazwę do przy
- Page 14 and 15: Nazwa, którą za zgodną z rodowod
- Page 16 and 17: „surowym korzeniu”: jeden posia
- Page 18 and 19: Rękawki (pow. gostyński) (por. na
- Page 20 and 21: Z rodu Dębskich pochodziło wielu
- Page 22 and 23: W 1502 r. szlachcic Andrzej z Myśl
- Page 24 and 25: „Glinice” w pow. płockim (1576
- Page 26 and 27: Wyjaśnienie nazwy wsi przy pomocy
- Page 28 and 29: W 13 lat po oczynszowaniu w 1773 r.
- Page 30 and 31: Przytoczył ją J. Antoniewicz w sw
- Page 32 and 33: Wśród znawców przedmiotu istniej
- Page 34 and 35: Pokrewne tej nazwie są też formy
- Page 36 and 37: leż}' do nazw prymamych, rzeczowni
- Page 38 and 39: Wspomniany Prokop miał 2 córki: U
- Page 40 and 41: Wraz z wsiami: Poniatowo, Olszewo,
- Page 42 and 43: Opisem raczej historycznym zajmowa
- Page 44 and 45: W 1885 r. istniał tu także folwar
- Page 46 and 47: Wracając do osoby wspomnianego „
- Page 48 and 49: amą. W 1388 r. pisano: in szambori
- Page 50 and 51: 48. SICIARZ I SICIARZ PIEŃKI Nazwa
- Page 52 and 53: 50. SŁAWĘCIN Wieś położona w g
- Page 54 and 55: niu „zapadły kąt” oznacza mie
- Page 56 and 57: Z nazwą Zwalewo łączą się też
- Page 58 and 59: 56. SWOJĘCIN Wieś nad rzeką Wkr
- Page 62 and 63: Jakub i Jan zasłużyli się dla do
- Page 64 and 65: 1890 r. dobra Września łączyły
- Page 66 and 67: C. Zgliczyn-Pobodzy Z góry należy
- Page 68 and 69: porozumienia z Michałem Zamoyskim,
- Page 70 and 71: Nazwę Żuromin Dębski wieś przyj
- Page 72 and 73: udzony wcześnie do pracy pianiem s
- Page 74 and 75: Pod względem słowotwórczym nazwy
- Page 76 and 77: 48. U Wesołka - nazwa lasu w połu
- Page 78 and 79: 7. Rozgardy - n. kulturowa; od rozg
- Page 80 and 81: „(...) Najmniejszy obszar zajmowa
- Page 82 and 83: czyli między sobą Ługowiacy. Okr
- Page 84 and 85: (A. Zamoyskiego - wyj. aut.), w mie
- Page 86 and 87: z niego dotychczas nie użytkuje, d
- Page 88 and 89: (...), gospodarstwo sześciopolowe.
- Page 90 and 91: ksiądz Stanisław z Siemiątkowa z
- Page 92 and 93: 83. T. Sławiński “Kretkowscy w
- Page 94 and 95: 153. K. Zierhoffer, op. cit.. s. 36
- Page 96 and 97: 14. „Rocznik Mazowiecki”, t. IV
W latach 1414-1425 książę Janusz I darowuje Wisławowi i Wojciechowi<br />
(braciom) 20 włók nad rzeką Olszanką w Łomżyńskiem (...). Tenże książę<br />
darowuje niejakiemu Strachance zwanym „Pomaska” ziemię na prawie<br />
niemieckim w pow. ostrowskim. W 1432 r. Wojciech i Rosłan procesują się<br />
o ziemie z jakimś (?) kmieciem. W 1436 r. Rosłan i Marcin z Wielunia<br />
sprzedają Wojciechowi, dziedzicowi z Nadratowa Starego, 2 włóki swej ojcowizny<br />
w Nadratowie Starym za 12 kóp groszy pospolitych (...)<br />
W roku 1489 książę Janusz II nadaje Przecławowi i jego synom Stanisławowi<br />
i Wojciechowi z Wielunia prawdo chełmińskie na dobra Wieluń z czynszem<br />
po 12 gr. w tzw. „półgroszach”.164<br />
Nazwa Pełki jest więc nazwą rodową o charakterystycznej formie liczby<br />
mnogiej i formantem pluralnym.<br />
Jeśli chodzi o nazwę przysiółka Wieluń-Wilewo, to historia też odnotowała<br />
parę faktów. W 1391 r. zanotowano ją jako: Uilevo, Wylyewo, Wylewo, Wiliewo<br />
leżące 8 km od Szreńska. W 1448 r. była w „distrykcie płockim”, a następnie (od<br />
1449 r.) w „ distrykcie zawkrzeńskim”, w powiecie Szreńsk, parafia Zgliczyn<br />
Kościelny. W 1391 r. jako własność szlachecką ks. Siemowit IV nadaje szlachcie<br />
herbu Gozdawa (dziedzicom z Wilewa) tzw. „prawo nieodpowiedne”.<br />
Właścicielem w 1416 r. był Bartłomiej z Wilewa.<br />
W czasie wizytacji ze strony biskupstwa płockiego (26 XI 1775 r.) zanotowano,<br />
że w „Pełkach” i „Wieluniu” mieszka szlachta, m.in. Walentinus<br />
Wieluński i Jan Wieluński, Paulus, Petrus i Matheus Wilewscy}65<br />
Z. Gloger odnotowuje w swej encyklopedii nazwę herbową Pełka wśród<br />
innych: Krzemień, Klusek, Kapusta, Człąb, Wieczorek, Pietrzyk, Szczuka,<br />
Rybak, Broniec (EstpG, III, 258).<br />
Językowo biorąc, w nazwie rodowej Pełki występuje rdzeń *peł-, będący<br />
podstawą hydronimów czyli wyrazów nazywających moczary, bagna (sta-<br />
ropruskie - pelky (pelki), litewskie - pelke ‘bagno, torfowisko’, łacińskie<br />
palus(-udis) ‘stojąca woda’). Nazwa Pełk występuje jeszcze w gminie Pasłęk<br />
i oznacza teren bagna.166<br />
Nazwa Wilewo jako posiadłość rodowa pochodzi od pnia *Wil(< Wiłam)<br />
(nazw brzmiących Wilamy słowniki notują dużo). Nazwę notowano jako: de<br />
Yilewo (1391), de Wilewo (1416), de Wylewo (1416), Wiliewo (1578).167<br />
Wieś Wilewo (wraz ze Stawiszynem) została wymieniona w przywileju<br />
Siemowita IV dla rodu Gozdawów (1391 r.) i weszła od roku 1384 w skład<br />
tzw. „zastawu krzyżackiego”.168<br />
W okresie „potopu szwedzkiego” dwaj bracia z rodu Wieluńskich -<br />
222
Change language