Untitled
Untitled Untitled
W 1885 r. istniał tu także folwark o powierzchni 184 morgi, gruntów ornych -1 3 0 , łąk - 24 morgi, pastwisk - 27 morgów; 7 budynków drewnianych. Przeradz Mały liczył w 1827 r. 36 domów, 228 mieszkańców. Później, około 1880 r., posiadał szkołę początkową, wiatrak, 41 domów, 393 mieszkańców; 1469 mórg ziemi uprawnej (SGKP, IX). Od nazwy wsi pochodzi ród Przeradzkich herbu „Jasieńczyk”, a także herbu „Jastrzębiec”. Taki herb przypisany jest wg herbarza aż 349 rodzinom (HP, VII, s.339). 43. RATOW O Wieś położona na wschód od Bieżunia w miejscu ujścia rzeczki Mławki do Wkry. Ciekawe informacje odnośnie pochodzenia tej nazwy podał Bruckner. Twierdzi on, że nazwy: Raciąż, Racibórz także Ratowo pochodzą od dawnego rzeczownika *rać ‘wojna, bój’; cerkiewne - r a t’, stad: *raciędz ‘wojownik' (Bru, 451). Informacje Brucknera poparł później Zierholfer, twierdząc, że nazwa Ratowo pochodzi od rat ‘walka, w7ojna'; w języku prasłowiańskim - ratiti sę ‘walczyć, bić się z kimś’.105 W okresie Królestwa Polskiego w Ratowie istniał kościół i klasztor po- bemardyński (istnieje dotychczas - wyj. aut.), kasa wkładowo-zaliczkowa, cegielnia, karczma; 32 domy, 354 mieszkańców; 3404 morgi obszaru, w tym 395 mórg ziemi włościańskiej. Klasztor bernardynów założył w 1685 r. dziedzic dóbr - Tomasz Na- rzymski. W tym także roku powstał kościół. Obecny kościół murowany pochodzi z lat 1736-1745. W nim znajduje się głośny z cudów obraz św. Antoniego z Padwy', gromadzący na odpust 13 czerwca licznych pielgrzymów. Ratowo było też siedzibą gminy. Na terenie tej gminy istniała też synagoga (w Radzanowie), ewrangelicki dom modlitwy, 6 wiatraków, 2 tartaki, 2 młyny wodne, gorzelnia, 4 karczmy. Gmina Ratowo obejmowała osady i wsie: Agnieszkowo (por. nazwę Dzieczewo), Adamowo, Adolfowo, Bęb- nowo, Bębnówko, Bieżany, Budy Rudzkie, Budy Zofijki, Budy Brzeziny, Budy Wolińskie, Breginie, Brzeźno, Bojanowo, Gradzanowo Zbieńskie, Giełczyn, Giełczynek, Goszczk, Józefowo, Kalasantowro, Luszewo, Łaszew- ska Wola, Maryśka, Mączki Prusocin, Ratowskie Budy, Radzimowice, Radzanów, Radzanówek, Rydzyn, Staroguby, Trzciniec, Wygoda, Zgliczyn Pobodzy, Zgliczyn Witowy7 (SGKP, IX, 544). 205
Nazwy te są interesujące pod względem językowym, nie są jednak tematem pracy Dobra Ratowo wraz Radzanowem w latach 1806-1830 były własnością generała wojsk polskich Józefa Niemojewskiego106, następnie należały do Sadkowskiego (?). 44. ROŚCISZEWO Osada będąca siedzibą gminy położona przy trasie Bieżuń - Sierpc. Najstarsze zapisy nazwy pochodzą z połowy XV wieku. W jednym z opracowań naukowych brzmią one: in villa Rosczyschewo (1449), de Ros- czyschewo (1462) i Rosciszewo (1578). Jest to nazwa zaliczana do kategorii dzierżawczych, pochodzi od imienia *Rościsz, a to z kolei od dłuższej wersji tegoż imienia - Rościgniew lub Rościsław ,107 Jest ciekawostką nazewniczą, że ta nazwa dzierżawcza przetrwała wieki w formie nie zmienionej. Została utworzona za pomocą formantu -evo, a dokładniej od obocznej wersji tego formantu -ovo dodawanego po spółgłoskach miękkich (spółgłoska „sz” także była miękka). Była to więc własność Rościsza. Natomiast nazwa osobowa Rościsz jest spieszczonym skróceniem znanego dwuczłonowego imienia Rościsław (lub Rościgniew). Analogicznie: Bronisław > Bronisz, Bogusław > Bogusz, Gnie- womir > Gniewosz, Godzimir > Godzisz, Miślisław > Myślisz (por. nazwę wsi Myślin).108 Leżąca w pobliżu wieś Lipniki bierze swoją nazwę od fizjograficznych właściwości tej okolicy; analogicznie: Dębnica, Glinica, Grabowiec, Mokrsko, Za- błocie, Przewodowo (za wodą).109 „Lipniki” to nazwa wspólna z nazwą wsi. Z Rościszewem i okolicznymi miejscowościami: Lutocinem, Lipnikami, Polikiem, Wrześnią, Felcynem, Jonnem związana jest legenda, która mówi, że 4 lipca 1410 r. tędy podążało rycerstwo księcia Janusza (Starszego), Władysława Jagiełły i Wielkiego Księcia Witolda pod Grunwald.110 Ziemie rościszewskie wówczas były własnością rycerstwa i wielkich ziemian z herbu „Junosza”. Najstarsze zapisy wymieniają najczęściej niejakiego „Ziemaka” - człowieka porywczego. Z tą legendą częściowo polemizował M. Przedpełski, który dowodził, że wojska Jagiełły szły innymi drogami - przez Raciąż, Radzanów, Spychów (Gołuszyn) i dalej na północ. 206
- Page 2 and 3: Wiktor Mieszkowski Nazwy miejscowe
- Page 4 and 5: W pracy swej przyjmuję podział na
- Page 6 and 7: Herb województwa płockiego ustano
- Page 8 and 9: „Mazowszanie, lubo rolnictwu jak
- Page 10 and 11: „Niech mi wolno będzie dokończy
- Page 12 and 13: Bruckner zalicza tę nazwę do przy
- Page 14 and 15: Nazwa, którą za zgodną z rodowod
- Page 16 and 17: „surowym korzeniu”: jeden posia
- Page 18 and 19: Rękawki (pow. gostyński) (por. na
- Page 20 and 21: Z rodu Dębskich pochodziło wielu
- Page 22 and 23: W 1502 r. szlachcic Andrzej z Myśl
- Page 24 and 25: „Glinice” w pow. płockim (1576
- Page 26 and 27: Wyjaśnienie nazwy wsi przy pomocy
- Page 28 and 29: W 13 lat po oczynszowaniu w 1773 r.
- Page 30 and 31: Przytoczył ją J. Antoniewicz w sw
- Page 32 and 33: Wśród znawców przedmiotu istniej
- Page 34 and 35: Pokrewne tej nazwie są też formy
- Page 36 and 37: leż}' do nazw prymamych, rzeczowni
- Page 38 and 39: Wspomniany Prokop miał 2 córki: U
- Page 40 and 41: Wraz z wsiami: Poniatowo, Olszewo,
- Page 42 and 43: Opisem raczej historycznym zajmowa
- Page 46 and 47: Wracając do osoby wspomnianego „
- Page 48 and 49: amą. W 1388 r. pisano: in szambori
- Page 50 and 51: 48. SICIARZ I SICIARZ PIEŃKI Nazwa
- Page 52 and 53: 50. SŁAWĘCIN Wieś położona w g
- Page 54 and 55: niu „zapadły kąt” oznacza mie
- Page 56 and 57: Z nazwą Zwalewo łączą się też
- Page 58 and 59: 56. SWOJĘCIN Wieś nad rzeką Wkr
- Page 60 and 61: Wieś Trzaski w gminie Bieżuń w 1
- Page 62 and 63: Jakub i Jan zasłużyli się dla do
- Page 64 and 65: 1890 r. dobra Września łączyły
- Page 66 and 67: C. Zgliczyn-Pobodzy Z góry należy
- Page 68 and 69: porozumienia z Michałem Zamoyskim,
- Page 70 and 71: Nazwę Żuromin Dębski wieś przyj
- Page 72 and 73: udzony wcześnie do pracy pianiem s
- Page 74 and 75: Pod względem słowotwórczym nazwy
- Page 76 and 77: 48. U Wesołka - nazwa lasu w połu
- Page 78 and 79: 7. Rozgardy - n. kulturowa; od rozg
- Page 80 and 81: „(...) Najmniejszy obszar zajmowa
- Page 82 and 83: czyli między sobą Ługowiacy. Okr
- Page 84 and 85: (A. Zamoyskiego - wyj. aut.), w mie
- Page 86 and 87: z niego dotychczas nie użytkuje, d
- Page 88 and 89: (...), gospodarstwo sześciopolowe.
- Page 90 and 91: ksiądz Stanisław z Siemiątkowa z
- Page 92 and 93: 83. T. Sławiński “Kretkowscy w
Nazwy te są interesujące pod względem językowym, nie są jednak tematem<br />
pracy<br />
Dobra Ratowo wraz Radzanowem w latach 1806-1830 były własnością<br />
generała wojsk polskich Józefa Niemojewskiego106, następnie należały do<br />
Sadkowskiego (?).<br />
44. ROŚCISZEWO<br />
Osada będąca siedzibą gminy położona przy trasie Bieżuń - Sierpc.<br />
Najstarsze zapisy nazwy pochodzą z połowy XV wieku. W jednym<br />
z opracowań naukowych brzmią one: in villa Rosczyschewo (1449), de Ros-<br />
czyschewo (1462) i Rosciszewo (1578).<br />
Jest to nazwa zaliczana do kategorii dzierżawczych, pochodzi od imienia<br />
*Rościsz, a to z kolei od dłuższej wersji tegoż imienia - Rościgniew lub<br />
Rościsław ,107<br />
Jest ciekawostką nazewniczą, że ta nazwa dzierżawcza przetrwała wieki<br />
w formie nie zmienionej.<br />
Została utworzona za pomocą formantu -evo, a dokładniej od obocznej<br />
wersji tego formantu -ovo dodawanego po spółgłoskach miękkich (spółgłoska<br />
„sz” także była miękka).<br />
Była to więc własność Rościsza. Natomiast nazwa osobowa Rościsz jest<br />
spieszczonym skróceniem znanego dwuczłonowego imienia Rościsław (lub<br />
Rościgniew). Analogicznie: Bronisław > Bronisz, Bogusław > Bogusz, Gnie-<br />
womir > Gniewosz, Godzimir > Godzisz, Miślisław > Myślisz (por. nazwę<br />
wsi Myślin).108<br />
Leżąca w pobliżu wieś Lipniki bierze swoją nazwę od fizjograficznych właściwości<br />
tej okolicy; analogicznie: Dębnica, Glinica, Grabowiec, Mokrsko, Za-<br />
błocie, Przewodowo (za wodą).109 „Lipniki” to nazwa wspólna z nazwą wsi.<br />
Z Rościszewem i okolicznymi miejscowościami: Lutocinem, Lipnikami,<br />
Polikiem, Wrześnią, Felcynem, Jonnem związana jest legenda, która mówi,<br />
że 4 lipca 1410 r. tędy podążało rycerstwo księcia Janusza (Starszego), Władysława<br />
Jagiełły i Wielkiego Księcia Witolda pod Grunwald.110<br />
Ziemie rościszewskie wówczas były własnością rycerstwa i wielkich<br />
ziemian z herbu „Junosza”. Najstarsze zapisy wymieniają najczęściej niejakiego<br />
„Ziemaka” - człowieka porywczego.<br />
Z tą legendą częściowo polemizował M. Przedpełski, który dowodził, że<br />
wojska Jagiełły szły innymi drogami - przez Raciąż, Radzanów, Spychów<br />
(Gołuszyn) i dalej na północ.<br />
206
Change language